İçeriğe atla

Donghak Köylü Devrimi

Devrimin lideri olan Jeon Bongjun

Donghak Köylü Devrimi (Korece동학 농민 운동, 東學 農民 運動 Donghak Nongmin Undong), 1894-1895 yılları arasında Kore'de köylüler ve Donghak dininin takipçileri tarafından başlatılan silahlı bir ayaklanmaydı.[1]

1894'te, Gobu hakimi Jo Byeonggap, çeşitli sahte kanunlar çıkararak köylülerin vergilerinden ve para cezalarından zengin olmak için rezervuar inşa etmeye ve gayri meşru topraklara yerleşmeye zorladı. Mart ayında öfkeli köylüler, Jeon Bongjun ve Kim Gaenam'ın önderliğinde Gobu Ayaklanması'na katıldılar. Bununla birlikte, Gobu İsyanı Yi Yongtae tarafından bastırılmış ve Jeon Bongjun Taein'e kaçmıştır. Nisan ayında Jeon Baek Dağı'nda bir ordu topladı ve Gobu'yu tekrar ele geçirdi. İsyancılar daha sonra Hwangto Geçidi ve Hwangryong Nehri'ndeki hükûmet güçlerini yenmeye başladılar. Jeon sonra Jeonju Kalesi'ni ele geçirdi ve Hong Gyehun'un Joseon güçlerini kuşattı. Ancak Mayıs ayında isyancılar hükûmet güçleri ile bir mütareke imzaladılar ve isyancıların kontrolündeki bölgelerde işleri yapan Jibgangso adlı kuruluş kurdular. Yarı kararsız olan barış yaz boyunca devam etti.

İsyancılardan korkan hükûmet Qing Hanedanı'ndan yardım istedi. Bunun üzerine Qing Hanedanı 2,700 askerini Kore'ye gönderdi. Ancak Japonya, Qing Hükûmeti'nin Japonya'ya Tientsin Sözleşmesi'ne uygun bir şekilde haber vermediğinden dolayı Çin'e savaş ilan etti.[2] Savaş, Kore'de Çin etkisinin ve Çin'deki Kendini Güçlendirme Hareketi'nin sona ermesine yol açtı.

Kore Yarımadası'nda büyüyen Japon etkisi isyancılarda endişe yarattı. Eylül ve Ekim ayları arasında Güney ve Kuzey liderleri Samrye'de geleceğe dair planlar üzerinde müzakerelerde bulundu. 12 Ekim'de Kuzey ve Güney Jeob'lardan oluşan bir koalisyon ordusu kuruldu ve 25.000 ila 200.000 arasında değişen bir ordu Gongju'ya saldırmaya devam etti. Birkaç savaştan sonra, isyancı ordusu Ugeumchi Muharebesi'nde kararlı bir şekilde yenildi ve isyancılar Taein Muharebesi'nde tekrar mağlup edildi. Düşmanlık, 1895 ilkbaharında derinden devam etti. İsyancı liderler, Honam bölgesinde yakalandı ve çoğu Mart ayında toplu halde asılarak idam edildiler.

Kaynakça

  1. ^ Tonghak Uprising 3 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Encyclopædia Britannica Online Academic Edition. 17 Şubat 2017 tarihinde erişilmiştir.
  2. ^ McClain 2002, s. 297.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Çin Komünist Devrimi, Çin'in kurulması yolunda, 1934'te imparatorluk içinde başlayan ve Çin-Japon Savaşı ve II. Dünya Savaşı'nı da içine alarak sonuca ulaşan Maocu bir halk devrimidir.

<span class="mw-page-title-main">Boxer Ayaklanması</span> Çinde çıkan emperyalizm karşıtı ayaklanma

Boxer Ayaklanması, Boksör Ayaklanması ya da Boksör Hareketi, Batı'nın 19. yüzyılda Çin üzerindeki ekonomik ve siyasi etkisine karşı çıkartılan bir ayaklanmadır. Tüm yabancıların ülkeden çıkartılması hedeflenmiştir. 1899 yılı Kasım ayında başlamış 7 Eylül 1901'de sona ermiştir. Ayaklanma ve ayaklanmanın bastırılması sırasında binlerce isyancı, yabancı ve alt sınıf Çinli ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mançurya</span> Doğu Asyadaki coğrafi bir bölge

Mançurya, Doğu Asya'da bugünkü Çin'in kuzeydoğu bölgesi ve Rusya'nın Primorski bölgesini kapsayan tarihî bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">Vendée Savaşı</span> Fransız İhtilali sonrasında, Vendee bölgesinde meydana gelen ayaklanma

