İçeriğe atla

Dos de Mayo Ayaklanması

Dos de Mayo
Yarımada Savaşı

Goya'nın Madrid'de 2 Mayıs 1808 tablosu (1814)
Tarih2 Mayıs 1808
Bölge
Madrid, İspanya
Sonuç Yarımada Savaşı'nın başlangıcı
Taraflar
İspanya Fransa
Komutanlar ve liderler
Pedro Velarde y Santillán †
Luís Daoíz de Torres †
Jacinto Ruiz y Mendoza		 Joachim Murat
Kayıplar
200[1]–450 ölü[2] 31[1]–150 ölü[2]

Dos de Mayo Ayaklanması, 2 Mayıs 1808'de, Madrid halkının şehirlerini işgal eden Fransız ordusuna karşı başlattığı ayaklanma. Napoleon'un ülkeyi baskı altına almaya çalışmasından çıkan ayaklanma ayrıca Yarımada Savaşı'nı da tetikledi.

Öncesi

Madrid, 23 Mart 1808'de Napoleon'un orduları tarafından işgal edildi. İspanya kralı IV. Carlos tahttan çekilmeye zorlandı. Carlos, tahtı oğlu VII. Fernando'ya bıraktı. Ayaklanmanın çıktığı zaman ise hem Carlos hem de Fernando bir Fransız şehri olan Bayonne'de Fransızların tutsağıydı. General Joachim Murat'ın, Carlos'un kızı ve en küçük oğlunu da Bayonnes'a göndermeye çalıştığı Madrid'de duyulunca sokak çatışmaları ve Fransız ordusuyla kavgalar başladı. Ayaklanmanın bir diğer sebebi ise Napoleon'un abisi Joseph Bonaparte'ın İspanya kralı ilan edilmesiydi.

Ayaklanmanın başlangıcı

Ayaklanmayı ateşleyen, Madrid'de bulunan Fransız general Joachim Murat'ın IV. Carlos'un kızı ve en küçük oğlu Francisco'yu Fransız şehri Bayonne'a göndermeye çalışması oldu. Murat, Napoleon Bonaparte'ın kayınbiraderiydi ve Napoli'ın bir sonraki kralı olacaktı. Murat, bu isteği ilk ilettiğinde şehri yöneten konsül bu isteği geri çevirdi. Fakat, o anda Bayonne'da bulunan VII. Fernando'dan aldıkları mesajdan sonra bu taşınmaya razı geldiler.

2 Mayıs günü, Madrid'deki kraliyet sarayının önünde büyük bir kalabalık toplandı. Saraya girmeye çalışan kalabalık Francisco de Paula'nın ülkeden çıkartılmasına engel olmaya çalıştı. General Murat, saraya bir birlik yolladı. Askerler sarayın önündeki gruba ateş açtılar. Bu çatışma şehrin diğer kısımlarına da sıçradı.

2 Mayıs 1808: Pedro Velarde

Çok az silahı olan kalabalık ile askerler arasında sokak kavgaları oldu. Askerlerini büyük bir hızla toparlayan Murat şehre hakim olmaya çalıştı. Özellikle Puerta del Sol ve Puerta del Toledo'da ağır çatışmalar oldu. Fransızlar yavaş yavaş şehrin kontrolünü ele geçirdiler. Kavgalarda yüzlerce kişi öldü. İspanyol ressam Goya'nın Madrid'de 2 Mayıs 1808 isimli tablosu bu olayları betimler.

O anda şehirde İspanyol askerleri de vardı. Fakat onlar kışlalarında kalmayı tercih etti. Bu kurala uymayan tek alay Monteleón kışlasından çıktı. Kışladan ayrılan askerler de ayaklanmaya katıldılar. Bu askerlerin komutanları olan Luis Daoíz y Torres ve Pedro Velarde y Santillán, bugün ülkelerinde halk kahramanı olarak kabul edilirler. İki komutan da ayaklanmalar sırasında öldü.

