İçeriğe atla

Dolby Laboratories

Dolby Laboratories
TipHalka açık
Kuruluş18 Mayıs 1965
Londra, Birleşik Krallık
KurucuRay Dolby
Genel merkeziSan Francisco, Kaliforniya, ABD
Önemli kişilerPeter Gotcher (Yönetim Kurulu Başkanı)
Kevin Yeaman (Başkan ve CEO)
Gelirartış US$1.082 milyar (2017)[1]
Net gelirartış US$201.80 milyon (2017)
Çalışan sayısı1,867 (2015)[2]
Web sitesidolby.com

Dolby Laboratories (genellikle Dolby Labs veya yalnızca Dolby), ses gürültü azaltma, ses kodlama ve sıkıştırma konusunda uzmanlaşmış bir Amerikan şirketidir. Dolby teknolojileri, tüketici elektroniği firmaları tarafından lisans bedeliyle kullanılmaktadır.

Tarihçe

Dolby Labs 1965 yılında Ray Dolby tarafından Londra, İngiltere'de kuruldu. Aynı yıl, ses kayıtlarının arka planındaki parazit sesini azaltmak için bir ses sinyali işleme biçimi olan Dolby Gürültü Azaltma Sistemini icat etti. Bu sistem ilk olarak İngiltere merkezli Decca tarafından kullanıldı.[3]

Şirket 1976'da San Francisco, Kaliforniya'ya taşındı.[4] Üretilen ilk ürün ise compander tabanlı bir gürültü azaltma sistemi olan Tip A Dolby Gürültü Azaltma özelliğine sahip Dolby 301 ünitesiydi. Ürünün profesyonel kayıt stüdyolarında kullanılması amaçlanmıştır.

Dolby bu ürünlerin tüketici versiyonunun üretilmesi için KLH firmasının sahibi Henry Kloss tarafından ikna edildi. Ardından 1968'de Tip B'yi tanıtıldı.

Ayrıca filmlerin de seslerinin iyileştirilmesi üzerine çeşitli çalışmalarda bulunuldu:

İnceleme üzerine Dolby, optik sesteki sınırlamaların çoğunun doğrudan önemli ölçüde yüksek arka plan gürültüsünden kaynaklandığını tespit etti. Bu gürültüyü filtrelemek için tiyatro sistemlerinin yüksek frekanslı tepkisi kasten azaltıldı. Daha da kötüsü, bu sistemler üzerinde diyalog anlaşılırlığını artırmak için, ses mikserleri, yüksek bozulmalara yol açacak kadar yüksek frekanslı ön vurgu ile müzikleri kaydediyordu.

Dolby ses sistemine sahip ilk film ise, 1971 yapımı Otomatik Portakal filmiydi. 1974 yapımı Callan ise Dolby kodlu optik film müziğine sahip ilk filmdi.[5] 1975 yılında, daha fazla ses kanalına ek olarak bir gürültü azaltma sistemi içeren Dolby Stereo yayınlandı. Dolby kodlu stereo optik müziği olan ilk film ise 1975 yapımı Lisztomania idi, ancak bu sadece bir LCR (Sol-Orta-Sağ) kodlama tekniği kullanıyordu. İlk gerçek LCRS (Sol-Orta-Sağ-Surround) film müziği ise 1976'da Bir Yıldız Doğuyor filminde kodlandı. On yıldan kısa bir sürede, dünya genelinde 6000 sinema Dolby Stereo ses sistemini kullanacak şekilde donatıldı. Dolby, sistemi ev kullanımı için yeniden tasarladı ve sadece bir surround kanal çıkaran Dolby Surround'u ve Dolby Stereo'nun yerel eşdeğeri olan daha etkileyici Dolby Pro Logic'i tanıttı.[6]

Daha sonra sinema için dijital bir surround ses sıkıştırma şeması geliştirildi. Dolby Stereo Digital (şimdi Dolby Digital olarak adlandırılıyor) ilk olarak 1992 yapımı Batman Dönüyor'de kullanıldı. 1995 yılında Clear and Present Danger'ın lazerli disk sürümüyle Dolby AC-3 olarak ev sineması için tanıtılan format, tüketici pazarında kısmen kullanmak için gerekli olan ekstra donanım nedeniyle, DVD spesifikasyonunun bir parçası olarak benimsenmiştir.