Vendée İsyanı, Fransız İhtilali sonrasında, Vendée bölgesinde meydana gelen ayaklanmadır. İhtilal ile kurulan hükûmet, çıkarılan bir yasaya dayanarak o bölge halkını katletmişti.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çin-Japon Savaşı</span>

Birinci Çin-Japon Savaşı, Çin Çing Hanedanı ile Meiji dönemi Japon İmparatorluğu arasında, Kore'nin hakimiyeti üzerine gerçekleşmiştir. Savaşın sonucundaki Japon zaferi, Çing Hanedanı'nın yozlaşıp zayıf düşmesini ve Japonya'nın Meiji Restorasyonu'ndan itibaren batılılaşıp modernleştiğini gösterecekti. Savaşın en önemli sonucu Asya'daki bölgesel hakimiyetin Çin'den Japonya'ya geçmesi ve Çing Hanedanı'nın meşruluğunu kaybetmesidir. Daha sonra bu gelişmeler Çin'de 1911 Devrimi'ne neden olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Japon İmparatorluğu</span> 1868-1947 yılları arasında Asya-Pasifik bölgesindeki imparatorluk

Japon İmparatorluğu, Doğu Asya'da, en geniş sınırlarında bugünkü Japonya, Kuzey Kore, Güney Kore, Tayland, Endonezya, Filipinler, Vietnam, Tayvan ile Çin'in Mançurya bölgesine buyruğu altına almış yıkılmış bir imparatorluktur. 1868'deki Meiji Restorasyonu'ndan II. Dünya Savaşı sonrası Amerika Birleşik Devletleri tarafından ele geçirilmesi ve 1947 anayasasının yürürlüğe girmesine kadar varlığını sürdüren bu imparatorluk, Avrupa devletlerinden sonra dünyadaki en büyük sömürge devletiydi. II. Dünya Savaşı'nda Nagazaki ve Hiroşima'ya atılan atom bombaları ile büyük bir sarsıntıya uğramıştır.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Çin-Japon Savaşı</span> 1937 ile 1945 yılları içerisinde Çin ve Japonya arasında süren savaş

İkinci Çin-Japon Savaşı (1937–1945) veya Direniş Savaşı, öncelikle Çin Cumhuriyeti ve Japon İmparatorluğu arasındaki askeri çatışmaydı. Savaş, II. Dünya Savaşı'nın daha geniş Pasifik Cephesi olan Çin Cephesini oluşturuyordu. Savaşın başlangıcı geleneksel olarak 7 Temmuz 1937'de Pekin'de Japon ve Çin birlikleri arasındaki bir anlaşmazlığın tam ölçekli istilaya dönüştüğü Marco Polo Köprüsü Olayı'na tarihlenir. Bazı Çinli tarihçiler, 18 Eylül 1931'deki Japonya'nın Mançurya'yı istilasının savaşın başlangıcı olduğuna inanır. Çinliler ile Japonya İmparatorluğu arasındaki bu geniş çaplı savaş, genellikle Asya'da II. Dünya Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Koguryo</span> Korenin eski krallığı

Goguryeo veya Koguryo eski bir Kore krallığıdır. Günümüz Kore yarımadasında, Çin doğusunda güney Mançurya ve güney Rusya Denizi'nin kuzeyinde ve güneyinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tayvan bayrağı</span> Ulusal bayrak

Tayvan bayrağı, sınırlı sayıda ülke tarafından tanınan Tayvan Cumhuriyeti'ne ait devlet bayrağı. Günümüzde kullanılan hâli ile 8 Ekim 1928 tarihinde göndere çekilerek kullanılmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Formosa Cumhuriyeti</span>

Formosa Cumhuriyeti (台灣民主國), Tayvan adası üzerinde 1895 yılında kısa bir süre var olan bağımsız devlet.

