İçeriğe atla

Dobruca Tatarcası

Dobruca Tatarcası
tatarşa
Ana dili olanlarRomanya (Dobruca)
Dil ailesi
Altay dilleri
Yazı sistemiLatin alfabesi
Dil kodları
ISO 639-3
Meyve isimleri

Dobruca Tatarcası veya Romanya Tatarcası (kendilerince tatarşa; Rumencelimba tătară), Romanya'da Dobruca bölgesinde yaşayan Romanya Tatarları tarafından konuşulan Kıpçak ve Oğuz grubundan Kırım Tatarcasının bir lehçesidir.[1][2][3] Bulgaristan ve Türkiye'de bulunan Tatarlar da bu lehçe ile konuşmaktadır.

Varyantlar

3 ana varyantı bulunur:[4]

  • Dobruca Nogaycası, Köstence'nin yakın ve uzak kuzeyinde Tulça'da konuşulur ve Kıpçakça öğeleri korumakta en muhafazakâr olanıdır.
  • Dobruca Tatarcası, genellikle Köstence'nin güneyinde ve merkezinde konuşulur ve Oğuzcadan önemli ölçüde etkilenmiştir.
  • Dobruca Tatçası, Hacioğlu, Pazarcık şehirleri civarında konuşulur ve Oğuzcaya en yakın olanıdır.

Alfabe

Romanya Tatarcası için kullanılan larin alfabesi

Romanya'daki Tatarlar tarafından kullanılan Latin alfabesi.[5]

A a B b C c Ç ç D d E e F f
G g Ğ ğ H h I ı İ i Ĭ ĭ J j K k L l
M m N n Ñ ñ O o Ö ö P p Q q R r
S s Ş ş (Ș ș)* T t U u Ü ü V v W w Y y Z z

Kaynakça

  1. ^ Uyğur, Sinan (2011). Dobruca Tatar Türklerinde abece ve yazım sorunu[]. Karadeniz Araştırmaları, Yaz 2011, Sayı 30, sayfa: 71-92
  2. ^ Önal, Mehmet Naci (1997). Dobruca Rüekleri'nin bilmeceleri 21 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. folklor/edebiyat, 1997, sayı: 10, sayfa: 83-107.
  3. ^ Önal, Mehmet Naci (2010). Romanya Dobrucası Tatar halkının sözlü edebiyatları 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Problemı Filologii Narodov Povolzvya Sbornuk Smameu, Moskova, sayfa: 204-209.
  4. ^ Eker, Süer (2006). Ekstra küçük bir dil olarak Romanya "Tatar Türkçesi" 17 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Ismail H. A. Ziyaeddin, Ali Cafer Ahmet-Naci, Nida Ablez and Risa Iusein (2015). ALFABE. Constanta: Editura Imperium. s. 78). ISBN 978-606-93788-8-5. 

Bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tatarca</span> Tatarlar tarafından konuşulan Türk dili

Tatarca veya İdil Tatarcası, Türk dillerinin Kıpçak grubuna bağlı bir dildir. Aynı aileden bir lehçe olan Kırım Tatarcasından ayırmak için “Kazan Tatarcası” olarak da adlandırılır. Çoğunluğu, Rusya Federasyonu içindeki Tataristan'da yaşayan Tatarlar tarafından konuşulur. Tataristan Cumhuriyeti'nin Rusça ile birlikte iki resmî dilinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Azerice</span> Azerbaycanın resmî dili olan Türk dili

Azerice, Azerbaycanca veya Azerbaycan Türkçesi, Türk dilleri dil ailesinin Oğuz grubu içerisinde yer alan ve bir Türk halkı olan Azerilerin ana dilini oluşturan dil. En çok konuşucusu İran Azerbaycanı'nda bulunan dil, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Dağıstan'ın ise resmî dilleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Mecidiye, Köstence</span> Romanyada kent

Mecidiye, Romanya'nın Dobruca bölgesi, Köstence ilinde bulunan, 43.800 kişilik nüfuslu (2003) olan bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Köstence</span> Romanyada belediye ve şehir

Köstence, Romanya'nın Dobruca bölgesinde, Karadeniz kıyısındaki en büyük liman şehri.

