Dunganlar - Turkipedia

Dunganlar
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Kazakistan'ın Sortöbe yerleşiminde Dungan kızları


Kırgızistan (2013)	64.565^[1]
Kazakistan (1999)	36.900^[2]
Rusya (2002)	801^[3]
Tacikistan	6.000^[4]
Moğolistan	5.300
Özbekistan	1.900
Ukrayna	133^[5]
Diller
Dunganca
Din
İslam
İlgili etnik gruplar
Huiler, Çinliler

Dungan (Dunganca: Хуэйзў, Huejzw; Xiao'erjing: حُوِ ظُ; Çince (basitleştirilmiş): 东干族; Çince (geleneksel): 東干族; pinyin: Dōnggānzú; Rusça: Дунгане, Dunganye; Uygurca: تۇڭگان, Tunggan), Orta Asya'nın eski Sovyetler Birliği devletlerinde yaşayan Çin kökenli Müslüman bir halka ilişkin kullanılan bir terimdir.^[6] Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan Türki halklar da bu etnik grubun üyelerini "Dungan"/"Tunggan" olarak bilirler. Ancak hem Çin hem de eski Sovyetler Birliği'nde yaşayan bu etnik grubun üyeleri kendilerini Hui olarak tanımlar.

Artık bağımsızlığa kavuşmuş eski Sovyetler Birliği devletlerindeki nüfus sayımlarına göre Dunganlar, Çinlilerden ayrı bir etnik grup olarak sayılmak üzere Kazakistan (1999 nüfus sayımına göre 36.900 kişi), Kırgızistan (2009 nüfus sayımına göre 58.049 kişi) ve Rusya (2002 nüfus sayımına göre 801 kişi)'da rastlanabilir.^[1]^[2]^[3]

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Hui people ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Çin İslam mutfağı

Kaynakça

^ ^a ^b "Демографический ежегодник Кыргызской Республики: 2009-2013.-Б: Нацстатком Кырг. Респ., 2014:-320с. ISBN 978-9967-26-837-1" (PDF). Bishkek: National Committee on Statistics. 2014. 6 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.
^ ^a ^b Aleksandr Nikolaevich Alekseenko (Александр Николаевич Алексеенко), "Republic in the Mirror of the Population Census" («Республика в зеркале переписей населения») 30 Haziran 2007 tarihinde at Archive-It sitesinde arşivlendi Sotsiologicheskie Issledovaniia. 2001, No. 12. pp. 58-62.
^ ^a ^b "Всероссийская перепись населения 2002 года". 24 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.
^ Ki 2002
^ "About number and composition population of Ukraine by data All-Ukrainian census of the population 2001". Ukraine Census 2001. State Statistics Committee of Ukraine. 17 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2012.
^ David Trilling (20 Nisan 2010). "Kyrgyzstan Eats: A Dungan Feast in Naryn". EURASIANET.org. 5 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.

İlgili Araştırma Makaleleri

Özbekler, Batı Türkistan'da Harezm'den Fergana'ya kadar uzanan bölgede yaşayan ve Orta Asya'daki en kalabalık Türk halkıdır. Özbeklerle ilgili tarihî kaynaklarda "Türk" ve "Sart" şeklinde adlandırıldıkları da görülmektedir.

Uygurlar veya Uygur Türkleri, Orta ile Doğu Asya'dan kaynaklanan ve kültürel olarak bu bölgelerle bağlı bir Türk azınlık etnik grubudur. Uygurlar Çin'in resmî olarak tanıdığı 55 etnik azınlıktan biridir. Çin'in kuzeybatısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Uygurların memleketi olarak tanınır. Bununla birlikte, Çin Hükûmeti, Uygurları yalnızca çok kültürlü bir ulusa ait olan bölgesel bir azınlık olarak tanır ve Uygurların yerli bir halk olduğu yönündeki kavramı reddetmektedir.

Tofalar veya eski literatürde bilinen isimleri ile Karagaslar, Sibirya'nın İrkutsk Oblastı'nda yaşayan Türk halkı. Halk, kökensel, dilsel ve kültürel açıdan Tuva'nın doğusu ile benzemektedir. Çok eskiden Tuva'dan ayrılmış Tuba Türkleri sanılmaktadır. Türk dillerinde f harfi kullanılmamaktadır, bu yüzden bu ad yabancı olanlar tarafından söylenmiş ve Toba kelimesinden bozmadır.

