İçeriğe atla

Don Juan

Don Juan elinde kılıcıyla resmedilmiş

Don Juan, hikâyesi defalarca farklı yazarlar tarafından anlatılmış efsanevi ve kurgusal bir karakterdir. Don Juan ismi mecazi olarak "zampara" anlamında kullanılır.

Don Juan efsanesi

Efsaneye göre Don Juan soylu bir ailenin genç kızını baştan çıkararak kendine aşık etmiş ve kızın babasını öldürmüştür. Daha sonra mezarlıkta babanın heykelini saygısızca kendisiyle yemek yemeye davet etmiş ve heykel daveti kabul etmiştir. Babanın heykeli yemeğe Don Juan'ın ölümü için gelmiştir. Heykel Don Juan'ın elini sıkmak istemiş ve Don Juan elini uzattığında heykel onu Cehenneme sürüklemiştir. Ayrıca çapkınlık üzere zamanımızda çok kullanılan bir isim olmuştur.

Çoğu otoritelerin kabulüne göre Don Juan'ın ilk kayıtlı hikâyesi Tirso de Molina'nın yazdığı El burlador de Sevilla y convidado de piedradır (Sevil aldatıcısı ve taştan misafir). İspanya'da 1615'te bulunmasına rağmen yayım tarihi kaynaktan kaynağa 1620'den 1625'e kadar farklılık göstermektedir. Bu hikâyede Don Juan kadınlara kendisini sevgili gibi göstererek veya evlilik vadederek kandıran, pişmanlık duymayan bir zamparadır. Arkasında kırık kalpler, kızgın koca ve babalar bırakır, sonunda da Don Gonzalo'yu vahşice öldürür. Daha sonra katedralde Don Gonzalo'nun hayaleti tarafından yemeğe davet edildiğinde korkak görünmemek için daveti kabul eder.

Efsanenin çeşitli anlatımlarına göre Don Juan'ın karakteri iki farklı perspektiften veya her ikisinden birden anlatılır. Bazılarına göre Don Juan basit, canı istediği zaman gönül eğlendirebilmek için kadınları kandıran azgın bir zamparadır. Bazılarına göre ise baştan çıkardığı kadınları gerçekten seven, her kadının içindeki güzelliği ve gerçek değeri görebilen bir adamdır.

Diğer Don Juan edebiyatı

Miguel de Cervantes'in "La Gitanilla" (The Little Gypsy Girl) isimli romanında, Gitanilla'ya âşık olan karakterin adı Don Juan de Cárcamo'dur, muhtemelen Don Juan efsanesiyle ilişkilidir.

Ünlü bir İtalyan oyun yazarı olan Carlo Goldoni tarafından 1736'da Don Juan (Don Giovanni Tenorio, ossia Il Dissoluto) isimli bir oyun yazılmıştır.