Sonrası

Ayaklanmadan sonra Fransızların şehir halkına olan baskıları daha da arttı. Murat, 2 Mayıs akşamı askeri bir komisyon kurdu. Komisyonun başkanlığına General Grouchy getirildi. Bu komisyon herhangi bir türde silah taşıyan herkesi ölüme mahkûm etti. Murat konuyla ilgili:"Madrid halkı doğru yolda saptı. Kendini isyana ve cinayete verdi. Fransız kanı aktı. Bu bir intikam gerektirir. Ayaklanmadan tutuklanan herkes vurulacaktır." dedi.[3]

Kamuya açık toplantıların hepsi yasaklandı ve bütün silahların otoritelere teslim edilmesi emredildi. Ertesi gün yüzlerce mahkûm idam edildi. Bu idamlar, Goya'nın ünlü tablosu Madrid'de 3 Mayıs 1808'e konu oldu.

2 Mayıs'ta Madrid yakınlarındaki Móstoles isimli kasabadan ise tüm İspanyol kökenlerinin işgalcilere karşı savaşmak için anlaştığı ve savaşın başlayacağı haberi geldi.

Etkileri

Mayısın İkisi Kahramanları anıtı, Madrid.

Fransızlar bu ayaklanmayı bastırmış olmalarının şehirdeki etkilerini ve güçlerini arttıracağını düşündü. Fakat bunun tam aksine ayaklanmayı İspanyollar'a direniş için güç verdi. Daha sonraki haftalarda ülkenin diğer kısımlarında da isyanlar çıkmaya başladı.

Anma törenleri

Madrid'de, 2 Mayıs günü tatildir. Monteleón kışlalarının olduğu meydana artık Plaza 2 de mayo denmekedir. Ayrıca, ayaklanmadan sonra öldürülen Manuela Malasaña'nın anısına meydanın çevresindeki bölgeye Malasaña denmektedir.

Şehrin değişik köşelerinde kahramanlarla ilgili pek çok anıt vardır.

Kaynakça

  • Chandler, David G. The Campaigns of Napoleon. New York: Simon & Schuster, 1995. ISBN 0-02-523660-1
  • Gates, David. The Spanish Ulcer: A History of the Peninsular War. Da Capo Press 2001. ISBN 0-306-81083-2
  • Glover, Michael. The Peninsular War 1807-1814. Penguin Books 2003. ISBN 0-14-139041-7

Notlar

  1. ^ a b Glover, sayfa 51
  2. ^ a b Chandler, sayfa 610
  3. ^ Cowans, Jon. "Modern Spain: A Documentary History". University of Pennsylvania Press, May 2003. ISBN 0-8122-1846-9

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Napolyon Bonapart</span> Fransız asker ve imparator (1769–1821)

Napolyon Bonapart veya I. Napolyon kısaca Napolyon, Fransız asker, politikacı ve 1804-1814 arası Fransa imparatoru. Gerek Fransız Devrim Savaşları gerekse Napolyon Savaşları sırasında Fransa'ya önderlik ettiği gibi tüm Avrupa'yı da etkilemiş önemli bir komutandır. Girdiği savaş ve çatışmaların büyük bölümünü kazanmış, 1815'teki nihai yenilgisine kadar hızla Avrupa kıtasının hakimiyetini ele geçirmiştir. Tarihteki en önemli komutanlardan biri olan Napolyon'un savaşları dünyanın her yerinde askerî okullarda ders olarak okutulmaktadır ve kendi Avrupa tarihinin en ünlü ve en tartışmalı siyasi figürlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Móstoles</span> İspanyanın Madrid ilinde belediye

Móstoles İspanya'nın Comunidad de Madrid Özerk Bölgesinde bir şehir. Şehir, Madrid'in bir banliyösüdür. Madrid'in 18 km güneybatısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Yarımada Savaşı</span>

Yarımada Savaşı veya İspanyol Bağımsızlık Savaşı, Napolyon Savaşları'nın İber Yarımadası'nda geçen bölümüdür. Fransız ordusu dağlık İber Yarımadası'nda modern savaş taktiklerinden mahrum savaşmış, düzenli ordular yerine gerillalara karşı savaşıldığı için yoğun kayıplar vermişlerdir. Bu sebeple Fransızlara karşı İngiliz, İspanyol ve Portekiz kuvvetleri arasında geçen savaş, Napolyon'un ordusunu yavaş yavaş tüketmiş ve devrilmesinde etkili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Bonaparte</span> Napolyon Bonapartın en büyük erkek kardeşi

Joseph Bonaparte (d. 7 Ocak 1768, Corte, Haute-Corse, Korsika - ö. 28 Temmuz 1844, Floransa, Toskana Büyük Dükalığı,, Napolyon Bonapart'ın en büyük erkek kardeşidir. Kardeşi tarafından 1806-1808 arasında Napoli Kralı ve 1808-1813 arasında da İspanya kralı yapılmıştır. Napolyon Bonapart'ın düşmesinden sonra Joseph kendini Survilliers Kontu olarak isimlendirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Joachim Murat</span> Fransız siyasetçi

Joachim-Napoléon Murat, , Fransız mareşal, Berg büyük dükü ve Napoli kralı (1808-1815).

