İçeriğe atla

Dublin Krallığı

Dyflin / Duibhlinn
Dublin Krallığı
839-1170
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
İrlanda'da Viking bölgeleri: Dublin Krallığı arazisi (pembe renkli); diğer Viking arazileri (acik yesil renkli).
İrlanda'da Viking bölgeleri: Dublin Krallığı arazisi (pembe renkli); diğer Viking arazileri (acik yesil renkli).
BaşkentDublin, modern İrlanda
Yaygın dil(ler)Eski Norvecce,
Eski İrlandaca<Norse]],
Orta İrlandaca
HükûmetMonarşi
Kral 
• 853–871
Amlaíb Conung (ilk kral)
• 1170
Astell Thorgillsson (son kral)
Tarihçe 
• Kuruluşu
839
• Dağılışı
1170

Dublin Krallığı 839–1170 döneminde Dublin çevresinde Norveç'li Vikingler tarafından idare edilen arazilerin uzerinde kurulan ve Norveç asıllı kralların hüküm sürdükleri krallık.

Kurulma, gelişme ve çökmesi

Britanya Adaları üzerine (839'da) ilk kurulan ve en uzun dönem varlığını korumuş olan Norveç asıllı Viking hükümdarlığı. Bu krallığın üzerinde bulunduğu araziler günümüzde Dublin Kontluğu arazileri ile hemen hemen çakışmaktadır.

Norveçli Vikingler bu krallığı Dyflin olarak anmakta idiler ve bu sözcük "siyah havuz" anlamına gelen İrlandaca Dubh Linn sözcüklerinden ortaya çıkartılmıştı.

Norveçli Vikingler Dublin ve civarını 9. yüzyılda yaptıkları denizden saldırılar sonunda ele geçirmişlerdi ve burada bir Norveç Vikingler krallığı kurmuşlardı. Buna tarihi belgesel ilk kaynak "Ulster Yıllık Olaylar (Annála Uladh)" adlı eski İrlandaca (bazi kisimlar Latince) ile yıl be yıl yazılmış olan yazma kitapta bulunmaktadır ve bu "vakainame" şekildeki kitapta MS 821'de yazılan maddede "Puta tapanlar hala 'Lough Neagh' körfezindeler" adlı bir girdi olmaktadır. Tarihçiler Norveçli Vikinglerini bu körfezde bulunan modern Dublin'in bulunduğu mevkide kışın kalabilmek için karaya çekilmiş gemilerden oluşturulan savunmak için bir kale (longphorts) yaptıklarını kabul etmektedirler. Vikinglerin bu kalede ilk kışın kışlama tarihinin MS 840-841 olduğu da bildirilmektedir. Bu tip tahta gemilerden kalelerin İrlanda'nın diğer mevkilerinde de Vikingler tarafından kurulup kışlak olarak kullanılmalarının bundan sonra olduğu bildirilmektedir. Bu kurulan ilk kalenin tam mevkini modern Dublin'de tespit etmek modern tarihçiler arasında büyük tartışmalar yaratmıştır.

Dublin Krallığı'nın Norveçli Viking kralları çok kere Britanya adası üzerinde Viking asıllı hükûmetler kurmuş olan Viking hükümdarları ile ortak hükümdarlık yapmışlardı. Örneğin modern Yorkshire 'da kurulup hüküm sürmekte olan Viking "Jorvik Krallığı" için kral olan kişi bazı dönemlerde Dublin Krallığı hükümdarı idi. 1073- 1103 döneminde Norveç Krallığı Kralı olan III. Magnus Olavsson Yalınayak 1102–1103 döneminde İrlanda'da Dublin Krallığı kralı da olmuştu.

Krallığın yüzölçümü yıllar boyunca değişme göstermiştir. Barış dönmelerinde güneyde modern Wicklow'a, doğuda modern Blessiington yanındaki Glen Ding vadisine; batıda Leixlip'e ve kuzeyde Skerries bölgesine ulaşmakta idi. Dublin'in kuzeyinde buluna Final ismini burada yaşayan bir Norveçeli Viking'den almıştı.

Zamanla Dublin'de yaşayan Norveç asıllı Vikingler İrlanda ve İrlandalılar etkisine girmisler ve İrlanda Gaelic kültürel niteliklerini eski Viking kültürel nitelikleri ile birleştirmeye başlamışlar ve bundan "Norse-Gael" kültürü adı verilen bir karışık kültürel nitelik görülmeye başlamıştır.