17 Şubat 2005'te şirket halka açıldı ve New York Menkul Kıymetler Borsası'ndaki hisseleri DLB sembolü altında sunuluyor. 8 Ocak 2007'de Uluslararası Tüketici Elektroniği Fuarı'nda Dolby Volume duyuruldu.

18 Haziran 2010'da, Dolby Surround 7.1'i tanıtıldı ve 7.1 surround ses sunmak için dünya çapında 7.1 surround hoparlör sistemine sahip tiyatrolar kuruldu. Bu formatta piyasaya sürülecek ilk film ise Pixar'ın Oyuncak Hikâyesi 3 oldu.

Nisan 2012'de, ilk olarak Pixar'ın sinema filmi Cesur'da uygulanan yeni bir sinema teknolojisi olan Dolby Atmos'u tanıtıldı.[7] Temmuz 2014'te Dolby Laboratories, Atmos'u ev sinemasına getirmeyi planladığını duyurdu. Teknolojiyi kullanan ilk televizyon dizisi ise Game of Thrones oldu.

24 Şubat 2014'te Dolby, dört yıl boyunca kazanılabilecek koşullu bedel karşılığında 92,5 milyon dolar nakit ve 20 milyon dolarlık bir Doremi Labs satın aldı.[8] Mayıs 2019'da ise, müzik endüstrisindeki yüzlerce yeni şarkıya Dolby Atmos sisteminin eklenmesine karar verildi.

Teknolojiler

Analog ses gürültüsü azaltma

  • Dolby A: bantlar ve analog kasetler için profesyonel gürültü azaltma sistemleri.
  • Dolby NR/B/C/S: tüketiciler için bant ve analog kaset gürültü azaltma sistemleri.
  • Dolby SR: 1986'dan beri kullanımda olan profesyonel dört kanallı gürültü azaltma sistemi, analog kayıt ve iletimlerin dinamik aralığını 25 dB kadar geliştirir. Dolby SR, kayıt ve post prodüksiyon mühendisleri, yayıncılar ve diğer ses profesyonelleri tarafından kullanılır. Ayrıca, günümüzde neredeyse 35 mm film baskılarının hepsinde yer alan analog film sesinde bir ölçüttür.
  • Dolby FM: FM yayın radyosu için gürültü azaltma sistemi. Dolby FM, 1971'de birkaç radyo istasyonu tarafından denendi.
  • Dolby HX Pro: Baş boşluğunu artırmak için yüksek kaliteli teyp kayıt cihazlarında kullanılan tek uçlu sistem.
  • Dolby Advanced Audio: Dolby surround ses, tercih edilen ses seviyesini kilitler, belirli bilgisayar modelleri için ses performansını optimize eder ve sesi bozulmadan dahili hoparlörlere aktarılmasını sağlar.[9]

