İçeriğe atla

Dışişleri bakanlığı

İngiliz Dışişleri Bakanı James Callaghan ve Hollanda Dışişleri Bakanı Max van der Stoel, 1975

Dışişleri bakanlığı, devletin dış politika ve ilişkilerinden, diplomasi faaliyetlerinden, ikili ve çok taraflı ilişkilerden sorumlu olan hükûmet departmanıdır. Ayrıca, yurtdışında bulunan ülke vatandaşlarına destek sağlamak da görevleri arasındadır. Bu kurum genellikle bir dışişleri bakanı veya dışişleri bakanı tarafından yönetilir (başlık değişebilir, aynı görevlere sahip olan devlet sekreteri gibi).[1] Dışişleri bakanı genellikle hükûmetin başı olan (başbakan veya cumhurbaşkanı gibi) yetkili kişiye rapor verir.[2]

Adlandırma farkları

Bazı ülkelerde, Hindistan gibi, dışişleri bakanına "dış ilişkiler bakanı" denir; Brezilya ve eski Sovyetler Birliği'nden türetilen devletler gibi diğerlerinde ise bu pozisyon "dış ilişkiler bakanı" olarak adlandırılır. Amerika Birleşik Devletleri'nde, dış ilişkileri yürüten kabine üyesi "dışişleri bakanı" olarak görev yapar. Diğer yaygın unvanlar arasında "dış ilişkiler bakanı" da yer alabilir. Latin Amerika'nın birçok ülkesinde, dışişleri bakanı günlük konuşmalarda "şansölye" olarak adlandırılır (İspanyolca konuşulan ülkelerde "canciller" ve Portekizce konuşulan Brezilya'da "chanceler" şeklinde).

Diplomatlar ve tarihçiler genellikle dışişleri bakanlığına yerel adresiyle atıfta bulunurlar. Örneğin, Viyana'daki Ballhausplatz, Avusturya-Macaristan Dışişleri Bakanlığı'nın bulunduğu yerdi; Paris'teki Quai d'Orsay, Fransa'nın Avrupa ve Dış İlişkiler Bakanlığı'nın adresiydi; Yeni Delhi'deki South Block, Hindistan'ın Dışişleri Bakanlığı'nın bulunduğu yerdi; Lizbon'daki Necessidades Sarayı, Portekiz Dışişleri Bakanlığı'nın merkeziydi; Berlin'deki Wilhelmstraße, Alman Dışişleri Ofisi'nin bulunduğu yerdi; Washington, D.C.'deki Foggy Bottom semti ise Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı'nın bulunduğu yerdi. Brezilya'nın Dış İlişkiler Bakanlığı, eski bir adı olan Rio de Janeiro'daki orijinal Itamaraty Sarayı (1899-1970) ve şu anki Brasília'daki Itamaraty Sarayı (1970'ten bu yana) nedeniyle "Itamaraty" olarak da anılır. Endonezyalılar da genellikle Dışişleri Bakanlığı'na "Pejambon" derler, çünkü bakanlığın ana merkezi Jakarta'nın Merkez Jakarata ilçesindeki Pejambon Caddesi üzerindedir. 1917'ye kadar süren Rus İmparatorluğu döneminde ise kullanılan terim St. Petersburg'daki Koro Köprüsü idi. Buna karşılık, İtalyan bakanlığı "Consulta" olarak adlandırılıyordu.[3]

Yetkileri

Bir dışişleri bakanının yetkileri hükûmetten hükûmete farklılık gösterir. Klasik parlamenter sistemde, dışişleri bakanı, dış politikayı şekillendirme konusunda önemli bir etkiye sahip olabilir, ancak hükûmet güçlü bir başbakan tarafından domine edildiğinde, dışişleri bakanı politika belirleme konusunda daha sınırlı veya ikincil bir rol oynamakla sınırlı kalabilir. Benzer şekilde, dışişleri bakanına yatırılan siyasi yetkiler, güçlü bir yürütme organına sahip başkanlık sistemlerinde genellikle daha sınırlıdır. İkinci Dünya Savaşı'nın sonundan bu yana, savunma bakanıyla birlikte dışişleri bakanının da savunma ve diplomatik politikayı koordine etmek amacıyla iç kabine (genellikle ulusal güvenlik konseyi olarak bilinir) içinde yer alması yaygın hale gelmiştir. 19. ve 20. yüzyıllarda birçok başbakanın dışişleri bakanlığını üstlenmesi görüldü, ancak bu uygulama, çoğu gelişmiş ülkede artık yaygın değildir.

