İçeriğe atla

Doğu Asya

Doğu Asya
Çince: 东亚/東亞
Japonca: 東アジア
Korece :동아시아
Moğolca: Дорнод Ази
Asya'nın parçası
Devletler
Bağımlılıklar
Büyük şehirler
Yüzölçümü
 • Toplam11839074 km²
Nüfus
 • Toplam1.641.908.531
Zaman dilimi
Dil ve dil aileleri
  GSYH(Nominal)US$20.8 trilyon
(2018 est.)[1]
Doğu Asya'nın konumu

Doğu Asya, Asya kıtasının doğu bölgesidir. Çin, Tayvan, Japonya, Kore (Kuzey Kore ve Güney Kore), Uzak Doğu Rusya ve Moğolistan ülkelerini kapsar.

1,5 milyar kişi nüfusu ile toplam dünya nüfusunun dörtte biri Doğu Asya'da yaşamaktadır ve ortalama nüfus yoğunluğu km2 başına 131 kişi olması nedeniyle bölgenin nüfus yoğunluğu, dünyanın ortalama nüfus yoğunluğundan üç kat daha büyük.

Bölgenin başkentleri Pekin (Çin), Taipei (Tayvan), Tokyo (Japonya), Pyongyang (K. Kore), Seul (G. Kore), Habarovsk (Uzak Doğu Rusya bölgesi) ve Ulan Batur (Moğolistan). Pekin, Seul ve Tokyo dışında Doğu Asya bölgesinin en büyük şehirleri Osaka, Şanghay, Guangzhou, Shenzhen ve Nagoya şehirleridir.

Ekonomi

Gümrük bölgesi GSYİH nominal

milyar ABD doları (2017)

Kişi başına GSYH nominal

USD (2017)[2]

GSYİH PPP

milyar ABD doları (2017)[2]

Kişi başına GSYH PPP

USD (2017)[2]

 Çin12,014.610 8,643.107 23,159.107 16,660.269
 Hong Kong[3]341.659 46,109.124 454.912 61,393.316
 Makao[4]49.802 77,451.287 71.778 111,629.024
 Japonya4,872.135 38,439.517 5,428.813 42,831.523
 Kuzey KoreN/A N/A N/A N/A
 Güney Kore1,538.030 29,891.255 2,029.032 39,433.779
 Moğolistan11.135 3,639.894 39.704 12,978.557
 Tayvan579.302 24,576.665 1,185.480 50,293.541

Bölgesel veri

Etimoloji

Bayrak Yaygın isim Resmi isim ISO 3166 Ülke Kodu[5]
Türkçe Yerel dildeki ismi Türkçe Yerel dildeki ismi ISO Kısa ismi Alpha-2 Kodu Alpha-3 Kodu Sayısal
ÇinÇince中国Çin Halk Cumhuriyeti Çince中华人民共和国Çin CN CHN 156
Hong KongÇince香港Hong Kong Çin Halk Cumhuriyeti Özel İdari Bölgesi Çince中華人民共和國香港特別行政區Hong Kong HK HKG 344
MakaoÇince澳門Makao Çin Halk Cumhuriyeti Özel İdari Bölgesi Çince中華人民共和國澳門特別行政區Makao MO MAC 446
JaponyaJaponca日本Japonya Japonca日本国Japonya JP JPN 392
MoğolistanMoğolcaМонгол улс / ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ
Moğolistan MoğolcaМонгол Улсᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ
Moğolistan MG MNG 496
Kuzey KoreKorece조선Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti Korece조선민주주의인민공화국 (朝鮮民主主義人民共和國)Kore (Demokratik Halk Cumhuriyeti) KP PRK 408
Güney KoreKorece한국Kore Cumhuriyeti Korece대한민국 (大韓民國)Kore (Cumhuriyeti) KR KOR 410
Tayvan[6]Tayvan Çincesi: 臺灣 / 台灣Çin Cumhuriyeti Tayvan Çincesi: 中華民國Tayvan (Çin eyaleti)[5]TW TWN 158