İdil Tatarları ya da Volga Tatarları, günümüzde Rusya’ya bağlı özerk Tataristan Cumhuriyeti’nde ve Volga Nehri boyunca yerleşmiş olan Kazan veya İdil Tatarları'na verilen genel addır. Volga Nehri boyunca yerleştikleri için bu adı almışlardır.

Yugurlar veya Sarı Uygurlar bir Türk etnik grubu ve Çin'in resmi olarak tanınan 56 etnik grubundan biridir, 2000 nüfus sayımına göre 16.719 kişilerdir. Yugurlar çoğunlukla Çin'in Kansu eyaletindeki Sünen Yugur Özerk bölgesinde yaşamaktadırlar. Çoğunlukla Tibet Budizmine inanmaktadırlar. Yugurların çoğu Türk dili, doğu eyaletlerinde ise Moğolca ve Çince konuşurlar.

Tunguz halkları, ataları Tunguz dillerini konuşan veya hâlen konuşmakta olan milletler, etnik topluluklar ve cemiyetler için kullanılan bir çatı kavramdır. Bazı etnik gruplar bugün hala bu dilleri konuşsa da, Tunguz kökenli nüfusun %90'ından fazlası Çince, Moğolca ve Rusça konuşmaktadır. Mançular, Sibolar ve Evenkiler, en kalabalık nüfusa sahip Tunguz halklarını oluşturmaktadır.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin 56 resmî etnik grubu, Çin hükûmeti "Millî Bölge Özerkliği" (民族区域自治/民族區域自治) adlı siyasetini takip ederek vatandaşlarını etnik gruplarına bölerek belli bölgelerde ayrıcalık haklarını tanımaktadır. Gruplarının hangi etnik grubuna bağlı olacağına karar veren yönetim işlemlerine "Millet Tanımlama İşlemleri" (民族识别工作/民族識別工作) denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi</span>

Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin batısında, Kaşgar İli'inde bir "Tacik" özerk ilçesidir.

Buyeiler veya Buyiler, Çin'in 56 resmî etnik grubundan biridir. Buyeiler, Guizhou eyaletinin yarı tropikal ve yüksek rakımlı ormanların yanı sıra Yunnan ve Sichuan eyaletlerinde ve Vietnam'da da yaşamaktadırlar. Toplam nüfusları 2.5 milyondur.

Laolar, Laos başta olmak üzere Çin'de, Vietnam'da Kamboçya'da ve Tayland'ın kuzeydoğusunda yaşayan etnik grup.

<span class="mw-page-title-main">Udegeyler</span> Rus Uzak Doğusunda yaşayan etnik grup

Udegeyler, Rus Uzak Doğusu'nda Primorski ve Habarovsk kraylarında yaşayan bir etnik gruptur. Ana dilleri Tunguz dil ailesine mensup olan Udegeyce'dir.

<span class="mw-page-title-main">Dunganca</span>

Dunganca, Orta Asya'da yaşayan, Çin'in Hui etnik grubuna yakın bağları olan Dunganlar tarafından konuşulan Sinik dildir.

Yünnan, Çin'in güneybatısında bulunan bir eyalet. Yüzölçümü yaklaşık 394.000 km², 2010 itibarıyla yaklaşık 46 milyon kişilik nüfusa sahip. Eyaletin başkenti, kendisi de eskiden "Yünnan" olarak bilinen Kunming şehri. Yünnan eyaleti kuzeyde Siçuan eyaleti, kuzeydoğuda Guizhou eyaleti, doğuda Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi, güneydoğuda Vietnam, güneyde Laos, batıda Birmanya ve kuzeybatıda Tibet Özerk Bölgesi ile sınır paylaşmaktadır.

