İçeriğe atla

Döndü Hatun

Döndü Hatun, 1411-1419 yılları arasında hüküm süren Celâyir hükümdarı.

Abdürrezzâk es-Semerkandî'ye göre Celayir Sultanı Şeyh Üveys Celâyir'in kızıdır.[1] Şabankarai ise onun Hasan-ı Büzürg ve Dilşad Hatun'un kızı olduğunu söylemiştir. Çağdaş yazarlar ise onun Hüseyin Celâyir'in kızı olduğunu düşünmektedir.

Şebankaraî'ye göre, ilk evliliğini 1393 yılında Memlük Sultanı Seyfeddin Berkuk ile yapmıştır. Bu evlilik, Timur'a karşı Irak ve Mısır arasında bir ittifak oluşturmak amacıyla amcası Ahmed Celâyir tarafından ayarlandı.[2] Amcasıyla birlikte Kahire'ye yaptığı bir seyahat sırasında Berkuk, güzelliğine hayran kalıp onunla evlenmek istedi. Amcası Irak'a geri döndüğünde Döndü Hatun Mısır'da kaldı ve Memlükler Timur'a karşı yardımda bulunmak için ordularını gönderdi.[2] Berkuk, Döndü Hatun'u sevdiği için mutlu bir evlilik yaşıyordu ancak Döndü Mısır'daki hayatı sevmedi ve vatan hasreti çekti. Sonunda Berkuk onun Irak'a dönmesine izin verdi. Daha sonra Irak'ta kuzeni Veled Celâyir ile evlendi.

Hükümdarlık

1410'da Sultan Ahmed Celâyir, Karakoyunlular tarafından öldürüldü ve Bağdat kuşatıldı. Kuşatma 1 yıldan fazla sürdü ve Döndü Hatun kuşatma sırasında Bağdat'ta idi. Kuşatma altındaki Bağdat'ın askeri valisi Bahşayiş, Döndü Hatun'un kızıyla evlenmek istedi. Normalde kabul edilemez olan bu teklif kabul edildi.[1] Ancak Bahşayiş düğün gecesi öldürüldü ve cesedi sabaha kadar teşhir edildi. Tarih-i Giyasi'ye göre cinayeti emreden Döndü Hatun idi.[3] Döndü Hatun, gerçekte ölmüş olan Ahmed Celâyir'in aslında saklandığına ve ölmediğine, halkını kurtarmak için yakında geri döneceğine dair bir söylenti çıkararak Bağdat halkına 3 gün boyunca kutlama yapmalarını emretti. Kargaşadan doğan fırsatı değerlendirerek 6 çocuğuyla birlikte şehirden kaçtı ve önce Vasit'e[1] ardından Şuştar'a[3] gitti. Şuştar, Basra ve Vasit'te güç toplayan Döndü Hatun'un devletin kalan topraklarında hüküm sürdüğü, oğulları Mahmud Celâyir ve II. Üveys ile birlikte sekiz yıl iktidarda kaldığı bildirilmektedir.[2] Bununla birlikte, iktidarı güvende değildi. Bu nedenle Huzistan'ı kontrol altında tutabilmek için Şahruh'a boyun eğdi. Hanbeli, kendi adına hutbe okuttuğunu ve kendi adına sikke bastırdığını, kendisinin ardından oğlunun başa geçtiğini söyler.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b c Üçok, Bahriye (1965). İslâm devletlerinde kadın hükümdarlar. Türk Tarih Kurumu. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2024. 
  2. ^ a b c d Mernissi, Fatima (2003). The forgotten queens of Islam. Karachi: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-579868-5. 
  3. ^ a b Binbaş, Evrim (2 Ocak 2020). "The Jalayirid Hidden King and the Unbelief of Shāh Mohammad Qara Qoyunlu". Journal of Persianate Studies. 12 (2): 206-236. doi:10.1163/18747167-12341340. ISSN 1874-7167. 25 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Bayezid</span> 4. Osmanlı padişahı (1389–1402)

I. Bayezid veya Yıldırım Bayezid, dördüncü Osmanlı padişahı. 1389'dan 1402 yılına kadar hükümdarlık yapmıştır. Babası Sultan I. Murad, annesi ise Gülçiçek Hatun'dur.

<span class="mw-page-title-main">Memlûk Devleti</span> Geç dönem Orta Çağda Mısır ve Suriyede hüküm sürmüş olan bir devlet (1250–1517)

Memlûk Devleti resmî adıyla ed-Devletü't-Türkiyye, Eyyûbîlerin çöküşü ile Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır'ı ele geçirmesi arasında geçen üç yüzyıla yakın zaman diliminde Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş olan devlet. Memlûk Devleti'ni 1250 ve 1382 yılları arasında kurucu aile Bahrî Memlûkler idare etmiş, 1517 yılına kadar ise Burcî Memlûkler yönetimi ele almıştır. Tarihyazınında devlet bu iki hâne başlıkları altında incelenmiş olup Bahrî Memlûklerin Türk kökenli olması dolayısıyla bu devirde yöneticiler daha çok Türklerden oluşurken daha sonraki dönemde Çerkesler asıl unsur olmuşlardır. Tarihçiler arasında; Memlûk devletinin Türk sultanlar döneminde askeri ve siyasi olarak doruğa ulaştığı, ardından ise Çerkesler döneminde uzun süreli bir gerileme dönemine girdiğine dair evrensel bir fikir birliği vardır.

