İçeriğe atla

Dolama

Paronişi (Dolama)
UzmanlıkDermatoloji, acil tıp

Dolama veya paronişi, el ya da ayak tırnağının tabanında veya yanında tırnak ve deride görülen el veya ayağın sıklıkla duyarlı olduğu bakteri veya mantar enfeksiyonu olan bir tırnak enfeksiyonudur. Enfeksiyon birden (akut paronişi) veya yavaş yavaş (kronik paronişi) başlayabilir.[1][2] "Paronişi" sözcüğü; Yunanca παρωνυχία sözcüğünden gelmekte olup para "çevre" ile onyx "tırnak" sözcüklerinin birleşiminden ve soyut adlara gelen -ia son ekinin birleşiminden gelmektedir.

Belirti ve bulgular

Bir kıymıkta ikincil kütikül enfeksiyonu

Deri tipik olarak yoğun ağrı ile birlikte kırmızı, kaşıntılı ve sıcak olarak kendini gösterir. İrin genellikle, tırnak plağının aşamalı kalınlaşması ve kahverengileşmesi ile birlikte bulunur.

Nedenler

Akut paronişi genellikle bakterilerden kaynaklanır. Dolama genellikle topikal, oral veya her ikisinin de birleşimi olacak biçimde antibiyotiklerle tedavi edilir. Kronik paronişi çoğunlukla tırnak çevresindeki yumuşak dokuların maya enfeksiyonundan kaynaklanır, ancak aynı zamanda bakteriyel bir enfeksiyon da izlenebilir. Enfeksiyon sürekli ise neden genellikle mantardır ve tedavi edilmesi için antifungal krem veya boyaya gereksinim vardır.[3]

Risk faktörleri arasında ellerin çok sık olarak yıkanması ve yine çok sık olarak tırnak yemeden kaynaklanabilecek kütikül travması bulunmaktadır. Barmenlik mesleğinin yaygın olduğu ülkelerde bu enfeksiyon, bar çürüğü olarak da bilinir.[4]

Prosektörün paronişisi, örnekleri diseksiyon için hazırlayan kişiler olan prosektörlerle ilişkisi kurulduğundan dolayı bu adı alan, deri ve tırnakların tüberkülozunun birincil aşılanmasıdır (inokülasyonudur).

Kulak, burun, parmak ve ayak parmaklarının pullu, eritematöz, keratotik döküntüsü (papüller ve plaklar) ile ilişkili ağrılı paronişi; larinksin skuamöz hücreli karsinomu ile ilişkili akrokeratoz paraneoplastikanın bir göstergesi olabilir.[5]

Paronişi; diyabet, ilaca bağlı immünosupresyon[6] veya pemfigus gibi sistemik hastalıklarla ortaya çıkabilir.[7]

Tanı

Türleri

Aynı kişinin sol ve sağ yüzük parmakları. Parmağın sağındaki distal falanksında akut paronişi nedeniyle şişme görülmektedir.

Paronişi şu biçimde ayrılabilir:[8]

  • Akut paronişi; bir parmağın tırnağını veya daha az yaygın olarak da ayak parmağını çevreleyen doku kıvrımlarının altı haftadan az süren bir enfeksiyonudur.[2] Enfeksiyon genellikle yerel kızarıklık, şişme ve ağrı ile tırnağın kenarındaki paronişyumun içinde başlar.[9]:660 Akut paronişi genellikle kütikül veya tırnak kıvrımına doğrudan veya dolaylı travmadan kaynaklanır ve bulaşık yıkama, kıymık veya diken batması, tırnak yeme, şeytan tırnağını yeme veya koparma, parmak emme, manikür veya tırnak batması gibi göreceli olarak küçük olaylardan kaynaklanabilir.[10]:339
  • Kronik paronişi; bir parmağın tırnağını veya daha az yaygın olarak da bir ayak parmağının tırnağını çevreleyen doku kıvrımlarının altı haftadan fazla süren bir enfeksiyondur. Elleri veya ayaklarının nemli ortamlara maruz kalması ve sıklıkla kontakt dermatitten dolayı bireylerde yaygın olarak görülen bir tırnak hastalığıdır.:660 Kronik paronişide kütikül tırnak plağından ayrılır ve proksimal tırnak kıvrımı ile tırnak plağı arasındaki bölgeyi enfeksiyona karşı savunmasız bırakır.[11]:343 Bulaşık yıkama, parmak emme, kütikülleri agresif bir biçimde kesme veya kimyasallarla (hafif alkaliler, asitler vb.) sıkça temas etme buna neden olabilir.

