Don Kazakları

Don Kazakları

Önemli nüfusa sahip bölgeler
Rusya: Rostov ve Volgograd Oblastı

Kazaklar
Kazak Hattı Amur Astrakhan Don Kuban Sibirya Zaporojya
Tarihi Kosiński Ayaklanması Hmelnitski Ayaklanması Hetmanlık Pugaçov İsyanı Dekosalizasyon
Kişiler Petro Doroşenko Bohdan Hmelnitski Petro Konashevych İvan Mazepa Yemelyan Pugaçov Stepan Razin İvan Sirko Pavlo Skoropadskyi Yermak Timofeyeviç İvan Vıhovski Vitali Primakov
Kazak terimleri Ataman Hetman Kontusz Papak Stanitsa Şaşka

Don Kazakları (Rusça: Донские казаки) veya Donlar (Rusça: донцы, donty), orta ve aşağı Don boyunca yerleşmiş Slav asıllı Kazak halk. Tarihsel olarak Don Kazakları, Don Kazak Ordusu (Rusça: Донско́е каза́чье во́йско, Vsevelikoye Voysko Donskoye) denen, kimi zaman tamamen bağımsız, kimi zamansa özerk bir şekilde 16. yüzyıl sonundan 1918'e kadar günümüz Güney Rusya'sı ve Ukrayna'nın Donets bölgesinde hüküm sürmüş demokratik cumhuriyetlerde yaşamışlardır.

1992 yılından itibaren, Rusya Federasyonu başkanlık kararıyla, Kazaklar özel bir sicile kaydedilebilir hale gelmiş ve bu durum onlara bazı haklar tanımıştır. SSCB rejimi boyunca zarar görmüş Kazak kültürel geleneklerini devam ettirmek ve daha ileri götürmek için bir dizi Kazak topluluğu da yeniden yapılandırılmıştır.

Don Kazakları, Rus İmparatorluğu'nun tarihi gelişiminde önemli bir rol oynamıştır ve büyük savaşların çoğuna katıldıklarından ötürü zengin bir askeri geleneğe sahiplerdir.

Kazak (казак, козак), feodal bir toplumun (köylüler, soylular, din adamları vb.) dışında yaşayan "özgür insanları" tanımlamak için yaygın olarak kullanılmış bir kelimedir. 'Kazak' kelimesi göçmenler, serbest çalışanlar ve haydutlar için de kullanılmıştır.^[1]

Kazakların kesin kökenleri bilinmemektedir. Modern görüş, Don Kazaklarının Dinyeper, Novgorod Cumhuriyeti ve Ryazan Prensliği kökenli Slav halklar ileKuzey Kafkasya'nın batı kesiminde yaşamış Gotlar ve Alanların^[2] soyundan geldiğini desteklemektedir.

İki bin yıldan daha fazla bir süre önce İskitler Don nehrinin kıyısında yaşadılar. Bu alanda birçok İskit mezarı bulunmuştur.^[3] Daha sonra bölge Hazarlar ve Kumanlar tarafından iskan edildi. Don Nehri bozkırlarına “Vahşi Alan” (Дикое Поле) adı verildi. Bölge bu dönemde Altın Orda'nın kontrolündeydi ve çok sayıda silahlı Tatar grup bölgedeki Rus ve yabancı tüccarlara saldırmaktaydı.

Don çevresindeki topraklara yerleşmiş ilk Hristiyanlar Jassi ve Kosogi kabileleriydi.^[4] 1480'de Altın Orda Devleti'nin yıkılmasından sonra Rus^[5] koloniciler, bu topraklara Şelon Muharebesi neticesinde Novgorod Cumhuriyeti'nden^[6] ve komşu Ryazan Prensliği'nden gelerek yerleşmeye başladı.^[7] 16. yüzyılın sonuna kadar Don Kazakları bağımsız özgür bölgelerde yaşamaktaydı.^[8]

Ryazan Kazakları, 1444 yılında Altın Orda güçlerine karşı Pereslavl-Zalesski'nin savunucuları olarak bahsedildi ve III. İvan'a gönderilmiş 1502 tarihli bir mektupta adları geçti. Altın Orda'nın 1480'de yıkılmasından sonra Don Nehri etrafındaki alan, Kırım Hanlığı ile Nogay Ordası arasında bölündü. 14. yüzyıldan beri Don bozkırlarında, mevcut sosyal düzenden memnun olmayanlar, toprak sahiplerinin gücünü tanımayanlar, kaçak serfler ve özgürlük isteyen insanlar yaşamaktaydı. Bu halk zaman içerisinde birleşerek bir topluluğa dönüştü ve “Kazak” olarak adlandırıldı. Bu küçük silahlı grubun asıl mesleği avcılık ve balıkçılık olmasının yanı sıra, onlara saldıran Türklere ve Tatarlara karşı sürekli mücadele etmekti. Ancak daha sonra yerleşmeye ve toprakta çalışmaya başladılar.