Bazı ülkelerde, dışişleri bakanı genellikle kabine pozisyonlarının en yüksek profiline sahip kişiler arasındadır. Örneğin, ABD'de dışişleri bakanı, başkanlık sırasında kabine üyeleri arasında ilk sırada yer alır. İngiltere'nin dışişleri bakanı, başbakan, maliye bakanı ve içişleri bakanıyla birlikte "Büyük Devletler Dörtlemesi"ne üyedir.

Sorumlulukları

Dışişleri bakanları, siyasi rollerinin yanı sıra geleneksel olarak birçok diplomatik görevden sorumludur. Bu görevler arasında yabancı dünya liderlerini ağırlamak ve diğer ülkelere devlet ziyaretlerinde bulunmak gibi faaliyetler bulunur. Dışişleri bakanı genellikle herhangi bir kabinedeki en çok seyahat eden üyedir.

  • Birleşik Krallık'ta, dış politikadan (ayrıca Britanya Denizaşırı Toprakları'ndan) sorumlu bakan Dış, Topluluk ve Kalkınma İşleri Bakanı (Dışişleri Bakanı) olarak bilinir. 1968'e kadar, dış işleri bakanı sadece yabancı (Topluluk dışı) ülkelerle ilişkilerden sorumluyken, Topluluk ülkeleri ve sömürgelerle ilişkileri, Topluluk işleri bakanı tarafından yürütülürdü. Aynı nedenle, Birleşik Krallık dışındaki Topluluk ülkelerinde, Topluluk ülkeleri ve Topluluk dışı ülkelerle ilişkilerden sorumlu bakanlar genellikle eski adıyla dış ilişkiler bakanı olarak görev yapmaktaydı.
  • Amerika Birleşik Devletleri'nde, dış politikayla ilgilenen ve kabinedeki en üst düzeydeki bakan olan dışişleri bakanıdır. Görevin adı, birkaç iç işle ilgilidir.

Her ne kadar alt milli düzeyde dışişleri bakanlığı görevi çok nadir olsa da bazen küçük çaplı bir dış ilişkiler pozisyonu bulunabilir. Avrupa Birliği, kuruluşundan bu yana bazı alanlarda dış ilişkilerle ilgilenmiştir (bkz. AB Ticaret Komiseri) ve baş diplomat olarak bir yüksek temsilciye sahiptir. Ancak, onun veya onun görevleri öncelikle AB dış politikasını uygulamak, formüle etmek değildir.

Ayrıca bakınız

  • Diplomat
  • Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı

Kaynakça

  1. ^ "Minister of Foreign Affairs". 21 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  2. ^ The Oxford Andrew F. Cooper, et al. eds. The Oxford Handbook of Modern Diplomacy (2015) excerpt 7 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. chapters 4 and 5.
  3. ^ David Stevenson, "The Diplomats" in Jay Winter, ed. The Cambridge History of the First World War: Volume II: The State (2014) vol 2 p 68.

İlgili Araştırma Makaleleri

Bakan, bir bakanlığın başında bulunan ve diğer bakanlarla birlikte politika kararlarını alıp uygulayan bir siyasetçidir. Bazı yargı bölgelerinde hükûmet başkanı da bir bakan olup "başbakan", "şansölye" veya başka bir unvanla tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Faruk eş-Şara</span>

Faruk eş-Şara, Suriyeli diplomat ve siyasetçi. Esad rejiminin önde gelen simalarından birisidir. 1984-2006 arasında devlet başkan yardımcısı iken dışişleri bakanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paul-Henri Spaak</span> Belçikalı siyasetçi (1899 – 1972)

Paul-Henri Charles Spaak, Belçikalı devlet adamı. Avrupa Birliği'nin başlıca savunucularından olmuş, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET), Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı (NATO) ve Benelüks Ekonomik Birliği'nin kurulmasında önemli rol oynamıştır.

