İçeriğe atla

Donduk Kuular

Donduk Kuular
Tuva Halk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkanı
Görev süresi
1925-1929
Yerine geldiğiSoyan Oruygu
Yerine gelenAdyg-Tulush Khemchik-ool
Kişisel bilgiler
Doğum 1888
Ölüm 1932 (43-44 yaşlarında)
Milliyeti Tuva
Partisi Tuva Halkının Devrimci Partisi

Donduk Kuular (Tuva Dilinde, [kuːlɑr dɔnˈduk], 1888–1932) Tuvalı bir keşiş, politikacı ve Tuva Halk Cumhuriyeti başbakanıydı.

Çin'in Qing hanedanlığı döneminde Tannu Uriankhai'de doğan Donduk, aslen Lamaist bir keşişti.[1] Bir grup Rus destekli Bolşevik'in lideri olarak, Tannu Tuva Halk Cumhuriyeti'nin 1921'de Rus İmparatorluğu 'ndan bağımsızlığını ilan etti. Ardından Tuva Halkının Devrimci Partisi üyeliğine geçti.

Genç ulusunun savunmasızlığının farkında olan Donduk, Moğol Halk Cumhuriyeti ile bağlar kurmaya çalıştı. Manastır geçmişi ve teokratik eğilimleri, Joseph Stalin'in artan öfkesine rağmen çıkarlarını geliştirmeye çalıştığı ülkenin Budist kesimi ile yakın bir ilişki kurmasını sağladı. 1926'da Budizmi Tannu Tuva'nın devlet dini olarak kabul ettirdi ve Kasım ayında ülke Tuva Halk Cumhuriyeti olarak yeniden adlandırıldı.[2]

Stalin, Donduk'un ayrılıkçı ve teokratik eğilimlerini iğrenç buldu ve komünist enternasyonalizm ve ateizm ilkelerine karşı çıktı. 1929'da iktidardan uzaklaştırıldı ve tutuklandı. Bu arada, Doğu emekçileri Komünist Üniversitesi'nden beş Tuvan mezunu Tuva'ya olağanüstü komiserler atandı. Stalin'e olan bağlılıkları, Donduk'un görmezden geldiği kolektivizasyon gibi politikalar izlemelerini sağladı. 1929'da bir darbe başlatıldı. Bu komiserlerden biri olan Salçak Toka, Donduk'un konumunu Tuvan Halk devrimci Partisi Genel Sekreteri olarak değiştirdi. Aynı yıl Donduk idam edildi.[3]

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mirsaid Sultangaliyev</span> Tatar devrimci ve teorisyen

Mirsaid Sultangaliyev, Orta Asya'daki Türk halklarını birleştirerek sosyalist bir Türkistan devleti kurmak istemiş Tatar lider ve düşünce adamı. Müslüman "ulusal komünizm"in kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Cumhuriyeti</span> Rusya Federasyonu’nda Güney Sibiryada özerk bir Türk cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Komintern</span> uluslararası kuruluş

Komintern 1919 Martında, savaş komünizmi döneminin (1918-1921) ortasında Vladimir Lenin ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından kurulan, "silahlı kuvvetler de dahil tüm mümkün araçlarla uluslararası burjuvaziyi yıkmak ve devletin tamamen yok oluşu için bir geçiş aşaması demek olan Uluslararası Sovyet Cumhuriyetini yaratmak için" mücadele etme amacı güden uluslararası bir komünist örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğine bağlı özerk devlet

Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, diğer ismiyle Özbekistan SSC, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biriydi. Cumhuriyet, 1924 yılında kuruldu. 1991 yılında Özbekistan Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını ilan ederek Sovyetler Birliği'nden ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Halk Cumhuriyeti</span> Komünist, 20. yüzyıl türk devleti

Tuva Halk Cumhuriyeti, 1921-1944 yılları arasında Güney Sibiryada şimdiki Tuva Cumhuriyeti topraklarında bağımsız yaşamış bir Türk cumhuriyetidir. 11 Ekim 1944'te SSCB'ye bağlanmıştır. Kuruluşta Tandı Uranhay ülkesindeki Tañnı Tuva Cumhuriyeti adı sonra Tuva Halk Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir. Tuva meclisinin ilk başkanı Buyan Badırgıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Tuvaca</span> Rusyada bir Türk dili

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Feliks Dzerjinski</span> Sovyet devrimci ve bürokrat, Cheka ve OGPU örgütlerinin ve Kızıl Terörün mimarlarındandır

Feliks Edmundoviç Dzerjinskiy, , Demir Feliks lakabıyla bilinen Sovyetler Birliği'nin ilk istihbarat ve gizli servisi Çeka'nın kurucusu ve ilk önderi. Bolşevik devrimci ve Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) Merkez Komitesi üyesi (1917-1926). RKP (B) Politbüro üyesi (1924-1926).

