İçeriğe atla

ETA (ayrılıkçı grup)

Euskadi Ta Askatasuna
Kuruluş1959-2 Mayıs 2018
Lider(ler)Josu Urrutikoetxea
David Pla
Iratxe Sorzabal
Izaskun Lesaka
Etkin bölgelerİspanya İspanya
Fransa Fransa
İdeolojiBask milliyetçiliği
Devrimci sosyalizm
Avrupa federalizmi
ETA logosu
Bir duvarda ETA propagandası

Bask Yurdu ve Özgürlük ya da ETA (Baskça: Euskadi Ta Askatasuna), İspanya ve Fransa sınırları içinde yaşayan Bask kökenli topluluğa ait bağımsız bir devlet kurma amacı güden Marksist-Leninist, ayrılıkçı örgüt. 20 Ekim 2011'de silahlı mücadeleye son verdiğini açıklamıştır.[1]

1959 yılında Franco diktatörlüğüne karşı kurulan örgüt, İspanya'nın kuzeyindeki ve Fransa'nın güney batısında bulunan Bask bölgesinin bağımsızlığı için 1968 yılından bu yana faaliyetlerde bulundu. ETA, zaman içinde kültürel hakların savunuculuğu düzleminden, silahlı eylem biçimine yönelmiştir. 1979'da hükûmet tarafından Bask Bölgesi'nde yaşayan yaklaşık iki milyon kişiye önemli ölçüde özerklik tanınmasına rağmen tam bağımsızlık için silahlı mücadeleye devam etmiştir. Batasuna ismiyle bilinen ve şu an yasaklanmış durumda olan parti de örgütün siyasi kanadını oluşturmaktaydı. Bu parti Bask Bölgesi'nde oyların genelde %10 ile %20'sini toplamaktaydı. Ayrıca 1968'den bu yana düzenlediği kanlı eylemlerle 850 kişinin ölümüne neden olan ETA, İspanya'nın yanı sıra Avrupa Birliği ve ABD tarafından da terör örgütleri listesine alındı. ETA, 24 Mart 2006'da yapılan ateşkesi ihlal etmiş ve 30 Aralık 2006'da Madrid Barajas Uluslararası Havalimanı'nda bir bombalı saldırıda bulunmuştu. 9 Nisan 2017'de artık tamamen silahları bırakıp silahların bulunduğu 8 adet depoyu söyleyen ve süresiz ateşkes ilan eden ETA, 1968-2011 yılları arasında toplam 829 kişinin ölümünden sorumlu tutulmaktadır.[2]

Tarihçe

  • 1959 - ETA kuruldu.
  • 1968 - ETA ilk ölümcül eylemini yaptı.
  • 1973 - Franco rejiminin güçlü simalarından Amiral Carrero Blanco öldürüldü.
  • 1974 - ETA biri silahlı mücadele, diğeri siyasi-askeri kanat olmak üzere ikiye bölündü.
  • 1976 - Nisan ayında Fransanın Güney sınırında 2 ispanyol polis suikastla öldürüldü.
  • 1978 - ETA'nın siyasi kanadı Herri Batasuna kuruldu.
  • 1979 - İspanya, Bask Bölgesi'nin özerk statüsünü onayladı.
  • 1987 - Barselona'da ETA saldırısında 21 kişi öldü.
  • 1992 - Madrid 'deki ETA saldırısında 6 asker öldü.
  • 1993 - Madrid 'deki tekrarlanan saldırıda 5 sivil öldü
  • 1997 - Belediye meclisi üyesi Miguel Angel Blanco Garrido kaçırılıp öldürüldü.
  • 1998 - ETA tek taraflı ateşkes ilan etti.
  • 1999 - ETA hükûmetle görüşmelerin kesilmesinin ardından ateşkesi bozduklarını açıkladı.

2000-Ocak ayında Madrid 'deki bombalı saldırıda biri üst düzey savcı 3 kişi ölür. Çok sayıda kişi yaralanır.

  • 24 Mart 2006 - ETA süresiz ve kalıcı ateşkes ilan etti.
  • 30 Aralık 2006 - Madrid’deki Barajas Havaalanı'nındaki saldırıda 2 kişi öldü. ETA böylece ateşkesi bozmuş oldu.
  • 24 Ağustos 2007 - Durango şehrindeki patlamda 2 kişi yaralandı.
  • 14 Mayıs 2008 - Legutiano şehrindeki jandarma kışlasının önünde meydana gelen patlamada bir jandarma öldü, ikisi kadın dört jandarma yaralandı.
  • 19 Haziran 2009 - İspanya'nın kuzeyindeki Bask bölgesinde bir aracın infilak etmesi sonucunda 49 yaşındaki polis memuru Eduardo Puelles Garcia öldü.
  • 5 Eylül 2010 - ETA örgütü bundan böyle 'demokratik' yollarla mücadele edeceğini ve silahlı mücadeleyi bıraktığını ilan etti.
  • 10 Ocak 2011 - ETA, kalıcı ateşkes ilan ettiğini duyurdu. Ancak hükûmet ETA'dan ateşkes değil, silah bırakmasını istediklerini vurguladı.
  • 20 Ekim 2011 - ETA, silah bırakma kararı aldığını açıkladı.[1]
  • 23 Mart 2017 - ETA, 8 Nisan 2017 tarihi itibarıyla tamamen silahsızlanacağını ileri sürdü. Bizzat örgütün açıklaması ile yaklaşık altı yıllık sessizlik sona erecek.[3]