Başka bir seçenek olarak, paronişi şu biçimde de ayrılabilir:[9]

  • Kandidal paronişi, Candida albicans tarafından üretilen tırnak kıvrımının iltihaplanmasıdır.[8]:310
  • Piyojenik paronişi veya irinli dolama, bakterilerin neden olduğu, tırnağı çevreleyen deri kıvrımlarının iltihaplanmasıdır.:254 Genellikle akut paronişi, sıklıkla bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklandığı için piyojenik bir paronişidir.[2]

Tedavi

Herhangi bir irin bulunmadığında, kullanımını destekleyecek kanıt eksikliğine karşın, akut paronişi için sıcak suda parmak bekletme uygulaması mantıklıdır.[12] Hafif olgular için mupirosin [Bactroban], gentamisin, basitrasin/neomisin/polimiksin B [Neosporin] gibi topikal antibiyotiklerle basit bir tedavi yeterli olabilir.[13] Klindamisin veya sefaleksin gibi antibiyotikler de sıklıkla kullanılır; klindamisin, MRSA'nın yaygın olduğu bölgelerde daha etkilidir. Bir apse belirtisi varsa (irin varlığı) drenaj önerilir.

Kronik paronişi, buna neden olan şeyden, topikal antifungal ve topikal steroidden kaçınılarak tedavi edilir.[14] Bu önlemlerin ardından düzelmeyenlerde oral antifungal ve steroid kullanılabilir veya tırnak kıvrımı cerrahi olarak çıkarılabilir.

Kaynakça

  1. ^ "Acute and chronic paronychia". Am Fam Physician. 77 (3). Şubat 2008. ss. 339-46. 
  2. ^ a b c Rockwell PG (Mart 2001). "Acute and chronic paronychia". Am Fam Physician. 63 (6). ss. 1113-6. 
  3. ^ "Doctor's advice Q: Whitlow (paronychia)". bbc.co.uk. 19 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2008. 
  4. ^ "Bar Rot". The Truth About Bartending. 27 Ocak 2012. 22 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  5. ^ Karen Allen, MD (17 Ağustos 2005). "eMedicine - Acrokeratosis Neoplastica". 5 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  6. ^ eMedicine'de Paronychia~clinical
  7. ^ "Nail disease in pemphigus vulgaris". Dermatol. Online J. 15 (7). 200. s. 2. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  8. ^ a b Richard D. Judge; George D. Zuidema; Faith T. Fitzgerald (1969). Clinical Diagnosis (İngilizce). Little, Brown Medical Division. ISBN 978-0-7216-2921-6. 
  9. ^ a b Fitzpatric's Dermatology in General Medicine (İngilizce). 2003. ISBN 978-0071380768. 
  10. ^ Rigopoulos (2008). "Acute and Chronic Paronychia" (PDF). American Family Physician. 77 (3). ss. 339-346. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2013. 
  11. ^ Rigopoulos (2008). "Acute and Chronic Paronychia" (PDF). American Family Physician. 77 (3). ss. 339-346. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Ocak 2013. 
  12. ^ Ritting (Mayıs 2012). "Acute paronychia". The Journal of Hand Surgery. 37 (5). ss. 1068-70; quiz page 1070. 
  13. ^ Rigopoulos (1 Şubat 2008). "Acute and Chronic Paronychia". American Family Physician (İngilizce). 77 (3). ss. 339-346. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  14. ^ Rigopoulos (1 Şubat 2008). "Acute and chronic paronychia". American Family Physician. 77 (3). ss. 339-46. 