Kazak köyleriyle ilgili ilk kayıtlar 1549 yılına kadar uzanır. 1552 yılında Ataman Susar Fedorov komutasındaki Don Kazakları, Kazan Kuşatması sırasında Korkunç İvan'ın ordusuna katıldı. 2 Haziran 1556'da Ataman Lyapun Filimonov'un Kazak alayı, Moskova Ordusu ile birlikte Astrahan Hanlığı'nı ele geçirdi ve ilhak etti.

Korkunç İvan (IV. İvan) döneminde Ataman Yermak Timofeyeviç, Sibirya'yı fethetmek için bir sefer yaptı. 1582 sonbaharında Han Kuçum'u yendikten ve Sibirya Hanlığı'nın başkenti Kaşlık'ı ele geçirdikten sonra Yermak, 1583 kışında İrtiş'e Kazaklardan oluşan bir kuvvet gönderdi. Bogdan Bryazga'nın önderlik ettiği birlik (diğer kaynaklara göre, Kazak şefi Nikita Pan) Konda-Pelym Mansilerinin topraklarından geçti ve Samarovo kentinin duvarlarına ulaştı. Kazak saldırısı sonucu şaşıran Hantılar teslim oldu.

1585 sonbaharında, Yermak'ın ölümünden kısa bir süre sonra Voyvoda (ordu komutanı) Ivan Mansurov liderliğindeki Kazaklar, Obi Nehri'nin sağ kıyısında, İrtiş Nehri'nin ağzında Sibirya'nın ilk tahkimli Rus kasabası olan Obskoy'u kurdular. Mansi ve Hantı toprakları böylece Rus devletinin bir parçası haline geldi ve Pelym, Berezov (1592) ve Surgut (1594) kentlerinin kurulmasıyla da bu durum kesinleşti. Yermak'ın seferi sonucunda Rusya, Sibirya'yı ilhak etti.

1605-1618 Lehistan-Rusya Savaşı sırasında, Lehistan-Litvanyalı asil Aleksander Józef Lisowski, Don Kazaklarının da dahil olduğu çeşitli kanun kaçaklarından oluşan bir paralı süvari grubu kurdu ve gruba kurucularına atfen "Lisowczycy" denildi. Bu grup Lehistan tacı altında görev yaptı ve Otuz Yıl Savaşı'nın ilk döneminde savaştı.

Beyaz Dağ Muharebesi sonucunda muzaffer olan grup, savaştan sonra Prag ve diğer şehirlerdeki köy insanlarını gasp etti.^[9] Kazaklar, 7 Mayıs 1621'de paraları ödendikten sonra hizmetten çıkarıldılar. Bir kısmı Polonya'ya dönen Kazakların bazıları ise Bavyera Seçmeni Habsburg Maximilian I altında görev yaptı.

Büyük Petro ve müteakip hükümdarlar altında Don Kazakları, Rus İmparatorluğunun Karadeniz'den Baltık Denizi'ne genişlemesi ile sonuçlanan çok sayıda askeri sefere katıldı. Kazaklar yıllarca Osmanlılara ve Kırım Hanlığı'na karşı savaştı. 1637'de Zaporojya Kazakları ile birleşen Don Kazakları, Osmanlı'nın Don'u koruyan Azak Kalesi'ni ele geçirdi.^[10] 1641'deki Azak Kalesi savunması, Don Kazak tarihinin kilit eylemlerinden biriydi.

Don Kazaklarının yaşadığı Özgür Topraklar'ın Moskova kontrolüne alınmasından sonra Don Kazak tarihi, Rusya'nın tarihi ile iç içe geçti. Orta Çağ Rusya'sının Güney sınırlarının korunması karşılığında, Don Kazaklarına vergi ödememe ayrıcalığı verildi ve Çarın Kazak topraklarındaki yetkisi Rusya'nın diğer bölgelerinde olduğu gibi mutlak değildi.

Bu dönemde Rusya'nın en ünlü üç asisi olan Stepan Razin, Kondraty Bulavin ve Yemelyan Pugaçov Don Kazaklarıydı.

