Dolanlar

Dolan, (Uygurca: دولان, basit Çince: 刀朗 veya 多朗) Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan bir halkdır.

Kendilerine Dolan olarak tanımlayan bu insanlar Yarkent Nehri ve Tarım Nehri vadisinde ve Lop Nur bölgesinde yaşarlar. Çağdaş Dolan halkı şimdi anadil diyalekti (genellikle Uygurca) konuşsa bile, bu bölgede daha erken bir kültür ve uygarlıktan ima ederler. Bazı bilgin ve gezginler, Dolanların Qing Hanedanlığı zamanında Kırgız ve Kazak oymaklarından oluştuğuna inanırlar.

Bir başka kaynaklarda Dolo ya da Dolonfit diye adlandırılan bu kabile, bugünkü Yeken nehri boyunca güneyden kuzeye doğru Mekit ve Maralbeşi İlçesi, sonra Tarım Nehri boyunca batıdan doğuya doğru Aksu’ya bağlı Avat, Karatal, Şayar, hatta Kuçar’ın güney bölgelerinde yaşamışlardır. Bunlar Çin tarih kaynaklarında eski Uygur kabilelerinden biri olarak gösterilmektedir.^[1] "Dolan" etnonomi milattan sonra 480’lı yıllarda tahta oturan Cücen hanı Dolon’un isminden gelmektedir.

Dolon’a tabi olan kabileler dağılınca yüksek arabalılar, yani Kanglılar’ın Börkli kabilesi de ayrılmış, bunlar daha sonra “Dolonlular” (Dolanlıklar) diye adlandırılmıştır. “Dolon” sözcüğü sesçil değişme uğrayarak “Dolan” biçiminde telaffuz edilmeye başlamıştır.^[2]

Dolan kültüründe bazı görünümler aynı kalmıştır, bunlar değişik tarzda müzik ve danslarıdır. Müzikleri telli, vurmalı çalgılar ve şarkı eşliğindedir. Bu müzik şimdi, bir Uygur Muqam müziğinin bir bölümü olarak sınıflandırılır, buna karşın müzik aletleri ve müzikal özellikleri Uygur oniki Muqam (Rak, Čäbbiyat, Segah, Čahargah, Pänjigah, Özhal, Äjäm, Uššaq, Bayat, Nava, Mušavräk ve Iraq denilen)'mından çok farklıdır.

1. Bash bayawan
2. Hudek bayawan
3. Sim bayawan
4. Chol bayawan
5. Dugamet bayawan
6. Jula
7. Oteng bayawan
8. Bom bayawan
9. Zil bayawan

• Svanberg, Ingvar. “Ethnic Categorizations and Cultural Diversity in Xinjiang: The Dolans along the Yarkand River.” Central Asiatic Journal, 40/2 (1996): 260-282.