Dış bağlantılar

Sınıflandırma
Dış kaynaklar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Öksürük ilacı</span> antitussifler

Öksürük ilacı öksürük ve öksürükle ilgili durumların tedavisinde kullanılan ilaçlara verilen isimdir. Öksürük ilaçları ikiye ayırılabilir: kuru öksürüklerin tedavisinde kullanılan öksürük dindirici antitussifler ve balgam üreten öksürüklerin tedavisinde kullanılan ekspektoranlar.

<span class="mw-page-title-main">Gut</span>

Gut veya damla hastalığı,, ayırt edici özelliği tekrarlayan akut enflamatuvar artrit—kırmızı renkli, hassas, sıcak, eklem şişliği— olan bir tıbbi durumdur. En sık etkilenen bölge, ayak başparmağının tabanındaki tarak kemiği-parmak kemiği eklemidir. Bununla birlikte kireçlenme, böbrek taşı veya ürat nefropati şeklinde de var olabilir. Gutun sebebi kanda ürik asit düzeylerinin yükselmesidir. Ürik asit kristalleşir ve kristaller eklemlerde, tendonlarda ve çevre dokularda birikir.

<span class="mw-page-title-main">Farenjit</span>

Farenjit, Pharyngitis yutağın (farenks) iltihaplanmasına (enflamasyon) yani yutak ve boğaz iltihaplanma verilen bir hastalıktır. Yutağın bazen mikrobik, bazen metabolik, bazen de çalışılan ortamın ısısına, tozuna bağlı olarak reaksiyon göstermesi olan farenjit sıklıkla boğaz ağrısı veya boğaz yangısı olarak anılır. Bademciklerin enfeksiyonu, tonsilit, de eş zamanlı olarak görülebilir.

Pamukçuk ya da oral kandidiyaz (oral candidiasis), Candida albicans mantarının ağız mukozasında yaptığı enfeksiyondur. "Pamukçuk" adı genelde bebeklerin ağzında görülen enfeksiyon için kullanılmakla beraber yetişkinlerin ağzında veya boğazında meydana gelen kandida enfeksiyonları için de kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Gastroenterit</span> mide ve/veya ince bağırsak iltihabı ile karakterize tıbbi durum

Gastroenterit veya mide-bağırsak iltihabı (gastroenteritis), mide ("gastro"-) ve ince bağırsak’ı ("entero"-) içeren mide bağırsak kanalı’nın iltihabı ("-itis") ile karakterize olan ve ishal, kusma, karın ağrısı ile krampa sebep olan bir tıbbi durumdur. Mide iltihabından gastro, mide mikrobu ve mide virüsü olarak da bahsedilmiştir. Grip ile ilgisi olmamasına rağmen mide gribi ve gastrik grip olarak da adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kalp yetmezliği</span> kalbin karıncıktaki kanı damarlara yeteri kadar gönderememesi sonucu oluşan rahatsızlık

Kalp yetmezliği, kalbin sağ, sol veya her iki karıncığının içindeki kanı, her vuruşunda damarlara yeterli miktarda gönderememesi sonucu oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Bulantı</span> tıbbi semptom veya durum

Bulantı veya mide bulantısı bazen kusma dürtüsü olarak algılanan yaygın bir huzursuzluk ve rahatsızlık hissidir. Ağrılı olmamakla birlikte, uzun sürmesi halinde zayıflatıcı bir semptom olabilir ve göğüste, karında veya boğazın arkasında rahatsızlık hissi olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İdrar yolu enfeksiyonu</span> i̇drar yolunun bir kısmını etkileyen enfeksiyon

İdrar yolu enfeksiyonu (İYE), idrar yolunun bir bölümünü etkileyen bir enfeksiyondur. Alt idrar yollarını etkilediğinde mesane enfeksiyonu (sistit), üst idrar yollarını etkilediğinde ise böbrek enfeksiyonu (piyelonefrit) olarak bilinir. Alt idrar yolu enfeksiyonu belirtileri arasında idrar yaparken ağrı, sık idrara çıkma ve mesanenin boş olmasına rağmen idrar yapma ihtiyacı hissetme yer alır. Böbrek enfeksiyonu semptomları arasında genellikle alt İYE belirtilerine ek olarak ateş ve ağrı yer alır. Nadiren idrar kanlı görünebilir. Çok yaşlılarda ve çok gençlerde belirtiler belirsiz veya spesifik olmayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Piyelonefrit</span> Hastalık