İrlandalıların ilk defa Dublin'i ele geçirmeleri 988'de İrlandalı yörel kral olan Máel Sechnaill maç Domnaill tarafından olmüstü. Bunun için Dublin şehrinin kuruluşu tarihi İrlandalı milliyetçi ve tarihçiler tarafından 988 olarak kabul edilmektedir. Fakat modern Dublin mevkiinde bulunan bir köy Britanya'nın Romalılar tarafındad işgalinde bile, yani verilen 988'den binyıl önce bile, bulunduğu belgelidir. Máel Sechnaill, Brian Boru (1002–1014) tarafından tahttan indirilince Dublin tekrar Viking asıllı krallar tarafından yönetilmeye başlanmıştır. 11. yüzyılın ortalarında İralanda yörel kralıklarından olan Leinster Krallığı Dublin üzerinde baskılar ve tesirler yapmaya başlamıstır.

Dublin Krallığı'nın son Viking asıllı kralı Astell Thorgillsson 1171'de İngiltere'den gelen Normanlar tarafından öldürülmüştü. Dublin de Normanlar tarafından idare edilen İngiltere eline geçmiştir. Buna rağmen Dublin şehri ve civarı eski Viking-Gael niteliklerini birkaç yüzyıl daha korumuştur.

Dublin Krallığı krallar listesi

  • 841-845: I. Thorgils (Turgesius)
  • 853-871: Óláfr veya (İrlandaca) Beyaz Olaf ortak kral ;
  • 853-873: I. Ivarr (İrlandaca :Ímar) ortak kral ;
  • 853-867: Auisle (Eski Norvecc Hásli) ortak kral (867'de öldürüldü.)
  • 873-875: Eystein (İrlandaca Oistín mac Amlaíb) Óláfr'in oglu (875'te öldürüldü.)
  • 873/875-877 : Halfdan (İrlandaca Alband, Ivarr'in kardesi
  • 875-881: Bard (İrlandaca Bairith) Eystein'in babasi
  • 881-883 : N mac Auisle (883'te öldürüldü.) Auisle'nin babasi
  • 883-888: Sigrodr Ivarrson (İrlandaca: Sichfrith mac Imar) (888'de suikastle öldürüldü.)
  • 888-893: [[Sigtryggr Ier de Dublin|Sigtryggr Şablon:Ier]] fils d'Ivarr (İrlandaca Sitriuc mac Imar)
  • 893-894: Sichfrith, York Jarli.
  • 894-896: I. Sigtryggr, Ivarr'in oglu (İrlandaca Sitriuc mac Imar) (896'de öldürüldü).
  • 896-902: II. Ivarr Uí Ímair (Sigtryggr ?'in oglu) (904'te öldürüldü)
  • 902-917: Dublin şehri Brega Kralı "Mael Finnia mac Flannacán" ve Leinster Kralı "Cerball mac Muiricán" tarafindna ele gecirildi Vikingler tarafından bosaltildi.
  • 917-920: II. Sigtryggr Caoch (İrlandaca : Sitriuc Uí Ímair). Jorvik Krallığı, York Kralı (921-927)
  • 921-934: Gothfrith Uí Ímair . Jorvik Krallığı, York Kralı (927)
  • 934-939/941: Olaf Gothfrithson (İrlandaca :Amlaíb mac Gofraidh)
  • 939/941-945: Blacair Gothfrithson
  • 945-948: Olaf Sigtryggson Kvaran (İrlandaca Amblaibh Cuaran) (yani: Olaf Sandal) Viking Jorvik Kralli, York] (941-943) ve (944)
  • 948-948: Blacair Gothfrithson (Eski Norvecce Blákkr) (948'de öldürüldü.)
  • 948-980: Olav Sigtryggson Kvaran]] (İrlandacaAmbailh Cuaran) (i.e Olaf: la Sandale) (981'de öldü.)
    • 948-953 : Gothfrith Sihtricson (İrlandaca Gofraidh mac Sitriucca)
  • 980-989: Gluniarian Olafson (Eski Norvecce Járnkné) (989'de öldürüldü.)
  • 989-994: III. Sigtryggr Olafson Silkiskegg (Sithric Ipek Sakalli)
  • 994-995: Ivarr (Ímar): Waterford Krali
  • 995-1035: III. Sigtryggr Olafson Silkiskegg (Sithric Ipek Sakalli')
  • 1035-1038: Margad Ragnaldson (İrlandaca Echmarcach mac Ragnaill)
  • 1038-1046: Ivarr III Haraldsson (İrlandaca Ímar mac Arailt)
  • 1046-1052: Margad Ragnaldson (İrlandaca Echmarcach mac Ragnaill) Man Adasi Krali
  • 1052-1072: Diarmait mac Mail na mBo: Leinster Kralı (1072'de öldürüldü.).
    • 1059-1070 : Murchad mac Diarmata, ortak oglu (1070'te öldürüldü.).
  • 1072-1074  : Godfraid mac Amlaib: 1075'te öldü..
  • 1075-1075: Domnall mac Murchada mac Diarmata: 1075'te öldü.
  • 1075-1086: Turlough O'Brien|Toirdhealbhach mac Tadgh Ua Briain. Munster Kralı ve Yuksek İrlanda Krali: 1072 - 1086.
    • 1075-1086: Murtogh O'Brien|Muircheartach mac Toirdhealbhach Ua Briain]].Yuksek İrlanda Krali: 1093-1119.
  • 1086-1089: Donnchad mac Domnaill Remair: Leinster Kralı (1089'de öldürüldü.).
  • 1091-1094: IV. Godfred Crova: Man Adasi Krali
  • 1094-1102: Murtogh O'Brien|Muircheartach mac Toirdhealbhach Ua Briain. Yuksek İrlanda Krali: 1093 -1119.
  • 1102-1103: III. Magnus, Norvec Krali
  • 1103-1118: Muircheartach mac Toirdhealbhach Ua Briain]]. Yuksek İrlanda Krali:1093- 1119.
    • 1115-1118: Domnall mac Muircheartach Ua Briain oglu (1135'te öldü.).
    • 11??-1115: Donnchadh mac Murchada mac Diarmata (Leinster Kralı (1115'te öldürüldü.)
  • 1118-1124 : Thorfinn Thorgillsson (İrlandaca:Torfind Mac Torcaill)
  • 1118-1126 : Énna mac Donnchada: Leinster Krali
  • 1124-1127: Toirdelbach Connacht Krali
  • 1124-1127: Conchobar mac Toirdhealbhach: Connacht Kralı (1144'te öldü.)
  • 1127-1136: Diarmait MacMurrough Leinster Karl
  • 1136-1146: Ragnvald Thorgillsson (İrlandaca Raghnall Mac Torcaill)
  • 1142-1148: Ottar Ottarsson Connacht Krali: Oitir Mac mic Oitir) 1148'de öldürüldü.
  • 1146-1160: Brodar Thorgillsson Connacht Krali:Brodur Mac Torcaill) [1160]'de öldürüldü..
  • 1160-1170: Astell Thorgillsson Connacht Krali: Asgall mac Ragnall Mac Torcaill 1171'de öldürüldü.
    • 1162-1166: Diarmaid mac Murchada.

