İçeriğe atla

Dubniyum

Dubniyum, 105Db
Kütle numarası[268]
Periyodik tablodaki yeri
HidrojenHelyum
LityumBerilyumBorKarbonAzotOksijenFlorNeon
SodyumMagnezyumAlüminyumSilisyumFosforKükürtKlorArgon
PotasyumKalsiyumSkandiyumTitanyumVanadyumKromManganezDemirKobaltNikelBakırÇinkoGalyumGermanyumArsenikSelenyumBromKripton
RubidyumStronsiyumİtriyumZirkonyumNiyobyumMolibdenTeknesyumRutenyumRodyumPaladyumGümüşKadmiyumİndiyumKalayAntimonTellürİyotKsenon
SezyumBaryumLantanSeryumPraseodimNeodimyumPrometyumSamaryumEvropiyumGadolinyumTerbiyumDisprozyumHolmiyumErbiyumTulyumİterbiyumLutesyumHafniyumTantalTungstenRenyumOsmiyumİridyumPlatinAltınCıvaTalyumKurşunBizmutPolonyumAstatinRadon
FransiyumRadyumAktinyumToryumProtaktinyumUranyumNeptünyumPlütonyumAmerikyumKüriyumBerkelyumKaliforniyumAynştaynyumFermiyumMendelevyumNobelyumLavrensiyumRutherfordiyumDubniyumSeaborgiyumBohriyumHassiyumMeitneriyumDarmstadtiyumRöntgenyumKopernikyumNihoniyumFlerovyumMoskovyumLivermoryumTennesinOganesson
Ta

Db

(Upe)
rutherfordyum ← dubniyumseaborgiyum
Atom numarası (Z)105
Grup5. grup
Periyot7. periyot
Blok d bloku
Elektron dizilimi[Rn] 5f14 6d3 7s2[1]
Kabuk başına elektron2, 8, 18, 32, 32, 11, 2
Fiziksel özellikler
Faz (SSB'de)katı[2] (öngörülen)
Yoğunluk (SSB'de)21.6 g/L[3][4] (öngörülen)
Atom özellikleri
Yükseltgenme durumları(+3), (+4), +5[1][5] (parantez içindekiler öngörülen)
İyonlaşma enerjileri
  • 1.: 665 kJ/mol[1]
  • 2.: 1547 kJ/mol[1] (tahminî)
  • 3.: 2378 kJ/mol[1] (tahminî)
  • (daha fazla)
Atom yarıçapıDeneysel: 139 pm[1] (tahminî)
Kovalent yarıçapı149 pm[6] (tahminî)
Diğer özellikleri
Doğal oluşumYapay
Kristal yapıHacim merkezli kübik (hmk)[2]
Hacimmerkezlikübik kristal yapısıdubniyum

(öngörülen)
CAS Numarası53850-35-4
Tarihi
Adını aldığıDubna
KeşifBağımsız bir şekilde Lawrence Berkeley Laboratuvarı ve Ortak Nükleer Araştırma Enstitüsü (1970)
Ana izotopları
İzotopBollukYarı ömür (t1/2)Bozunma türüÜrün
262Db yap34 s[7][8]%67 α258Lr
%33 KF
263Db yap 27 s[8]%56 KF
%41 α 259Lr
%3 ε263mRf
266Db yap 20 dk[8]KF
ε? 266Rf
267Db yap 1.2 sa[8]KF
ε? 267Rf
268Db yap 28 sa[8]KF
ε? 268Rf
α[9]264Lr
270Db yap 15 sa[10]%17 KF
%83 α 266Lr
ε? 270Rf