Hükûmet başkanı veya hükûmetin başı, egemen bir devletin, federasyonel bir devletin veya özerk bir bölgenin yürütme organında en yüksek veya ikinci en yüksek yetkili kişidir. Genellikle bir kabineyi, bakanları veya sekreterleri yöneten ve yönetim departmanlarını yönlendiren bir grup olarak da kabine toplantılarına başkanlık eder. Diplomasi alanında, "hükümet başkanı" terimi, "devlet başkanı"ndan ayrılır, ancak bazı ülkelerde, örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde veya Türkiye'de aynı kişi olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kabine</span>

Kabine, yürütme organının üst düzey yetkililerinden oluşan bir organdır. Bazı ülkelerde, Kabine "Bakanlar kurulu" veya "Devlet Konseyi" gibi isimlerle bilinir. Kabine üyelerine genellikle bakan veya sekreter denilir. Bir kabinenin işlevi ülkeden ülkeye değişir. Kabineler tipik olarak hükûmetin günlük yönetiminden ve ani olaylara müdahaleden sorumlu organdır, oysa yasama ve yargı organları, uzun prosedürlere göre oturumlar halinde ölçülü bir hızda çalışır. Kabineler genellikle bakanlıklarda önerilen mevzuatın parlamentoya geçmeden önce hazırlanmasından sorumludur. Bu nedenle, yeni yasaların çoğu aslında kabineden ve bakanlıklardan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Cumhurbaşkanlığı Kabinesi</span> Türkiye Cumhuriyetinin yürütme organı

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, Hükûmet veya Kabine, Türkiye'de Cumhurbaşkanının başkanlık ettiği ve tüm bakanların bir araya gelip kararlar aldığı kuruldur. Her bakan, kendi bakanlığını ilgilendiren iş ve emri altındaki kamu personelinin yerine getirdikleri işlem ve eylemlerinden sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri Bakanlığı (Brezilya)</span>

Brezilya Dışişleri Bakanlığı Brezilya’nın diğer ülkelerle ve uluslararası örgütlerle olan ilişkilerini yürütmek ve düzenlemekle görevli olan bakanlığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mevlüt Çavuşoğlu</span> Türk siyasetçi

Mevlüt Çavuşoğlu, Türk siyasetçi, diplomat, ekonomist, iş insanı ve eski Türkiye Dışişleri Bakanıdır. Bu görevinden önce 2013-2014 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Bakanlığı ve 2010-2012 tarihleri arasında ise Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Başkanlığı görevlerini yürüttü.

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri Bakanlığı (Amerika Birleşik Devletleri)</span>

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı, Amerika Birleşik Devletleri'nin uluslararası ilişkilerinden sorumlu federal yürütme organıdır. 1789'da kurulan kurum, ABD'nin ilk federal bakanlığı olma özelliğini taşır.

Laurent Fabius Hükûmeti, Beşinci Cumhuriyet'in 18. hükûmetidir. 17 Temmuz 1984-20 Mart 1986 tarihleri arasında görev sürmüştür. Başbakan Laurent Fabius 17 Temmuz'da, Bakan ve Yardımcı Bakanlar 19 Temmuz'da, Devlet Sekreterleri ise 23 Temmuz'da görevlerine başlamışlardır, 1986 milletvekili seçimleri sonrası hükûmet istifa etmiştir.

2. Georges Pompidou Hükûmeti Beşinci Cumhuriyet'in 3. hükûmetidir. 1962 milletvekili seçimleri ardından 28 Kasım 1962 tarihinde cumhurbaşkanı Charles de Gaulle tarafından başbakan Georges Pompidou atanmış, ardından 6 Aralık 1962 tarihinde bakanlar kurulunun diğer üyeleri atanmıştır. Hükûmet, Charles de Gaulle'ün tekrar cumhurbaşkanlığı görevine gelmesinin ardından 8 Ocak 1966 tarihinde istifa etmiştir.

