İçeriğe atla

Domostroi

Bir 17. yüzyıl tüccar ailesi, Andrei Ryabushkin'in tablosu (1894)

Domostroi 16. yüzyılda Rusya Çarlığında Silvester tarafından yazılmış olan ev idaresi ve aile düzeni belirleyen bir kitaptır. Domostroi düzeninde ahlaki Hristiyanlığa Meryem Ana, haç, Kutsal Üçleme ve azizlere inanç, bir de kiliseye katılmak ve günah çıkarmak ve Komünyon adetlerine uymak yeterliydi. Prenslere, rahiplere ve diğer insanlara itaat etmek ise vatandaşlık ile ilgili bir meseleydi.[1] Bu kitapta Korkunç İvan döneminde Rus aristokrat toplumu hakkında detaylı bilgiler bulunabilir.

Hizmetçileri idare etmek ev hanımın vazifesi olduğu için ekşi ve tatlı mayalı ekmek, bun tarzı ekmek, turta, pankek ve jöle gibi birçok farklı yiyeceğin nasıl yapıldığını bilmesi gerekiyordu. Hristiyanların et yemedikleri günlerde içli hamurlar bezelye, lahana, mantar ve şalgam ile dolduruyordu. Hizmetçiler yemek yapımını evin hanımdan öğrenirlermiş. Bira, votka, bal likörü, kvass ve sirke yapımıyla da ilgilenirdi.[1]

Yemekler

Domostroi'ın ilgilendiği üst düzey ailelerin haneleri kendi kendine yetinebilmeleri için meyve ağaçları, bahçeleri ve ambarları olmalıydı. Bu evlerde mutfaklar, fırınlar, smokehouselar, bira imalathaneler ve ahırlar olurdu. Eylül ayında kış hazırlıkları başlardı: yiyecekler tütsülenir ve tuzlanır dı, turşular ve şurupta meyve konserveleri hazırlanırdı. Rusya'nın soğuk ve buzlu ikliminde kış ayları boyunca doğal buzluklarda aspic ve içecekler soğutmak mümkündü ancak uzun ömürlü dondurulmuş gıdalar için kullanılmıyordu.[1]

Pazar ve bayram günlerinde turta, pankek ve çeşitli çorbalar hazırlanırdı. Hizmetçiler ailenin yemeklerini hazırlardı. Hizmetçilerin yemeği basit di: lapa, çavdar ekmeği, lahana çorbası ve bira. Ancak, yemekleri yapan ve servis eden hizmetçiler bayramlarda artan yiyecekleri aralarında paylaşabiliyorlardı.[1]

At, domuz, ördek, kaz, tavuk ve sığır gibi hayvanlar ve kavun, elma, kiraz, armut, lahana, havuç ve pancar gibi sebze ve meyveler yetiştirmek hizmetçilerin işiydi. Tahıl, maya ve yağ gibi malzemeler ise pazarlardan satın alınırdı. Haneler kabuksuz tahıl, kavyar ve somon stokluyordu.[1]

Zengin Rus ailelerin ev yemeklerinde safran, limon, zencefil, küçük hindistan cevizi ve kabukları, kenevir tohumu ve şerbetçiotu dahil olmak üzere birçok çeşit baharat ve çeşni kullanılıyormuş ancak Rus mutfağında bugün yaygın olarak sadece dereotu, karabiber, sarımsak, haşhaş tohumu, karanfil, tarçın ve yaban turpu kullanılıyor. 1667 yılında Rus Çarı Moskovadaki Polonya büyükelçiliğine tarçın, karanfil, kakule, karabiber, zencefil, karaman kimyonu ve anason dahil 381 pound (173 kg) baharat ve çeşni hediye etmiş.[2]

Ticaret

Domostroi'da Rusya'nın 16. yüzyılda ekonomisi ile ilgili bilgiler de bulunabilir. Köylülerin şehir pazarlara bütün etler ve kereste taşıdıklarını anlatıyor. Tüccarlar limon, şarap ve brokar ipek dahil lüks mallar satıyormuş. Marangozluk, biracılık ve fırıncılık gibi el sanatlar hizmetçilerin işiydi.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Pouncy, Carolyn (1994). The "Domostroi" : rules for Russian households in the time of Ivan the Terrible. Cornell University Press. 
  2. ^ Mack, Glenn Randall (2005). Food Culture in Russia and Central Asia. Greenwood. s. 27. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Baharat</span>

Baharat, bitkilerin kök, yaprak, tohum gibi kısımlarının bazen olduğu gibi tazeyken, bazen de kurutulup, toz haline getirilip, ufalanıp veya benzeri kimi işlemlerden geçirilip, muhafaza edilip kullanılan ve yemeklere, içkilere başka koku ve tatlar eklemeye yarayan gıda malzemelerinin genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ'da Avrupa mutfağı</span> 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Avrupa kültürlerinin besinleri, yeme alışkanlıkları ve yemek pişirme yöntemleri