Piyelonefrit böbreğin piyelumuna (pelvisine) ulaşmış bir yükselen idrar yolu enfeksiyonudur. Eğer enfeksiyon ciddi ise "ürosepsis" terimi ile eşanlamlı olarak kullanılır. Tedavisi için antibiyotik, ayrıca hastalığın temel nedeninin giderilmesi gerekir. Nefritin bir türüdür. Piyelit olarak da adlandırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Orta kulak iltihabı</span> orta kulağın iltihaplanması

Orta kulak iltihabı veya otitis media, orta kulağın bir grup iltihabi hastalığıdır. İki ana tipten biri olan akut orta kulak iltihabı (AOKİ), genellikle kulak ağrısı ile ortaya çıkan hızlı başlangıçlı bir enfeksiyondur. Küçük çocuklarda bu durum kulağın çekilmesi, ağlamanın artması ve uykusuzlukla sonuçlanabilir. Yemek yemede azalma ve ateş de görülebilir. Diğer ana tip efüzyonlu orta kulak iltihabıdır (EOKİ), tipik olarak semptomlarla ilişkili değildir, ancak bazen bir dolgunluk hissi tanımlanır; orta kulakta enfeksiyöz olmayan sıvının varlığı olarak tanımlanır ve genellikle bir akut orta kulak iltihabı atağından sonra haftalar veya aylar boyunca devam edebilir. Kronik süpüratif orta kulak iltihabı (KSOKİ), altı haftadan uzun süre kulaktan akıntı ile birlikte delikli bir timpanik membranla sonuçlanan orta kulak iltihabıdır. Akut orta kulak iltihabının bir komplikasyonu olabilir. Ağrı nadiren mevcuttur. Her üç orta kulak iltihabı türü de işitme kaybı ile ilişkili olabilir. EOKİ'ye bağlı işitme kaybı olan çocuklar işaret dilini öğrenmezlerse bu durum öğrenme yeteneklerini etkileyebilir.

İntersitisyel nefrit (veya tübülo-intersitisyel nefrit) böbrek tübüllerini çevreleyen intersitisyumunu etkileyen bir nefrit türüdür. Bu hastalık akut, yani aniden veya kronik, yani yavaş seyirli olarak gelişip devam eden ve böbrek yetmezliğiyle sonuçlanan tablolar halinde ortaya çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Akut bronşit</span> Sağlık durumu

Aynı zamanda, chest cold olarak da bilinen akut bronşit, akciğerlerin bronşlarının kısa süreli iltihaplanmasıdır. En sık görülen semptomu öksürüktür. Diğer semptomları arasında balgamlı öksürük, sibilan ral, dispne, ateş, göğüste rahatsızlık vardır. Enfeksiyon birkaç ila on gün arasında sürebilir. Öksürük, birkaç hafta boyunca devam edebilir ve toplam belirti süresi genellikle üç hafta civarındadır. Bazılarının altı haftaya kadar semptomları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Larenjit</span> Üst solunum yolu enfeksiyonu (Gırtlak iltihabı)

Larenjit, gırtlak iltihabıdır. Belirtiler genellikle kısık bir ses içerir ve ateş, öksürük, boynun önündeki ağrı ve yutma rahatsızlığını içerebilir. Tipik olarak, bunlar iki hafta sürer.