Çin'de resmî olarak tanınmayan birçok etnik grup vardır. Bu gruplar kolektif olarak 730.000'den fazla kişiden ibaret. Bütün bu gruplar tek bir grup olarak sayılsa, nüfus açısından Çin'deki en büyük 20. grubunu oluştururlardı. Bazı araştırmacılar, Çin'de ikamet eden 200'den fazla etnik grubun var olduğunu savunur. Ayrıca resmî olarak tanınan gruplarla aynı kategoriye sınıflandırılmış daha küçük, farklı etnik gruplar vardır. Sincan Huileri ile Fujian Huileri, ikisi de İslam dinine mensup olmaları haricinde hem coğrafi hem de kültürel açıdan farklılar. Han Çinlileri de Dünya'nın en büyük etnik grubu olup, aralarında büyük oranda çeşitlilik mevcuttur; ör. Kansu eyaletindeki Hanların asimile olmuş Tangut medeniyetinden genetik özelliklere sahip oldukları düşünülmektedir. Hainan Adası yerlileri olmalarına ve herhangi bir Çin dili konuşmamalarına rağmen ada başkentine yakınlarındaki Limgao halkı Han Çinlileri olarak sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Çin Tatarları</span>

Çin Tatarları, günümüz Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) topraklarında yaşayan Tatarlardır. ÇHC'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Çin Tatarlarının %90'ından fazlası Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşamaktadır.

Çin Kazakları, Çin'de gündelik kullanımda "Hāsākè zú" terimi kullanılır, Çin Halk Cumhuriyeti Devleti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. 2010 yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı'na göre, tüm Çin anakarası çapında 1,46 milyonu aşan etnik Kazak vardır. Çin Kazakları ağırlıklı olarak Kuzeybatı Çin'de yaşar ve Çin'in en büyük 17. etnik grubunu teşkil ederler. Çin Kazaklarının yüzde 90'ından fazlası Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşar, ancak Kansu Eyaleti'nde de Kazak yerleşimleri vardır. Tarihî olarak Çinghay Eyaleti'nde de Kazak yerleşimleri vardı, fakat Haziran 1984'te burada yaşayan Kazakların büyük çoğunluğu Sincan'a geri taşındı.

<span class="mw-page-title-main">Çin Kırgızları</span> Etnik grup

Çin Kırgızları, Çin'de gündelik kullanımda Kē'ěrkèzī zú terimi kullanılır, Çin Halk Cumhuriyeti Devleti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir.

Çin Tacikleri, ağırlıklı olarak Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde, bilhassa Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi'nde yaşayan bir etnik grup. Çin Tacikleri, Çin Halk Cumhuriyeti devletinin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Bu gruba atfen "Tacik" teriminin kullanılmasına rağmen, bu gruba ait insanlar günümüz Tacikistan ülkesinde yaşayan ve Batı İran dil grubuna ait Tacik dilini konuşan Tacikler ile aynı değiller; Çin'deki bu "Tacikler" aslında Doğu İran dil grubuna ait Pamir dillerini konuşan Pamir etnik grubunun alt gruplarına ait insanlardır; çoğunluğu Sarıkol dilini konuşan Sarıkollar, azınlığı ise Vahan dilini konuşan Vahanlılardan oluşur. Çin Tacikleri tarafından konuşulan dillerin resmî yazı sistemleri yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Çin'deki Ruslar</span>

Etnik Ruslar ya da Çin Rusları, Çin Halk Cumhuriyeti Devleti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Çin'de yüzyıllardan beri Ruslar vardır ve bu Ruslar tipik olarak 17. yüzyıldan beri Çin'e yerleşmiş Rusların torunlarıdır. Çin'deki etnik Ruslar Çin vatandaşlığına sahiptir. Çin'deki birçok etnik Rus ayrıca Kozak torunudur.

Gin ya da Jing halkı, Çin'de yaşayan etnik Vietnamlıların torunlarından oluşan bir topluluktur. Ağırlıklı olarak Çin'e bağlı Guangşi Zhuang Özerk Bölgesi'ndeki Dongxing ile Fangchenggang kıyılarından yakın mesafede bulunan, "Üç Gin Adası" (京族三岛) olarak bilinen adalarda yaşarlar. Bu topraklar önceden Nguyễn Hanedanı yönetimi altında olup, sonradan Fransızlar tarafından Çing Hanedanı'na devredildi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.