1. Georges Pompidou Hükûmeti Beşinci Cumhuriyet'in 2. hükûmetidir. 14 Nisan 1962 tarihinde cumhurbaşkanı Charles de Gaulle tarafından başbakan Georges Pompidou atanmış, ardından 15 Nisan 1962 tarihinde de bakanlar kurulunun diğer üyeleri atanmıştır. Hükûmete 5 Ekim 1962 tarihinde güvensizlik oyu verilmiş ancak hükûmetin hemen istifa etmesi gerekirken, cumhurbaşkanı meclisi feshedip ülkeyi erken seçime götürmesi üzerine hükûmet 28 Kasım 1962 tarihinde istifa etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">61. Türkiye Hükûmeti</span> III. Erdoğan Hükûmeti (2011–2014)

61. Türkiye Hükûmeti veya III. Erdoğan Hükûmeti, AK Parti genel başkanlığını ve hükûmet başkanlığını Recep Tayyip Erdoğan'ın yaptığı hükûmettir. 2011 Türkiye genel seçimlerinin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül hükûmeti kurma görevini vermesinin ardından kurulan hükûmettir.

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri Bakanlığı (Azerbaycan)</span>

Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı —yabancı ülkeler ve uluslararası organizasyonlar alanında faaliyet gösteren Azerbaycan yürütme organı. Şu anda Bakanlığı Ceyhun Bayramov yönetiyor.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri dışişleri bakanı</span>

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı'nın başıdır. Dışişleri Bakanı, ülkenin dış politikasından sorumlu olup Bakanlar Kurulu'ndaki en önemli dört bakanlıktan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Maliye Bakanlığı (Azerbaycan)</span> Azerbaycan Hükûmetine bağlı bir bakanlık

Azerbaycan Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde finans sektörünü düzenlemekten sorumlu, Azerbaycan Kabinesi'ne bağlı bir devlet kurumu. Bakanlığa Samir Şerifov başkanlık etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri ve Avrupa Entegrasyonu Bakanlığı (Moldova)</span>

Moldova Dışişleri ve Avrupa Entegrasyonu Bakanlığı (MDAEB) Moldova Hükûmeti'nin dokuz bakanlığından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Churchill Hükûmeti</span> Birleşik Krallık hükûmeti

Winston Churchill, 1951 genel seçimlerinden sonra Birleşik Krallık'ta Üçüncü Churchill Hükûmetini kurdu,. Kral George VI tarafından yeniden Birleşik Krallık Başbakanı olarak atandı ve 1952'de Kraliçe II. Elizabeth'in tahta çıkışına ve taç giyme törenine tanık oldu.

<span class="mw-page-title-main">Attlee Hükûmeti</span>

Clement Attlee, Kral VI. George tarafından Temmuz 1945'te Birleşik Krallık'ta Attlee Hükûmetini kurmak üzere görevlendirildi. Birleşik Krallık Başbakanı olarak Winston Churchill'in yerini aldı. İşçi Partisi, 1945 genel seçimlerinde ezici bir zafer kazandı ve refah devletinin kurulması ve bazı endüstrilerin kamulaştırılması da dahil olmak bazı politikaları yürürlüğe koymaya devam etti. Hükûmetin başlıca icraatları, savaş sonrası kemer sıkma önlemleri, Malaya'daki bağımsızlık yanlısı ve komünist hareketlerin şiddetli bir şekilde engellenmesi, Hindistan'a bağımsızlık verilmesi, Sovyet Komünizmine karşı Soğuk Savaş'a katılım ve aynı zamanda ülkenin Ulusal Sağlık Servisi'nin kurulmasıdır. Attlee, 1950 genel seçimlerinde İlk Attlee Hükûmetini oluşturan az farkla çoğunluk kazandı. Bu seçimden sadece yirmi ay sonra, Attlee daha büyük bir çoğunluk elde etmek amacıyla 25 Ekim 1951 için yeni bir seçim çağrısında bulundu, ancak seçimde Muhafazakar Parti tarafından yenildi.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık dışişleri bakanı</span>

Dışişleri, Milletler Topluluğu ve kalkınma işlerinden sorumlu devlet sekreteri, aynı zamanda dışişleri bakanı olarak da anılır, Birleşik Krallık Hükûmeti Kraliyet bakanı ve Dışişleri, Milletler Topluluğu ve Kalkınma Dairesi başkanıdır. Hükûmetin en kıdemli bakanlarından biri ve Büyük Devlet Ofisi olarak görülen görevdeki görevli, bakanlık sıralamasında dördüncü, Birleşik Krallık Kabine üyesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.