İçeriğe atla

Drupal

Drupal
Drupal yönetim paneli
Güncel sürüm10.1.2 / 2 Ağustos 2023
İşletim sistemiBağımsız
PlatformBağımsız
Türİçerik Yönetim Sistemi
LisansGNU Genel Kamu Lisansı
Resmî sitesidrupal.org
Kod deposu
Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Drupal; ücretsiz, açık kaynaklı bir içerik yönetim sistemi ya da içerik yönetim'e odaklı bir altyapı yazılımıdır. Modüler yapısı sayesinde, web uygulama çatısı, topluluk portalı, forum ya da blog motoru olarak da kullanılabilmektedir. 2000'li yılların ortalarında Drupal esneklik, genişleyebilirlik, yönetim kolaylığı ve etkin bir topluluğun desteği ile popülerlik kazanmıştır.

An itibarı ile (Mart 2014) W3Tech[16]'e göre evrensel web sitelerinin %1,9'u drupal ile işletilmektedir. Kullanılan içerik yönetim sistemlerindeki piyasa payı ise %5,3 dür.

Drupal PHP programlama dili ile yazılmıştır. Bununla birlikte Drupal tabanlı bir web sitesinin kurulumu, geliştirilmesi ve bakım genellikle PHP programlama becerisi gerektirmemektedir.

Drupal içerik yönetim sistemi Unix, GNU/Linux, BSD türevleri, Solaris, Windows ve Mac OS X gibi işletim sistemleri başta olmak üzere, üzerinde PHP yorumlayıcı bulunan herhangi bir işletim sisteminde çalışabilmektedir. Apache, lighttpd ya da IIS gibi herhangi bir biçimde PHP ile eklemlenebilen bir Web sunucu yazılımı ve MySQL, PostgreSQL gibi bir veritabanı sunucuya gereksinim duyar.

Drupal tabanlı büyük siteler

Drupal The Onion, Ain't It Cool News, Spread Firefox, Ourmedia, KernelTrap, NewsBusters ve Defective by Design gibi birçok yüksek trafiğe sahip web sitesi tarafından kullanılmaktadır.

Drupal'in çekirdek dağıtımı binlerce yazılım geliştiricisi tarafından yapılmıştır ve katılımcı olarak Sony gibi tüzel kişiler de Drupal'in geliştirilmesine katkıda bulunmaktadır.

Tarihçe

İlk olarak Dries Buytaert tarafından bulletin board system olarak geliştirilmiş ve Drupal 2001 yılında açık kaynak projesi olmuştur. İsmi daha sonra zamanla Drupal'e dönüşen Drop.org sitesinden gelir. Dries siteyi önce “dorp” (Hollandacada “köy”, topluluk yönüne vurgu için) olarak adlandırmak istedi ama alan adını alırken bir yazım hatası yaptı ve sonra da bu ismin kulağa daha hoş geldiğini düşündü.[1]

İçerik Yönetim Sistemi

Drupal'in basit bir katmanı veya "çekirdeği" (core) vardır. Bu katman Drupal'in temel özelliklerini oluşturmakla beraber ayrıca eklenebilir modül programlama olanağını da sağlar.[2]

Drupal'in çekirdeğine dâhil edilmiş olan modüller kullanıcıların içerik ekleme, gözden geçirme ve içeriği sınıflandırma, arama yönetimi, yorum ekleme, forumlara katılma, anketlerde oy verme ve HTML bilgisine gerek duymadan ortak proje yazılımlarında çalışmaya olanak sağlar. Ayrıca çekirdek modüller kullanıcıların kişisel bilgilerini girebilecekleri, görüntülüyebileceği ve birbirleri ile ya da sitenin yöneticileriyle iletişim kurabilmelerine de olanak sağlar.

Drupal'in sürüm yönetim sistemi ki bu da Drupal'in çekirdek bir özelliğidir, güncellenmiş içeriği, kimin güncellediğini, neyin güncellendiğini, hangi tarih ve saatte güncellemenin yapıldığını izler ve kayıt altına alır. Sistem kullanıcıların yaptıklarını güncellemeli daha önceki bir sürüme geri alabilecekleri loglama yapısı sunar.