<span class="mw-page-title-main">Miguel Hidalgo</span> İspanyol sömürge yönetimine karşı ayaklanah Katolik papaz

Miguel Hidalgo y Costilla, İspanyol sömürge yönetimine karşı başlattığı ayaklanmayla Meksika Bağımsızlık Savaşının simgesi durumuna gelen Katolik papaz.

<i>2 Mayıs 1808</i>

2 Mayıs 1808,, İspanyol ressam Francisco de Goya'nın tablosu. Eser, eş resmi 3 Mayıs 1808 ile birlikte Madrid'deki Prado Müzesi'nde sergilenmektedir. Ressam, bu iki eseri 1814 yılında iki ay arayla çizmiştir.

<span class="mw-page-title-main">IV. Carlos</span> 1788den 1808e İspanya ve İspanyol İmparatorluğunun kralı

IV. Carlos, İspanya Kralı. 14 Aralık 1788'den tahttan feragat ettirildiği 19 Mart 1808'e kadar bu unvanı taşıdı.

<span class="mw-page-title-main">Príncipe Pío</span>

La montaña del Príncipe Pío, Madrid'in batı yakasında bulunan tepenin ismi. Tepe, ismini orada mülk alan Prens Savoylu Pius'tan alır. Daha sonra tepeye kışlalar inşa edildi. Napoleon'a karşı 2 Mayıs 1808 günü ayaklanan isyancılar, 3 Mayıs sabahı bu tepede infaz edildiler. Bu olayı Francisco de Goya resmetti.

<i>3 Mayıs 1808</i> İspanyol ressam Francisco Goyanın tablosu

3 Mayıs 1808 ya da Madrid'de 3 Mayıs 1808, İspanyol ressam Francisco Goya'nın 1814 yılında tamamladığı tablosudur. Eser şu anda, Madrid'deki Prado Müzesi'nde sergilenmektedir. Goya bu çalışmayı, Fransızların 1808'de Madrid'i işgali sırasında, Napolyon'un ordularına direnen İspanyolların anısına çizdi. Bu direniş aynı zamanda Yarımada Savaşı'nın tetikleyicisiydi. İspanyol ressamın, aynı boyutlardaki eş çalışması 2 Mayıs 1808 de tıpkı bu tablo gibi İspanya'nın geçici hükûmeti tarafından, Goya'nın önerisi ile, ressama ısmarlandı. Goya, Aragonca yazdığı bir mektupta bu tabloları yapma amacını şöyle açıkladı:

<span class="mw-page-title-main">Manuel de Godoy</span>

Don Manuel Francisco Domingo de Godoy y Alvarez de Faria, de los Ríos y Sánchez-Zarzosa, ayrıca Manuel de Godoy y Alvarez de Faria de los Ríos Sánchez Zarzosa,, 1792 - 1797 ve 1801 - 1808 yılları arasındaki İspanya başbakanı. En çok bilineni Barış Prensi olmak üzere pek çok unvana sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Afrancesado</span>

Afrancesado İspanya ve Portekiz'de, Aydınlanma Çağı fikirlerinin, Liberalizmin ve Fransız Devrimi'nin yandaşları olan, İberya'nın Fransa tarafından işgalini ve Birinci Fransız İmparatorluğu'nu destekleyen kişiler için kullanılan terimdir.

José de Madrazo y Agudo, İspanyol ressam ve gravür sanatçısı. Hem barok hem de neoklasik tarzda eserler üretti. Oğlu Federico Madrazo, torunu ise Raimundo Madrazo'dur.

