İçeriğe atla

Doğubayazıt Sazlığı

Karabulak köyü çevresinde sulak alanlar

Doğubayazıt Sazlığı, Ağrı ili sınırlarında bulunan sulak alandır. Doğubayazıt çöküntü havzasında yer alan sulak alanda göller, ıslak çayırlar ve sazlıklar yer alır. Ortalama yükselti 1520 m, alanı 8750 km2'dir.[1]

Fiziki özellikler

Sulak alanı; kuzey-kuzeybatıdan Karasu Aras Dağları'nın kolu olan Zor Dağı (3196 m), güneyden Akyayla Dağı (2543 m) ve Tendürek Dağı, kuzeydoğudan Ağrı Dağı çevreler. Havza, güneydoğudaki Doğubayazıt-Gürbulak oluğundan volkanik malzemelerden oluşan bir eşikle ayrılır.[2]

Aras Nehri havzasında bulunan Sarısu Çayı sazlığı besleyen önemli akarsudur. Çay, önce Saz (Kurtkapan) Gölü ve Gölyüzü (Şeyhli) göllerine dökülmekte, buradan 1 m3/sn akım ile çıkıp, Zengimar (Zangmar) Çayı ile birleşip, Aras Nehri'ne ulaşmaktadır. Kurak yıllarda Sarısu çayı tümüyle kurumaktadır.

Saz Gölü dağlardan gelen sular ile beslenir. Gölyüzü Gölü; Balık Gölü, Tendürek Dağı ve Saz Gölü'nden gelen sular ile beslenir.

Jeoloji

Alanın Tanımı

ÖDA, bir çöküntü havzasında yer alan büyüklü küçüklü tatlı su aynaları ve onların etrafını çevreleyen geniş sazlıklar ve ıslak çayırlardan oluşur. Karabulak yakınlarındaki Saz Gölü, bu aynaların en büyüklerinden biridir. Bu göl, Zor Dağı'nın (3181 metre) batı yamaçlarından ve Kalus (2023 metre),Yalıntaş Dağları'ndan (2054 metre) gelen yüzey sularıyla beslenir. Diğer büyük göl olan Gölyüzü Gölü ise, Ağrı Dağı'nın mevsimsel kaynakları ile beslenir ve Sarısu Çayı ile İran'a boşalır. Alana Karabulak Köyünden geçen, Doğubayazıt-Iğdır karayoluyla ulaşılır. Göller büyük ölçüde sazlıklarla kaplıdır. Yaz aylarında sazlıklardaki sular kısmen çekilir.Kaynak hatası: <ref> etiketinde geçersiz değişken (Bkz: )

Sorunlar

Son zamanlarda yağış yetersizliği sebebiyle sulak alanda değişiklikler gözlenmiştir. Gölyüzü ve Saz Gölü'nün göl yüzeyi ve derinliği azalmıştır. Taban arazide sazlıkların, yerleşimlerin ve otlakların alanları büyümüştür. 40 yıl içinde sazlıklar %5,18, göl alanı %4,74, meralar %12 oranında küçülmüştür. Bu dönemde yerleşme alanı %15,28 artmış, boş alanlar ile kumlu alanları %4,98, bataklılar %1,68 oranında büyümüştür. Göl alanları; bataklık ve sazlığa dönüşürken, vejatasyon alanları ve meralar yerleşim alanına dönüşmüştür. Sazlığın güneyinde yer alan Doğubayazıt son 40 yılda 15 kat büyüyerek sazlık üzerinde baskı oluşturmaya devam etmektedir. Sonuçta sazlıktaki kuş popülasyonunda değişim gözlenmiş, ördeklerin ve kıyı kuşlarının küçülen gölleri kullanmadığı belirlenmiştir.[2]

Kullanım

Alandaki temel insan faaliyeti hayvancılıktır. Ağırlıklı olarak inek ve manda yetiştirilmekle beraber küçükbaş hayvanlar da sazlık çevresinde bulunmaktadır. Alan bahar ve yaz ayları boyunca otlatma amaçlı olarak kullanılmaktadır. Bunun yanında alanda tarım faaliyetleri de gerçekleştirilmektedir. Saz kesimi ticari amaçlarla yapılmaz. Bu faaliyetin nedenleri bireysel ihtiyaca yönelik hayvan yemi ve yakacak gereksinimidir.

