Eşek - Turkipedia

Eşek

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Animalia (Hayvanlar)
Şube:	Chordata (Kordalılar)
Sınıf:	Mammalia (Memeliler)
Takım:	Perissodactyla (Tek toynaklılar)
Familya:	Equidae (Atgiller)
Cins:	Equus
Alt cins:	Asinus
Tür:	E. asinus

İkili adlandırma

Equus asinus
Linnaeus, 1758

Eşek (Equus asinus), atgiller (Equidae) familyasının evcilleştirilmiş türlerinden biridir. Eşekler, ilk kez MÖ 3000 civarında Mezopotamya veya Mısır'da evcilleştirilmiş ve dünyaya yayılmıştır.^[1]^[2]

Genel özellikleri

Eşeklerin inatçı olduklarına dair oluşan fikir, kimi zaman sahiplerinin bu hayvanların oldukça gelişmiş "kendini koruma dürtülerini" yanlış algılamalarından kaynaklanmaktadır.^[] Bir eşeğe, onu zorlayarak ya da korkutarak, kendi yararına olmadığına güdülendiği bir işi yaptırmaya çalışmak oldukça zordur.

Eşeklerin davranış ve bilişleri üzerine yapılan ciddi çalışmalar sonucunda, bu hayvanların oldukça zeki, dikkatli, arkadaş canlısı, oyuncu ve öğrenmeye meraklı gibi görülmektedir.

2006 yılında Fransa'da yapılan araştırmalara göre eşek sütünün protein bakımından en zengin süt olduğu kanıtlanmıştır. Eşekler, atların aksine daha küçük boyutlarda ve daha kalın kemikli yapıya sahiptirler. Yine de, eşekler oldukça güçlü ve dayanıklı hayvanlardır. Doğal olarak, yavaş ve dikkatli bir şekilde hareket ederler, ancak uzun süre yük taşıma ve çalışma konusunda çok dayanıklıdırlar. Eşeklerin kılları genellikle sert ve kalındır, bu da onları sıcak ve soğuktan korur.

Eşeklerin beslenmesi, ot ve yapraklarla beslenmekten oluşur. Genellikle çöl ve yarı kurak bölgelerde bulunurlar, bu nedenle suya ihtiyaçları azdır. Eşekler, sıcak ve kurak ortamlarda yaşayabilme yetenekleri nedeniyle insanlar tarafından yüzyıllardır kullanılmışlardır.

Eşeklerin çiftlik hayvanı olarak kullanımı, genellikle yük taşıma, tarlada iş yapma ve yol inşaatında kullanılmaları nedeniyle yaygındır. Ayrıca, eşek sütü ve eti de bazı kültürlerde tüketilir.^[]

Son yıllarda, eşeklerin terapötik etkilerinden yararlanılmış ve terapi hayvanları olarak kullanılmıştır. Eşeklerin sessiz, sakin doğası ve sevecen kişilikleri, özellikle otizm, depresyon ve diğer zihinsel sağlık sorunları olan kişiler için faydalı olabilir.

Özellikleri: Kulakları uzun, yelesi dik ve kısa tüylü, kuyruğu kısa, ince püsküllüdür.
Ömrü: 25-35 yıldır.^[3]
Çeşitleri: Evcil eşek, Afrika yaban eşeği, Asya yaban eşeği, Somali yaban eşeği, çizgili yaban eşeği (zebra), Moğol yaban eşeği (kulan)

Fotoğraf galerisi

3 haftalık bir sıpa.
İtalya eşeği
İtalya eşeği
Yük taşıyan eşekler
1900 yılında Kıbrıs'ta bir eşeğe nal çakan nalbantlar

Kaynakça

^ Nowak, Ronald M. (1999). Walker's Mammals of the World (6. bas.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-5789-8.
^ Rossel S, Marshall F et al. "Domestication of the donkey: Timing, processes, and indicators." PNAS 105(10):3715-3720. March 11, 2008. Abstract 7 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Ömrü 25-35 yıl arasında değişmektedir". 30 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2014.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çöl</span> Çok az yağışın gerçekleştiği arazi alanı

Çöl, Yerküre'de yer alan ana biyom tiplerinden birisidir. Çöl, yıllık 250 mm'den az yağış alan bölgeler için kullanılan bir terimdir.

Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.

Domuz, Sus cinsinde bulunan hayvanlara verilen genel isimdir. Sus cinsi Suidae familyasına bağlıdır.

At, atgiller (Equidae) ailesine (familya) ait otobur bir toynaklı memeli. Evcil olan bu at alt türü, Altay dağlarının her iki yanındaki açık arazilerde yaşayan ve “Prezewalski” denen yaban atlarıyla ve Amerikan bozkırlarında yaşayan, esasen evcil atların sonradan yabanileşmesiyle ortaya çıkan "Mustang" atlarıyla yakın akrabadır. En meşhur at ırkları Arap, İngiliz, Ahal Teke, Rahvan (Türk) ve Midillidir.

Badem, gülgiller (Rosaceae) familyasının Prunoideae alt familyasından meyvesi yenebilen küçük bir ağaç türüdür. Badem bu ağacın meyvesidir. Şeftali ile birlikte Prunus'un alt cinsi Amygdalusun içinde yer alır.

Asya mandası, kısaca manda, Boynuzlugiller (Bovidae) familyasının sığırlar (Bovinae) alt familyasına ait bir memeli türü. Çoğunlukla evcil olarak yetiştirilen mandaların yabani nüfusları önemli ölçüde azalmıştır.

