Eşen Çayı - Turkipedia

Eşen Çayı

Konum
Ülke(ler)	Türkiye Muğla-Antalya
Genel bilgiler
Kaynak	Akdağlar
Ağız	Akdeniz
Ağız rakımı	0 m
Uzunluk	120 km
Havza alanı	1200 km²

Eşen Çayı (Xanthos), Muğla-Antalya sınırını oluşturan akarsu. Kaynağını Akdağlar'dan alır, Seki Yaylasını geçer, Ören'de güçlü kaynaklarla beslenir, Önce Akçay, daha sonra da Karaçay ile birleşerek denize ulaşır.^[1] Karaçay Saklıkent Kanyonu'nu oluşturan akarsudur. Çevrede Kocaçay adı da kullanılır.

Seydikemer ilçe merkezinin ortasından geçen akarsunun antik adı Xanthos'tur. Saklıkent Kanyonu'ndan sonra raftig ve kano sporuna uygundur. Çevresindeki araziler ve Eşen Ovası'nın sulanmasında yararlanılır.

Kuzey-güney doğrultusunda ilerleyen akarsu tektonik bir oluğa yerleşmiştir. Akdeniz'e döküldüğü ağız bölgesinde delta ovası oluşturur.^[2]

Kınık yakınlarında akarsunun doğu yakasında antik Xanthos kenti yer alır. Eşen Delta'sının doğusunda 100–120 m yüksekliğinde sırtta antik Patara kenti bulunur. Eşen ovasındaki üçüncü antik yerleşim Letoon kentidir. Bu kentler birbirini tamamlar niteliktedir, Xanthos başkent, Patara limanı, Letoon dini merkezleridir.^[2] Ören Köyü yukarısında 20 km boyunca yer yer güneş ışığı alamayacak kadar darve derin boğazlardan geçer. Çağlayanların sıralandığı bu alana çevrede karanlık-içi denilir. Bu boğazda çeşitli kaynaklar ve dereler ile beslenen çay nehir görünümü alır.^[3]

Eşen Çayı'nın antik adı Xanthos sarı anlamındadır. Kaynak alanında berrak olan akarsu aldığı alüvyonlar ile sarı bir renk alır. Denize yakın alanlar kumullar ile kaplı alandan menderesler çizerek geçer. Deltanın iki ucu İnce Burun ile Zeytin Burnu arasında düz bir kıyı çizgisi oluşur, denize doğru girinti yapmaz.^[2]

Eşen Çayı aynı zamanda Fethiye ile Kaş ilçe sınırını çizer. Akarsu üzerinde bulunan Eşen 1 ve 2 HES tesisleri ile elektrik üretilir.^[4]

Resim Galerisi

Yaylapatlangıç yakınlarındaki Eşen Barajı'nın kuzeyinden görünüm; Seydikemer İlçesi, Muğla İli, Türkiye.
Muğla İli, Seydikemer İlçesi Ören yakınlarındaki Ören Kanyonu; kuzeye bakıyorum.
Ören Kanyonu'ndaki Eşen Çayı'nın (Xanthos) görünümü; Muğla İli, Seydikemer İlçesi; kuzeydoğuya doğru.

Kaynakça

^ "Tabiatın Kalbi Eşen Çayı & Rafting Heyecanı". muglakulturturizm.gov.tr. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2018.
^ ^a ^b ^c Ertuğ ÖNER (1996). "Eşen Çayı Taşkın-Delta Ovasının Jeomorfolojisi Ve Antik Patara Limanı". Ege Coğrafya Dergisi. 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2018.
^ "Eşen Çayı" (PDF). TÜRKİYE’NİN AKARSULARI VE VADİLERİ. 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2015.
^ "Eşen Çayı". enerjiatlasi.com. 19 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2018.