Amblemi

ETA'nın simgesinde Bietan jarrai[not 1] yazılmaktadır. Buradaki yılan şekli siyaseti, balta da silahlı mücadeleyi simgelemektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b 20.10.2011 tarihli Hürriyet haberi 22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ [1] 23 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC haberi
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2017. 

Notlar

  1. ^ "İkisinden de geri kalma!" olarak Türkçeye çevrilebilir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İspanya İç Savaşı</span> Cumhuriyetçiler ve Milliyetçiler arasında yaşanan ve 1936-1939 arası İspanyada olan savaş

İspanya İç Savaşı, 17 Temmuz 1936–1 Nisan 1939 tarihleri arasında, demokratik seçimle başa gelmiş İkinci İspanyol Cumhuriyeti’ne sadık Cumhuriyetçiler ile General Francisco Franco liderliğinde isyancı bir grup olan Milliyetçiler arasında yaşanmıştır. Savaşı Milliyetçiler kazanmıştır ve Franco, 1939’dan öldüğü yıl olan 1975’e kadar İspanya’yı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Francisco Franco</span> İspanya diktatörü (1939–1975)

Francisco Franco Bahamonde,, 1936'da İkinci Cumhuriyet'in demokratik hükûmetine karşı gerçekleştirilen askerî darbenin liderlerinden biri olan İspanyol asker ve diktatördü. 1 Ekim 1936'da isyancı tarafın başkomutanı olarak atandı, taraftarları tarafından el caudillo (önder) ilan edildi ve çatışmanın sona ermesinden ölümüne kadar 1975'e kadar devlet başkanı olarak görev yaptı. Ayrıca 1938'den 1973'e kadar hükûmet başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">TAK (örgüt)</span> 2004te kurulan yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt

TAK tam adı ile Kürdistan Özgürlük Şahinleri, 29 Temmuz 2004 yılında kurulan, Türkiye'nin metropollerinde, turistik bölgelerinde sivillere, askerî hedeflere karşı bombalı saldırı, intihar saldırısı, sabotaj ve kundaklama türünde stratejik ve sansasyonel saldırılar düzenleyen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt.

<span class="mw-page-title-main">İspanya'da demokrasiye geçiş süreci</span> İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişi

İspanya’da demokrasiye geçiş süreci, İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişini kapsar. Geçiş süreci Franco’nun 20 Kasım 1975 günü ölmesiyle başlar, sürecin tamamlanması ise 1978 yılında kabul edilen Anayasa ile tamamlayan tarihçiler olmakla beraber, 23 Şubat 1981 günü Antonio Tejero’nun başarısız darbe girişimini veya 28 Ekim 1982 günü İspanyol Sosyalist İşçi Partisi PSOE’nin seçim zaferini sürecin tamamlandığı olay olarak kabul eden tarihçiler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Antonio Tejero</span>

Antonio Tejero Molina İspanyol yarbay, 23 Şubat 1981 günü gerçekleştirdiği başarısız darbe girişimiyle bilinir.

<span class="mw-page-title-main">GAL</span>

GAL, Grupos Antiterroristas de Liberación İspanyol hükûmetince Euskadi Ta Askatasuna ETA örgütüne karşı savaşmak için yasa dışı olarak kurulmuş ölüm timleridir. GAL, İspanyol Sosyalist İşçi Partisi hükûmeti dönemi olan 1983-87 yılları arasında aktif olmuştur. Mahkemelerde açılan dava sonuçlarına göre GAL örgütünün İspanya İçişleri Bakanlığınca finansmanının sağlandığı ve desteklendiği ispat edilmiştir. İspanyol günlük gazetesi El Mundo'nun GAL örgütünün bağlarının açığa çıkartılmasında büyük payı olmuştur.