Don Juan hikâyesinden türeyen çalışmalar kronolojisi

  • 17. yüzyıl: L'ateista fulminato, anonim İtalyanca oyun
  • 1630: Tirso de Molina (or Gabriel Téllez and not/not Andrés de Claramonte): El burlador de Sevilla y convidado de piedra
  • 1643: Paolo Zehentner'in tiyatro eseri Promontorium Malae Spei
  • 1650: Giacinto Andrea Cicognini'in tiyatro eseri Il convitato di pietra
  • 1658: Dorimon (Nicolas Drouin)'in Le festin de pierre, ou le fils criminel
  • 1659: Jean Deschamps "Villiers"'in tiyatro eseri Le Festin de Pierre ou le Fils criminel
  • 1665: Molière'in komedisi Dom Juan ou Le festin de pierre
  • 1669: Rosimon'in Festin de pierre, ou l’athée foudroyé
  • 1676: Thomas Shadwell'in tiyatro eseri The Libertine
  • 1714?: Antonio de Zamora'in tiyatro eseri No hay plazo que no se cumpla ni deuda que no se pague o convidado de piedra
  • 1736: Carlo Goldoni'in tiyatro eseri Don Giovanni Tenorio ossia Il dissoluto
  • 1761: Christoph Willibald Gluck ve Gasparo Angiolini'in balesi Don Juan
  • 1787: Giovanni Bertati'in operası Don Giovanni, besteci Giuseppe Gazzaniga
  • 1787: Lorenzo Da Ponte'in operası Don Giovanni, besteci Mozart
  • 1813: E.T.A. Hoffmann'in küçük romanı Don Juan (sonra Fantasiestücke in Callots Manier adlı antojisinde)
  • 1821: Byron'un epik şiiri Don Juan
  • 1829: Christian Dietrich Grabbe'nin tiyatro eseri Don Juan und Faust
  • 1830: Puşkin'in tiyatro eseri Каменный гость (Kamenny Gost', The Stone Guest)
  • 1831: Alexandre Dumas'ın tiyatro eseri Don Juan de Maraña
  • 1834: Prosper Mérimée'in küçük romanı Les âmes du Purgatoire
  • 1840: José de Espronceda'in El estudiante de Salamanca
  • 1841: Franz Liszt'in Réminiscences de Don Juan Mozart'ın operasından bazı temalar üzerine hatırlamalar.
  • 1844: Nikolaus Lenau'in tiyatro eseri Don Juan
  • 1844: José Zorrilla'nın tiyatro eseri Don Juan Tenorio
  • 1861: Charles Baudelaire'in şiiri Don Juan aux enfers
  • 1874: Guerra Junqueiro'nun şiiri A morte de D. João
  • 1878: The Finding of Don Juan by Haidee, tablo Ford Madox Brown
  • 1883: Paul Heyse'in "Don Juans Ende"
  • 1889: Richard Strauss'un senfonik şiiri Don Juan
  • 1903: George Bernard Shaw'in tiyatro eseri Man and Superman
  • 1902-5: Ramón del Valle-Inclán'in Las sonatas
  • 1906 : Ruperto Chapí'in operası Margarita la tornera, José Zorrilla'ın dramatik şiirine dayanmakta ve kadınları kandırmakla ün alan Don Juan Alarcon adlı bir kişiyi canlandırmaktadır .
  • 1907: Guillaume Apollinaire'in romanı Les exploits d'un jeune Don Juan
  • 1910: Don Juan Triumphant, Gaston Leroux'un romanı Le Fantôme de L'Opéra'daki kurgusal opera eseri.
  • 1910-12: Aleksandr Blok'un The Commander's Footsteps (Шаги командора)
  • 1913: Jacinto Grau'un bir şiiri Don Juan de Carillana; ayni zamnda tiyatro eseri El burlador que no se burla (1927) ve deneme Don Juan en el tiempo y en el espacio (1954)
  • 1921: Edmond de Rostand'ın Don Juan
  • 1922: Azorín' Don Juan
  • 1926: Ramón Pérez de Ayala'ın romanı ve tiyatro eseri Tigre Juan
  • 1926: Don Juan, başrolde John Barrymore, sonradan Vitaphone ile seslendirilmiş sessiz film.
  • ?: Serafín and Joaquín Álvarez Quintero'in tiyatro eseri Don Juan
  • 1934: Miguel de Unamuno'in Don Juan
  • 1934: The Private Life of Don Juan, Douglas Fairbanks, Sr.'in son filmi
  • 1934-49: André Obey: Don Juan
  • 1936: Ödön von Horváth'in Don Juan kommt aus dem Krieg
  • 1942: Paul Goodman'in romanı Don Juan or, The Continuum of the Libido, editörü Taylor Stoehr, 1979.
  • 1946: Suzanne Lilar'in tiyatro eseri "Le Burlador": Çok derin psikolojik analiz kapasitesi gösteren, Don Juan mitolojisinin orijinal olarak yeniden feminist yönünden yeniden yorumlanması
  • 1949: Adventures of Don Juan, film başrolde Errol Flynn
  • 1953: Max Frisch'in Don Juan oder die Liebe zur Geometrie ve Nachträgliches zu Don Juan
  • 1954: Ronald Frederick Duncan'ın tiyatro eseri Don Juan
  • 1955: Ingmar Bergman'ın tiyatro eseri Don Juan
  • 1958: Henry de Montherlant'ın tiyatro eseri Don Juan
  • 1959: Roger Vailland'ın tiyatro eseri Monsieur Jean
  • 1960: Ingmar Bergman'ın filmi Djävulens öga(The Devil's Eye)
  • 1963: Gonzalo Torrente Ballester'in romanı Don Juan
  • 1973: Don Juan ou Si Don Juan était une femme..., film başrolde Brigitte Bardot
  • 1974: Derek Walcott'un tiyatro eseri, The Joker of Seville
  • 1977: Joni Mitchell'un şarkısı ve albümü, "Don Juan's Reckless Daughter"
  • 1986: Don Juan Triumphant, The Phantom of the Opera'da sahnelenen kurgusal bir opera eseri, oyun içinde oyun.
  • 1989: Pet Shop Boys tarafından şarkı "Don Juan": Hikâye mecazi olarak 1930'lu yıllarda Balkanların Naziler tarafından ayartılmasını anlatır.
  • 1991: Georges Pichard'in Exploits d'un Don Juan, Apollinaire'in romanında bir komik
  • 1992: They Might Be Giants tarafından şarkı "The Statue Got Me High": bir modern yarı-soyut şekilde Don Giovanni hikâyesinin tekrarı.
  • 1995: Don Juan DeMarco, film Don Juan rolünde Johnny Depp, aynı zamanda Marlon Brando
  • 1997: David Ives'in komedisi Don Juan in Chicago
  • 2003: Gregory Maupin'in tiyatro eseri Don Juan, A Comedy (yeni adaptasyon)
  • 2004: Peter Handke'nin romanı