Wikimedia Commons'ta Eşen Çayı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

Akdeniz Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu'nun güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca uzanır. Genişliği 120–180 km arasında değişir. Batı ve kuzey batısında Ege Bölgesi, kuzeyinde İç Anadolu Bölgesi, doğusunda Güneydoğu Anadolu Bölgesi, güneyinde ise Akdeniz bulunur. Güneydoğudan Suriye ile komşudur. Türkiye'nin başka bölgelerinde olduğu gibi Akdeniz Bölgesi'nde de bölge sınırları ile yönetim birimleri olan illerin sınırları tümüyle çakışmaz.

Küçük Menderes, Ege yöresinde Bozdağlar'dan doğan bir nehirdir.

Sakarya Nehri Kızılırmak ve Fırat nehirlerinden sonra Türkiye'nin üçüncü en uzun, Kuzeybatı Anadolu'nun ise en büyük akarsuyudur. Nehir, ismini Yunan Mitolojisi'ndeki nehir tanrısı Sangarius'dan almaktadır.

Fethiye, Muğla ilinin 13 ilçesinden birisi ve şehrin yönetim merkezi olan ilçe.

Tlos bugün Muğla'nın Seydikemer ilçesi yakınlarında yer alan kadim bir Likya kentiydi. Likya'nın en önemli yerleşimlerinden biri olan Tlos Antik Kenti, Fethiye İlçesi’nin yaklaşık 42 km doğusundaki Yaka Köyü sınırları içerisinde kalmaktadır. Bölgenin en yüksek dağları olan Akdağlar'ın (Kragos) sarp batı yamaçlarında başlayan antik yerleşim, Eşen Nehri'nin getirdiği alüvyonlarla oluşmuş vadi düzlüğüne kadar ulaşır. Ayrıca güneydeki Saklıkent Kanyonu ile kuzey yönde bulunan Kemer Beldesi antik kentin egemenlik sınırlarını çizer.

Letoon, Fethiye yakınlarındaki antik kent. Fethiye - Kaş karayolunun 65. kilometresinde Kumluova Köyü yakınında bulunmaktadır. Şair Ovidius'un anlattığı bir öyküye göre kent, Zeus'tan hamile kalan Leto'nun adına kurulmuştur. Kentte en eski yerleşim izleri MÖ 7. yüzyıla kadar gider. Kalıntılar ve ele geçen kitabeler buranın dinsel ve politik bir alan olduğunu göstermektedir. Ören yeri merkezinde yan yana üç tapınak bulunmaktadır. Bunlardan en kuzeydeki Leto, ortadaki Artemis, güneyindeki Apollon'a adanmıştır. Tapınakların güneybatısında bir çeşme, hemen doğusunda kilise yer almaktadır. Kentin kuzeyinde Stoa ile arkasını kısmen doğal yamaca dayamış Helenistik Döneme ait tiyatro bulunmaktadır. Letoon MS 7. yüzyılda terk edilmiştir.

Likya Yolu, Türkiye'nin, güneybatısındaki Fethiye'den başlayarak Antalya'ya kadar uzanan, yaklaşık 520 km uzunluğunda bir yürüyüş rotasıdır. Yürümesi ortalama 29 gün süren Likya Yolu, antik Likya`nın kurulduğu Teke Yarımadasındaki patikalardan bir kısmının işaretlenip haritalanması ile oluşturulmuş, ilk uzun mesafeli yürüyüş rotasıdır.

Patara, Antalya'nın Kaş ilçesinin Kalkan beldesi yakınlarındaki bir Likya kentidir ve Likya Birliği'nin başkentliğini yapmıştır. Likya Birliği'nin üç oy hakkına sahip altı kentinden biridir. Likya birliği toplantıları kentte bulunan birliğin meclis binasında yapılmaktaydı.