Demografik

Devlet/Eyalet Alan km2Nüfus

(2016)

Km2 başına

nüfus yoğunluğu

İGE[7]Başkent
 Çin9,640,011[note 1]1,403,500,365 138 0.752 Beijing
 Hong Kong1,104 7,302,843 6,390 0.933 Beijing
 Makao30 612,167 18,662 0.909 Beijing
 Japonya377,930 127,748,513 337 0.909 Tokyo
 Kuzey Kore120,538 25,368,620 198 0.733 Pyongyang[8]
 Güney Kore100,210 50,791,919 500 0.903 Seul
 Moğolistan1,564,100 3,027,398 2 0.741 Ulaan Batur
 Tayvan36,188 23,556,706 639 0.885 Taipei[9]

Etnik gruplar

Etnik köken Yerel ad Nüfus Dil(ler) Yazma sistem(leri) Büyük nüfuslu

eyaletler/bölgeler*

Fiziksel görünüş
Han/ÇinlilerGeleneksel Çince: 漢族 veya Basitleştirilmiş Çince: 汉族1,260,000,000[10]Çince, Mandarin, Kantonca, Wu, Hokkien, Hakka, Gan, Xiang vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı, Geleneksel Çin yazısı Çin (Hong Kong Makao) Tayvan Japonya Güney Kore
Yamato/JaponlarJaponca大和民族125,117,000[11]JaponcaHan karakterleri (Kanji), Katakana, HiraganaJaponya
KorelilerKorece조선족 (朝鮮族) Korece한민족 (韓民族)79,432,225[]KoreceHangul, Han karakterleri (Hanja) Güney Kore Kuzey Kore Çin Japonya
Bai Çince白族1,858,063 Bai, Güneydoğu Mandarin Basitleştirilmiş Çin yazısı, Latin alfabesi Çin
HuiÇince回族10,586,087[]Kuzeydoğu Mandarin, diğer Çin Lehçeleri, Huihui dili vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı[note 2]Çin
MoğollarМонголчууд/ᠮᠣᠩᠭᠣᠯᠴᠤᠳ Монгол/ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ8,942,528 MoğolcaMoğol alfabesi, Kiril alfabesiÇin Moğolistan
ZhuanglarBasitleştirilmiş Çince: 壮族/Zhuangca: Bouxcuengh18,000,000 Zhuangca, Güneybatı Mandarin vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı, Latin alfabesi Çin
Uygurlarئۇيغۇر 15,000,000+[12]UygurcaArap alfabesi (Uygur Arap Yazısı), Kiril alfabesiÇin[note 3]
MançularBasitleştirilmiş Çince: 满族/Mançuca: ᠮᠠᠨᠵᡠ10,422,873[]Kuzeydoğu Mandarin, Mançuca (tehlikede) vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı, Moğol alfabesiÇin
Hmong/MiaoGhaob Xongb/Hmub/Mongb 9,426,007[]Hmong, Güneybatı Mandarin Latin alfabesi, Basitleştirilmiş Çin yazısı Çin
Tibetlilerབོད་པ་6,500,000 Tibetçe, Rgyal Rong, Rgu vb. Tibet alfabesi Çin
YiNuosu diliꆈꌠ/Çince彝族8,714,393 Çeşitli Loloish, Güneybatı Mandarin Yi alfabesi, Basitleştirilmiş Çin yazısı Çin
TujiaÇince土家族8,353,912 Tujia diliBasitleştirilmiş Çin yazısı Çin
Kam Gaeml 2,879,974 Gaeml Basitleştirilmiş Çin yazısı, Latin alfabesi Çin
Tu Çince土族/Monguor 289,565 Tu, Kuzeybatı Mandarin Basitleştirilmiş Çin yazısı Çin
DaurBasitleştirilmiş Çince: 达斡尔族/ᠳᠠᠭᠤᠷ131,992 Daur, Kuzeydoğu Mandarin Mongol script, Basitleştirilmiş Çin yazısı Çin Moğolistan
Tayvan AborjinleriPangcah, etc. 533,600 Avustronezya dilleri (Amis, Yami) vb. Latin alfabesi, Geleneksel Çin yazısı ÇinTayvan
RyukyulularJaponca琉球民族Japonca(沖縄人)1,900,000 Japonca, Ryukyuca Han karakterleri (Kanji), Katakana, HiraganaJaponya Tayvan
AinularJaponcaアイヌ200,000 Japonca, Ainuca[13]Han karakterleri (Kanji), Katakana, HiraganaJaponya