Drupal'in içine gömülmüş olan çekirdek modüller ile site yöneticileri sitenin görünüşünü özel yapılmış temalar ile değiştirebilir, menü yapılarını değiştirebilir ve kullanıcıların kendi dillerinde siteyi sunabilirler. Drupal'in çekirdeği yöneticilere ayrıca başka sitelere RSS yayını yapmayı ve başka sitelerden RSS yayını almasını sağlar.

Diğer çekirdek modüller kullanıcı kaydını ve yöneticilerin kullanıcılara kullanıcı rollerini tanımlamalarını, kullanıcılara sitedeki bazı özellikleri kullanabilmeleri için hak tanımlamayı sağlar. Yöneticiler ayrıca ulaşım kurallarını tanımlar ve belirli kullanıcı isim, e-posta adresi ve IP adreslerine göre siteye erişimlerini engelleyebilirler.

Drupal'in çekirdeği ayrıca "Temiz URL" (URL alias) özelliğiyle Drupal'in kullanıcı dostu, kolay hatırlanan URL'lerinin otomatik ya da site yöneticisinin denetiminde oluşturulmasını sağlar. Örneğin "www.benimsitem.com/?q=node/432" yerine "www.benimsitem.com/urunler" şeklinde bir URL oluşturulabilir.

Çekirdek modüller ayrıca istatistik ve site yöneticilerinin siteyi yoğun trafikte performansını iyileştirmek için önbellekleme (caching) ve (throttling) raporlarını almalarını sağlar.

Yöneticiler birçok filtre ve içerik tipi oluşturabilir ve uygulayabilirler. Kullanıcılar ve yöneticiler sözü geçen çekirdek özellikleri PHP ya da HTML bilgisine gerek duymadan kullanabilirler.

Modüller

Drupal'in modüler tasarımı, PHP bilgisine iye insanların modüller yazarak ek özellikler üretmelerine olanak sağlar. Resmi Drupal websitesi, Drupal kullanıcıları tarafından yazılmış binlerce bedava modül sunmaktadır.

e-ticaret sistemleri, iş akış yönetimi sistemleri, fotoğraf galerileri, organik gruplar, Google Naps, Amazon Items,[3] e-posta listesi yönetimi ve CVS ile entegrasyon gibi alanlarda güçlü modüller bulunmaktadır.

Modüllerin işlevlerinin Drupal'e eklenebilmesi için Drupal, çekirdek ve modülleri "kanca (hook)" veya callbacks denen bir sistem ile entegre eder. Drupal çekirdeği SQL injection gibi genel güvenlik sorunlarına karşı da güvenlik sağlar.

Drupal sitesinde 23 Eylül 2011 tarihi itibarıyla 8.860 tane ücretsiz eklenti bulunmaktadır.[4] Bunlardan bazıları:

  • CCK - the Content Construction Kit[5]
  • CCK - associated modules[6]
  • Views[7]
  • Organic Groups[8]
  • Panels[9]
  • e-commerce systems[10]
  • e-commerce systems[11]
  • Amazon Associate Tools[12]

Temalar

Drupal için yazılan temalar genelde PHPTemplate motoru[13] ya da XTemplate motoru[14] ile yazılır. Daha önceki şablonlar PHP'nin içine doğrudan kodlanmakta idi.

Drupal'in daha önceki sürümlerinin tema sistemi Mambo, Joomla! ve Plone ürünlerine göre çok daha karmaşık olduğu ve tasarım tabanlı olmadığı için çok eleştirildi.[15] Sonuç olarak PHPTemplate ve XTemplate motorları bu sorunu çözmek için kullanıldı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2007. 
  2. ^ (Drupal'in çekirdek özellikleri online "Drupal Handbook" başlığında http://drupal.org/handbook/modules 28 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinde açıklanmaktadır.
  3. ^ "Amazon Items". 2 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2007. 
  4. ^ "Modules | drupal.org". 29 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2008. 
  5. ^ "Content Construction Kit (CCK) | drupal.org". 29 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2008. 
  6. ^ "Modules: CCK | drupal.org". 29 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2008. 
  7. ^ "Views | drupal.org". 29 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2008. 
  8. ^ Organic Groups http://drupal.org/project/og 31 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. ^ Panels http://drupal.org/project/panels 29 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ "e-Commerce | ubercart.org". 12 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  11. ^ "e-Commerce | drupal.org". 31 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2008. 
  12. ^ Amazon Associate Tools http://drupal.org/node/18842 17 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  13. ^ "PHPTemplate theme engine 8 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Drupal.org.
  14. ^ "XTemplate theme engine 16 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Drupal.org.
  15. ^ "How does Drupal compare to Mambo? 13 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." discussion thread, Drupal.org.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">MySQL</span>

MySQL, altı milyondan fazla sistemde yüklü bulunan çoklu iş parçacıklı, çok kullanıcılı, hızlı ve sağlam bir veri tabanı yönetim sistemidir.