Ses kodlama/sıkıştırma

  • Dolby Digital: Kayıplı bir ses sıkıştırma formatıdır. Mono'dan altı ayrı kanala ("5.1" olarak anılır) kadar kanal yapılandırmalarını destekler. İlk olarak sinema salonları için geliştirildi. Ardından Laserdisc ve DVD'lerde de kullanılmaya başlandı.
    • Dolby Digital EX: 6.1 kanal çıkışı için Dolby Digital'e matris kodlu orta arka surround kanal sunar. Bu orta arka kanal, 7.1 kanal çıkışı için genellikle iki arka arka hoparlöre ayrılır.
    • Dolby Digital Plus: Dolby Digital tabanlı, geriye dönük uyumlu ancak daha gelişmiş bir kayıplı ses codec bileşenidir. HD DVD videoları için standart ses formatıdır. Dolby Digital'in maksimum 640 kbit/s'lik bir artışıyla 6 Mbit/s'ye kadar veri hızlarını destekler.
    • Dolby Digital Live: Video oyunuları gibi etkileşimli ortamlar için gerçek zamanlı bir donanım kodlama teknolojisidir. PC veya oyun konsolundaki tüm ses sinyallerini 5.1 kanallı Dolby Digital formatına dönüştürür ve tek bir S/PDIF kablosu ile aktarır.
  • Dolby E: Üç boyutlu ve çok kanallı sesin dijital iki kanallı post prodüksiyon ve yayın altyapıları aracılığıyla dağıtımı veya geleneksel dijital video kasetlerinin, video sunucularının, iletişim bağlantılarının, anahtarlayıcıların ve yönlendiricilerin iki ses parçasına surround ses kaydı için optimize edilmiş profesyonel kodlama sistemi.
  • Dolby Stereo: 35 mm filmler için geliştirilmiş ve dört ses kanalı ile kodlanmış orijinal analog optik teknolojisi.
  • Dolby TrueHD: Stüdyo yöneticisine özdeş bit-bit ses üretimi sunar. HDMI ile birlikte yedi tam aralıklı 24 bit/96 kHz ayrı kanal (artı bir LFE kanalı, 7.1 surround) desteklenir.
  • Dolby Pulse: 2009'da piyasaya sürüldüğünde, Dolby'nin diğer dijital ses kodlayıcıları için yaygın olan Dolby meta verilerinin eklenmesi dışında HE-AAC v2 kodlayıcısı ile aynıdır.[10]
  • Dolby AC-4: ses kanalları ve/veya ses nesneleri içerebilen kayıplı bir ses sıkıştırma biçimidir.
  • Dolby Atmos: hem yatay hem de dikey ses yerleşimine sahip, kanal ve nesne tabanlı karıştırma ve dağıtımın bir kombinasyonunu kullanan teknoloji paketidir. İlk kez film olarak Cesur'da, oyunda ise Star Wars: Battlefront'ta kullanılmıştır.

Ses işleme

  • Dolby Headphone: Standart bir stereo kulaklık çiftinde 5.1 surround sesi simüle eden sanal surround uygulaması.
  • Dolby Virtual Speaker: iki standart stereo hoparlör kurulumunda 5.1 surround sesi simüle eder.
  • Dolby Surround, Dolby Pro Logic, Dolby Pro Logic II, Dolby Pro Logic IIx ve Dolby Pro Logic IIz: Bu kod çözücüler sesi daha fazla kanala iletir.
  • Audistry: ses geliştirme teknolojileri.[11]
  • Dolby Volume: ses seviyesi değişikliklerini azaltır.
  • Dolby Mobile: Dolby'nin surround ses teknolojisinin özellikle HTC Desire HD, LG Arena ve LG Renoir olmak üzere cep telefonları için tasarlanmış bir versiyonu.
  • Dolby Voice: Kurumsal düzeyde web konferansı için donanım ve yazılım ürünleri.[12]

Video işleme

  • Dolby Contrast: Yerel karartma yoluyla LED arka aydınlatma ünitelerine sahip LCD ekranlara gelişmiş görüntü kontrastı sağlar.