Kaynakça

  • Downham, Clare, (2007) Viking Kings of Britain and Ireland: The Dynasty of Ívarr to A.D. 1014, Edinburgh:Dunedin Academic Press ISBN 9781903765890

İlgili Araştırma Makaleleri

10 Haziran, Miladi takvime göre yılın 161. günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 204 gün vardır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık</span> Kuzeybatı Avrupadaki devlet

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı veya yaygın adıyla Birleşik Krallık, Avrupa anakarasının kuzeybatı kıyılarında, Kuzeybatı Avrupa'da egemen bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Dublin</span> İrlandanın başkenti

Dublin, İrlanda’nın başkenti ve aynı zamanda en büyük şehri. Ülkenin doğu kıyısının ortasında, Liffey Nehri'nin ağzında, Dublin Kontluğu'nun merkezinde yer almaktadır. Viking yerleşimlerinin merkezi olarak kurulan şehir, Orta Çağ’dan beri İrlanda’nın başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">İngilizler</span> İngiltere ile ilişkili bir halk

İngilizler, İngilizce dilini konuşan ve ortak tarih ve kültürü paylaşan bir topluluk olarak İngiltere'de ortaya çıkmış etnik grup ve millettir. Tarih boyunca İngiltere'de ikamet etmiş olan farklı grupların karışımıyla yeni bir kimlik oluşturmuşlardır; Anglo-Saksonlar, Vikingler, Bretonlar ve Normanlar İngiliz kimliğini oluşturan etnik gruplardır.

İrlanda tarihi bugünkü İrlanda topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Norveç tarihi, bugünkü Norveç Krallığı topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">III. Charles (Kutsal Roma imparatoru)</span>

Şişman Karl 881-888 döneminde III. Karl adı ile Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu imparatoru olmuştur. Alman Ludwig ve karısı "Hemma"'nin en genç oğlu idi ve böylece ilk Kutsal Roma İmparatoru olan Şarlman'in büyük-torunu idi. Tek bir birleşik Karolenj İmparatorluğu üzerinde hüküm süren son imparatordur.

