İçeriğe atla

Dönüşümlü hükûmet

Makale serilerinden
Parti siyaseti
Siyasi yelpaze
Sol
Merkez
Sağ
Program/İdeolojiler
Türler
Parti organizasyonu
Parti içi demokrasi
Siyasi parti sistemi
Partilerle koalisyonlar
Siyasi partiler listesi

Dönüşümlü hükûmet, parlamenter bir devlette hükûmetin oluşum şekillerinden biridir. Bu, görev süresi boyunca başbakanlık görevini yürüten kişinin (aynı siyasi blok içinde veya büyük koalisyonun bir parçası olarak) değişeceği veya "dönüşeceği" bir hükûmettir. İsrail ve Türkiye bu tür bir yönetim düzenlemesi konusunda şimdiye kadar en fazla deneyime sahip olan ülkedir.

Genellikle, bu değişim, anayasa geleneği tarafından yönlendirilir ve ilk görevlinin taktiksel istifasıyla ikinci görevliye yeni bir hükûmet kurma fırsatı verilir. İsrail, 1984 yılında dönüşüm mekanizmasını kurduktan sonra, bunu 2020 yılında yasalaştırmıştır.

2021 yılı itibarıyla, dönüşümlü hükûmetler İrlanda, İsrail, Malezya, Kuzey Makedonya, Romanya ve Türkiye'de oluşturulmuştur. Başarılı dönüşümler yalnızca İsrail'de (ilk olarak Şimon Peres ve İzak Şamir arasındaki dönüşüm ve ikinci olarak Yair Lapid'in 1 Temmuz 2022'de İsrail Başbakanı olarak göreve gelmesiyle gerçekleşen koalisyon hükûmeti anlaşmasının yerine getirilmesi) ve İrlanda'da (Leo Varadkar'ın Aralık 2022'de Başbakan olarak geri dönmesiyle) gerçekleşmiştir; diğer durumlarda ise dönüşüm henüz gerçekleşememiş veya hükûmet gerçekleşmeden çökmüştür.

Almanya

2005 Alman federal seçiminden sonra, CDU ve SPD arasında bir dönüşümlü hükûmet düşünülmüştür. Buna göre, o dönemde görevde olan SPD Şansölye Gerhard Schröder, 2007'ye kadar görevine devam edecek ve ardından CDU'nun lideri Angela Merkel, kalan iki yıl için onun yerine geçecekti. CDU bunu reddetmiş ve dönüşümsüz bir büyük koalisyonu tercih etmiş, Merkel ise tüm dönem boyunca Şansölye olarak görev yapmıştır.[1]

İrlanda

2020 İrlanda genel seçiminden sonra Fianna Fáil, Fine Gael ve Yeşil Parti koalisyonu, dönüşümlü hükûmet temelinde 27 Haziran 2020'de kuruldu. Fianna Fáil'den Micheál Martin, Fine Gael'den Leo Varadkar'ın Aralık 2022'ye kadar yardımcısı (Tánaiste) olarak görev yapacağı bir anlaşma ile Taoiseach oldu. Dönüşüm 17 Aralık 2022'de gerçekleşti ve Varadkar ikinci kesintisiz döneminde Başbakan olarak yemin ederken, Martin Tánaiste rolünü üstlendi.

Romanya

Ciucă Kabinesi, Romanya'da iktidara gelen ilk dönüşümlü hükûmettir ve üyeleri PSD, PNL ve UDMR'den oluşmaktadır.[2] Nicolae Ciucă PNL'den 2023'e kadar Başbakanlık görevini üstlenecektir. Ardından, 2024 Romanya yasama seçimlerine kadar görev PSD'ye ait olacaktır.[3]

Türkiye

53. Türkiye hükümeti, Doğru Yol Partisi (DYP) ve Anavatan Partisi (ANAP) arasında dönüşümlü başbakanlık olarak planlanan bir dönüşümlü hükûmet olacaktı, başbakanlık görevi her yıl iki parti arasında değişecekti. Güvenoyu, anayasal çoğunluk olan milletvekili çoğunluğu elde edilemediği için Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilerek hükûmet düşürüldü.[4]