Orta Çağ Avrupa mutfağı, 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Avrupa kültürlerinin besinlerine, yeme alışkanlıklarına ve yemek pişirme yöntemlerine verilen genel addır. Bu dönem boyunca beslenme düzeni ve pişirme yöntemleri Avrupa genelinde değişimlere uğramış ve tüm bu değişiklikler Avrupa'nın modern mutfak kültürünün temelini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yenibahar</span> Baharat

Yenibahar, Büyük Antiller, Meksika'nın güneyi ve Orta Amerika'ya özgü, Pimenta dioica ağacının kurutulmuş meyvesinden elde edilen bir baharattır. Günümüzde dünyanın sıcak bölgelerinde kültivasyonu yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Alman mutfağı</span> Alman ulusunun yemek tarzı

Alman mutfağı, Alman ulusunun yemek tarzından ileri gelmektedir. Yüzyıllar boyunca bölgeden bölgeye gerçekleşen sosyal ve politik değişiklikler etkisiyle mutfak gelişimini sürdürmüştür. Almanya'nın güney bölgeleri olan Bavyera ve Svabya, birçok ortak yemek kültürünü paylaşmaktadır. Malzeme ve yemekler eyaletlere göre değişmektedir. Hem ulusal, hem bölgesel nitelikte birçok önemli yöresel yemek bulunmaktadır. İlk zamanlar yöresel haldeki birçok yemek, günümüzde değişiklikler geçirerek ülke çapına yayılmışlardır. Alman mutfağı heterojen toplum yapısı ve karışık kültürü ile çeşitlilik göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tereyağlı tavuk</span>

Tereyağlı tavuk veya murgh makhani, Hint mutfağından bir tavuk yemeğidir ve kökeni net olmasa da genellikle Pencap'a özgü sayılır. Genellikle naan, roti veya paratha tarzı ekmeklerle veya pirinç pilavıyla birlikte sunulur.

<span class="mw-page-title-main">Yunan mutfağı</span>

Yunan mutfağı, Yunanistan'ın ulusal mutfağıdır. Yüzlerce yıllık Yunan kültürünün mirasçısı mutfaktır. Balkan ve Akdeniz mutfaklarının bir parçasıdır. Girit mutfağını da kapsar. Zeytinyağlı yiyecekler ağırlıklıdır. Batı Anadolu Türk mutfağıyla çok büyük benzerlikler taşır.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya mutfağı</span>

Endonezya mutfağı 17.000'den fazla adadan oluşan Endonezya üzerinde yaşayan binlerce kültürün çeşitliliğinden meydana gelir. Bu nedenle tek bir çeşit Endonezya mutfağı yoktur fakat bölgesel yemek çeşitleri vardır. Endonezya mutfağı Endonezya kültürünün bir yansımasıdır. Yemek pişirme tarzı ve stili bölgeden bölgeye farklılıklar gösterir.

Filistin mutfağı, Filistin bölgesindeki Araplara özgün olan ya da Araplar tarafından sıkça yenilen yemeklerden oluşur. Filistin mutfağı, özellikle Arap Emevi fethiyle başlayan, sonra Farslar'dan etkilenmiş olan Abbasiler ve onun ardından Osmanlı Türklerin varışıyla gelen Türk mutfağının bıraktığı derin etkileriyle biten İslam döneminde Filistin'e yerleşen uygarlıkların kültürlerinin yayılmasıdır. Lübnan, Suriye ve Ürdün mutfakları dahil olmak üzere diğer Levant mutfaklarına benzer.

<span class="mw-page-title-main">Tatar mutfağı</span> Tatarlara özgü yemek kültürü

Tatar mutfağı, başta Rusya içindeki Tataristan olmak üzere farklı ülkelerde ve coğrafi bölgelerde yaşamakta olan Tatarların yemek kültürüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sbiten</span>

Sbiten; Rus mutfağından limon kabuğu, bal, reçel, kekik, nane, tarçın, karanfil, kakule, küçük hindistan cevizi,yenibahar ve benzer baharatlarla hazırlanan bir sıcak içecekdir. Orta Çağ döneminden beri Rus mutfağında sbiten yapılıyor. Geleneksel olarak bakır samovar kullanarak hazırlanır. Bazen vodka veya şarap ilave edilir. Domostroi'da sbiten için bir tarif vardır.

<span class="mw-page-title-main">Recado rojo</span>

Recado rojo veya achiote ezmesi popüler bir baharat karışımıdır. Günümüzde, özellikle Yucatán ve Oaxaca olmak üzere Meksika ve Belize mutfaklarında yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Baharat karışımı genellikle annatto, kekik, kimyon, karanfil, tarçın, karabiber, yenibahar, sarımsak ve tuz içerir. Annatto tohumları karışımı kırmızıya boyar ve karışıma belirgin bir kırmızı-turuncu renk verir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya mutfağı</span> Polonya yemekleri ve pişirme gelenekleri