<span class="mw-page-title-main">Ripon</span>

Ripon şehri, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Yorkshire ve Humber bölgesinde bulunan metropoliten-olmayan "Kuzey Yorkshire Kontluğu"'na bağlı ikincil bölge "Harrogate Beldesi Yerel İdaresi"'ne bağlı ve çok sınırlı bir "mahalle yerel idaresi " bulunan ve orta-çağlardan kalan katedrali bulunması dolayısıyla şehir olma statüsü de taşıyan bir şehirsel yerleşkedir. Ripon küçük bir şehir olup İngiltere ülkesinde bulunan şehir statüsü taşıyan beldeler arasında nüfus sıralamasında alttan dördüncü sıradadır. Ripon'un coğrafi olarak ve kraliyet törenleri için "Kuzey Yorkshire" törensel kontluğuna bağlı olduğu kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">İrlanda'nın Normanlar tarafından işgali</span>

İrlanda'nın Normanlar tarafından işgali iki etapta başarılan bir süreçtir. İlk etap 1 Mayıs 1169'da başlamıştır ve bu etapta birbirleriyle o zaman kardar yakın bağlantıları olmayan bir grup Norman şövalye Wexford Kontluğu içinde bulunan "Bannow" mevkine çıkartma yaptılar. Bu çıkartma daha önce "Leinster Kralı" olan ama krallıktan azledilen Dermott MacMurrogh ' krallığı tekrar eline geçirmek için Norman şövalyelerden destek istemesi üzerine yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi</span>

İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi, 28 Eylül 1066 tarihinde İngiltere'nin Normandiya dükü William tarafından işgal edilmesiyle başlar. William 14 Ekim 1066 tarihinde yapılan Hastings Muharebesini kazanınca I. William olarak başa geçer. Yenik İngiltere kralı Harold Godwinson 25 Eylül 1066 tarihindeki Vikinglere karşı Stamford Bridge Muharebesinde zafer kazanmasına rağmen ordusunun oldukça yıpranmış olması muharebede belirleyici olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere tarihi</span> İngilterenin Tarihsel Gelişimi

İngiltere tarihi, günümüzde Birleşik Krallık içerisinde bir bölgeyi oluşturan ülkedir. Happisburgh, Norfolk'da bulunan çakmak taşı gibi aletler ve ayak izleri İngiltere'de 800.000 yıldan fazla önce yaşanmaya başlandığını göstermiştir. Modern insan için ilk kanıt, Kuzeybatı Avrupa'da 1927 yılında Devon, Kents Cavern'de keşfedilen bir çene kemiği olup yaşı 41.000 ila 44.000 arasında olduğu 2011 yılında tekrar belirlenmiştir. Devamlı olarak süregelen insan yerleşimi yaklaşık 12.000 yıl önce, son buzul çağının sonunda başlamıştır. Bölgede Orta Taş Çağı, Cilalı Taş Devri, Tunç Çağı gibi dönemlerde bulunan birçok türde kalıntıların yanı sıra, Stonehenge gibi yapıtlar ve Avebury türü anıtlar örnek olarak verilebilmektedir. Demir çağında İngiltere'nin güneyinde, İskoçya'da bulunan Firth of Forth (Haliçi) bölgesinde, Keltler ve Britonların yaşadığı ve aynı zamanda Belgae kabilelerinde ülkenin güney doğusunda yaşamış olduğu bilinmektedir. MS 43 yılında Roma'nın Britanya fethi başlamış olup dört yüzyıl sürmesine karşın ülke bu durumdan fazla etkilenmemiştir.

Bu liste Franklar Krallığı Saray Nazırı Charles Martel (676–741) soyundan gelmiş 12 kuşak erkek çocuklar listesidir. Bu haneden 7. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar Avrupa'da çok önemli rol oynamışlardır. Bu liste tüm kapsamlı olmayıp kız çocuklar ve tarihsel önemi hiç olmayan erkek çocuk hanedan uyelerini kapsamamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vikinglerin Galiçya seferleri</span>

Vikingler'in Galiçya seferleri, Vikinglerin dokuzuncu yüzyıldan başlayıp on ikinci yüzyıla kadar devam eden Atlas Okyanusu üzerinden Galiçya'ya yaptıkları yağma ve fetih hareketlerini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">İrlanda'nın Cromwell tarafından fethi</span> İrlandanın İngilizler tarafından işgali

