Ebu Cafer et-Tahavî
Ebu Cafer et-Tahavî (853-933), Hanefi fıkıh ve akaid bilgini.
Anne tarafından Şafii mezhebine mensuptur. Fakat ünlü bir Şafii bilgini olan dayısı el-Münzenî'nin Hanefi kaynaklarını incelemesinden etkilenerek Hanefi mezhebi üzerine çalışmaya başlamıştır. Her iki mezhebe dair ihtilaflı meseleler hakkında yazdığı eserleri meşhurdur. Mısır'da Hanefiliğin temsilcisi olup, Hanefi mezhebinde müctehid seviyesinde bir bilgindir.[1]
Mesleği kadı yardımcılığı, nâiblik ve kâtiplik olan Tahâvî, 311/924’ten öldüğü 321/933 yılına kadar eğitim ve telifle uğraşmıştır. Meşhur hadis âlimleri Müslim, İbn Mâce, Ebû Dâvud ve Nesâî ile ortak hadis aldığı şeyhleri vardır. Tahâvî’nin eserleri öncelikli olarak hadis ve fıkıh ilmine dairdir. Kelâm ilmine dair sadece El-Akîdetü't-Tahâviyye veya Beyanü Akîdeti Ehli’s-Sünne ve’l-Cemaa isimli akâid kitabını yazmıştır. Onun Hanefî mezhebini tercihinin, Mısır’a dış tesirlerle taşınan Hanefîliğin iyice yerleşmesi ve yayılmasına sebep olduğu söylenebilir. Fıkıh alanlarında yazdığı eserlerle Hanefîliğin oluşumuna ve yayılmasına, farklı türlerde literatürün ortaya çıkışına öncülük etmiştir. Hanefî imamlarının fikirlerine dair ilk özet eser olan el-Muhtasar’ı, İmam Muhammed’in el-Câmi’u’s-sağîr ve el-Câmi’u’l-kebîr’ine yazdığı şerhleri, mezhep görüşlerinin hadisle temellendirilmesine yönelik hacimli kitapları ve mahkeme sicili düzenleme usulünü konu edinen şurût ilmine dair eserleriyle, Hanefî fıkıh literatürüne önemli katkılar sağlamıştır. Özellikle hilâfiyata dair yazdığı İhtilâfü’l-ulemâ isimli eseriyle Hanefî imamları yanında diğer mezhep imamlarının ve erken dönem müçtehitlerinin görüşlerini sonraki nesillere aktarmıştır. Hadisçi kimliği ile Hanefî literatür için önemli eserler yazması, hadise karşı muhalefet ile suçlanan Hanefîlere yöneltilen bu tenkitlere verilmiş en güzel cevaplardan biridir. Bu hadisçi yönü sebebiyle Tahâvî sadece Mısır Hanefîleri için değil, tüm Hanefîler için önemli bir âlimdir.[2]
Kitapları
- Şerh-u Meâni'l Âsâr
- Şerh-u Müşkili'l Âsâr
- Muhtasaru't Tahavî
- Sünenü’ş Şafiî
- El-Akîdetü't-Tahâviyye
- Eş-Şurutü’s Sağir
Kaynakça
- ^ http://www.belgeler.com/blg/1h5s/ebu-ca-fer-et-tahavi-nin-hadis-kulturundeki-yeri-abu-ja-far-at-tahavi-s-position-on-the-hadith-culture 10 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ebu Cafer et-Tahavî'nin hadis kültüründeki yeri
- ^ Aykaç, Mustafa, Tahâvî Bağlamında İki Farklı Hanefîlik Okuması (Ekmelüddîn el-Bâbertî ve İbn Ebi’l-İzz Örneği) = Two Dıfferent Reading Of Hanafiyya İn The Context Of Tahâvî (Akmaluddin al-Bâbarti and Ibn Abi’l-Izz Examplification), Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi = Journal of Divinity Faculty of Hitit University, 2018, cilt: XVII, sayı: 33, s.129