<span class="mw-page-title-main">Karakoyunlular</span> 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurduğu bir devlet

Karakoyunlular ya da Karakoyunlu Devleti, başkenti Tebriz olan ve 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurmuş olduğu bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Celâyir Sultanlığı</span> Sünni Müslüman Türk-Moğol Devleti

Celâyirîler, (Türkçe: Yağla-Er/Yağlık-Er Oğulları); 1330'larda bugünkü Irak ve İran topraklarında İlhanlılar Devletinde önemli mevkiye sahip olan Türkleşmiş Moğol Celayir boyunun önderi Büyük Hasan tarafından kurulmuş devlet.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Tapar</span> Büyük Selçuklu Devleti sultanı

Muhammed Tapar ya da Gıyaseddîn Muhammed Tapar Büyük Selçuklu Sultanı ve Melikşah'ın oğlu.

Kutuz ya da tam adıyla Seyfeddin Kutuz, Türk kökenli asker ve devlet adamı. Celaleddin Harzemşah'ın yeğeni idi. Mısır'da kısa bir süre hüküm sürmüş Memluk sultanıdır.

II. Mahmud Büyük Selçuklu Sultanı ve Muhammed Tapar'ın oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Kara Yusuf</span> 1388-1420 yılları arasında Karakoyunlu Devletinin hükümdarı

Kara Yusuf, 1388-1420 yılları arasında Karakoyunlu Devleti'nin hükümdarıdır.

Berkuk, tam adı Melikü'z-zahir Seyfeddin El-Osmani El-Yelboğavî Berkuk, Çerkes kökenli Burcî Memlûkler hanedanının ilk Memlük hükümdarı. İç çekişmelerle yıpranan Memlûk Devleti'ni merkezi bir devlet durumuna getirmeye çalışmıştır. "Berkuk" ismi Çerkesçedir ve onun doğuştan ismidir.

Kara Mehmed, Karakoyunlu Devleti hükümdarı (1380-1389). Tam adı Nasırüddin Kara Mehmed Bey Durmuş'tur.

Nasır Ferec tam ismiyle Melik Nasır Zeynedin Ebu-Saadet Ferec bin Berkuk 1399'de ölen babası Berkuk'un yerine daha 10 yaşında iken tahta çıkan ve 1405'te 2 ay süren kısa ara hariç 1412'de bir darbe ile öldürülünceye kadar saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlük Devleti hükümdarı.

Hasan-ı Büzürg veya Büyük Hasan, Celâyirî devletinin kurucusu ve ilk sultanı.

Mustarşid veya Ebû el-Mansur "el-Mustarşid Billâh", Abbâsî Hâlifelerinin yirmi dokuzuncusudur. 1118–1135 döneminde Bağdat'ta Abbasi halifesi olarak hüküm sürmüştür.

Gıyaseddin Mesud Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı olan amcası Sultan Ahmed Sencer'e bağımlı olarak Irak ve batı İran'da hüküm süren Irak Selçuklu Devleti sultanlığı yaptı.

Eşref Musa veya Melik Eşref Musa çocuk yaşında Emir Aybeg tarafından ismen son Eyyubiler Mısır Sultanı olarak 1250-1254 döneminde Mısır Sultanı olarak tahta geçirilmiş ve tahttan indirilmiş hükümdar.

Sultan Ahmed Celâyir, 1382-1410 yılları arasında hüküm süren Celâyirî sultanı.

<span class="mw-page-title-main">II. Damad Bengi Alâeddin Ali Bey</span> Karamanoğullarının 16. Hükümdarı

II. Damad Bengi Alâeddin Ali Bey Karamanoğulları Beyliği hükümdarıdır. Annesi Nefise Melek Hatun, Osmanlı padişahı I. Murad'ın kızıdır.

Kara Muhammed Türemiş Karakoyunlu beyi ve Kara Yusuf'un babasıydı.

Bağdat'ın ele geçirilmesi, Bağdat şehrinin Memlükler tarafından Timurluların elinden alınması olayıdır. Şehir 1394'te direnişle karşılaşılmadan ele geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şeyh Üveys Celâyir</span> Celayirî Sultan

Şeyh Üveys Celâyir Irak'ın (1356-1374) ve Azerbaycan'ın (1360-1374) Celâyir hükümdarıydı. Hasan-ı Büzürg ile Çobanoğulları prensesi Dilşad Hatun'un oğludur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.