Şehirler ve kasabalar


Dipnot

  1. ^ ÇHC'nin hükûmet kontrolü altındaki tüm bölgeleri ("Güney Tibet" ve tartışmalı adalar hariç) içerir.
  2. ^ Hui halkı ayrıca dini alanda Arap alfabesini kullanır; ayrıca bakınız: Xiao'erjing.
  3. ^ Moğolistan ayrıca Khotons .

Kaynakça

  1. ^ "Report for Selected Countries and Subjects". 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  2. ^ a b c "World Economic Outlook Database, April 2018". IMF. 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  3. ^ IMF listesinde "Hong Kong SAR" (Hong Kong Özel İdari Bölgesi) olarak geçer.
  4. ^ IMF listesinde "Macao SAR" (Makao Özel İdari Bölgesi) olarak geçer.
  5. ^ a b "Country codes". iso.org. 10 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  6. ^ 1949'dan 1971'e kadar ÇC "Çin" veya "Milliyetçi Çin" olarak anıldı.
  7. ^ "Human Development Reports". www.hdr.undp.org (İngilizce). 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2018. 
  8. ^ Seul, Kuzey Kore'nin 1948'den 1972'ye dek jüri başkentiydi.
  9. ^ Taipei, ÇC’nin hükûmet yönetmeliğidir. Anayasal olarak, ÇC için atanmış hiçbir resmi sermaye bulunmamaktadır.
  10. ^ CIA Factbook 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "Han Chinese 91.6%" out of a reported population of 1,379 billion (July 2017 est.)
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya" 人口推計 – 平成 28年 12月 報 (PDF). 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  12. ^ "新疆维吾尔自治区统计局". www.xjtj.gov.cn. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  13. ^ Gordon, Raymond G. Jr., (Ed.) (2005). Ethnologue: Languages of the World (15. bas.). Dallas: SIL International. ISBN 978-1-55671-159-6. OCLC 224749653. 

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta East Asia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pekin</span> Çinin başkenti

Pekin veya Beijing (Çince: 北京; pinyin: Běijīng; Putonghua telaffuzu:

<span class="mw-page-title-main">Seul</span> Güney Korenin başkenti

Seul veya resmî adıyla Özel Seul Şehri, Güney Kore'nin başkenti ve en büyük şehridir. Dünyanın en kalabalık 13. şehri Seul'un şehir merkezinin nüfusu 10 milyonun üstündedir (2009). Dünyanın ikinci büyük metropolitan alanı olan Seul Ulusal Başkent Bölgesi, İncheon ve Gyeonggi'nin büyük bir kısmını kapsar ve 24,5 milyon nüfusu vardır. Güney Kore'nin nüfusunun yaklaşık yarısı bu bölgede yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Taipei</span> Tayvanın başkenti

Taipei, Tayvan'ın başkenti ve özel şehirlerinden biridir. Şehir ülkenin kuzeyinde yer almakta olup çevresinde Yeni Taipei şehri bulunmaktadır. Şehrin nüfusu 31 Mart 2016 tarihi itibarı ile 2,7 milyonun üzerinde olup Yeni Taipei ile Keelung şehirleri ile birlikte 7.047.167 milyon nüfuslu Taipei-Keelung metropol alanını oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Manila</span> Filipinlerin başkenti