Çine Çayı, Muğla'nın Yatağan ilçesinin doğusunda Sarıgerme Deresi ve Karagedik Dağları'ndan beslenen ve Büyük Menderes Nehri'ne dökülen 359 km uzunluğunda bir akarsudur. Yukarı kesimleri Muğla ilinde yer alır. Başlangıç kollarından biri Bayır ve Yeşilyurt ovalarına kadar uzanır. Nitekim Bayır kasabası yakınlarında bu kolun üzerinde Kazan Göleti yapılmıştır. Adını Aydın ilinin Çine ilçesinden almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeşilırmak</span> Karadeniz Bölgesinde nehir

Yeşilırmak, eskiden İris, Sivas'ın kuzeydoğusundaki Suşehri ilçesi sınırları içindeki Kösedağ eteklerinden doğan ve Samsun'un Çarşamba ilçesinden Karadeniz'e dökülen nehir. Hititler döneminde önemli bir nehir olan Yeşilırmak, Kumeşmaha olarak isimlendirilmiştir. Daha sonrasında, antik dönemde kendisine verilen ad ise İris'ti.

Manavgat, antik adıyla Melas, Toroslar'da doğarak Antalya'da Akdeniz'e dökülen nehir. Uzunluğu 93 km'dir. Batı Toros sıradağları arasından doğan kolların birleşmesiyle oluşur. Güney batıya yönelerek dar ve dik yamaçlı kanyonlar arasından geçer, ünlü Manavgat Şelalesi'ni meydana getirir ve Manavgat ilçe merkezinin doğusunda alüvyal bir kıyı ovasından denize dökülür.

Türk Rivierası, Türkiye'de Ege ve Akdeniz kıyısındaki iki ayrı coğrafi bölge arasında kalan bir kısmı belirtmek için kullanılan terimdir. Türk Rivierası doğuda Antalya ilinden başlayan ve batıda Muğla ilini de içine alarak İzmir ilinin orta kesimine uzanan bir bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Asi Nehri</span> Nehir

Asi Nehri, Lübnan'daki Bikâ Vadisi'nin doğu kısmından doğar ve Türkiye'nin Hatay ilinden Akdeniz'e dökülür. Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 556 km olup, 366 km Suriye'de, 98 km Türkiye'de, 40 km Lübnan'dadır. 52 km'si Türkiye-Suriye sınırını oluşturur. Antakya ile Akdeniz'e doğal su yolu bağlanmış olan Asi Nehri'nin ortalama su debisi 30 m³/sn dir. Kış mevsimi ile ilkbaharda taşkınlar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır.

Nilüfer Marmara Bölgesi'nin önemli akarsularından biridir.

Dalaman çayı, Gölhisar ilçesinin güneyindeki Yeşilgöl dağlarından doğar, Çameli, Acıpayam, Ortaca ve Dalaman ilçe sınırlarını çizerek, Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Köprüçay</span> Akdeniz Bölgesinde nehir

Köprüçay, eskiden Eurimedon, Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsu. Antik zamanlarda adı Eurymedon'dur. Köprü Çayı'n; havza alanı 2.357 km², yıllık debisi 3065 hm³, uzunluğu 178 km, ağız yüksekliği 0 m (Akdeniz), kaynak rakımı 2.151 m'dir.

Saklıkent Millî Parkı veya yaygın adıyla Saklıkent Kanyonu, Antalya-Muğla sınırını çizen Eşen Çayı'nın kolu olan Karaçay'ın oluşturduğu kanyondur. Muğla'nın Seydikemer ilçesi sınırları içerisindedir. Suyun kolayca aşındırabileceği Kalkerli arazide, fay çatlaklarının da yardımıyla sarp ve derin bir kanyon oluşmuştur.Uzunluğu 18 km, yüksekliği 200 m'dir. En dar yeri 2 metreye kadar düşer. Eşen Çayı'nın bir kolu olan Karaçay'ın debisi Kanyon çıkışında 14–17 m³/sn'dir.

Kocaçay, Balıkesir ili topraklarında, Madra Dağı'ndan doğup, Manyas Kuşgölü'ne dökülen akarsu.

Demre Çayı, Antalya'nın batısında, Finike, Kaş ilçeleri arasındaki alanın sularını Akdeniz'e taşıyan akarsu. Demre Ovası'ndan, Demre ilçe merkezi doğusundan denize ulaşır.

Eşen 2 Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Muğla ili, Seydikemer ilçesi sınırlarında Eşen Çayı üzerinde kurulu barajdır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.