<span class="mw-page-title-main">Ayna Sultanova</span>

Ayna Sultanova, Azeri devrimci. Azerbaycan'ın ilk kadın komünist devrimcilerinden biridir. 'Şark kadını' dergisinin ilk editörüdür. Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinde(ASSC) Yüksek Mahkeme başkanı ve Eğitim, Adalet Komisarlığı gibi yüksek görevlerde bulunmuştur.

Khertek Amirbitovna Ançımaa-Toka, Tuva-Sovyet politikacı, 1940–44 yılları arasında Tuva Halk Cumhuriyeti'nin Küçük Kurul adlı meclisinin başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Şalva Eliava</span>

Şalva Zuraboviç Eliava Megrel kökenli Gürcü Eski Bolşevik, Orta Asya ve Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli katkılarda bulunmuş Sovyet devlet adamı. Josef Stalin’in 1936-1938 yılları arasındaki Büyük Temizlik operasyonlarının kurbanlarından biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Polikarpe Mdivani</span> Rus Bolşevik devrimci, Sovyet siyasetçi

Polikarpe Gurgenoviç "Budu" Mdivani 1917 Rus Devrimleri ve İç Savaşa aktif olarak katılan deneyimli bir Gürcü Bolşevik siyasetçi, Sovyet hükûmet yetkilisi ve diplomattır. 1920'lerde, özellikle Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli bir rol oynadı ancak daha sonra 1922 Gürcistan Olayı sırasında Josef Stalin'in merkezileştirme politikası sırasında Komünist Gürcistan muhalefetine öncülük etti. 1930'larda Troçkist muhalefete desteği gerekçe gösterilerek işkence gördü ve Büyük Temizlik kapsamında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Vlas Çubar</span>

Vılas Yakovleviç Çubar, Bolşevik devrimci, Ukrayna 1932-33 kıtlık yılları politikalarının etkili isimlerinden Sovyet politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Mikola Skripnik</span>

Mikola Oleksiyoviç Skripnik veya bilinen diğer adıyla Nikolay Alekseyeviç Skripnik, Ukrayna'nın bağımsızlığını savunan ve Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ndeki Ukraynizasyon isimli kültürel çabalara öncülük eden Ukraynalı Bolşevik devrimci ve Ukrayna Halk Komiserleri Konseyi Başkanı. Uğraştığı politikaların tersine çevrilmesi ve görevinden alınması üzerine, savunduğu politikalardan pişmanlık duymasına zorlandı. Fakat Skripnik bunu reddetti ve ardından intihar etti.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan Halk Cumhuriyeti</span> 1924-1992 yılları arasında Doğu Asyada hüküm sürmüş sosyalist devlet.

Moğolistan Halk Cumhuriyeti (Moğolca: Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс, Bügd Nairamdakh Moğol Ard Uls, 1924 ile 1992 yıllar arasında Asya kıtasında bugünkü Moğolistan sınırları içerisinde egemen olan sosyalist devlet.

<span class="mw-page-title-main">Tannu Tuva'nın posta tarihi ve posta pulları</span>

Tuva Halk Cumhuriyeti, 1926 ve 1936 yılları arasında çeşitli posta pulları basmıştır. Tannu Tuva'nın belirsizliği ve egzotizmi, pulların ilginç ve renkli tasarımları nedeniyle yirminci yüzyılın ortalarında Batı dünyasında pul koleksiyoncuları arasında popülerdi. Tannu Tuva tarafından basıldığı ileri sürülen birçok pulun geçerliliği filatelistlerce sorgulanmıştır.

Kujuget Seree oğlu Şoygu, Sovyet partisi üyesi ve devlet adamı, SBKP Tuva bölge komitesinin sekreteri, Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun ilk başkan yardımcısıdır. Altı yıl boyunca Tuva'da cumhuriyetçi sosyo-politik gazete "Şın"ın editörlüğünü yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uryankay Krayı</span>

Uryankay Krayı(Tuvaca:Таңды Урянхай, Çince: 唐努烏梁海, Basitleştirilmiş Çince : 唐努 乌梁海, Pinyin : Tángnǔ Wūliánghǎi) 1914-1921 yıllarında Ruslar tarafından bölgeye verilen isimdir. 1912 yılına kadar toprak, Çin'i yöneten ve "Tannu-Uryankhai" olarak adlandırılan Mançu Jin hanedanı tarafından yönetildi.

<span class="mw-page-title-main">Uranhay Cumhuriyeti</span>

Uranhay Cumhuriyeti Çing Hanedanında 1911 Devrimi ile hanedanlık yıkılınca bağımsızlığını ilan eden Tuvalar tarafından kurulmuştur. "Uranhay" terimi Moğolcadır bölge uzun dönem moğol egemenliğinde kaldığı için Çinliler ve Ruslar da bu terimi kullanmışlardır.