Keşif: 1970 - Birleşik Nükleer Araştırmalar Enstitüsü (Dubna, Rusya), yapay, radyoaktif (yarı ömür 1,8 saniye). İsmini Moskova'nın kuzeyindeki Dubna kasabasından almıştır, çünkü element ilk olarak orada üretilebilmiştir. Doğada bulunamaz, yalnızca laboratuvar ortamında elde edilebilir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Hoffman, D. C.; Lee, D. M.; Pershina, V. (2006). "Transactinides and the future elements". Morss, L.R.; Edelstein, N. M.; Fuger, Jean (Ed.). The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (3. bas.). Springer Science+Business Media. ss. 1652-1752. ISBN 978-1-4020-3555-5. 
  2. ^ a b Östlin, A.; Vitos, L. (2011). "First-principles calculation of the structural stability of 6d transition metals". Physical Review B. 84 (11). Bibcode:2011PhRvB..84k3104O. doi:10.1103/PhysRevB.84.113104. 
  3. ^ Gyanchandani, Jyoti; Sikka, S. K. (10 Mayıs 2011). "Physical properties of the 6 d -series elements from density functional theory: Close similarity to lighter transition metals". Physical Review B. 83 (17): 172101. doi:10.1103/PhysRevB.83.172101. 
  4. ^ Kratz; Lieser (2013). Nuclear and Radiochemistry: Fundamentals and Applications (3. bas.). s. 631. 
  5. ^ Fricke, B. (1975). "Superheavy elements: a prediction of their chemical and physical properties". Recent Impact of Physics on Inorganic Chemistry. Structure and Bonding. 21: 116. doi:10.1007/BFb0116498. ISBN 978-3-540-07109-9. Erişim tarihi: 4 October 2013. 
  6. ^ "Dubnium". Royal Chemical Society. 7 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2017. 
  7. ^ Münzenberg, G.; Gupta, M. (2011). "Production and Identification of Transactinide Elements". Handbook of Nuclear Chemistry. Springer. s. 877. doi:10.1007/978-1-4419-0720-2_19. 
  8. ^ a b c d e "Six New Isotopes of the Superheavy Elements Discovered". Berkeley Lab. 2010. 5 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2017. 
  9. ^ http://flerovlab.jinr.ru/index.php/2020/12/25/she-factory-first-experiment/[]
  10. ^ Oganessian, Yu. Ts.; Abdullin, F. Sh.; Bailey, P. D.; Benker, D. E.; Bennett, M. E.; Dmitriev, S. N.; Ezold, J. G.; Hamilton, J. H.; Henderson, R. A.; Itkis, M. G.; Lobanov, Yuri V.; Mezentsev, A. N.; Moody, K. J.; Nelson, S. L.; Polyakov, A. N.; Porter, C. E.; Ramayya, A. V.; Riley, F. D.; Roberto, J. B.; Ryabinin, M. A.; Rykaczewski, K. P.; Sagaidak, R. N.; Shaughnessy, D. A.; Shirokovsky, I. V.; Stoyer, M. A.; Subbotin, V. G.; Sudowe, R.; Sukhov, A. M.; Tsyganov, Yu. S.; Utyonkov, Vladimir K.; Voinov, A. A.; Vostokin, G. K.; Wilk, P. A. (2010). "Synthesis of a New Element with Atomic Number Z=117". Physical Review Letters. American Physical Society. 104 (142502). Bibcode:2010PhRvL.104n2502O. doi:10.1103/PhysRevLett.104.142502. PMID 20481935. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Röntgenyum</span> Kimyasal element, sembolü Rg ve atom numarası 111

Röntgenyum,eski adıyla Unununyum - Uuu, 1994 yılında keşfedilen yapay bir elementtir. Atom numarası 111, bağıl atom kütlesi bilinen en uzun ömürlü izotopu için 280'dir ve Periyodik tabloda Rg simgesi ile gösterilir. Geçiş metalleri sınıfına girer, fiziksel özellikleri bilinmemektedir. Periyodik cetvelde 7.periyotta, 1B grubunda ve d bloğunda bulunan bir süper ağır geçiş elementidir.

Hassiyum, simgesi Hs ve atom numarası 108 olan, 8B grubundan yapay bir kimyasal element. Radyoaktif bir element olan hassiyumun oda sıcaklığında katı olduğu ve elementin renginin gümüşi gri renkte olduğu tahmin edilmektedir. 1984 yılında Peter Armbruster ve Gottfried Munzenber tarafından sentezlenmiş element adını Almanya'nın Hessen eyaletinden alır.

