İçeriğe atla

Duşanbe Muharebesi

Duşanbe Muharebesi
Basmacı Hareketi
TarihAralık 1921 — Şubat 1922
Bölge
Sonuç Basmacı zaferi
Taraflar
Sovyet Rusya Basmacılar
Komutanlar ve liderler
? Enver Paşa
Ali Rıza
Daniyar Bek
Güçler
? 15,000
Kayıplar
100[1] Ağır

Duşanbe Muharebesi, Basmacı hareketi ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti arasında yapılan askeri bir çatışmaydı. Basmacı hareketi 1922'de Duşanbe'yi Ele geçirdi.[2][3][4][5]

Kronoloji

Aralık 1921'in sonunda Enver Paşa, Ali-Rıza ve Daniyar-Bek ile birlikte Duşanbe'yi kuşattı. Şehrin garnizonu iki aylık bir kuşatmaya dayandı, ancak Şubat 1922'de şehrin savunucuları teslim oldu ve Duşanbe alındı.[4]

Kaynakça

  1. ^ Kara, İlyas (26 Ağustos 2002). Enver Paşa Basmacılar İsyanı. YEDİVEREN Publications. s. 128. 
  2. ^ Iskandarov, Buhodor Iskandarovych (1986). Борьба за установление Советской власти в Таджикистане (1920-1922) [The struggle for the establishment of Soviet power in Tajikistan] (Rusça). Izd-vo "Donish". s. 93. 
  3. ^ Irkaev, Mullo Irkaevich (1971). История гражданской войны в Таджикистане [History of the civil war in Tajikistan] (Rusça). Dushanbe: Издательство Ирфон. 3 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  4. ^ a b Polyakov, Yuri Alexandrovich; Chugunov, Alexander Ivanovich (1976). Конец Басмачества [The end of Basmachism] (Rusça). Moskova: Наука. ss. 91-92. 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  5. ^ Marsakova, K.P.; Abulkhaevich, Rakib Abulkhaevich (1972). Упрочение Советской власти в районах верховьев Зеравшана (1918-1923 гг.) [Strengthening Soviet power in the upper reaches of Zeravshan (1918-1923)] (Rusça). Dushanbe: Donish. 3 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enver Paşa</span> Türk asker ve siyasetçi (1881–1922)

İsmail Enver Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında etkin olan Türk asker ve siyasetçi. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin önemli önderleri arasında bulunmuş, 1913'te Bâb-ı Âli Baskını adı verilen askerî darbeyle cemiyetin iktidara gelmesini sağlamış, 1914'te Almanya ile askerî ittifaka önayak olarak Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesine öncülük etmiş, savaş yıllarında Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili sıfatıyla askerî politikayı yönetmiştir. Bu savaş sırasında meydana gelen Ermeni Kırımı'nı hazırlayanlardan biridir. I. Dünya Savaşı'nın yenilgi ile sonuçlanması üzerine Almanya ve Rusya'da Türk halklarının bir araya getirilmesi amacıyla pek çok mücadelede bulunmuştur. Orta Asya'da Basmacı Hareketi'nin başına geçerek Bolşeviklere karşı savaşmıştır. 4 Ağustos 1922'de bir çatışma esnasında Bolşevikler tarafından öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tacikistan</span> Orta Asyada denize kıyısı olmayan bir ülke

Tacikistan, resmî adıyla Tacikistan Cumhuriyeti, 143.100 km2 yüzölçümü ve 9.537.645 kişilik tahmini nüfusu ile Orta Asya'da denize çıkışı olmayan bir ülkedir. Komşuları güneyde Afganistan, batıda Özbekistan, kuzeyde Kırgızistan ve doğuda Çin'dir. Resmî dil, en büyük etnik grup olan Tacikler'in anadili olan Tacikçe'dir. Tacik halkının geleneksel anavatanları, günümüz Tacikistan'ının yanı sıra Afganistan ve Özbekistan'ın bazı kısımlarını içerir. Ülke başkanlık sistemiyle yönetilmekte olup, seküler bir yapıya sahiptir. Başkent ve en büyük şehir Duşanbe'dir.

<span class="mw-page-title-main">Brest-Litovsk Antlaşması</span>

Brest-Litovsk Antlaşması, 3 Mart 1918 tarihinde Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan Krallığı arasında imzalanmış, İttifak Devletleri'nin yenilmesi üzerine geçersiz kalmış bir barış antlaşmasıdır. Osmanlı Devleti'nin toprak kazandığı en son antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Basmacı Hareketi</span> Orta Asyanın bağımsızlığı için Rus yönetimine karşı Enver Paşa önderliğinde çıkarılan ayaklanmalari

Basmacı Hareketi, Özbeklerin Sovyet yönetimine karşı Orta Asya'da 1917'de başlattığı ve aralıklı olarak 1934'e değin sürdürdükleri ayaklanma hareketi.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Muharebesi (1918)</span> 1. Dünya Savaşı sırasında Rus ve Türk orduları arasında geçen savaş

Bakü Muharebesi, 1918 yılında Azeri ve Dağıstanlı gönüllülerle takviye edilen ve Kafkas İslam Ordusu adı verilen Osmanlı Ordusu'nun Bakü Sovyeti, Britanya İmparatorluğu, Merkezi Hazar Diktatörlüğü ve Beyaz Ordu karşısında Bakü'yü almak için giriştiği muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Duşanbe Sinagogu</span>

Buhara Sinagogu olarak da bilinen Duşanbe Sinagogu, Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'deki iki Yahudi mahallesinden birinde 19. yüzyılda inşa edilmiştir. Yahudi cemaati sitesinde bu sinagog dışında diğer dinî binalar ve bir de okul bulunmaktaydı. Şubat 2006'da Tacikistan Hükûmeti şehir yapılanması ve başkanlık sarayı inşası sebebiyle yıkıma başladı. Sinagogun yıkımı uluslararası protestolar sebebiyle ve bir seri mahkeme kararlarıyla Haziran 2008'e kadar durduruldu fakat bu tarihte sinagog yerle bir edildi.