Dijital sinema

  • Dolby Digital Cinema
  • Dolby 3D
  • Dolby Atmos
  • Dolby Cinema: Dolby tarafından IMAX'e doğrudan rakip olarak geliştirilen sinema konsepti.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
  3. ^ "Ray Dolby: Inventor whose noise-reduction technology transformed sound reproduction". The Independent. 13 Eylül 2013. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 
  4. ^ "50 Years of innovation". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 
  5. ^ Gianluca Sergi (2004). The Dolby Era: Film Sound in Contemporary Hollywood (İngilizce). Manchester Üniversitesi Yayınları. s. 46. ISBN 0719070678. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 
  6. ^ "Star Wars and the Explosion of Dolby Stereo". Tested. 21 Mart 2014. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 
  7. ^ "Pixar's Brave to debut new Dolby Atmos sound system". BBC. 25 Nisan 2012. 20 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 
  8. ^ "Dolby Signs Agreement to Acquire Doremi Labs". Dolby. 24 Şubat 2014. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 
  9. ^ "Dolby Advanced Audio v2". 19 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 1 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2010. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 6 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 
  12. ^ "Dolby Voice". 17 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">EPG</span>

EPG, televizyon programlarına, radyo programlarına ve yazılı basına dijital yolla ulaşılmasını sağlamaktadır. EPG sayesinde radyo ve televizyonlarda gelecek program ve yayındaki program bilgileri öğrenebilmektedir. Program hakkında program başlığı, yayın saati ve yayın süresi öğrenilebilmektedir. Programlar hakkında kısa ön bilgi ve program hakkında resim gösterme imkânı sunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">HDMI</span> yüksek kalitede ses ve görüntü verisi aktaran ara birim

Yüksek çözünürlüklü çokluortam arayüzü veya kısaca HDMI, 2003 yılında ses (audio) ve görüntü (video) verilerini sıkıştırılmadan dijital olarak aktarmak için geliştirilmiş bir arabirimdir. HDMI; blu-ray disk çalar, HD-DVD disk çalar, bilgisayar, oyun konsolu, dijital uydu alıcısı gibi cihazları uyumlu ses ve görüntü cihazlarına bağlar. 2006 yılında HDTV, kameralar ve dijital fotoğraf makinelerinde de görülmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">LaserDisc</span>

LaserDisc veya Laserdisc (LD) ticari kullanıma sunulmuş ilk optik disk depolama ortamıdır. Laserdisc'in depolama kapasitesi oldukça yeterliydi ancak yedekleme ortamı olarak yetenekleri çok sınırlıydı. Temelde bu teknoloji pahalı ama yüksek kaliteli bir ev videosu formatı idi. Bugün yerini tamamen DVD'ye bırakmış durumdadır ve artık ne diskleri ne de bunları oynatacak cihazlar üretilmektedir. İlk laserdisc film 1978'de piyasaya verilmişti, son laserdisc film ise 2001'de üretildi. VHS'den çok daha kaliteli görüntü ve ses sunduğu halde pahalı ve hantal oluşu, sınırlı kapasitesi ve kayıt yapma imkânının olmayışı yüzünden bu teknoloji yaygınlaşamadı, hatta ABD ve Japonya dışındaki ülkelerin çoğuna uğramadı bile.

<span class="mw-page-title-main">Dijital ses işleme istasyonu</span>

Digital Audio Workstation (DAW) yani dijital ses işleme istasyonu, elektronik bir sistemde, ses kayıt ve editleme işlemlerinin yapıldığı ortama verilen isimdir. Bu işlemi ses editleme programlarında MIDI ile dijital sesi ilişkilendirip yapmak da mümkündür. Eski tip analog sistemlere göre DAW; kayıt, edit, mix, mastering gibi konular üzerinde çalışan kişilere büyük bir kolaylık ve hız sağlamaktadır. Bant kayıtlarındaki edit hataları, elektromanyetik alandan etkilenerek ortaya çıkan kayıplar gibi problemler yaşatmaz. Ses üzerinde yapılan işlemler pek çok kablo üzerinden geçerek değil virtual processor(sanal işlemci) üzerinden yapılır. Stüdyo gibi çalışma ortamlarında yerden de büyük kazanç sağlayarak pek çok hardware ekipmanları ufak bir kutuya (PC-MAC) sokar. Bu tip çalışma şekline "in the box" adı verilir. Günümüzde pek çok üst düzey ses mühendisi, mastering mühendisi, prodüktör vb. kişiler de tercihini DAW'dan yana kullanmaktadır. Başlıca programlar arasında Pro Tools, Cubase, Ableton Live, Cakewalk Sonar, Logic Pro, Adobe Audition, LMMS, Digital Performer ve Reaper sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">AC3Filter</span>