1917 ve 1941 arasında, Don Kazaklarının nüfusunun yarısından fazlası öldürülmüş veya sınır dışı edilmiştir ve bu dönem sırasında sınır dışı edilenlerin çocuk ve torunlarının Rusya'ya geri dönmesi yasaklanmıştır.^[] Don Kazakları 1990'ların başında SSCB'nin dağılması sonucunda yeniden dirilmiş ve 1997'de Rusya Federasyonu Hükûmeti tarafından resmi olarak tanınmıştır. Atamanlarına ise bu tanınma doğrultusunda Mareşal unvanı ve üniforması verilmiştir.

Don Kazakları, 1992 Transdinyester Savaşı sırasında ayrılıkçı güçlere katılmıştır.^[11]

2014'ten bu yana, Doğu Ukrayna'daki savaşa gönüllü olarak bilinmeyen sayıda Don Kazak katıldı. Bu grupların çoğu DHC ve LHC'nin silahlı kuvvetlerine dağıtılmış ve entegre edilmiştir.^[12][13]

Don Kazak bayrağı, ilk olarak 4 Mayıs 1918'de Ataman Pyotr Krasnov başkanlığında, Don Cumhuriyeti'nde Novoçerkassk'taki Don Kazakları toplantısı sırasında resmi olarak kullanıldı. Bayrak, mavi, sarı ve kırmızı olmak üzere üç renkten oluşur ve görünüş olarak 1918'de Don Cumhuriyeti'nin batı sınırında kurulmuş Ukrayna Devleti'nin bayrağına benzer.

Don Kazak Arması, ilk olarak 17. yüzyılda ortaya çıktı ve 15 Eylül 1918'de Don Cumhuriyeti'nin bir sembolü olarak kabul edildi.

1914'e kadar Don Kazak Ordusu'nun ayırt edici rengi kırmızıydı. Uzun, kuzu derisi şapkalar da kırmızı kumaşla birlikte ara sıra giyilirdi. Omuz askıları kaftanlarla aynı şekilde koyu mavi rengindeydi.^[14] At sürerken mahmuz yerine kamçı kullanılırdı.^[15] 1908'den önce, tüm Kazakların kendi üniformalarını (atlar ve koşum takımı ile birlikte) sağlamaları gerekiyordu.

1908'de koyu mavi palto ve beyaz bluzlar, haki renginde bir saha tuniği ile değiştirildi. Bununla birlikte, Donların karakteristik geniş kırmızı çizgili mavi pantolonları, her iki Dünya Savaşında da aktif olarak kullanılmaya devam edildi.^[16]

Всколыхнулся, взволновался православный Тихий Дон (ru), Fedor Anisimov tarafından 1853 yılında yazılmıştır.^[17]

Don Kazaklarının çoğu Rus Ortodoksudur ve kendilerini bu inancın koruyucuları olarak görürler. Bununla birlikte, eskiden Don Kazaklarının büyük bir kısmı "Eski İnananlar" mezhebine mensuptu.^[18] 1903'te bile Don bölgesindeki 2.500.000 bucak üyesinden toplam 150.000 kişi Hristiyanlığın bu koluna üyeydi.^[19] Ataman kontu Matvei Platov da kökensel açıdan bu dine bağlı bir aileden gelmekteydi.^[20] Don Kazakları, Yahudiler hariç diğer dinlere hoşgörülü davranmış ve Budistler, Müslümanlar, Eski İnananlar ve putperestleri topluluklarına kabul etmişlerdir.^[21]

Kazaklar, en önemli kararların Ortak Meclis'te (Казачий Круг) verildiği demokratik bir topluma sahipti. Meclis, "Ataman" denen geçici yöneticiler seçmekteydi.

Don Kazakları Kırım Hanlığı ve Osmanlı İmparatorluğu ile uzun süren çatışmaları nedeniyle yetenekli atlılar ve deneyimli savaşçılardı. Askerlik hizmetlerini Doğu Avrupa'daki farklı güçlere satmışlardır.

Rus ve Müslüman toprakları arasında izole edilen Don Kazakları, Ukrayna, Rus, Kalmık ve Tatar unsurlarını birleştiren farklı bir kültür ve dil geliştirmiştir.^[22]

Bir Kazak ailesinin oğlu olduğunda, akrabalar çocuğa bir ok, bir yay, bir hartuç, bir kurşun ve bir silah verirdi. Bu eşyaların hepsi duvara, çocuğun yatağının üstüne asılırdı. Üç yaşındayken çocuk ata binmeye başlardı ve 7-8 yaşlarında sokakta gezinmek, balık tutmak ve yetişkinlerle avlanmasına izin verilirdi.