54. Türkiye hükümeti, Refah Partisi (RP) ve Doğru Yol Partisi (DYP) arasında planlanan bir dönüşümlü hükûmet olacaktı. İlk olarak RP'den Necmettin Erbakan başbakan olarak çıkarılmış ve DYP'den Tansu Çiller başbakan yardımcısı olarak görev yapmıştır. Dönüşüm 1997 yılında gerçekleşecekti. Erbakan, dönüşümün gerçekleşmesini sağlamak için başbakanlık görevinden istifa ettiğinde, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Tansu Çiller yerine Anavatan Partisi'nden Mesut Yılmaz'a hükûmeti kurma görevini verdi.[5]

Kaynakça

  1. ^ Graw, Ansgar (25 Eylül 2005). "Union lehnt "Israel"-Lösung ab". www.morgenpost.de (Almanca). 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022. 
  2. ^ "Guvernul PSD-PNL-UDMR a fost învestit de Parlament cu 318 voturi "pentru" / Ciucă: Ne aflăm într-un moment mult așteptat de toți românii / Ciolacu: Nu voi minți niciodată că am învins pandemia / Barna: De ce nu l-ați chemat direct pe Dragnea să îi predați Ministerul Justiției?". G4Media.ro (Rumence). 25 Kasım 2021. 25 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022. 
  3. ^ "Cum arată Guvernul Ciucă. Rotativă în 2023 pentru premier și trei ministere. Premierul desemnat, prima ședință cu miniștrii propuși". Digi24. 22 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "İşte Koalisyon Protokolü" – Milliyet Gazetesi, 4 March 1996, Page 17.
  5. ^ Sina Akşin:Kısa Türkiye Tarihi,Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, İstanbul, 978-9944-88-172-2, p.303

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tansu Çiller</span> 22. Türkiye başbakanı

Tansu Çiller, Türk ekonomist, akademisyen, siyasetçi ve 22. Türkiye Başbakanı. Başbakanlık görevini 1993-1996 yılları arasında sürdüren Çiller, Türkiye siyasi tarihindeki ilk ve tek kadın başbakandır. 1993-2002 yılları arasında Doğru Yol Partisi genel başkanlığı görevini yürütmüştür. 1996-1997 yılları arasında Başbakan yardımcılığı ve Dışişleri Bakanlığı görevini üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Sosyal Demokrat Partisi</span> Almanyada bir siyasi parti

Almanya Sosyal Demokrat Partisi, Almanya'nın en eski siyasal partisi.

<span class="mw-page-title-main">Hikmet Çetin</span> 20. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Hikmet Çetin, Türk siyasetçi, devlet adamı ve eski Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı. CHP Genel Başkanlığı görevini Şubat 1995 - Eylül 1995 tarihleri arasında sürdürmüştür. Mart 1995 - Ekim 1995 ve Ekim 1978 - Kasım 1979 tarihleri arasında Başbakan yardımcılığı görevini sürdüren Çetin, birçok hükûmette görev almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Angela Merkel</span> 8. Almanya şansölyesi (2005–2021)

Angela Dorothea Merkel, Alman siyasetçi, devlet kadını ve akademisyendir. 2002-2005 yılları arasında muhalefet lideri, 2000-2018 yılları arasında Hristiyan Demokrat Birliği lideri ve 2005-2021 yılları arasında Almanya şansölyesi olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1995 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 20. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1995 Türkiye genel seçimleri, 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan ve TBMM 20. dönem üyelerinin belirlendiği seçimdir. 79 ilde, 83 seçim çevresinde %10'luk ülke barajlı D'Hondt sistemi uygulanarak yapılan seçimlerde 29.189.146 seçmen toplam 138.608 sandıkta oy kullandı.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Hristiyan Demokrat Birliği</span> Almanyada bir siyasi parti

Almanya Hristiyan Demokrat Birliği, Hristiyan demokrat ve liberal muhafazakâr görüşte, merkez sağ pozisyonda bir Alman siyasi partisidir. Genel başkanı Friedrich Merz'tir.

<span class="mw-page-title-main">Demokrat Türkiye Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1997–2005)

Demokrat Türkiye Partisi (DTP), 1997 ile 2005 yılları arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti. Doğru Yol Partisi içindeki fikir ayrılıkları sonucunda bu partiden istifa eden Hüsamettin Cindoruk, İsmet Sezgin ve Gökberk Ergenekon gibi isimler tarafından 7 Ocak 1997'de kurulan DTP, 55. hükûmetin parçası oldu. 3 Kasım 2002 seçimlerine DYP listelerinden katıldı.