Polonya mutfağı, tarihte hem Avrupa-Asya arasındaki ticaret yollarının kesişim noktasında yer aldığından farklı ve komşu uluslardan gelen tüccarlar hem de Polonya'da yaşayan azınlıklar sayesinde içinde Rus, Alman, Avusturya, İtalyan, Litvanya, Çek, Yahudi, Fransız ve Macar yemek kültürlerinin izlerini taşımaktadır. Karbonhidrat ve protein ağırlıklı Polonya yemeklerinde sebzelerden genellikle tahıllar ile kök sebzeler kullanılsa dahi patates mutfağın baş tacıdır. Etlerden ise ördek, domuz ve balık tercih edilir. Polonya mutfağının en çok bilinen yemekleri; zapienkanka, pierogi, zurek, golabki, bigos, kielbasa, kanapka, uszka, rosol, barszcz, gzik, tatar ve tütsülenmiş ettir. İçecek olarak ise bira, votkalı ev yapımı bir çeşit likör olan nalewka, en ünlü Polonya votkası zubrowka, sütle karıştırarak içilen soplica votkası, bitki çayları ve kahveleri meşhurdur. Polonya'nın tatlılarıysa Macaristan-Avusturya İmparatorluğu'nun hamur işi lezzetlerinden gelmektedir. Yılbaşında tüketilen bir kek olan Mazurek, katmanları meyve veya meyve kabuklarıyla doldurulan Makowiec keki, Polonya'ya özgü bir puding olan Budyn ve donut benzeri bir tatlı olan Paczki örnek verilebilir.

Hırvat mutfağı heterojendir ve bölgelerin mutfağı olarak bilinir, çünkü Hırvatistan'ın her bölgesinin kendine özgü bir mutfak geleneği vardır. Kökleri çok eski zamanlara dayanmaktadır. Gıda maddelerinin seçimi ve pişirme biçimlerindeki farklılıklar en çok anakaradakiler ile kıyı bölgelerindekiler arasında dikkat çekicidir. Anakara mutfağı daha çok, önceki Slav mutfağı ve Macar ve Türk mutfağıyla daha yakın ilişkiler içendedir, yemek pişirmek için domuz yağı, karabiber, kırmızı biber ve sarımsak gibi baharatlar ile karakterize edilir.

<span class="mw-page-title-main">Barbados mutfağı</span>

Barbados mutfağı, Barbados ile alakalı yemek kültürünü ve çeşitlerini belirtir ve açıklar. Barbados mutfağı, çevre ülkelerden birtakım farklılıklara sahiptir ve dünya mutfağı ile ilgilenenler tarafından rağbet görmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Macar mutfağı</span> Macaristanın mutfak gelenekleri

Macar mutfağı, Macaristan ulusunun ve onun birincil etnik grubu olan Macarların mutfağının karakteristik özelliklerini ortaya koyar. Geleneksel Macar yemekleri öncelikle et, mevsim sebzeleri, meyveler, ekmek, süt ürünleri ve peynirlere dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna mutfağı</span>

Ukrayna mutfağı, Ukrayna halkının uzun yıllar biriktirdiği çeşitli yemek pişirme geleneklerinin bir koleksiyonudur. Mutfak, bileşenlerinin geldiği zengin koyu topraktan (chornozem) büyük ölçüde etkilenir ve çoğu zaman birçok bileşeni içerir.

<span class="mw-page-title-main">Senegal mutfağı</span>

Senegal mutfağı, Kuzey Afrika, Fransız ve Portekiz mutfağından etkilenen ve ülkenin en büyüğü Wolof olan birçok etnik gruptan türeyen bir Batı Afrika mutfağıdır. Bölgeye ilk kez 11. yüzyılda nüfuz eden İslam, mutfakta da rol oynuyor. Senegal, 1960'a kadar Fransa'nın bir kolonisiydi. Kolonizasyonundan bu yana, göçmenler Senegal mutfağını diğer birçok bölgeye getirdiler.

<span class="mw-page-title-main">Nepal mutfağı</span>

Nepal mutfağı, Nepal'e özgü yemek pişirme tarzıdır. Dal-bhat-tarkari Nepal boyunca yenmektedir. Dal, mercimek ve baharatlardan yapılmış, haşlanmış tahıl, bhat ve sebze çorbası ve tarkari ile servis edilen bir çorbadır. Çeşniler genellikle taze veya fermente olabilen ve önemli sayıda çeşidi bulunan az miktarda baharatlı turşudur. Diğer maddeler, taze yeşil biber ve kızarmış papad ile dilimlenmiş limon (nibuwa) veya misket limonudur (kagati). Dhindo, Nepal'in geleneksel bir yemeğidir.

<span class="mw-page-title-main">Moldova mutfağı</span>

Moldova mutfağı, Moldova halkının ve onun ayrılıkçı bölgesi Transdinyester yöresindeki yemek kültürüdür. Esas olarak çeşitli etler, patates, lahana ve çeşitli tahıl cinsleri gibi bileşenlerden oluşur. Yerel mutfak Rumen mutfağına çok benzer. Aynı zamanda Osmanlı mutfağından kalan büyük bir etki yanında Yunan, Polonya, Ukrayna ve Rusya dahil olmak üzere bölgedeki diğer mutfaklardan ilham ve unsurlar alır.

Vürtsikilu, çaça ve baharatlı bir karışımdan tuzlanarak yapılan geleneksel bir Estonya balık ürünüdür.