Tayvan tarihi, Tayvan adasının ve halkının tarihidir. Tayvan'da insan yerleşimine ait kanıtlar on binlerce yıl geriye uzanır. MÖ 3000 civarında bir tarım kültürünün aniden ortaya çıkmasının, günümüz Tayvan aborjinlerinin atalarının gelişini yansıttığına inanılır. Ada, 17. yüzyılda Hollandalılar tarafından sömürgeleştirildi. Bunu Çin anakarasının Fujian ve Guangdong bölgelerinden Tayvan Boğazı üzerinden gelen Hakka göçmenleri de dahil olmak üzere Han Çinlilerinin akını izledi. İspanyollar da kısa süreliğine kuzeyde bir yerleşim inşa ettiler, ancak 1642 yılında Hollandalılar tarafından sürüldüler. Adanın Çince adı, "臺灣" ("Tayvan"), bir aborjin terimden türemiştir. Geçmişte adaya batıda "Formosa" adı verilmiştir. 1644 yılında Çin anakarasında hakimiyetini kaybeden Ming Hanedanı'na sadık olan Koxinga, 1662 yılında Hollandalıları mağlup etti ve adada operasyonel bir üs kurdu. Zheng'in güçleri daha sonra 1683 yılında Qing Hanedanı tarafından yenilgiye uğratıldı. O zamanda itibaren, Tayvan'ın bazı kısımları Qing Hanedanı'na daha da entegre oldu. Ada, Birinci Çin-Japon Savaşı ardından 1895 yılında Penghu ile birlikte Japon İmparatorluğu'na dahil edildi. Tayvan, Japon İmparatorluğu'na ihraç edilecek pirinç ve şeker üretti. Aynı zamanda II. Dünya Savaşı sırasında Japonya'nın Güneydoğu Asya ve Pasifik'te sömürgeci genişlemesi için bir üs olarak kullanıldı. Bu dönemde Tayvan'da Japon imparatorluk eğitimi uygulandı ve birçok Tayvanlı savaş sırasında Japonya için savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Joseon Krallığı</span> 1392–1897 yıllarında geçen kore krallığı

Joseon Krallığı, 1392-1897 yılları arasında var olmuş bir Kore krallığıdır. Krallık General Yi Seong-gye tarafından kurulmuş olup modern Kore'nin bulunduğu yerde yaklaşık beş yüzyıl boyunca hüküm sürmüştür. İlk başlarda Kore, yeniden adlandırılmış ve başkent günümüzdeki Seul'e taşınmıştır. Krallığın doğal sınırları en kuzeydeki Yalu ve Tumen nehirlerine kadar genişlemiştir. En uzun Konfüçyüsçü hükümdarlığın yaşandığı hanedanlıktır. Krallık, sonraları Ming ve Çing hanedanlarının birer vasalı olarak sürdürmüş olup Birinci Çin-Japon Savaşı'nın ardından Ekim 1897 tarihinde Kore İmparatorluğu hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kore tarihi</span> Kore Yarımadasında Yaşanan Olaylar

Kore tarihi, Kore Yarımadası'nda var olan ve genellikle Kore olarak adlandırılan devletlerin tarihidir. Diğer Doğu Asya uygarlıkları gibi bir dizi dönemlere ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gojong</span> Joseon Krallığının 26. kralı ve Korenin ilk imparatoru

Gojong veya İmparator Gwangmu, Joseon Krallığı'nın 26. kralı ve Kore'nin ilk imparatorudur. Saltanatı 13 Aralık 1863'ten 21 Ocak 1907 tarihine kadar sürmüştür.

Japonya'nın Kıta Politikası, Japonya, özellikle Japon İmparatorluk Ordusu tarafından Meiji Restorasyonu ve Japonya'nın II. Dünya Savaşı sırasında genişlemesi arasında izlenen bir Pan-Asya stratejisini ifade eder. Politikanın ana amacı, Kore ve Çin gibi Japonya'nın komşu ülkelerini Doğu Asya'ya hükmetmek için fethetmekti.

<span class="mw-page-title-main">Taiping Krallığı</span>

Taiping Gök Krallığı, daha sonra Göksel Krallık veya Göksel Hanedan olarak kısaltıldı, Çin'de tanınmayan bir devletti ve 1851'den 1864'e kadar Hong Xiuquan tarafından Qing hanedanının devrilmesini destekleyen Hristiyan-Shenik teokratik mutlak monarşiydi. Başkenti Tianjing'deydi.

Donghak, 1860 yılında Choe Je-u tarafından kurulan ve Kore Neo-Konfüçyüsçülüğünün bir parçası olan akademik bir akımdı. Donghak hareketi birebir çevirisi "Batı Öğrenimi" olan seohak'a bir tepki olarak ortaya çıktı ve "Göğün/Cennetin Yolu"na dönüş çağrısında bulundu. Donghak, bir reform hareketi olarak Konfüçyüsçü öğretilerin yeniden canlandırılması amacıyla ortaya çıkmış olsa da, yavaş yavaş üçüncü pir Son Byong-hi'nin yönetimi altında bugün Kore'de Çondoizm olarak bilinen bir dine dönüştü.