Manila, Filipinler'in başkenti ve Metro Manila bölgesinde bulunan belediyelerden biridir. Şehir ülkenin en büyük adası olan Luzon'da Manila Bay'ın doğu kıyısında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Ulan Batur</span> Moğolistanın başkenti

Ulan Batur, Moğolistan'ın başkenti ve en büyük şehridir. Moğolcada "Kızıl Bahadır" anlamına gelen şehrin eski ismi Urga'dır. 2014 yılı itibarıyla nüfusu 1,3 milyondan fazladır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çin-Japon Savaşı</span>

Birinci Çin-Japon Savaşı, Çin Çing Hanedanı ile Meiji dönemi Japon İmparatorluğu arasında, Kore'nin hakimiyeti üzerine gerçekleşmiştir. Savaşın sonucundaki Japon zaferi, Çing Hanedanı'nın yozlaşıp zayıf düşmesini ve Japonya'nın Meiji Restorasyonu'ndan itibaren batılılaşıp modernleştiğini gösterecekti. Savaşın en önemli sonucu Asya'daki bölgesel hakimiyetin Çin'den Japonya'ya geçmesi ve Çing Hanedanı'nın meşruluğunu kaybetmesidir. Daha sonra bu gelişmeler Çin'de 1911 Devrimi'ne neden olacaktı.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nin desteğinde, Asya Olimpiyat Komitesi tarafından düzenlenen bölgesel yarışmalar.İlki 1951'de Yeni Delhi'de yapıldıktan sonra, 1954'ten beri de her dört yılda bir yapılmaktadır.1980'li yıllar kadar Japonya madalya sıralamasında birinci olurken, 1982'den beri düzenlenen yarışmalarda üstünlük Çin'in elindedir.

<span class="mw-page-title-main">Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği</span> Asya-Pasifik ülkeleri ekonomik forumu

Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği ya da APEC Büyük Okyanus kıyısındaki 21 ülkenin katıldığı, dünya ekonomisinin %60'ını temsil eden ve bölgesel ekonomik, iş birliği, ticaret ve yatırım konularının paylaşıldığı uluslararası bir örgüttür. Üye ülkelerin bakanlarının yıllık toplantıları da dahil olmak üzere örgütün tüm eylemleri APEC Sekreterliği tarafından yürütülür.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Türkiye ilişkileri</span>

Çin-Türkiye ilişkileri, Çin ile Türkiye arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri içerir. Çin Komünist Partisi'nin Çin İç Savaşı'nı kazanması ve Çin Halk Cumhuriyeti devletinin 1 Ekim 1949 tarihinde kurulmasından sonra bile Türkiye, İç Savaş'ı kaybetmenin sonucu olarak Tayvan adasına çekilmeye zorunda kalmış Çin Cumhuriyeti devletini "Çin" ülkesinin tek meşru temsilcisi olarak tanımaya devam etti, ancak 4 Ağustos 1971 tarihinde Türkiye, Çin Halk Cumhuriyeti'yle diplomatik ilişkiler kurup "Tek Çin politikası"na uyarınca Çin Cumhuriyeti'yle olan resmî ilişkilerini askıya aldı ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tayvan dahil tüm Çin toprakları üzerindeki egemenliğini tanıdı. Buna rağmen, Türkiye, Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) yine gayrıresmî, hükümet dışı seviyede ilişkiler sürdürmektedir.

Asya mutfağı, Asya kıtasına özgü yiyeceklerin genel adı. Bulundukları bölgenin adını alan bu mutfak türleri, geleneksel Çin İmparatorluğu mutfağıyla çağdaş Japon ve Kore Yarımadası mutfaklarının birleşiminden oluşan Doğu Asya; Kamboçya, Laos, Tayland, Vietnam, Brunei, Endonezya, Malezya, Singapur ve Filipinler mutfaklarını barındıran Güneydoğu Asya; bir zamanlar Britanya Hindistanı'nı oluşturan Myanmar, Hindistan, Sri Lanka ve Pakistan başta olmak üzere bölgede bulunan diğer ülkeleri içine alan Güney Asya, Orta Asya ve Orta Doğu mutfaklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Asya Futbol Federasyonu</span>

Doğu Asya Futbol Federasyonu, 28 Mayıs 2002 tarihinde kurulan, Doğu Asya'daki ulusal futbol federasyonlarının yönetim organıdır. 10 ulusal futbol federasyonunun üyeliği vardır.

