Ebu'l-Kasım Kaşanî

Ayetullah Ebu'l-Kasım Kaşanî

14. İran Meclisi Başkanı
Görev süresi 8 Ağustos 1952 - 1 Temmuz 1953
Hükümdar	Muhammed Rıza Pehlevi
Yerine geldiği	Hasan İmami
Yerine gelen	Abdullah Muazzami
Kişisel bilgiler
Doğum	1882 Tahran, İran
Ölüm	14 Mart 1962 Tahran, İran
Partisi	Mücahidin-i İslam
Dini	Şii İslam

Seyyid Ebu'l-Kasım Kaşanî veya kısaca Ayetullah Kaşanî (Farsça: سید ابوالقاسم کاشانی), İranlı merci-i taklid, siyasetçi.

Politikaya Rıza Pehlevi zamanında Meclis-i Müessisan üyeliğini kabul ederek başladı. Uzun bir süre sessiz kalarak ders okuttu. 1941'de İran'ın İngiliz ve Rus orduları tarafından işgal edilmesi üzerine tekrar politikaya girdi. 2 yıl sonra İngiliz düşmanlarıyla iş birliği yaptığı iddiasıyla tutuklandı ve bir süre ev hapsinde tutuldu. Ev hapsinden çıktıktan sonra basın özgürlüğünü kısıtlayan bir kanun tasarısına muhalefet ederek başbakanın hükûmetten düşmesine sebep oldu. Ardından gelen başbakanla anlaşamayınca tekrar tutuklanıp ev hapsine alındı.

Nevvab Safevi'nin kurduğu İslam Fedaileri örgütüyle yakın ilişkiler kurduğundan örgütün gerçek lideri sayıldı. Kaşani'nin parlamenter sistem içerisinde mücadele metodunu benimsemesi, İslam Fedaileri'nin ise meclis dışı şiddet hareketlerini benimsemesi üzerine araları açıldı. Ancak Şah'a düzenlenen bir suikasttan sonra İslam Fedaileri'nin faaliyetlerinin yasaklanması üzerine Kaşanî'de tutuklanarak sürgüne gönderildi.

10 Haziran 1950'de sürgünden döndükten sonra protesto gösterisine devam etti. Anglo-İran Petrol Şirketi'nin millileştirilmesini destekledi. İngiliz taraftarı Başbakan Ali Rezmara'nın öldürülmesi üzerine verdiği destekle milliyetçi Başbakan Muhammed Musaddık iktidara getirildi. İslam Fedaileri örgütü ile olan ilişkisi bütünüyle kesildi.

Musaddık'ın Şah ile çekişmesinden dolayı istifa etmesi üzerine yerine Kıvamüssaltana geçti. Kaşanî yeni başbakanı İngiliz ajanlığı ile suçladı ve Tahran'da protesto gösterileri tertip ettirdi. Bunun üzerine Musaddık tekrar başbakanlığa getirildi. Musaddık'ın, Kaşanî'ye sadece meclis başkanlığı verip diğer işlere karıştırmaması aralarının açılmasına sebep oldu. Musaddık'ın darbe ile devrilmesinin ardından İngilizlerle ile ilişkilerin tekrar kurulmasını ve meclis seçimlerinin hileli yapıldığını iddia edip protesto etmesi Kaşanî'nin Ekim 1955'te tekrar tutuklanmasına sebep oldu. Üç ay sonra serbest bırakıldı. Ancak siyasetten ilgisini çekti. Oğlu Seyyid Mustafa'nın 1958'de ölmesinin ardından girdiği buhrandan çıkamayarak 14 Mart 1962'de öldü.^[1]

Kaynakça

^ Hamid Algar, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 25, sayfa: 6-7

İlgili Araştırma Makaleleri

İran (Farsça:

Ruhullah Humeyni, İranlı siyasetçi ve Şii din adamı. Ayetullah Humeyni olarak da anılır. İran İslam Devrimi'nin siyasi ve ruhani lideriydi. Muhammed Rıza Pehlevi rejimine son verip İslam Cumhuriyeti'ni kurdu ve devrimden sonraki tüm dinî ve siyasi yetkileri elinde tuttu.

Meşhed, İran'ın Razavi Horasan Eyaleti'nin yönetim merkezi ve ülkenin ikinci büyük şehridir.

İran Devrimi veya İslam Devrimi, 1979 yılında İran'ın Muhammed Rıza Pehlevi liderliğindeki bir monarşiden, Ayetullah Ruhullah Humeyni yönetiminde İslam hukuku ve Şiî mezhebi görüşlerini esas alan İslam Cumhuriyeti kurulmasına dönüşen popüler hareketin adıdır.

Muhammed Rızâ Pehlevî, 1941'den, ülkesini terk ettiği 1979'a kadar tahtta kalan İran şahıdır. Batı yanlısı bir dış politika izleyen Pehlevi, İran'ın son monarşik lideridir. Şehinşah ve Sayeh-eh-Hodah gibi imparatorluk unvanları vardır.