Ayrıca bakınız

  • James Bond, kurgusal çağdaş zampara
  • Giacomo Casanova, tarihte yaşamış bir zampara

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Don Juan ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Barok</span>

Barok, Avrupa'da yaygınlaşan sanatta bir anlatım biçimidir. Barok kelimesi, Portekizce düzensiz inci anlamına gelen barroco sözcüğünden türemiştir. Barok sözcüğü, birbirinden ayrı iki şeyi tanımlar; sanat tarihinde, Rönesans ile klasikçilik arasında kalan bir dönemi ve bütün çağlarda verilmiş bazı eserlerin tarzını, başlangıcı ve bitişi için kesin bir tarih verilememekle birlikte 14. ve 18. yüzyıllar arasında oluşup şeklini almış bir dönemdir. Mimarlık, müzik, resim ve heykelin etkileyici temalar altında birleştirilmesi amacını güder. Abartılı hareket duygusu ve net gözüken detayları ile dönemin müzik ve edebiyatında da kendini gösterir. Yoğun bir etki bırakan bu anlatım biçimi, kendi alanında fazla eser verildiğinden dolayı bir dönem adı olarak anılmaya başlanmıştır. 1699'da İtalya'da kilise etkisinde doğmuş ve tüm Avrupa'ya yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Molière</span> Fransız oyun yazarı ve oyuncu (1622 - 1673)

Jean-Baptiste Poquelin daha bilinen adıyla Molière, Fransız oyun yazarı ve oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Marquis de Sade</span> Fransız erotik edebiyat yazarı ve sadizmin öncüsü

Donatien Alphonse François le Marquis de Sade, Fransız aristokrat ve felsefe yazarıdır. Erotik edebiyatın önemli yazarlarındandır. Genellikle sert pornografik yazılar yazardı.

<span class="mw-page-title-main">Miguel de Cervantes</span> İspanyol yazar

Miguel de Cervantes Saavedra, İspanyol romancı, şair ve oyun yazarıdır. Modern Avrupa'nın ilk romanı olarak kabul edilen başyapıtı Don Kişot, Batı edebiyatının klasikleri arasında yer alır ve bugüne kadar yazılmış en iyi kurgusal eserlerden biri sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Adolphe Adam</span> Fransız besteci (1803 – 1856)

Adolphe Charles Adam, opera ve bale bestecisidir. Aynı zamanda müzik eleştirmenliği de yapmıştır. Birçok esere sahip olan Adam, son bestesini 1856'da tamamlamıştır. En ünlü besteleri arasında "Giselle" ve "Le Consaire" yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Edmond Rostand</span> Fransız şair ve oyun yazarı

Edmond Eugène Alexis Rostand Fransız şair ve oyun yazarı. Neo-romantizm akımına bağlıdır ve en çok Cyrano de Bergerac isimli tiyatro oyunu ile bilinir. Rostand'ın romantik tiyatro oyunları ondokuzuncu yüzyılda pek popüler olan natüralist tiyatrodan çok farklıdır. Bir diğer Rostand eseri Les Romanesques bir müzikal komedi olan The Fantasticks'e uyarlandı.