Deve, devegiller (Camelidae) familyasının Camelus cinsini oluşturan iki evcil hayvan türünün ortak adı. Develer yük çeki ve binek hayvanı olarak kullanıldığı gibi, yünü, sütü, derisi ve eti için de beslenir. Yalnızca evcil türleriyle tanınan bu hayvanların yabanıl atalarından bu yana pek az değişikliğe uğradığı sanılmaktadır.

Altın çakal, Bayağı çakal olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyası içerisinde, coyote ile çok yakın akraba olan bir çakal türü. Sadece "çakal" denildiği zaman neredeyse hep bu tür kast edilir.

<span class="mw-page-title-main">Çita</span> Dünya üzerinde karada en hızlı koşan hayvan

Çita, kedigiller familyasının bir üyesi olup, diğer memelilerden daha hızlı koşabilmesiyle bilinir. Günümüzde türün çoğunluğu Güney ve Doğu Afrika'da yaşar. Çok küçük bir topluluk da İran'ın Horasan bölgesinde yaşamaktadır. 15, 16 ve 17. yüzyıllara ait Padişahların av sahnelerini gösteren minyatürlerde av yapan çitalar görülmektedir. Anadolu ve Ortadoğu’da zoolojik araştırmalar yapan İngiliz araştırmacı Charles Danford'un 1879 yılına ait notlarında Birecik'in güneyinde bir şeyh tarafından kendisine canlı bir çita hediye edildiği belirtilmektedir. Türkiye'de 19. yüzyıla kadar yaşamıştır.

Asya yaban köpeği, Kızıl köpek olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasından Asyada yaygın olan bir yaban köpeği türü. Köpekgiller familyasında kurt ve Afrika yaban köpeği gibi büyük sürüler oluşturup, sürü halinde ava çıkan üç türden birisidir.

Devegiller (Camelidae), çift toynaklılar takımı içerisinde topuktabanlılar (Tylopoda) alt takımındaki tek hayatta olan familya.

Evcil hayvanlar.

Cilalı Taş Devri veya bilimsel adıyla Neolitik Çağ, tarih öncesi çağlardan biridir. Neolitik Çağ veya Yeni Taş Devri Taş Devri'nin Avrupa, Asya ve Afrika'daki son bölümü olan arkeolojik bir dönemdir. Neolitik çağ, dünyanın çeşitli yerlerinde bağımsız olarak ortaya çıkmış gibi görünen geniş kapsamlı gelişmelerden oluşan Neolitik Devrimi gördü. Bu "Neolitik paket" çiftçiliğin başlayışını, hayvanların evcilleştirilmesini ve avcı-toplayıcı yaşam tarzından yerleşik tarza geçişi içeriyordu.

Thomson ceylanı, boynuzlugiller (Bovidae) familyasından Doğu Afrika dolaylarında yaşayan bir ceylan türü.

Şap, çift toynaklı hayvanlarda görülen viral bir hastalıktır. Halk arasında tabak veya dabak olarak adlandırılır.

Taş Devri, insansıların taştan araçlar yapmasından başlayarak kalkolitiğin sonuna kadar geçen tarih öncesi dönemdir.

Çalışan hayvanlar, genellikle evcilleştirilmiş, insanlar tarafından bakılan ve belli görevleri yerine getirmek için eğitilmiş hayvanlar. Ağaç kesimine yardım eden filler gibi tek bir işi yapmak için eğitilmiş olabilirler. Rehber köpek ve ilk yardım köpeği gibi aynı familyanın üyesi olabilirler. İnsanların teşvikiyle süt üreterek iş birliği yapan hayvanlar da buna dahildir. Bu tür hayvanlar bazen çalışma hayatları bittiğinde et ya da deri olarak değerlendirilirler. Koşum hayvanları ve yük hayvanları da bu tanıma girer. Hayvanları bu şekilde çalıştırmak kimileri tarafından hayvan köleliği olarak görülür. Bu yüzden hayvan hakları ihlali endişesi doğurur.

Yaban hayvanı ızdırabı, insan kontrolünde olmayan hayvanların hastalık, yaralanma, parazitizm, açlık, susuzluk, anormal hava koşulları, doğal felaketler ve diğer hayvanlar tarafından öldürülmeleri sonucu yaşadıkları acıya denir. Yaban hayvanı ızdırabı, tarih boyunca din felsefesi alanı içinde kötülüğe örnek olarak tartışılmıştır. Yakın zamanda bir grup akademisyen problemin boyutunu seküler açıdan, insanların önlemek için çaba sarf edebilecekleri bir ahlaki mesele olarak ele almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Batız Devlet Tabiatı Koruma Alanı</span> Türkmenistanda bir tabiat koruma alanı

Batız Devlet Tabiatı Koruma Alanı, Güneybatı Türkmenistan'ın Merv ve Ahal illerinde yer alan ve 1941 yılında kurulmuş olan, 877 kilometrekare (339 sq mi) alan kaplayan bir koruma alanıdır (zapovednik). Karakum Çölü'nün güneyinde yer alır ve Hari Nehri batı sınırını oluşturur.

Yaban Domuzu, evcilleştirilmiş domuzun atası olan, doğada serbest yaşayan vahşi bir memelidir. Yaban domuzları dünyanın birçok yerinde ormanlık ve kırsal alanlarda bulunur ve oldukça dayanıklı, uyumlu hayvanlardır. Doğal ortamlarında güçlü hayatta kalma içgüdülerine sahip olmaları, onların birçok ekosistemde başarılı bir tür olmasını sağlamıştır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.