Rıza Şah Pehlevi, 1925-1941 arasında İran'ın şahı. Büyük Rıza Şah adıyla da tanınır. Kaçar Hanedanı'nın son şahı olan Ahmed Kaçar'ı devirerek Pehlevi Hanedanı'nı kurdu. Kurduğu Pehlevi rejimi laik, milliyetçi, militarist ve anti-komünist bir rejimdi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Musaddık</span> Dışarıdan destekli darbe ile iktidardan düşürülen İran Başbakanı

Muhammed Hidâyet Musaddık (

Türkiye-İran ilişkileri Türkiye Cumhuriyeti'nin İran ile süregelen uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">İran Halkın Fedaileri Gerillaları Örgütü</span>

Kısaca Halkın Fedaileri de denir Pehlevi rejimine karşı 1971 yılında İran'da kurulmuş Marksist-Leninist iddialı örgüt. Grup Şah Muhammed Rıza Pehlevi hükûmetini devirmek amacıyla kuruldu ve 1979 devriminden sonra İran İslam Cumhuriyeti'ni devirmek için mücadelesine devam etti.

Tudeh Partisi veya Tude Partisi, İran'da kurulan bir komünist partidir. Tam ismi İran Kitlelerinin Partisi'dir. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'yle yakın ilişki içinde olmuştur. Tudeh, 1953 yılında başbakan Musaddık rejimine karşı yapılan darbeyle ve daha sonra Ruhullah Humeyni tarafından sürdürülen tasfiyelerle etkisizleştirilene kadar, İran'daki başlıca politik partilerden biri konumundaydı.

<span class="mw-page-title-main">Ebu'l-Kasım Hoyî</span>

Büyük Ayetullah Seyyid Ebu'l-Kasım Hoyî el-Musevi 19 Kasım 1899 - 8 Ağustos 1992) İranlı-Iraklı Şii bir merciydi. Hoyî, en etkili Şii alimlerden biri olarak kabul edilir.

İran'da lâiklik, başlangıcı Pehlevi Hanedanı'ndan Şah Rıza Pehlevi'nin tahta çıktığı 1925 yılına uzanan bir tarihe sahiptir. İran'da laiklik bir devlet politikası olarak uygulanmaya başladıktan sonra hicab adı verilen başörtüsü ve çador adı verilen çarşaf adlı giysilerle birlikte dinsel bayramlar olan Muharrem ve Aşure gibi kutlamalar, din adamlarının umuma açık yerlerde vaaz vermeleri yasaklandı, cami eylemleri yoğun biçimde engellendi ve düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Ali Muntazeri</span>

Hüseyin Ali Muntazeri ya da Hüseyin Ali Muntazıri İranlı din adamı, insan hakları aktivisti ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Şapur Bahtiyar</span> İslami rejime muhalif eski İran Başbakanı

Şapur Bahtiyar, (Farsça: شاپور بختیار

Mehdi Bazergan, İranlı akademisyen, uzun zamandan beri demokrasi yanlısı bir eylemci ve İran'ın geçici hükûmetinin başındaydı ve 1979 İran Devrimi'nden sonra İran'ın ilk başbakanı oldu. Kasım 1979'da İran rehine krizi olayını protesto etmek ve hükûmetinin bunu önleme konusundaki başarısızlığının ardından başbakanlık görevinden istifa etti.

Mir Hüseyin Musevi Hamene 1981-1989 yılları arasında İran'ın yetmiş dokuzuncu ve son Başbakanı olarak görev yapan İranlı bir reformist politikacı, sanatçı ve mimar. 2009 başkanlık seçimlerinde reformist bir adaydı ve nihayetinde seçim sonrası çıkan huzursuzluklarda muhalefet lideriydi. Musevi, İran Bilim Akademisi başkanlığını 2009'da muhafazakâr otoriteler tarafından kaldırılıncaya kadar sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Nevvab Safevi</span>

Seyyid Nevvab Safevi veya doğum adıyla Mücteba Mirluhi, İranlı din adamı, İslam Fedaileri grubunun kurucusu. Kurucusu olduğu İslam Fedaileri grubu Şah hükûmetini destekleyen politikacılar olmak üzere önde gelen bazı İranlıların öldürülmesinden sorumluydu.

İran'da kadın hakları, devleti yöneten rejimin şekline göre değişmiştir. Her rejimin yükselişiyle birlikte, kadın haklarına yönelik bir dizi zorunluluk ortaya çıktı ve oy haklarından kıyafet kurallarına kadar geniş bir yelpazedeki sorunları etkiledi.

<span class="mw-page-title-main">Emir Abbas Huveyda</span> 70. İran Başbakanı (1919-1979)

Emir Abbas Huveyda, , İranlı diplomat ve siyasetçidir. Şah Muhammed Rıza Pehlevi döneminde İran başbakanı olarak 26 Ocak 1965 - 7 Ağustos 1977 tarihleri arasında görev yapan Huveyda, İran tarihinin en uzun süre hizmet veren başbakanıdır.

İran Şehinşah Devleti ya da yaygın ismiyle Pehlevi İranı, 1925 yılından İran Devrimi'nin bir sonucu olarak monarşinin devrildiği 1979 yılına kadar varlığını sürdürmüş devlet.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.