<span class="mw-page-title-main">Eritrazma</span> yüzeysel deri enfeksiyonu

Eritrazma, kahverengi, pullu deri yamalarına neden olan yüzeysel bir deri enfeksiyonudur. Deri florasının normal bir parçası olan Corynebacterium minutissimum bakterisi neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Tırnak yeme</span>

Tırnak yeme, aynı zamanda onikofaji olarak da bilinen, ağzın bir kompulsif alışkanlığıdır. Bazen işlevsel olmayan (parafonksiyonel) etkinlik olarak tanımlanmaktadır; işlevsel olmayan etkinlik, ağzın konuşma, yeme veya içme dışındaki sık kullanımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mastoidit</span> Orta kulak hastalığı

Mastoidit kafatası tabanında bulunan, temrporal kemiğin bir parçası olan ve içierisinde hava hücreleri olan mastoid parçanın enfeksiyonu olarak tanımlanır. Enfeksyon mastoid boşluktaki hava hücreleri içerisindeki mukozal yüzeyin infalamasyonudur. Mastoid parça içerisindeki hava hücreleri kulakla bağlantı halindedir. Mastoidit sıklıkla yeterli tedavi edilmemiş akut Orta kulak iltihabı sonucunda gelişir ve eskiden çocukluk çağında ölüm sebeplerinin önemli bir kısmından sorumluydu. Günümüzde gelişmiş antibiyotikler nedeniyle gelişmiş ülkelerde bu hastalıklar daha çok medikal tedavi ile takip edilemkte, cerrahiye nadiren ihtiyaç duyulamktadır. Antibiyotik reçete edilme oranlarında azalma olması günümüzde orta kulak iltihabı artışına sebep olmamıştır. Bunun bir nedeninin çocukluk çağı aşılarından olan Hemofilus ve Streptokok aşıları olduğu düşünülmektedir.Tedavi edilmemiş enfeksiyonlar komşu kemik yapılara ve kafa içi alana yayılarak ciddi komplikasyonlara sebep olabilir.

Q humması veya Q ateşi, insanları ve diğer hayvanları etkileyen bir bakteri olan Coxiella burnetii'nin, neden olduğu bir hastalıktır. Bu organizma doğada yaygın değildir ancak sığır, koyun, keçi, kedi ve köpekler dahil diğer evcil memelilerde bulunabilir. Enfeksiyon, spor benzeri küçük hücreli bir varyantın solunmasından ve enfekte hayvanların süt, idrar, dışkı, vajinal mukus veya meni ile temastan kaynaklanır. Nadiren hastalık kene kaynaklıdır. Kuluçka süresi 9-40 gündür. İnsanlar Q hummasına karşı savunmasızdır. Ateş ve enfeksiyon birkaç organizmadan bile kaynaklanabilir. Bakteri zorunlu hücre içi bir patojendir.

<span class="mw-page-title-main">Tropikal ülser</span>

Tropikal ülser, daha çok orman küfü olarak bilinir, mycobacterumu içeren bir grup mikroorganizmanın etkili olduğu bir polimikrobiyal enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkan kronik ülseratif deri lezyonudur. Bu durum tropikal iklimlerde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Karaciğer yetmezliği</span>

Karaciğer yetmezliği, karaciğer’in normal fizyolojinin bir parçası olarak normal sentetik ve metabolik fonksiyonlarını yerine getirememesidir. Akut ve kronik (siroz) olmak üzere iki şekli vardır. Son zamanlarda, akut-kronik karaciğer yetmezliği (ACLF) denilen karaciğer yetmezliğinin üçüncü bir tipi giderek daha fazla tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Üst solunum yolu enfeksiyonu</span> burun, sinüsler, yutak veya gırtlak dahil olmak üzere akut bir enfeksiyonun neden olduğu hastalık

Üst solunum yolu enfeksiyonu (ÜSYE), burun, sinüsler, farenks, larenks veya trakea dahil olmak üzere üst solunum yollarını tutan akut bir enfeksiyonun neden olduğu bir hastalıktır. Bu genellikle burun tıkanıklığı, boğaz ağrısı, bademcik iltihabı, farenjit, larenjit, sinüzit, orta kulak iltihabı ve soğuk algınlığını içerir.  Enfeksiyonların çoğu doğası gereği viraldir ve diğer durumlarda neden bakteriyeldir. ÜSYE'ler mantar veya helmintik kaynaklı da olabilir, ancak bunlar daha az yaygındır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.