PHP-Nuke, David Norman tarafından yazılıp Francisco Burzi tarafından geliştirilen, web tabanlı bir içerik yönetim sistemidir. Çalışması için sunucuda PHP ve MySQL desteği bulunması gerekir. Sistem tamamen web tabanlı bir kullanıcı arabirimi üzerinden kontrol edilir.

<span class="mw-page-title-main">WordPress</span>

WordPress, PHP dilinde yazılmış ve HTTPS ile desteklenen bir MySQL veya MariaDB veritabanıyla eşleştirilen bir ücretsiz ve açık kaynaklı içerik yönetim sistemi (CMS)‘dir. Özellikler, WordPress içinde "Temalar" olarak adlandırılan bir eklenti mimarisi ve bir şablon sistemi içerir. WordPress başlangıçta bir blog yayınlama sistemi olarak oluşturuldu ancak daha geleneksel posta listeleri ve İnternet forumları, medya galerileri, üyelik siteleri, öğrenim yönetim sistemleri (LMS) ve çevrimiçi mağazalar dahil olmak üzere diğer web içeriği türlerini desteklemek için gelişti.

XOOPS, hem nesnel hem de genişleyen birimleri bir arada taşıyabilen bir yazılım sistemdir. Zuups diye telaffuz edilir.

<span class="mw-page-title-main">Joomla!</span> İçerik yönetim sistemi

Joomla!, PHP ve MySQL ile MVC olarak geliştrilimiş açık kaynaklı bir içerik yönetim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">İnternet forumu</span> internet üzerinden tartışma platformu

İnternet forumu ya da mesaj panoları, insanların iletiler biçiminde tartışma yürütebileceği platformlardır. Mesajlar genellikle bir satırdan uzun olur, başlıklara ve kategorilere ayrılır. Bu özellikler, forumları diğer sohbet odalarından ayıran özelliklerden bazılarıdır.

cPanel, Unix tabanlı sistemlerde çalışan geniş bir kullanım oranına sahip kontrol panelidir. İsmi "Control Panel" kelimesinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">PragmaMx</span>

PragmaMx, Php ile yazılmış bir içerik yönetim sistemidir. PragmaMx GNU Genel Kamu Lisansı kapsamında ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. Çalışması için sunucuda Php ve MYSQL desteği bulunmalıdır.

phpMyAdmin

phpMyAdmin, PHP ile yazılmış açık kaynak kodlu bir araçtır. Başlıca kullanım amacı İnternet üzerinden MySQL veritabanı yönetimidir. Veritabanı oluşturma ve silme, tablo ekleme/değiştirme/silme, alan ekleme/değiştirme/silme, SQL sorguları çalıştırma, kullanıcıları, yetkileri ve alan anahtarlarını yönetme gibi işlevleri yapabilen ücretsiz bir yazılımdır.

Simple Portal PHP ve MySQL kullanılarak Simple Machines Forum forum sistemi için oluşturulmuş açık kaynak kodlu bir portal sistemidir. Simple Portal Ekibi tarafından geliştirilmektedir. Şu an en güncel sürümü 2.3.6 olan yazılımın 2.4 versiyonunu şu anda geliştirilme aşamasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Dolibarr</span>

Dolibarr ERP/CRM, küçük ve orta ölçekli şirketler ve kurumlar için açık kaynak koduna sahip bir ERP/CRM yazılımdır. Yazılım, Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) ve Müşteri İlişkileri Yönetimi ile ilgili farklı özellikler içerir.

<span class="mw-page-title-main">EasyPHP</span>

EasyPHP 1999'da yayınlandığında ilk ve tek WAMP yazılım paketiydi.