<span class="mw-page-title-main">Oganesson</span> Atom numarası 118 olan yapay bir element

Oganesson; simgesi Og, atom numarası 118 olan yapay bir elementtir. Periyodik tablonun p bloğunda yer alır ve 7. periyodun son elementidir. Soy gazlar olarak adlandırılan 18. grupta yer alsa da, bu gruptaki tek yapay elementtir ve diğer soy gazların aksine reaktif olduğu tahmin edilir. Keşfedilen elementler içinde en büyük atom numarasına ve atom kütlesine sahip olanıdır. Radyoaktif bir element olan oganesson, 1 milisaniyeden az yarı ömrüyle son derece kararsızdır. Önceki tahminlerin aksine gaz değil, göreli etkilerden ötürü normal koşullar altında bir katı ve ya yarı iletken ya da bir zayıf metal olduğu öngörülür. Elementin, varlığı teyit edilmiş bir izotopu ya da sentezlenmiş bir bileşiği yoktur.

Tennesin veya Ununseptiyum, periyodik tabloda atom numarası 117 ve sembolü Ts olan kimyasal elementtir.

Yukarı kuark en hafif kuarktır, temel bir parçacıktır ve maddenin önemli bir bileşenidir. Aşağı kuarkla birlikte atom çekirdeğini meydana getiren proton ve nötronu oluşturur. Birinci nesil olarak sınıflandırılırlar. Elektrik yükü +2/3 e olup çıplak kütleleri 2,2+0,5
-0,4
 MeV/c2
olarak ölçülmüştür. Bütün kuarklar gibi yukarı kuark da 1/2 spine sahip temel fermiyondur ve dört temel etkileşimin hepsinden etkilenir. Yukarı kuarkın antiparçacığı olan yukarı antikuark ile elektriksel yük işareti gibi birkaç özellikte farklılaşır.

<span class="mw-page-title-main">Wolfgang Ketterle</span>

Wolfgang Ketterle, Alman fizikçi. 2001 yılında Eric Allin Cornell ve Carl Wieman ile beraber Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır.

Per-Olov Löwdin İsveçli fizikçi, Uppsala Üniversitesi'nde profesör, paralel olarak 1993'e kadar Florida Üniversitesi'nde profesör. Ivar Waller adı altındaki eski lisans öğrencisi, Löwdin 1950 yılında moleküler orbital hesaplamalar için simetrik ortogonalizasyon düzenlemeleri yapmıştır. Bu şema Yarı-ampirik teorileri kullanılan sıfır diferansiyel örtüşme (ZDO) yaklaşım temelidir. Löwdin ayrıca kolay kuantum mekaniğinin çeşitli teoremlerin türetmelerini matrisleri için sembolleri kullanarak oluşturmuştur. ROHF,UHF ve RES-GVB teorilerinde kullanılan meşhur “Löwdin’s pairing theorem” onun değildir. Kendisine göre George G. Hall ve King Löwdin 'in resmi olmayan önerisinden sonra resmi bir sunum yapmışlardır. 1963 ve 1971 yılları arasında yayınlanmış pertürbasyon teorisi üzerindeki 14 sayfa dizi kuantum kimyası için en iyi bölümleme tekniği olarak görülmüştür. Löwdin ayrıca 1958 yılında Uppsala'da kuantum kimyası yaz okulundan başlayarak çok etkili ve aktif bir öğretmendir. 1958 ve 1960'ta Uppsala Üniversitesi kuantum kimyası grubuna kardeş olarak Florida Üniversitesi'nde kuantum teorisi projesine başlamıştır. Uluslararası Kış Enstitüleri yüzlerce Latin Amerikanların seksenler ve doksanlar boyunca katılımlarını sağladı. 1960 yılında Kış Enstitüsünün içindeki birleşimde Sanibel sempozyumunu kurdu. 1960'tan sonra her yıl düzenlenmiştir. Löwdin 1969'da İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi üyesi olarak seçilmiş ve 1972'den 1984'e kadar Fizik Nobel Ödülü komitesinde bulunmuştur. Kuantum kimyası uluslararası gazetesi ve kuantum kimyası gelişmeler serisi kurucudur. Uluslararası Kuantum Moleküler Bilimler Akademisi'nin de vakıf üyesidir.

