Domuztepe Höyüğü (Osmaniye)

Domuztepe Höyüğü, Osmaniye il merkezinin 35 km. güneydoğusunda yer alan bir höyüktür. Günümüzde Aslantaş Barajı kıyısında yer alan höyüğü tarihöncesi yerleşim katları su altında kalmıştır.^[1]

Bugün Osmaniye iline bağlı Düziçi ilçesi yakınlarındaki Karatepe-Aslantap bölgesinde 1947 yılından itibaren yapılan çalışmalarda, Ceyhan Nehri'nin diğer kıyısındaki sarp yamaçlardan oluşan yarımada da incelenmiştir. O günkü çalışmalarda tepenin üst kısmında bir yerleşme olduğu kararına varılmıştı.^[2] Daha sonra Prof. Dr. Uluğ Bahadır Alkım tarafından 1949-52 yılları arasında başkanlığındaki kazılarda bilim dünyasına tanıtılmıştı. Ancak hemen yakınındaki Karatepe Höyüğü'nde ortaya çıkan "olağanüstü" buluntular yüzünden ihmal edilmiştir.^[1] Bununla birlikte yapılması kararlaştırılmış olan Aslantaş Barajı'nın havzasının araştırılması gerekmiş, bu çalışmalara 1976 senesinde başlanmıştı.^[3] Bu çalışmalar sırasında Domuztepe ile ilgili olarak yapılacaklar, yamaçtaki iki aslan heykelinin^{[not 1]} çekilerek güven altına alınması ve kırık parçaların civarda araştırılarak bulunmasıydı. Geç Hitit Dönemi'ne tarihlenen^[1] söz konusu kapı aslanı heykelleri, her biri yaklaşık 3,5 ton ağırlığında bazalt heykeller olup 20 metre aralıklıydı. Altmış derece eğimli, yoğun meşelik ve çalılık arazide bir rampa açılarak aslanlar zirveye çekildi. Bu rampanın açılması sırasında, bitki örtüsü kaldırılırken, üzerinde bir tanrı kabartması bulunan bir stel bulunmuştur. Bunun üzerine tepede daha geniş çaplı araştırma yapılmasına karar verilmiştir.^[4]

Bu çalışma 1983 yılına ertelenmiştir. Ancak 1983 yılındaki bu, nispeten sınırlı bir zaman alacağı düşünülen bu çalışmalar, beklenmedik buluntulara ulaşılmasıyla sonuçlandı. Yapılan araştırmalarda MÖ 7. binyıla kadar uzanan, neolitik çağ'dan MÖ 2. binyıla tarihlenen anıtsal yapılar, surlar, Geç Hitit Dönemi'nde de iskan edilmeye devam edilen bir kentin varlığını su yüzüne çıkarmıştır.^[5]

Kazılara başlanılmadan önce 45 bin metrekarelik bir alanda ağaçların ve diplerindeki çalıların kesilmesi, yer yer yarım metre kalınlığa ulaşan kuru yığının süpürülmesi gerekmiştir.^{[6][not 2]}

Kazı çalışmalarında üç ana kültür evresi ortaya çıkarılmıştır.

• Neolitik Çağ (MÖ 7. binyıl sonu – 6. binyıl başı)
• Geç Kalkolitik Çağ – Erken Tunç Çağ geçişi (MÖ 4. binyıl sonu – 3. binyıl başı)
• Orta Tunç Çağı – Erken Demir Çağı (MÖ 2. binyıl başı MÖ 6. yüzyıl)^[7]
• Geç Hitit Dönemi (üç yapı evresi. En üstten itibaren MÖ 8. yüzyıl, MÖ 9. yüzyıl başı ve MÖ 9. yüzyıl başı)
• Helenistik Dönem
• Roma Dönemi^[1]

Neolitik Çağ kültür evresi, genel olarak Halaf Öncesi Çanak Çömlekli Neolitik Çağ olarak görülmektedir. Önasya'da çok az bilinen bu döneme ilişkin bu buluntular göz önüne alındığında, burası gibi engebeli bir arazide bu döneme ait başka bir yerleşmenin bugüne kadar saptanmamış olduğu belirtilmektedir.^[7] Neolitik Çağ yerleşiminin MÖ 6.200 – 5.800 yılları arasında olduğu öne sürülmektedir.^[1] Kazı raporlarında bir kültür evresi olarak verilmemekle birlikte araştırmalarda Paleolitik Çağ buluntuları da ele geçmiştir.^[8]

Geç Kalkolitik Çağ – Erken Tunç Çağı kültür evresinde Obeyd - Uruk Dönemi geçiş evresine ait ve muhtemelen Uruk Dönemi'ne ait buluntular vardır.^[7]

Orta Tunç Çağı – Erken Demir Çağı kültür evresinde en az sekiz yapı katı saptanmıştır. Orta Tunç Çağı başlarında yerleşmenin bir surla çevrili olduğu anlaşılmaktadır.^[7] Orta Tunç Çağı sonlarında yerleşmenin daha yükseğe çekildiği ve yeni bir sur inşa edildiği görülmektedir.^[9]

Erken Demir Çağı yerleşimin daha da yukarı kaymıştır. MÖ 10. 8. yüzyıllara tarihlenmesi gerekir.^[9]

• 5. Kazı Sonuçları Toplantısı 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 6. Kazı Sonuçları Toplantısı 15 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 7. Kazı Sonuçları Toplantısı 15 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.