İrlanda'nın Cromwell tarafından fethi (1649-53), Üç Krallık Savaşları sırasında İrlanda'nın Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento yanlısı Yeni Ordu tarafından ele geçirilmesini anlatır. Cromwell ve ordusu Rump Parlamentosu adına 1649 yılı Ağustos ayında İrlanda topraklarına ayak basmıştır. 1641 yılındaki ayaklanmadan sonra İrlanda'nın büyük çoğunluğu İrlanda Katolik Federasyonu'nun kontrolüne geçer. 1649 yılında Konfederasyon yanlıları İngiliz İç Savaşında mağlup olmuş olan İngiliz monarşi yanlılarıyla ittifak yaparlar. Bunun üzerine adaya müdahale eden Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento yanlısı ordu ülkeyi işgal ederek ittifaka son verir. İrlanda'nın işgali çok kanlı olmuştur ve savaş sırasında yapılan uygulamalar Cromwell'in şahsında halen tartışılmaktadır. Savaşın İrlanda toplumuna etkisi çok yıkıcı olmuştur. Kıtlık ve salgın hastalıklar yüzünden nüfusun çok büyük bir bölümü hayatını kaybetmiş, 50 bin İrlandalı ise zorunlu işçi olarak göç ettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İrlanda edebiyatı</span>

İrlanda edebiyatı, İrlandalı yazarlar tarafından İrlandaca, Latin, İngilizce ve İskoçça dillerinde yazılar eserlerin tümünü içerir. Kaydedilen en eski İrlanda yazıları yedinci yüzyıldan kalmadır ve hem Latince hem de Erken İrlandaca yazan keşişler tarafından yapılmıştır. İrlandalı keşişler, kutsal yazıya ek olarak, hem şiir hem de mitolojik hikâyeler kaydettiler. The Táin ve Mad King Sweeny gibi masallar da dahil olmak üzere İrlanda mitolojik yazılarının büyük bir hayatta kalan gövdesi var.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda'da Kölelik</span>

Vikingler kıyı şehirlerini kurmaya başladığından beridir kölelik yüzyıllardır İrlanda'da vardı. Ancak 11. yüzyılda Dublin İskandinav-Gal Krallığında zirveye ulaştı.

I. Sigurd Magnusson, Haçlı Sigurd olarak da bilinir), 1103'ten 1130'a kadar Norveç Kralıdır. Onun yönetimi, üvey kardeşi Øystein ile birlikte, tarihçiler tarafından Orta Çağ Norveç Krallığı için altın bir çağ olarak kabul edilir. Ayrıca Norveç Haçlı Seferi'ne (1107-1110) liderlik etmesi nedeniyle "Haçlı" ünvanını almıştır; kişisel olarak bir haçlı seferine katılan ilk Avrupa kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Olaf (Norveç kralı)</span> 1015 ile 1028 arası Norveç kralı

II. Olaf Haraldsson, daha sonra Aziz Olaf ve Kutsal Olaf olarak anılacaktır, 1015'ten 1028'e kadar Norveç Kralıdır. Norveç'in Vestfold kentinde küçük bir kral olan Harald Grenske'nin oğlu, kendisine ölümünden sonra Rex Perpetuus Norvegiae ve 29 Temmuz 1030'da Stiklestad Muharebesi'ndeki ölümünden bir yıl sonra Piskopos Grimketel tarafından Nidaros'ta aziz ilan edilmiştir. Kalıntıları, mezarının üzerine inşa edilen Nidaros Katedrali'nde muhafaza edilmiştir. Onun azizliği, İskandinavya'daki Vikingler / İskandinavlılar tarafından Hıristiyanlığın yaygın biçimde benimsenmesini teşvik etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">IV. Knud</span> 11. yüzyıl Danimarka kralı

IV. Knud, daha sonra Kutsal Knud (veya Aziz Knud, 1080'den 1086'ya kadar Danimarka Kralıdır. Knud, Danimarka monarşisini güçlendirmeye çalışan, Roma Katolik Kilisesi'ni özveriyle destekleyen ve İngiliz tahtına dair planları olan hırslı bir kraldı. 1086'da isyancılar tarafından öldürülmüş, kanonlaştırılan ilk Danimarka kralı olmuştur. 1101'de Roma Katolik Kilisesi tarafından Danimarka'nın koruyucu azizi olarak tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gunnhild Kralların Annesi</span>

Gunnhildr konungamóðir ya da Gunnhildr Gormsdóttir, adı genellikle Gunnhild olarak İngilizceleştirilen, İzlanda da yer alan yarı-tarihsel bir figürdür ve Norveç kralı I. Erik’in karısıdır. Erik'ten olan birçok çocuğu onuncu yüzyılın sonlarında Norveç'in ortak hükümdarı oldu.