Tetrakuark, parçacık fiziğinde, dört valans kuarktan oluşan ve varlığı tahmin edilmesine karşın henüz kanıtlanamamış egzotik mezondur. Prensipte, bir tetrakuark durumu kuantum renk dinamiği içinde yer alabilmektedir.

Parton, Richard Feynman tarafından ortaya atılan bir hadron modelidir. Stanford Doğrusal Hızlandırıcı Merkezi'nde (SLAC) 1968 yılında yapılan derin inelastik saçılma deneyleri, protonun daha küçük, nokta benzeri parçacıklardan oluştuğunu ve böylece bir temel parçacık olmadığını gösterdi. O dönemde fizikçiler bu nesneleri kuarklar ile ilişkilendirmek konusunda tereddütlü olduklarından parçacıklar, Feynman tarafından türetilen "parton" olarak adlandırdı. Bu deneyler sırasında gözlemlenen cisimler, diğer çeşnilerin de keşfedilmesiyle daha sonra yukarı ve aşağı kuark olarak tanımlanacaktı. Buna rağmen parton, hadronların bileşenlerini tanımlayan ortak bir terim olarak kullanımda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">J/psi mezonu</span>

J/psi mezonu veya psion bir atomaltı parçacık. Bir tane tılsım kuark ve bir de tılsım antikuarktan oluşan bir çeşni değiştiren yüksüz mezonudur. Bir tılsım kuark ve bir tılsım antikuarkın bağlı hali ile oluşan mezonlar "karmoniyum" olarak anılır. En yaygın karmoniyum, düşük değişim kütlesi, 3.0969 GeV/c23,0969 GeV/c2 yani ηc̅ ' nin (2.9836 GeV/c22,9836 GeV/c2) biraz üzerinde, sebebi ile J/psi mezondur. Bu mezon ortalama 7.2×10−21 s7,2×10-21 s ömre sahiptir.Fakat bu süre tahmin edilen 1000 kat daha uzundur.

Çeşni değiştiren nötr akım ya da çeşni değiştiren yüksüz akım, elektrik yükü değişmeksizin fermiyon akımının çeşnisini değişimi anlamına gelen hipotetik ifade. Eğer doğada olursalar, bu işlemleri henüz deneyde gözlenmemiş olguları tetikleyebilir. Çeşni değiştiren yüksüz akımlar Standard Modelde üç seviyenin ötesinde var olabilir fakat GIM mekanizması tarafından bir hayli baskılanır. Birkaç birlik FCNCs için araştırmalar yaptı. 2005' te Tevatron CDF deneyinde tuhaf B-mezonunun phi mezonlarına FCNC bozulması ilk kez gözlendi.

Ters beta bozunması, genelde IBD olarak kısaltılır, elektron antinötrinosunun bir protonu saçması ile pozitron ve nötron oluşmasını içeren nükleer reaksiyon. Bu bozunma nötrino detektörlerinde elektron antinötrino tespiti için yaygın olarak kullanılır.

Hadronlaşma veya hadronizasyon, hadronların kuarklar ve gluonların dışında oluşma işlemidir. Bu olay, kuarklar ve gluanların oluştuğu bir parçacık çarpıştırıcıda yüksek enerjili bir çarpışma ile olur. Renk hapsi nedeni ile kuarklar ve hadronlar kendi başlarına var olamazlar. Standart Model'e göre, bunlar vakumdan spontane şekilde oluşmuş kuarklar ve antikuarklar ile birleşerek hadronları oluştururlar. Hadronlaşmanın kuantum renk dinamikleri henüz tam olarak anlaşılamamıştır ama birkaç olgu çalışmasında modellenip parametrize edilmiştir. Bu çalışmalardan biri Lund ip modelidir. Aynı zamanda uzun menzil kuantum renk dinamiği yaklaşım şemaları da mevcuttur.