Vizeden muaf ülkelerden veya vatandaşları elektronik vize veya varışta vize almaya hak kazanan ülkelerden birinden gelmedikçe, Tacikistan ziyaretçileri Tacikistan'ın diplomatik temsilciliklerinden birinden vize almalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti</span>

Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti gelen baskının etkisiyle hanın tahttan feragat ederek Hive Hanlığı'nın halefi olarak 26 Nisan 1920 tarihinde Birinci Harzemşah Kurultay'ında (Meclis) kurulduğu ilan edildi ve 20 Ekim 1923 tarihinde Harezm Sosyalist Sovyet Cumhuriyeti'ne dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">Feyzullah Hocayev</span>

Feyzullah Ubeydullayeviç Hocayev Özbek politikacı.

Gürcistan'daki Oset ayaklanmaları, 1918-1920 yılları arasında günümüzde Gürcistan'da ayrılıkçı bir cumhuriyet olan Güney Osetya'nın Oset yerleşim yerlerinde, Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'ne ve ardından Menşeviklerin hakim olduğu Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'ne karşı gerçekleşen bir dizi ayaklanmadır. Bölgedeki Gürcü ve Oset toplulukları arasında binlerce can kaybına sebep oldu ve acı hatıralar bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Bağımsızlık Savaşı</span>

Ukrayna Bağımsızlık Savaşı, 8 Kasım 1917 ile 17 Kasım 1921 yılları arasında süren, içinde çeşitli siyasi ve askerî kuvvetlerin yer aldığı ve Ukrayna'da cumhuriyetin kurulmasıyla sonuçlanan bir süreçtir. Bu cumhuriyet, daha sonra Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilerek, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne dönüştürülmüştür. Savaşın tarafları arasında; Ukraynalı milliyetçiler, Bolşevikler, anarşistler, İttifak Devletleri'ni oluşturan Alman ve Avusturya-Macaristan imparatorluklarının askerî kuvvetleri, Belarus Gönüllüler Ordusu ve İkinci Polonya Cumhuriyeti kuvvetleri bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı'nda bağımsızlık yanlısı hareketler</span>

Rus İç Savaşı'nda bağımsızlık yanlısı hareketler, Ekim Devrimi'nin ardından başlayan Rus İç Savaşı yıllarında eski Rus İmparatorluğu topraklarında Bolşevik olmayan ulus devlet tarzında şeklinde isteyen gruplardır. Ayrılıkçı görüşlere sahip bu grupların birçoğu İtilaf Devletleri tarafından askeri ve politik olarak desteklenmişlerdir. Bununla birlikte Beyaz Ordu'da İtilaf Devletlerini destekleyen bazı gruplar da bu hareketlere destek vermişlerdir, fakat sayısı sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı</span>

Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı, altta mavi bantla birlikte yer alan kızıl bayrak üzerine sarı orak ve çekiç ve kızıl yıldız sembollerinin yer aldığı Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı.

Lenins Weg, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Almanca yayınlanan gazete. 1932-1936 yılları arasında Göygöl'den, 1936'dan itibaren Bakü merkezli yayınlandı. 1936 yılında gazete tiraji 3.000 civarında idi. Gazete Azerbaycan'daki ve Kafkasya'da yaşayan Alman yurttaşlar için devlet nezdinde yayınlanan bir gazeteydi. Gazete 1993 yılında kapanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı</span>

Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı, 11 Nisan 1951'de Gürcistan SSC tarafından kabul edildi. Üstte mavi bandın yer aldığı kızıl bayrağın üzerinde 24 ışın ile birlikte orak ve çekiç ile kızıl yıldız sembolleri yer almaktadır. Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı,Sovyet cumhuriyetlerinin bayrakları arasında orak ve çekiç figürünün sarı olmadığı tek bayraktır.

Uluslar Halk Komiserliği veya Narkomnatlar SSCB'nin erken döneminde 1917'den 1924'e kadar Rus olmayan milletler konusunda faaliyet gösteren kuruluş. Jozef Stalin 1917-23 arasında Halk Komiserleri Kurulu'nun Uluslar Halk Komiseri görev yapmıştır.

Orta Asya Ermenileri Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan'a çeşitli nedenlerle genelde Sovyet döneminde göçmüş bir topluluktur.

<span class="mw-page-title-main">Yakov Melkumov</span>

Yakov Arkediyeviç Melkumov, Ermeni asıllı Sovyet askeri komutanıdır. I. Dünya Savaşı'nda ve Rus İç Savaşı'nda savaşmıştır. Basmacı Hareketi'ne katılmıştır. Bu savaş sırasında Basmacı liderlerinden Enver Paşa'yı öldürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Karakalpak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bayrağı</span>

Karakalpak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı 1954 yılında Karakalpak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hükûmeti tarafından kabul edildi. Bayrak, Özbek Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bayrağıyla aynıdır. Eski Karakalpak ÖSSC'nin 1934'ten 1992'de dağılmasına kadar kendi bayrağı vardı ve Özbek SSC'ninkine benzer şekilde gelişti. Bayrağın temel tasarımı her zaman üzerinde yazı bulunan kırmızı bir kumaştı.

Duşanbe Muharebesi, 1921 yılında Basmacı Hareketi sırasında Tacikistan'da gerçekleşmiştir.