• Pyotr Krasnov
• Matvei Platov
• Yemelyan Pugaçov
• Stepan Razin
• Yermak Timofeyeviç
• Ivan Turçaninov - Amerikan İç Savaşı’nda Birlik Ordusu Tuğgenerali
• Aleksandr Hanjonkov

• Don Cumhuriyeti
• Türkiye'deki Kazaklar (Slav)

• "Ve Durgun Akardı Don"

• Çerkes Soykırımı
• Sovyetler Birliği'nde insan hakları
• Sovyetler Birliği'nde nüfus göçü

1. ^ "В.О. Ключевский. Курс русской истории. Лекция 45". 21 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2015. 
2. ^ See works of Evgueni Goloubinski and Vasily Vasilievsky about Relations of Gothoalans (Goths-Tetraxits) and Russian colonists in region of North-East part of Black Sea and Sea of Azov
3. ^ Keyser, C.; Bouakaze, C.; Crubézy, E.; Nikolaev, V. G.; Montagnon, D.; Reis, T.; Ludes, B. (2009). "Ancient DNA provides new insights into the history of south Siberian Kurgan people". Human Genetics. 126 (3). ss. 395-410. doi:10.1007/s00439-009-0683-0. PMID 19449030. 
4. ^ Черные клобуки - так называли, русы предков донских казаков [Black hoods - thus named Russ ancestors of the Don Cossacks] (Rusça). donkazak.com. 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2019. 
5. ^ "Городовые казаки". 11 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2015. 
6. ^ "Новгородские казаки - Казачий Порядник. О.Данкир". 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2015. 
7. ^ "Червленый Яр и рязанские казаки Воронеж". 28 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2015. 
8. ^ Facts about Cossack: habitation of Don River basin, as discussed in Don River (river, Russia): History and economy: - Britannica Online Encyclopedia
9. ^ [1] 19 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., sayfa 8-9
10. ^ Brian L. Davies, Karadeniz Bozkırlarında Savaş, Devlet ve Toplum 29 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2007, sayfa 89-90
11. ^ Hughes, James and Sasse, Gwendolyn: Ethnicity and territory in the former Soviet Union: regions in conflict. Taylor & Francis, 2002, page 107. 0-7146-8210-1
12. ^ "Russians Find Few Barriers to Joining Ukraine Battle 21 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." The New York Times June 9, 2014. - "... among eastern Ukrainian militants, Cossack symbols like sheepskin hats, or the Don Cossack symbol of a stag struck by an arrow — meaning it is better to die free than to live like a slave — are commonplace."
13. ^ "Ukraine: Common history pulls in aid from west Russia 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". BBC News. 23 June 2014.
14. ^ Kenny, Robert W. Uniforms of Imperial & Soviet Russia in Color. s. 88. ISBN 0-7643-1320-7. 
15. ^ page 591 of volume 27, The Encyclopædia Britannica, Eleventh Edition
16. ^ Kenny, Robert W. Uniforms of Imperial & Soviet Russia in Color. ss. 186-187. ISBN 0-7643-1320-7. 
17. ^ http://a-pesni.org/grvojna/bel/vskol1918.php 15 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Anthem of Don Cossacks in Russian Civil War.
18. ^ http://www.apocalypse.orthodoxy.ru/zenkovskij/37.htm 15 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Don Cossacks in defiance of Old Faith
19. ^ Report of Antiraskol and antiheretic mission of Don Eparchy for 1903 (Отчет о деятельности Противораскольнической и противоеретической миссии Донской епархии за 1903 г.)
20. ^ Woorgaft S.G., Ushakov I.A. Old Believing. Moscow, 1996. (Вургафт С. Г., Ушаков И. А. Старообрядчество. Лица, события, предметы и символы. Опыт энциклопедического словаря, Москва, 1996)
21. ^ Minahan, James (2000). One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National Groups. Greenwood Press. s. 216. ISBN 9780313309847. Erişim tarihi: 9 Aralık 2013. 
22. ^ Encyclopedia of the Stateless Nations: D-K, By James Minahan. page 540

• Peter Holquist, "'Conduct Merciless Mass Terror': Decossackization on the Don, 1919," Cahiers du Monde russe, vol. 38, no. 1/2(Jan.-June 1997), pp. 127–162. In JSTOR 28 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• Doncossacks.ru: Don Kazak Müzesi - Novoçerkassk'ta.
• Novocherkassk.net: Novocherkassk - Don Kazaklarının Başkenti 16 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kuban.in.ua: Don Kazaklarının Tarihi