<span class="mw-page-title-main">CMS Made Simple</span>

CMS Made Simple (CMSMS) açık kaynak (GPL) lisansıyla yayınlanan bir içerik yönetim sistemidir (CMSMS) web geliştiricileri ve site sahipleri tarafından kullanılmaktadır. Bilişim kitapları alanında dünyanın en saygın yayın evlerinden Packt Publishing tarafından 2010 yılı içerisinde yapılan ankette PHP ile geliştirilmiş en iyi açık kaynak içerik yönetim sistemi seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Qt (çalışma alanı)</span>

Qt, birden çok platformu destekleyen bir grafiksel kullanıcı arayüzü geliştirme araç takımıdır. Genellikle GUI programları geliştirmek için kullanılsa da gelişmiş kütüphanesi GUI bileşenlerinin dışında birçok araç içermektedir. Qt, en çok KDE masaüstü ortamında, Opera ağ tarayıcısında ve Skype anlık mesajlaşma programlarında kullanılmasıyla bilinir.

Elxis CMS Elxis Public License ile yayınlanan açık kaynaklı bir içerik yönetim sistemidir (CMS). PHP tabanlı dosya sistemine ve MySQL veritabanı dayanan sistem Yunanistan kaynaklıdır. İlk sürümü 2005 yılında oluşturulan Elxis'in en son ve önceki sürümlerden bağımsız 4.x sürümü 2012 yılının Eylül ayında kullanıma sunuldu.

ownCloud Özgür bulut dosya depolama hizmeti

ownCloud, genel bir terimle dosya barındırma hizmeti hizmeti sunan bir yazılım sistemidir. Yaygın kullanılan Dropbox, Google Drive hizmetlerinin aksine özgür ve açık kaynak kodlu bir yazılımdır. Kullanıcılar ownCloud'u bir özel sunucu içerisine kurarak hiçbir ücret ödemeden ve depolama miktarında veya bağlanan istemci sayısında sınır olmaksızın kullanabilir.

Bir Jeo uzamsal içerik yönetim sistemi nesneler ve bir çevrimiçi etkileşimli harita üzerinde görüntülenecek bir enlem, boylam ve konuma sahip bir içerik yönetim sistemidir. Ayrıca çevrimiçi haritaları temsil edilen veriler üzerinde bilgi sayfaları bağlantıları vardır. Bazı Jeo uzamsal içerik yönetim sistemleri (GeoCMS) ayrıca, kullanıcıların içerik nesnelerinin bir parçası olarak mekansal verileri düzenlemesine izin verir. Mekansal veri içerikleri bu ölçüt çerçevesinde WMS veya WFS gibi standart arayüzleri kullanarak GeoCMS tarafından yayımlanır.

<span class="mw-page-title-main">SQL enjeksiyonu</span>

SQL enjeksiyonu, veri tabanına dayalı uygulamalara saldırmak için kullanılan bir atak tekniğidir; burada saldırgan SQL dili özelliklerinden faydalanarak standart uygulama ekranındaki ilgili alana yeni SQL ifadelerini ekler.. SQL enjeksiyonu, uygulamaların yazılımları içindeki bir güvenlik açığından faydalanır, örneğin, uygulamanın kullanıcı giriş bilgileri beklediği kısma SQL ifadeleri gömülür, eğer gelen verinin içeriği uygulama içerisinde filtrelenmiyorsa veya hatalı şekilde filtreleniyorsa, uygulamanın, içine gömülmüş olan kodla beraber hiçbir hata vermeden çalıştığı görülür. SQL enjeksiyonu, çoğunlukla web siteleri için kullanılan bir saldırı türü olarak bilinse de SQL veri tabanına dayalı tüm uygulamalarda gerçeklenebilir.

<span class="mw-page-title-main">MacOS Server</span>

macOS Server, Apple tarafından üretilen ve ayrı piyasaya çıkarılan add-on bir işletim ve sunucu sistemidir, macOS işletim sistemi için ek sunucu programları, idaresi ve yönetimi araçları sağlar. Mac OS X Server İngilizce, Japonca, Fransızca, Almanca, Basitleştirilmiş Çince, Hollandaca, İtalyanca, Almanca, İspanyolca ve Geleneksel Çince mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Ispmanager</span>

Ispmanager ticari bir web sunucusu ve web sitesi kontrol panelidir. Komut satırı veya manuel ayarlar kullanmadan hizmetlerle çalışmaya izin verir. Ürün çok çeşitli işlevleri destekler ve WCAG ile tasarlanmış görsel bir arayüze sahiptir. Ispmanager, Linux dağıtımlarına dayalı sunucuları destekler ve hem fiziksel sunuculara hem de sanal makinelere (VPS/VDS) kurulabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.