1984 PKK saldırıları, 15 Ağustos 1984 tarihinde Abdullah Öcalan'ın emir ve talimatıyla 21:30 sularında Siirt'in Eruh ve Hakkâri'nin Şemdinli ilçelerine PKK mensuplarınca baskın usulü saldırıdır. Siirt Eruh'a saldıracak grubun liderliğini Mahsum Korkmaz yaparken Hakkari Şemdinli'ye saldıracak grubun liderliğini Abdullah Ekinci yapmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Franco İspanyası</span> İspanyanın 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşından 1975 yılında Francisco Franconun ölümüne kadar geçen dönemi

Franco İspanyası, İspanya'da kullanılan adıyla Franco Diktatörlüğü, resmî adıyla ise İspanyol Devleti 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşı'ndan 1975 yılında Francisco Franco'nun ölümüne kadar geçen dönemde İspanya'nın yönetildiği diktatörlük rejimidir.

Abertzale, Baskça'da "Yurtseverlik" anlamına gelir ancak çoğunlukla Bask Milliyetçiliği anlamında kullanılır. aberri(a) tarafından oluşturulmuştur. ve -(t)zale'nin birleşiminden meydana gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bask milliyetçiliği</span> Ulusal hareket

Bask milliyetçiliği, Baskların millet olduğunu ileri süren ve Bask kültürel birliğini savunan bir milliyetçilik türüdür. Son yıllarda, Bask milliyetçiliği, ayrılıkçı hareketler ile sıkı sıkıya bağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eusko Abertzale Ekintza</span> Siyasi Parti

Bask Milliyetçi Akımı, İspanya merkezli Bask milliyetçisi siyasi partidir. 1930 yılında kuruldu ve sosyalist program üzerinde çalışan ilk Bask milliyetçisi siyasi parti oldu. 16 Eylül 2008 tarihinde, parti, İspanya Anayasa Mahkemesi tarafından ETA ile bağları olduğu gerekçesiyle yasadışı ilan edildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne müracaat edildi, önerge incelendi ve İspanya mahkemeleri onandı. Parti 2008 yılında dağıldı.

Halkların Birleşik Devrim Hareketi (HBDH), 12 Mart 2016'da Türkiye'de yasa dışı, silahlı faaliyetler yürütmek üzere kurulan komünist ve Marksist-Leninist silahlı militan örgütler yapısıdır.

<span class="mw-page-title-main">1977 Atocha Katliamı</span>

1977 Atocha Katliamı, 24 Ocak 1977 tarihinde İspanya'nın başkenti Madrid'de Francisco Franco yanlısı aşırı sağ unsurlar tarafından yapılan silahlı terör saldırısıdır. Saldırıda 5 avukat ölmüştür. İspanya'da demokrasiye geçiş sürecindeki en kanlı olaylardan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Luis Carrero Blanco</span>

Luis Carrero Blanco, aşırı sağ kanat diktatörlüğünde amiral ve lider İspanyol siyasetçi. Diktatör Francisco Franco'nun uzun zamandır güvendiği kişiydi. ETA grubunun üyeleri tarafından suikast düzenlendi ve İspanyolların demokrasiye geçiş aşamasına geçildi.

Suriye İç Savaşı'na Türkiye'nin müdahalesi veya Suriye İç Savaşında Türkiye, 2011 yılından bu yana devam eden Suriye İç Savaşına kara bağlantısı olmamasına karşın müdahale eden Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya ile birlikte güneyde en uzun kara sınırına sahip Türkiye'nin sınırları içerisinde iç savaş ile direkt bağlantılı olarak olayların meydana gelmesi ve bölgesel huzurun bozulması ile buna gerekçe olarak Türk Silahlı Kuvvetleri'nin doğrudan müdahalesi ile devam eden bir dizi askerî kara ve hava harekâtı anlamına gelmektedir. NATO'nun bir üyesi olarak Türkiye sınırlarını koruma hakkına doğrudan sahiptir.

Juan Ambou Bernat İspanyol komünist devrimci ve İspanya Komünist Partisi üyesi siyasetçi. 1934 Asturias Madenci Ayaklanmasına ve İspanya İç Savaşına aktif olarak katılmıştır. Savaşın ardından sürgüne gitmiştir, burada da siyasetten kopmamıştır. Partisinin Genel Sekreteri Santiago Carrillo'nun Avrupa komünizmi siyasetine karşı çıkmış ve komünist ilkelerden kopulduğunu savunarak İspanya Halkları Komünist Partisi'nin kuruluşunda görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Josu Urrutikoetxea</span>

Josu Urrutikoetxea Bengoetxea olarak da bilinen José Antonio Urrutikoetxea Bengoetxea, Bask ayrılıkçı örgütü eski bir ETA üyesidir. Birkaç yıl süren ayrı davalarda, birlikte beşi çocuk olmak üzere 23 kişinin ölümüne neden olan 1986 Plaza República Dominicana bombalamasına ve 1987 Zaragoza kışlası bombalamasına karışmaktan suçlu bulundu.