İçeriğe atla

Ebu Said Mirza

Ebu Said Mirza Han
Timur Sultanı
Hüküm süresi1451-1469
Doğum1424
Herat
Ölüm1469
Karabağ
HanedanBarlaslar
BabasıMuhammed Mirza
Diniİslam

Ebu Said Mirza (d. 1424 - ö. 1469), 1451-1469 yılları arasında Timurlular hükümdarı.

İlk yılları

Babası Miranşah'ın oğlu Muhammed Mirza'dır. Hayatının ilk yılları hakkında bilgi yoktur. 1449 yılında, Uluğ Bey'in kendisine isyan eden oğlu Abdüllatif Mirza'nın sefere çıkmasından istifade ederek Semerkant' kuşattı. Ancak Uluğ Bey'in yardıma gelmesiyle kuşatmayı kaldırarak geri çekilmek zorunda kaldı. Aynı yıl içerisinde Uluğ Bey'in oğlu Abdüllatif Mirza tarafından öldürülmesinden sonra Timurlu topraklarındaki karışıklık, 1450'de de Abdüllatif'in suikast sonucu öldürülmesiyle daha da artmış ve Hoca Ahrar'ın desteğini alan Ebu Said Mirza'da Semerkant'ı ele geçirerek Maveraünnehir'de hükümdarlığını ilan etmiştir.[1]

Hükümdarlık dönemi

Hükümdarlığının ilk yıllarında Çağataylılar ile mücadelede bulundu. 1452 yılında Özbekler'i yenilgiye uğratarak akınlarını durdurdu. Çağataylılar'ın da kendisi için tehdit olmamaya başlamasıyla Timurlular'ın eski topraklarını ele geçirmek için batıya yöneldi. 1459'da Serahs dolaylarında meydana gelen savaşta Timurlular'ın Merv ve Horasan hakimlerini yenilgiye uğrattı. Timurlu mirzaların çekişmesinden faydalanarak 1458'de Herat'ı ele geçiren Karakoyunlu hükümdarı Cihan Şah'ın oğlunun isyanı nedeniyle güç durumda kalması üzerine yapılan antlaşma uyarınca Aralık ayı sonlarına doğru Herat ve 1459'da da Horasan'ı topraklarına kattı. Cihan Şah'ın 1467'de Akkoyunlular'a mağlup olup öldürülmesiyle Karakoyunlular içerisinde çıkan karışıklığı değerlendirmek üzere 1468 yılı başlarında İran ve Azerbaycan topraklarına sefer hazırlıklarına başladı. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan başlarda kendisine bağlılık bildirmekle birlikte Karakoyunlu topraklarını ele geçirme çabaları nedeniyle ilişkiler bozulmaya başladı. Bozulan ilişkiler nedeniyle kısa sürede Akkoyunlu-Timurlu çatışmaları yaşanmaya başladı. 1469 yılı başlarında, gerekli desteği sağlayamayan Emir Said geri dönme kararı aldı. Uzun Hasan bunu fırsat görerek Emir Said üzerine yürüdü. Kendisine bağlı beylerin kaçması üzerine 30 Ocak'ta Karabağ'daki ordugahını terk etti. Uzun Hasan, Emir Said'in ordugahının ele geçirilerek yağmalanmasıyla yetinmemiş ve adamlarını göndererek Emir Said'i yakalatmıştır.

Ölümü

Esir tutulan Ebu Said, Şahruh'un eşi Gevher Şad Begüm Hatun'u öldürmesinin karşılığı olarak Şahruh'un torunu Yadigar Muhammed Mirza tarafından 5 Şubat 1469'da öldürülmüştür.[2]

Ebu Said'in ölümünden sonra toprakları oğulları arasında bölünmüş ve Timurlu devleti bir daha toparlanamamak üzere dağılmıştır. Torunu Babür, kendi adıyla bilinen Babür İmparatorluğu'nu kurmuştur.

Kaynakça

  1. ^ Golubev, Gleb (2011). "Uluğ Bey", tercüme Abdrasul İsakov. Ankara: Türk Tarih Kurumu. s. 122,129. ISBN 978-975-16-2395-9. 
  2. ^ Aka, İsmail (2001). "İran'da Türkmen Hakimiyeti (Kara Koyunlular Devri)". Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN 975-16-1405-8. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Uzun Hasan, Akkoyunlu hükümdarı olup, bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye'nin bir bölümünü kapsayan bir coğrafyada 1453-1478 yılları arasında hüküm sürmüştür. Akkoyunluların en güçlü hükümdarı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Timur İmparatorluğu</span> Asyada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk

Timur İmparatorluğu, Timurlu Devleti, Timurlular veya Turan İmparatorluğu, Fars ve İslam medeniyeti unsurları ile Türk-Moğol devlet ve askeri teşkilat unsurlarını bünyesinde barındıran Emir Timur tarafından kurulmuş bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Karakoyunlular</span> 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurduğu bir devlet

Karakoyunlular ya da Karakoyunlu Devleti, başkenti Tebriz olan ve 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurmuş olduğu bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Cihan Şah</span> Karakoyunlu Devletinin hükümdarı

Cihan Şah veya Muzaffareddin Cihan Şah Yusuf, 1438 - 1467 yılları arasında hüküm sürmüş Karakoyunlu Devleti'nin hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Uluğ Bey</span> Türk hükümdar, gökbilimci ve matematikçi (1394–1449)

Uluğ Bey, Timur İmparatorluğu'nun 4. sultanı Türk matematikçi ve astronomi bilgini.