İspanyol edebiyatı, İspanya'da yazılan edebiyat yapıtlarını kapsar. İspanya'nın ulusal dili olan Kastilya lehçesinde kaleme alınan yapıtlar İspanyol edebiyatının ana bölümünü oluşturmakla birlikte, Katalan dili ve Galicia lehçesinde yazılmış yapıtlar da bu kapsamda sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Carlo Goldoni</span>

Carlo Goldoni, İtalyan mizah ve tiyatro yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Don Giovanni</span>

Don Giovanni, müziği Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiş, İtalyanca librettosu Lorenzo Da Ponte tarafından yazılmış olan iki perdelik bir opera eseridir. Bu eserin prömiyeri 29 Ekim 1787'de Prag'da Ulusal Tiyatro'da oynanmıştır. Mozart bu opera eserini "opera buffa" olarak sınıflandırmıştır. Da Ponte'nin liberettosu çok kere dramma giocoso olarak bilinmekte ve komik opera anlamı vermektedir. Bunu için opera çok kere komik opera veya komik (buffa) opera ile (seria) opera karışımı eşi bulunmayan bir tip opera olarak görülmektedir. Bu eser komedi, melodram ve olağanüstü fantezi elemanlarını kapsayıp birleştirmektedir.

Baştan çıkarma deyimi, Türk Dil Kurumu’nun büyük sözlüğünde "kötü yola sürüklemek, doğru yoldan saptırmak" olarak geçmekle birlikte, günlük kullanımda "çeşitli oyunlarla karşı cinsten birinin yoğun ilgisini kazanmak" anlamını taşır.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Louis Barrault</span> Fransız sahne sanatçısı ve tiyatro yönetmeni (1910 – 1994)

Jean-Louis Barrault,, Fransız sinema ve tiyatro oyuncusu, pandomim sanatçısı, yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Gustave Charpentier</span> Fransız besteci (1860 – 1956)

Gustave Charpentier, Fransız bestecidir.

Senfonik şiir, müzikte bir konu, olay ya da şiirsel içerikli metinden kaynaklanan ve bu temel üzerine yazılmış orkestral bir formudur. Ludwig van Beethoven'ın Egmont, Cariolan ve 3. Leonore uvertürleri ile bunların daha çok ya da az dramatik ardılları senfonik şiirin ilk örnekleri sayılabilir. Felix Mendelssohn Bartholdy ve Hector Berlioz'un konser uvertürleri de Franz Liszt'in senfonik şiirlerine önayak olmuştur. Bunlardan biri Hugo’nun “Ce qu'on entend sur la montagne” satırları üzerine yaratılmıştır ve Liszt’in 12 senfonik şiirinin ilkidir. (1848-58).