Aşağıda 1998 FIFA Dünya Kupası elemeleri kapsamında Asya bölgesinde (AFC) oynanan karşılaşmalar listelenmiştir. Elemelerin tamamı hakkında bilgi için 1998 FIFA Dünya Kupası elemeleri maddesine bakınız.

<span class="mw-page-title-main">2012 ABU TV Şarkı Festivali</span>

ABU TV Şarkı Festivali 2012 her yıl yapılacak olan Asya-Pasifik Şarkı Yarışması'nın ilki olmuştur. 11 ülke katılmıştır. Yarışma, Güney Kore'nin başkenti Seul şehrinin "KBS Concert Hall" adlı yerinde düzenlenmiştir. Yarışmayı 150 puanla Güney Kore kazanmıştır.

İlk olarak 1954 yılında Tokyo'da düzenlenen Asya Pasifik Film Festivali, Asya-Pasifik Sinema Üreticileri Federasyonu Yönetim Kurulu tarafından her yıl belirlenen ülkede yapılmaktadır. Juri tarafından verilen ödüller arasında;

bulunmaktadır.

Aşağıda 1986 FIFA Dünya Kupası elemeleri kapsamında Asya (AFC bölgesinde oynanan maçlar bulunmaktadır. Diğer elemeler için 1986 FIFA Dünya Kupası elemeleri maddesine bakınız.

<span class="mw-page-title-main">Asya ekonomisi</span> Kıta Ekonomisi

Asya ekonomisi, 49 farklı devlette yaşayan 4.4 milyardan fazla insandan oluşur. Altı devletin kısmen Asya'da olmakla birlikte, ekonomik ve siyasi açıdan başka bir bölgeye ait olduğu düşünülmektedir. Asya dünyadaki en hızlı büyüyen ekonomik bölge ve SAGP'ye göre GSYİH bakımından en büyük kıtasal ekonomidir. Çin, Japonya ve Hindistan dünyanın en büyük on ekonomisi arasındadır. Dahası, Asya, Japon ekonomik mucizesinden (1950-1990) başlayarak, Güney Kore'deki Han Nehri Mucizesi (1961-1996) ve Çin'deki ekonomik patlama (1978-2013) ile dünyanın en uzun ekonomik patlamasının merkezidir.

2022 FIFA Dünya Kupası AFC elemeleri ikinci Tur maçları, Asya'dan turnuvaya katılacak takımları belirleyen elemelerin ikinci aşamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Japonya'daki diplomatik temsilcilikler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu sayfa Japonya'daki diplomatik temsilciliklerin listesi. Başkent Tokyo halihazırda 152 tane büyükelçiliğe ev sahipliği yapmaktadır. Diğer ülkelerden Japonya'ya yönelik diplomatik temsilcilik ise Pekin veya diğer başkentlerde bulunan büyükelçiliklere akredite şekilde yapılır. Bu liste fahri konsoloslukları dahil etmez.

Amazon CloudFront, Amazon Web Servisleri tarafından sunulan bir içerik dağıtım ağıdır. İçerik dağıtım ağları, videolar ya da diğer yüksek hacim gerektiren içerikler için içeriği tüketicilere yerel sunucular da ya da en yakın yerel sunucu da önbelleğe alan, böylece içeriği indirmek için erişim hızını artıran global olarak dağıtılmış proxy sunucuları ağı sağlar.

Asyamenkul kıymetler borsaların bir listesidir. Asyanın birçok bölgesinde, birden fazla borsa var.