<span class="mw-page-title-main">Kara Yusuf</span> 1388-1420 yılları arasında Karakoyunlu Devletinin hükümdarı

Kara Yusuf, 1388-1420 yılları arasında Karakoyunlu Devleti'nin hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Baykara</span>

Hüseyin Baykara, lakabı Ebu'l-Gazi, tam adı Hüseyin bin Gıyaseddin Mansur bin Baykara,, Timur İmparatorluğu hükümdarı ve şair. Taht kavgaları ve savaşlarla geçen uzun saltanat döneminde bilim, sanat ve edebiyatta büyük gelişmeler sağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kara İskender</span>

Kara İskender, 1420-1437 yılları arasında Karakoyunlu hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şahruh</span>

Şahruh Mirza, Timur İmparatorluğu üçüncü hükümdarı.

Gevher Şad Begüm, Timur İmparatorluğu Hükümdarı Şahruh'un eşi, Uluğ Bey'in annesi.

'Abdullah Mirza, bugünkü İran, Afganistan, Pakistan ile Hindistan, Mezopotamya ve Kafkasya'nın önemli bir bölümünü kapsayan Timur İmparatorluğu'nun kısa ömürlü hükümdarıydı.

Herat Kuşatması, Uluğ Bey ve oğlu Abdüllatif Mirza Horasan'ı Tarnab Savaşından sonra Goçan'a kaçan yeğeninden almak için 1448 baharında Herat'a yürüdü. Sert direniş gösteren Herat Kalesi ve Neretu Kalesi dışındaki yerleri kolayca ele geçirdiler Baherzli Tacik okçuları sert bir direniş gösterdiler ve Semerkant Timurlularının birçok saldırısını geri püskürttüler. Nihayet Uluğ Bey, kuşatma başladıktan 17 gün sonra geldi; Sonra tüm direniş sona erdi. Abdüllatif Mirza Nişabur'daki fiyaskodan sonra hapsedildiği Qila İkhtiyar-al-Din kalesini ele geçirmeyi başardı. Meşhed'i alarak zaferlerini devam ettirdiler. Uluğ Bey yeğenlerini takip edemedi ve yerine oğlu Abdal-Latif Mirza'yı Meşhed'e bırakarak Herat'a dönmeye karar verdi.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Ali</span>

Hasanali Mirza, Sultan Hasanali veya Hasanali Bey Karakoyunlu devletinin son padişahı ve Cihan Şah Hagigin'in oğludur. Cihan Şah'ın 10 Kasım 1467'de öldürülmesinin ardından Azerbaycan'ın güneyinde Karakoyunlular'ın hakimiyetini yeniden sağlamaya çalıştı ancak 1469'da başarılı olamadan öldürüldü.

Timurlu veraset savaşları, Orta Asya'da 15. yüzyıl boyunca ve 16. yüzyılın başlarında önemli hükümdarların ölümlerinin ardından Timur İmparatorluğu prensleri arasında yapılan üç veraset savaşıdır.

Ebu'l Kasım Babür Mirza, Horasan'da Timurlu hükümdarıdır (1449-1457). Şahruh'un oğlu Gıyasettin Baysungur'un oğlu ve dolayısıyla Emir Timur'un büyük torunuydu.

İbrahim Mirza on beşinci yüzyılda Herat'ın Timurlu hükümdarıydı. Timur'un torunlarından Alaüddevle Mirza'nın oğludur.

Alaüddevle olarak da yazılan Rükn-üd-din Alaüddevle Mirza bir Timurlu prensi ve Orta Asya hükümdarı Şahruh'un torunuydu. Büyükbabasının ölümünün ardından Alaüddevle, ardından gelen veraset mücadelesine karıştı. Başlangıçta stratejik bir avantaja sahip olmasına rağmen, sonunda daha başarılı rakipleri tarafından geride bırakıldı. Alaüddevle tahtı ele geçirmek için yaptığı sayısız başarısız girişimin ardından sürgünde öldü.

Yadigar Muhammed Mirza 1470 yılında, 6 hafta boyunca Herat’ta hüküm süren Timurlu hanedan üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Serahs Savaşı (1459)</span>

Serahs Savaşı Mart 1459'da Merv ve Serahs arasında bir yerde gerçekleşti.

Elvand Mirza, Karakoyunlu hanedanına mensup olup Musul, Diyarbakır ve Esadabad valisi Kara İskender'in oğludur. Oğlu Pirgulu Bey ile amcası Cihan Şah'ın Yusuf Mirza'nın torunu Hatice Begüm'ün evliliğinden olan halk, Karakoyunlu hanedanının Hint kolunu (Kutbşahlar) kurmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.