Ksi baryonları, birinci çeşni nesillerinden bir kuarka, daha yüksek çeşnili nesillerinden ise iki kuarka sahip, Ξ sembolüyle gösterilen hadron parçacığı ailesidir. Bu nedenlerden ötürü bu tip parçacıklar birer baryondur, toplam izospinleri 1/2'dir ve nötr olabildikleri gibi +2, +1 ya da -1 temel yüke sahip olabilirler. Yüklü Ksi baryonları ilk kez 1952'de, Manchester grubu tarafından gerçekleştirilen kozmik ışın deneyleri sırasında gözlemlenmiştir. Nötr Ksi baryonlarının ilk kez gözlemlenmesi ise 1959'da, Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı'nda gerçekleştirildi. Kararsız durumları, bozunma zinciri sonucunda daha hafif parçacıklara bozunmaları sebebiyle geçmişte çağlayan parçacıklar olarak da anılmaktaydılar.

<span class="mw-page-title-main">Müon nötrinosu</span>

Müon nötrinosu, bir tür lepton olan ve
ν
μ
sembolüyle gösterilen temel parçacıktır. Müon ile birlikte leptonların ikinci neslini oluşturduğundan, müon nötrinosu adını almıştır. 1940'ların başında, farklı kişiler tarafından teorileştirilmiş; 1962'de Leon Lederman, Melvin Schwartz ve Jack Steinberger tarafından Brookhaven Ulusal Laboratuvarı'nda keşfedilmiştir. Bu keşifleri sayesinde bu üç fizikçi, 1988'de verilen Nobel Fizik Ödülü'nün sahibi olmuşlardır.

Orbiton, holonlar ve spinonlar ile birlikte, katıların içindeki elektronların spin-yük ayrımı sırasında bölünerek oluşturduğu ve mutlak sıfıra yakın sıcaklıklarda hapsedilen sanki parçacıktır. Elektron, teorik olarak her zaman bu üç sanki parçacığın bir bağlı durumu olarak kabul edilmektedir. Bunlardan orbitron, elektronun yörüngesel konumunu taşımaktadır. Belli şartlar altında ise hapis durumlarından kurtularak bağımsız parçacıklar olarak davranabilmektedirler.

Parçacık hızlandırıcılarda sentezlenen yapay bir element olan kopernikyum (112Cn), bu yüzden bir standart atom ağırlığına sahip değildir. Tüm yapay elementler gibi kararlı izotopları yoktur. İlk izotopu olan 277Cn, 199 yılında sentezlenmiş olup bilinen 6 radyoizotopunun yanı sıra teyitlenmemiş bir radyoizotopu daha bulunur. 285Cn, 29 saniyeyle en uzun yarılanma süresine sahip izotopudur.

Parçacık hızlandırıcılarda sentezlenen yapay bir element olan livermoryum (116Lv), bu yüzden bir standart atom ağırlığına sahip değildir. Tüm yapay elementler gibi kararlı izotopları yoktur. İlk izotopu, 2000'de sentezlenen 293Lv olup 290Lv ile 293Lv arasında bilinen dört radyoizotopu vardır. Daha ağır bir izotop olan 294Lv'nin varlığına dair bulgular olsa da henüz sentezlenmemiştir. Dört izotopu arasında 293Lv, 53 milisaniye ile en uzun yarı ömre sahip izotoptur.

Parçacık hızlandırıcılarda sentezlenen yapay bir element olan fleroviyum (114Fl), bu yüzden bir standart atom ağırlığına sahip değildir. Tüm yapay elementler gibi kararlı izotopları yoktur. 199'da sentezlenen ilk izotopu 289Fl olup bilinen yedi izotopunun yanı sıra 2 olası nükleer izomere sahiptir. En uzun yaşam süresine sahip olan 289Fl'nin yarı ömrü 1,9 saniye olsa da, varlığı teyitlenmemiş 290Fl'nin yarı ömrü 19 saniye olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Negatif indisli metamalzeme</span>

Negatif indisli metamalzemeler (NIM), kırılma indisi belli frekans aralıklarında negatif değer alan metamalzemelerdir. Kırılma indisinin negatif olması bu yapay malzemelerde "negatif kırılma" gibi doğal malzemelerde bulunmayan özelliklere sahip olmasını sağlamaktadır. Bu malzemelerin yapay tepkileri dolayısıyla elektrodinamikteki standart sağ el kuralı kuralı bu ortamlarda tersine döner; bu nedenle negatif indisli metamalzemeler aynı zamanda "solak malzemeler" olarak bilinmektedir.