AC3Filter, AC3 biçimi ile seslendirilmiş AVI ve MPEG2 (DVD) filmlerinin oynatılması için gerekli olan bir çözücüdür. Çünkü oynatıcılar bu tür eklentiler olmadan böyle filmleri oynatamazlar. Mutlaka güncellenmeleri gerekir. Yazılım, ücretsiz ve açık kaynak kodludur.

Dolby Digital, Dolby Laboratuvarları tarafından geliştirilen veri ve ses sıkıştırma teknolojilerinin ismidir. Orijinal ismi, 1994'e kadar Dolby Stereo Digital olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ray Dolby</span> Amerikalı mucit ve mühendis (1933 – 2013)

Ray Milton Dolby, Amerikalı ses kayıt teknolojisi mucidi mühendis ve iş insanıdır. 1965'te kurduğu kendi soyadını taşıyan firma ile ses teknolojisi ve ses mühendisliği alanlarında çok önemli yenilikler yapmış bu sayede iki Oscar ve bir Grammy ödülü sahibi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ev sineması</span>

Ev sineması özel ses sistemleri ve büyük ekran televizyon ile sinemada yaşanılan deneyimin ev ortamında yaratılmasıdır. Sinemadakine benzer bir ses deneyimi yaşatmak için çok hoparlörlü bir düzen kurulur. Merkez hoparlörü görüntü kaynağının üstüne ya da altına yerleştirilir ve bu hoparlör konuşmaları aktarır. Ekranın sağına ve soluna konulan hoparlörler ses efektlerinin yanı sıra konuşmaların sağdan ya da soldan geldiği duygusunu vermeye yarar. Arka ya da yan hoparlörler çevresel sesleri ve efektleri verir. Subwoofer hoparlörü ise derin bas sesleri üretir. 5.1 ses düzeni 1 merkez, 2 ön 2 arka hoparlör ve 1 adet subwoofer kullanıldığı anlamına gelir.7.1 sistemlerde sağ ve sol yanlara birer hoparlör daha ilave edilir.

<span class="mw-page-title-main">Enkoder</span>

Enkoder, standardizasyon, hız ya da sıkıştırma amacıyla bilgileri bir biçimden veya koddan diğerine dönüştüren bir cihaz, devre, dönüştürücü, yazılım programı, algoritmadır.

Dolby TrueHD, Blu-ray Disc oynatıcılar ve A/V alıcıları gibi ev eğlence cihazlarında kullanılan Dolby Laboratories tarafından geliştirilen kayıpsız, çok kanallı bir ses çözücüdür. DVD-Video formatı için ses standardı olarak kullanılan Dolby Digital (AC-3) surround ses çözücü bileşeninin ardıllarından biridir. Bu uygulamada, Dolby TrueHD, DTS'nin kayıpsız bir çözücü bileşeni olan DTS-HD Master Audio ile rekabet eder.

<span class="mw-page-title-main">Nokia 808 PureView</span> Nokianın çıkardığı akıllı telefon

Nokia 808 PureView; 27 Şubat 2012'de Mobile World Congress'da duyurulan, Symbian destekli bir akıllı telefondur. Cihaz, Nokia'nın PureView Pro teknolojisini kullanan ilk Nokia akıllı telefondu. Cihazdaki tam çözünürlükte alınan görüntüyü düşük çözünürlüklü bir resim haline getiren bir piksel numuneleyici tekniği sayesinde kamerada yüksek çözünürlük ve ışık duyarlılığı elde edilir ve kayıpsız yakınlaştırma yapılabilir. Cihaz, Mayıs 2012'de piyasaya çıktığında kamerası en gelişmiş telefonlardan biriydi.