<span class="mw-page-title-main">Éric-Emmanuel Schmitt</span>

Fransız tiyatro oyunu yazarı Éric-Emmanuel Schmitt 1960 yılında Lyon'da dogdu. Müzik ve edebiyat ağırlıklı bir eğitim aldı. 1980 - 1985 yılları arasında École normale supérieure'de felsefe eğitimi aldı. Doktorasını Chambery Üniversitesi'nde "Diderot ve Metafizik" teziyle tamamladı. 1991 yılında La nuit de Valognes adlı ilk oyunu sahnelendi. Oyun, Fransa'da ve fransa dışında oldukça ilgi gördü. 1993 Le visiteur (Ziyaretçi) adlı oyunu da büyük başarı kazanması sonucu üniversitedeki görevinii bırakıp yazarlığa yoğunlaştı. Bu dönemlerde fransız tiyatrosunda "altın çocuk" olarak gösterilmeye başlandı. 1994 yılında ise, ilk romanı olan "Le Secte des Egoistes" yayımlandı. Müziktende hiçbir zaman uzaklaşmayan yazar, 1997 yılında Le Nozze di Figaro'yu Fransızca çevirdi. Éric-Emmanuel Schmitt yazdığı oyunlar romanlar otuzun üzerinde dile çevirilmiştir. Yazar oyun ve roman karakterlerinin birçogunu, ünlü kişiler arasından seçmiştir. Don Juan, Freud, Diderot, Adolf Hitler'den sonra İsa peygamber de, Schmitt'in diliyle konuşur. Éric-Emmanuel Schmitt iki defa İstanbul'a gelmiştir. Bunlardan ilki Variations Enigmatiques adlı oyunun Kent Oyuncuları tarafından sahnelenişini görmek için davet edildiğindedir. İkincisi ise, Hôtel des deux mondes adlı oyununun 31 Ekim 2010]]'da okuma tiyatrosu olarak sergilenişini görmek için, İstanbul'a gelmiştir. Bu gösterimle baglantılı olarak, Fransız Kültür Merkezi'nde bir söyleşi gerçekleştirecek olan yazar, Taksim meydanında patlatılan bir bomba sonucunda iptal edilen söyleşi ve oyun okumasından dolayı çok üzüntü duymuştur. Uygun koşullar altında ziyaretini yineleyeceğini bildirmiştir. Éric-Emmanuel Schmitt'in yazdığı oyunlardan, romanlardan çeşitli sinema ve televizyon uyarlamalarıda yapılmıştır. Ayrıca, yazar, sinema sanatı ile olan yakınlığını 2006]] yılında deneme olarak yazdığe eserinden, aynı adlı Odette Toulemonde filmini 2009]] yılında da tiyatro oyunu olarak yazdığı eserinden de aynı adlı "Oscar et la dame rose" adlı filmleri bizzat kendisi yönetmiştir.

17. yüzyıl Fransız edebiyatı, Fransa'da 1598-1715 yılları arasında yaşanan siyasi, entelektüel ve sanatsal değişimlere bağlı olarak biçimlenen edebiyat dönemidir. Bu tarihler IV. Henri'nin Nantes Buyruğu'nu yayınlayarak 16. yüzyıla damgasını vuran din savaşlarını sona erdirmesi ve Fransa'ya mutlak monarşi rejimini getiren Güneş Kral XIV. Louis'nin ölümü arasındaki döneme denk düşmektedir.

<span class="mw-page-title-main">André Maurois</span> Fransız gazeteci (1885 – 1967)

André Maurois, Fransız roman, hikâye, deneme, biyografi, tarih yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Don Giovanni Tenorio</span>

'Don Giovanni Tenorio veya tüm ismiyle Giuseppe Gazzaniga tarafından bestelenen 1-perdelik dramma giocoso janrında bir operadır. Giovanni Bertati tarafından İtalyanca olarak yazılan opera librettosu, orijinal "Tirso de Molina" tarafından İspanyolca olarak hazırlanmış El burlador de Sevilla y convidado de piedra (Sevilla'lı Aldatıcı ve Taştan Misafir oyunundan uyarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dom Juan</span> Molière tarafından yazılmış beş perdelik bir tiyatro oyunu

Dom Juan ya da Heykel ile Ziyafet, Molière tarafından yazılmış beş perdelik bir tiyatro oyunu. Komedi-bale türünde yazılmış oyun, Don Juan efsanesine dayanmaktadır. Dom Juan, Molière'in Kadınlar Mektebi ve Tartuffe oyunlarını da içeren ikiyüzlülük üçlemesinin son parçasıdır. İlk kez 15 Şubat 1665'te Palais-Royal Tiyatrosu'nda sahnelenen oyunda, Molière Sganarelle rolünü oynamıştır.

Jean-Pierre Vincent, Fransız tiyatro yönetmeni ve aktör.

<span class="mw-page-title-main">Pierre-Jean Remy</span> Fransız diplomat ve yazar (1937 – 2010)

Jean-Pierre Angremy, Fransız diplomat, yazar ve Fransız Akademisi üyesi. Çoğunlukla edebi eserlerinde kullandığı Pierre-Jean Remy adıyla bilinmekte ayrıca bazı eserlerini Nicolas Meilcour, Raymond Marlot, Jean-René Pallas, Pierre Lempety mahlaslarıyla da yazmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.