<span class="mw-page-title-main">54. Türkiye Hükûmeti</span> Erbakan Hükûmeti (1996–1997)

54. Türkiye Hükûmeti, Erbakan Hükûmeti veya REFAHYOL Hükûmeti, 28 Haziran 1996-30 Haziran 1997 tarihleri arasında görev yapan, Refah Partisi ve Doğru Yol Partisi koalisyonunun oluşturduğu Türkiye hükûmetidir.

<span class="mw-page-title-main">49. Türkiye Hükûmeti</span> VII. Demirel Hükûmeti (1991–1993)

49. Türkiye Hükûmeti veya VII. Demirel Hükûmeti, 1991 erken genel seçimlerinin ardından DYP ve SHP ortaklığıyla kurulmuştur. Hükûmet 20 Kasım 1991 tarihinde 164 red oyuna karşılık 280 kabul oyuyla kurulmuştur. Yedinci Demirel Hükûmeti olarak kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">53. Türkiye Hükûmeti</span> II. Yılmaz Hükûmeti (1996)

53. Türkiye Hükûmeti, II. Yılmaz Hükûmeti veya ANAYOL Hükûmeti, 6 Mart 1996-28 Haziran 1996 tarihleri arasında görev yapan Türkiye Cumhuriyeti hükûmetidir.

<span class="mw-page-title-main">52. Türkiye Hükûmeti</span> III. Çiller Hükûmeti (1995–1996)

52. Türkiye Hükûmeti veya III. Çiller Hükûmeti, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Tansu Çiller'in başkanlığında, 30 Ekim 1995 tarihinde kuruldu. Doğru Yol Partisi ile Cumhuriyet Halk Partisi arasında kurulan koalisyon hükûmeti, 5 Kasım 1995 tarihinde TBMM'deki güvenoylamasında, 243 kabul, 174 ret oyuyla güvenoyu aldı. 52. Hükûmet 6 Mart 1996'da sonlandı.

<span class="mw-page-title-main">50. Türkiye Hükûmeti</span> I. Çiller Hükûmeti (1993–1995)

50. Türkiye Hükûmeti veya I. Çiller Hükûmeti, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Tansu Çiller'in başkanlığında, 25 Haziran 1993 tarihinde kuruldu. Doğru Yol Partisi ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti arasında kurulan koalisyon hükûmeti, 5 Ekim 1995 tarihine kadar görev yaptı.

1. Merkel Kabinesi 2005 Almanya federal seçimlerinin ardından 22 Kasım 2005-28 Ekim 2009 tarihleri arasında Angela Merkel başkanlığında kurulmuş CDU-CSU ve SPD koalisyon hükûmetidir.

<span class="mw-page-title-main">Heidemarie Wieczorek-Zeul</span> Alman siyasetçi

Heidemarie Wieczorek-Zeul Alman SPD'li siyasetçi ve eski bakan.

<span class="mw-page-title-main">Micheál Martin</span> İrlandalı siyasetçi

Micheál Martin, İrlandalı siyasetçi. Martin, Avrupa ülkesi İrlanda'da 27 Haziran 2020 - 17 Aralık 2022 tarihleri arasında başbakanlık makamında bulunmuştur. Martin ayrıca Fianna Fáil genel başkanlığı görevini de yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Teodor Meleșcanu</span>

Teodor Viorel Meleșcanu, Rumen siyasetçi, Romanya dışişleri bakanı.

<span class="mw-page-title-main">Leo Varadkar</span> İrlandalı siyasetçi

Leo Varadkar, İrlandalı siyasetçi. Varadkar, Avrupa ülkesi İrlanda'da 17 Aralık 2022-9 Nisan 2024 tarihleri arası başbakanlık makamında bulunmuştur. Daha önce 2017-2020 yılları arasında da İrlanda başbakanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nicolae Ciucă</span>

Nicolae Ionel Ciucă bir Rumen politikacı ve Romanya Kara Kuvvetleri'nden emekli generaldir. Milli Liberal Parti'nin genel başkanıdır. 2023 yazından itibaren Senato Başkanı olarak görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Marcel Ciolacu</span> Rumen siyasetçi

Ion-Marcel Ciolacu, Rumen siyasetçi. 15 Haziran 2023'ten beri Romanya Başbakanı olarak görev yapmaktadır. Aynı zamanda Sosyal Demokrat Parti'nin (PSD) lideridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.