<span class="mw-page-title-main">HTC 7 Surround</span> HTC tarafından 2010da tanıtılan Windows Phone işletim sistemli telefon modeli

HTC 7 Surround HTC Corporation tarafından 8 Kasım 2010 yılında tanıtılan bir Windows Phone sistemli telefon modelidir. Windows Phone 7 sürümünde çalışır. HTC Surround, 8 Kasım 2010 tarihinde AT&T üzerinde faaliyete geçti. "Nereye giderseniz gidin eğlenceye kendinizi sarın" sloganı ile üretilti.

<span class="mw-page-title-main">Kafa kulaklığı</span>

Bir kafa kulaklığı, bir mikrofonu bir kulaklıkla birleştiren bir aksesuardır. Kulaklıklar, tek kulaklık (mono) veya çift kulaklık ile yapılır. Kulaklık, bir telefon ahizesinin eşdeğer işlevselliğini sağlar, ancak ahizesiz kullanım özelliğine sahiptir. Çağrı merkezleri ve diğer telefon yoğun işler dahil olmak üzere ve telefon görüşmesi sırasında her iki elinin de ücretsiz olmasını isteyen herkes için birçok kullanımı var.

<span class="mw-page-title-main">5.1 çevresel ses düzeni</span>

5.1 çevresel ses düzeni, altı kanallı üç boyutlu ses sistemleri için kullanılan ortak addır. 5.1, ev sinemalarında en sık kullanılan yerleşim düzenidir. Beş tam bant genişliği kanalı ve bir düşük frekans efekt kanalı kullanır. Dolby Digital, Dolby Pro Logic II, DTS, SDDS ve THX, ortak 5.1 sistemlerdir. 5.1 aynı zamanda dijital yayın ve müziğin standart üç boyutlu ses bileşenidir.

<span class="mw-page-title-main">Dijital radyo</span>

Dijital radyo, radyo spektrumu boyunca iletmek veya almak için dijital teknolojinin kullanılmasıdır. Radyo dalgaları ile dijital yayın, dijital yayın ve özellikle dijital ses radyo hizmetlerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Aktif gürültü kontrolü</span>

Aktif gürültü kontrolü (ANC) gürültü engelleme veya aktif gürültü azaltma (ANR) olarak da bilinir, özellikle birinciyi iptal etmek için tasarlanmış ikinci bir sesin eklenmesiyle istenmeyen sesi azaltmak için bir yöntemdir.

<span class="mw-page-title-main">Ses miksajı (müzik)</span>

Ses kaydı ve çoğaltmada, ses miksajı, çok kanallı kayıtları nihai bir mono, stereo veya surround ses ürününde optimize etme ve birleştirme işlemidir. Ayrı izleri birleştirme sürecinde bunların göreli seviyeleri ayarlanır ve dengelenir ve eşitleme ve sıkıştırma gibi çeşitli işlemler yaygın olarak tek tek izlere, iz gruplarına ve genel karışıma uygulanır. Stereo ve surround ses miksajında parçaların stereo alanı içindeki yerleşimi ayarlanır ve dengelenir. Ses miksaj teknikleri ve yaklaşımları çok çeşitlidir ve nihai ürün üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Dolby Atmos</span>

Dolby Atmos, Dolby Laboratories tarafından geliştirilen bir üç boyutlu ses teknolojisidir. Yükseklik kanalları ekleyerek mevcut surround ses sistemlerini genişletir ve seslerin üç boyutlu nesneler olarak yorumlanmasını sağlar. Atmos'un sinema pazarı için piyasaya sürülmesinin ardından, Atmos markası altında in-ceiling ve up-firing hoparlörler kullanan çeşitli tüketici teknolojileri piyasaya sürüldü.

Dolby surround, Dolby Laboratories tarafından geliştirilen bir ses işleme teknolojisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.