<i>Madrid Alegorisi</i>

Madrid Alegorisi (İspanyolca İspanyolca: Alegoría de la villa de Madrid, İspanyol ressam Francisco de Goya'nın 1809 yılında yaptığı yağlı boya tablosu. Eserin yapıldığı dönemde İspanya, Fransızlar tarafından işgal altındaydı. Ülkenin kralı, Fransa İmparatoru Napolyon Bonapart'ın baskısı ve İspanya kraliyet ailesini esir alması sonucunda erkek kardeşi Joseph Bonaparte olmuştu. Goya tıpkı bir önceki kral IV. Carlos'un olduğu gibi I. Joseph'in de saray ressamıydı. Ressam, Madrid Alegorisi'ni ilk çizdiğinde tablonun sağ tarafındaki ovale Joseph'in portresini yerleştirmişti ve Madrid şehrini temsil eden kadın figürü eserin son halindeki kadar belirgin değildi. Böylece Goya, kralın şehre göre önceliğini vurguluyordu. Şehir, krala olan sadakatini ise ayağının ucunda Joseph'e dönmüş bir şekilde duran köpek ile gösteriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Vitoria Muharebesi</span>

Vitoria Muharebesi Britanya, Portekiz ve İspanya Ordularına komuta eden Wellington Dükünün, Joseph Bonaparte ve Mareşal Jean-Baptiste Jourdan komutasındaki Fransa Ordusunu İspanya’daki Vitoria yakınlarında yendiği ve Yarımada Savaşını zaferle sonlandıran muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Malasaña</span> Madridde semt (barrio)

Malasaña veya Universidad veya İspanyolca Barrio de Universidad İspanya'nın Madrid şehrinin Centro ilçesinde yer alan bir semttir. Şehrin en önemli, yaratıcı ve karşı kültür bölgelerinden birisidir. Malasaña La Movida hareketinin Madrid'deki en önemli merkezi idi.

<span class="mw-page-title-main">Pierre Augereau</span> Fransız siyasetçi

Charles Pierre François Augereau, Castiglione dükü, Fransız mareşal ve Yüksek meclis üyesi.

<span class="mw-page-title-main">İspanya Bankası</span> Merkez bankası

İspanya Bankası, İspanya'nın merkez bankasıdır. 1782 yılında III. Carlos tarafından Madrid'de kurulan banka, Avrupa Merkez Bankaları Sistemi ve Eurosystem üyesidir; aynı zamanda bankacılık kapsamında İspanya'nın yetkili tek denetim mekanizmasıdır. Bankanın faaliyetleri İspanya Merkez Bankası Özerklik Yasası ile düzenlenmektedir. İspanya'nın Euro'yu kabul ettiği Ocak 1999'a kadar, ulusal merkez bankası eski İspanyol para birimi peseta'dan sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Lübeck Muharebesi</span>

Lübeck Muharebesi, 6 Kasım 1806'da Almanya'nın Lübeck kentinde, Jena-Auerstedt Muharebesi'nde yenilgiden geri çekilen Gebhard Leberecht von Blücher liderliğindeki Prusya Krallığı askerleri ve Birinci Fransız İmparatorluğu Mareşalleri Joachim Murat, Jean Baptiste Bernadotte ve Jean-de-Dieu Soult'un birlikleri arasında gerçekleşen savaş. Dördüncü Koalisyon Savaşı'nın bir parçası olan bu muharebe, Fransızlar'ın Prusyalılara karşı şiddetli zaferiyle sonuçlandı. Savaşın gerçekleştiği Lübeck, Hamburg'un yaklaşık 50 kilometre kuzeydoğusunda eski bir Baltık Denizi limanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Napoli Krallığı (1806-1815)</span>

Napoli Krallığı, 1806 Güney İtalya'da kurulan bir Fransız himaye devletiydi. İki Sicilya'nın ve Napoli'nin kralı olan Bourbon hanesine mensup I. Ferdinando tahttan indirilerek yerine I. Napolyon'un ağabeyi Joseph Bonaparte getirildi: Joseph, kral olduktan sonra çocuklarını "Napoli prensi" ilan etti. Joseph, 1808'de İspanya kralı olunca, Napolyon kral olarak kayınbiraderi Joachim Murat'ı atadı. Murat, Tolentino Muharebesi'nde yenilgiye uğradıktan sonra 1815'te Viyana Kongresi tarafından tahttan indirildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.