Kaynakça

  1. ^ "Doğubayazıt Sazlıkları – AĞRI". turkiyesulakalanlari.com. 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022. 
  2. ^ a b ÇELİK, Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali; KOPAR, Prof.Dr. İbrahim; ÇELİK, Dr.Öğr. Üyesi Emrah. "DOĞUBAYAZIT SAZLIĞI'NIN (AĞRI-TÜRKİYE) ARAZİ ÖRTÜSÜ DESENİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLERİN EKOLOJİK SONUÇLARI ÜZERİNE BİR ANALİZ". Doğu Coğrafya Dergisi. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Van Gölü</span> Türkiyenin en büyük gölü

Van Gölü, Van ve Bitlis illeri sınırları içerisinde bulunan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu, bölgedeki tektonik çöküntü alanının önünün kapanmasıyla oluşmuş bir volkanik set gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sapanca Gölü</span> Sapanca ilçesinde yer alan göl

Sapanca Gölü, Türkiye'nin Sakarya ve Kocaeli illerinde yer alan bir göldür. Arifiye, Sapanca, Serdivan ve Kartepe ilçelerinin sınırları içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Çıldır Gölü</span> Ardahan ve Kars il sınırları içerisinde kalan göl

Çıldır Gölü, Ardahan ve Kars il sınırları içerisinde kalan bir göldür. Eskiden Palakatsio Gölü olarak adlandırılıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Eğirdir Gölü</span> Türkiyede bir göl

Eğirdir Gölü, Isparta ili sınırlarında yer alan, tektonik ve karstik etkilerle oluşmuş, bir tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Doğubayazıt</span> ilçe

Doğubayazıt ya da eski adıyla Bayazıt, Ağrı iline bağlı bir ilçe, aynı ilçenin merkezi ve günümüzde merkezinin Karaköse'ye taşınmasının ardından adı Ağrı olarak değiştirilen Bayazıt ilinin eski merkezidir. Anadolu'nun doğusunda, Avrupa E-yolu E80 transit yolu üzerinde kurulmuştur. Ağrı'ya bağlı ve Merkez ilçenin 93 km doğusunda, İran'a 35 km uzaklıktadır. İlçe toprakları genellikle engebeli ve yüksektir. İlçe merkezi düzlükte kurulmuştur. Ağrı'nın en eski, tarihi ilçesidir. Kendi adını taşıyan ovanın güney doğusunda kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tendürek Dağı</span> Türkiyede bir volkanik dağ

Tendürek Dağı (Ermenice:Թոնդրակ) Ağrı ve Van illerinin arasında İran sınırının yakınında bulunan bir stratovolkandır. Nuh'un Gemisi'nin muhtemel konumu yakınlarında olmasıyla bilinen bu yanardağ oldukça büyüktür; kurumuş lav akıntıları düz bir arazi üzerinde yaklaşık 650 km²'lik bir alanı kaplar. Dağın iki ana yapısı, zirve krateri olan Büyük Tendürek ve ana kraterin doğusunda bulunan Küçük Tendürek'tir. Yamaçları çok yumuşak olup, ismini aldığı kalkanı andırır. Tendürek Dağı'nın, Hawaii adasındaki volkanlar gibi akışkan lav püskürttüğü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Balık Gölü</span> Ağrıda göl

Balık Gölü, Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Aras Dağları üzerinde Türkiye'nin en yüksek göllerinden biridir. Ağrı ili sınırları içerisinde yer alan ve oluşum bakımından volkanik set gölü olan bu göl, 30 km² alana sahiptir. Denizden yüksekliği 2.241 metre, en derin yeri 37 m'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara coğrafyası</span>

Ankara coğrafyası, Ankara ili İç Anadolu Bölgesi'nin kuzeybatısında, 39° 55' kuzey enlemi ve 32° 50' doğu boylamı koordinatında bulunur. Ankara'nın doğusunda Kırşehir ve Kırıkkale, batısında Eskişehir, kuzeyinde Çankırı bulunur. Ankara Türkiye'nin başkentidir. Ankara'nın nüfusu 5,663 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası</span>

Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Düzce ilinde yer alır. 29 Kasım 2005 tarihinde su kuşlarını korumak amacıyla doğal koruma alanı ilan edilmiş olan sahadır. 764 hektar büyüklüğünde olan bölge Düzce'ye 10 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çavuşçu Gölü</span> Konyada göl

Çavuşçu Gölü veya Ilgın Gölü, Konya ili, Ilgın ilçesi sınırlarında bulunan tatlı sulu, tektonik bir göldür. Doğanhisar Çayı, Çiğil Deresi ve Bulcuk Çayı ile beslenir.

<span class="mw-page-title-main">Kargapazarı Dağları</span>

Kargapazarı Dağları Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Erzurum sınırlarındaki sıradağlardır. 8–10 km genişliğe, 30–35 km uzunluğa sahip dağın en yüksek yeri 3288 m'dir. Pasinler, Oltu, Narman, Tortum, Yakutiye topraklarında, KD–GB doğrultusunda uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Bataklık</span> odunsu bitki türlerinden ziyade otsu bitki türlerinin yaygın olarak yaşadığı sulak alan

Bataklık, yer altı sularının çok yüksek olduğu, çoğu zaman yüzeye çıktığı, toprağı aşırı ıslak olduğu, su göllenmelerinin görüldüğü yerlerdir. Bataklıklar çevrelerine göre alçakta, çanak-çukur şeklinde yerlerdir. Donmuş sahaların yüzeyinde yazın çözülmeye bağlı bataklık oluşabilir. Kurak alanlarda tuzlu bataklıklar oluşabilir.

<span class="mw-page-title-main">Haçlı Gölü</span> Bulanıkda bir göl

Haçlı Gölü, Kazan gölü ya da Bulanık Gölü, Muş'un Bulanık ilçesinin güneyinde bulunan volkanik set gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sultansazlığı Millî Parkı</span> Türkiyede bir ulusal park

Sultan sazlığı, İç Anadolu Bölgesinde Kayseri il sınırları içerisinde Develi, Yahyalı ve Yeşilhisar ilçelerinin oluşturduğu üçgen içerisinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yay Gölü</span>

Yay Gölü, Türkiye'nin Kayseri ilinde yer alan bir göldür. Erciyes Dağı'nın güneyinde, Develi-Yahyalı-Yeşilhisar-İncesu kasabaları arasında uzanan volkanik kapalı havzaya Sultan Sazlığı-Yay Gölü adı verilmektedir.

Kızılırmak Deltası, diğer adıyla Bafra Ovası, Kızılırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü yerde, taşıdığı alüvyonlarla oluşturduğu, delta ovası ve sulak alanlar kompleksidir. Samsun ilinde Ondokuzmayıs, Bafra ve Alaçam ilçeleri sınırlarındadır. 56.000 hektarlık alanıyla Türkiye'nin en büyük deltalarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Konya kapalı havzası</span>

Konya kapalı havzası, yaklaşık olarak Türkiye'nin ortasında bulunan kapalı havza. 5 milyon hektarlık alanıyla Türkiye'nin yaklaşık %7'sini kaplar.

Van Gölü Kapalı Havzası, Doğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda, Van Gölü'ne sularını döken akarsuların oluşturduğu kapalı havza.

Sarısu, Doğubayazıt'tan doğan, Türkiye'den İran topraklarına geçen, sınıraşan akarsu.

<span class="mw-page-title-main">Bayanbulak Çayırları Ulusal Doğa Koruma Alanı</span>

Bayanbulak Çayırları Ulusal Doğa Koruma Alanı, Çin'in kuzeybatısındaki Tanrı Dağları'nın Bayanbulak Havzasında bulunan ikinci büyük otlaktır. Arazi çoğunlukla düzdür ve Kaydu Nehri'nin orta bölümünü kapsar. Koruma alanı, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Bayingolin Moğol Özerk ili'ndeki Korla'nın 200 km kuzeybatısında yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.