<span class="mw-page-title-main">Rumence</span> Romanyanın resmî dili

Rumence, Romanya'nın resmî dilidir ve Latin dillerinin doğu koluna mensuptur. Çoğunluğu Romanya ve Moldova'da yaşayan 28 milyon kişi tarafından konuşulur. Moldova'nın resmî dili Moldovaca da Rumence ile aynı olmasına rağmen ülke yasaları kapsamında ülkenin resmî dili Moldovaca olarak yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uygurca</span> Uygur Türkçesi

Uygurca veya Yeni Uygurca, Uygurlar tarafından konuşulan, Türk dillerinin Uygur grubunda yer alan bir dil.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Başkurtça</span> Kıpçak grubundan, Başkurdistanın resmi dili

Başkurtça veya Başkırca, çağdaş Türk yazı dillerinden biridir ve Kıpçak grubuna bağlıdır. Çoğunluğu Başkurdistan'da yaşayan Başkurtlarca konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzca</span>

Gagavuzca veya Gagauzca, çoğunluğu Moldova'daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzların konuştuğu Batı Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili. Gagavuzca, Balkan Gagavuzcasından bir dereceye kadar farklı bir dildir. Kimi Türkologlar ise Gagavuzca'yı ayrı bir dil veya lehçe saymayarak Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızlarına dahil etmişlerdir. Yaklaşık 300.000 kişi tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Türkleri</span> etnik grup

Romanya Türkleri terimi Romanya'daki etnik Türk azınlığını ifade eder. 2002 yılında yapılan nüfus sayımını yansıtan bir araştırma merkezine göre, Türklerin sayısı, toplam nüfusun %0.14'ünü oluşturacak şekilde 32.098'dir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Tatarları</span>

Romanya Tatarları, Romanya'da ve Bulgaristan'da Dobruca bölgesinde yaşayan Kıpçak ve Oğuz grubundan Kırım Tatarlarının bir kolu olan Sünni Müslüman Türk halkı. Halk arasında Nevruz geleneği vardır. Romanya Tatar Türkleri Müslüman Demokrat Birliği (UDTTMR) Tatarları siyasi olarak Romanya'da temsil etmektedir.

Türk dili tarihi, çivi yazılı Sümerce tabletlerdeki alıntı kelimeler şeklinde bilinen ilk örneklerine rastlanan, coğrafya olarak Moğolistan ve Çin içlerinden Avrupa’nın ortalarına, Sibirya’dan Hindistan ve Kuzey Afrika sahasına kadar yayılmış olan Türk dilinin tarihidir. Günümüzde Asya ve Avrupa kıtalarında konuşulan ve yazılan Türk yazı dilleri ve bunların ağızlarının tarihî süreçlerini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kral Camii</span> Romanyanın Köstence şehrinde yer alan tarihi bir dini yapı

Kral Camii veya I. Karl Camii, Romanya'nın Köstence şehrinde yer alan tarihi bir dinî yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Saim Osman Karahan</span>

Saim Osman Karahan, Kırım Tatar dil bilgini ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Romanya'daki Kırım Tatarları</span>

Romanya'daki Kırım Tatarları, Romanya'da yaşayan Kırım Tatarı azınlığıdır. Yapılan nüfus sayımına göre 2011 yılında ülkede 20.282 Tatar yaşamaktadır ve bunların büyük çoğunluğu Kırım Tatarı'dır.

Mehmet Niyazi Cemali, Rumen ve Kırım Tatarı şair, gazeteci, öğretmen, akademisyen ve etnik Tatar davasının aktivistiydi. Rus İmparatorluğu ve Kırım'da geçirdiği yaşamının bir parçası olan eserlerinin çoğunu Kırım Tatarcasında ve Osmanlı Türkçesinde yazmıştır. Niyazi, Kırım Tatar Diasporası ile Kırım arasındaki bağlantıyı sürdürmede önemli bir rol oynamış olmasından dolayı itibarlı bir konuma sahiptir.

Septar Mehmet Yakub veya Romence Septar Mehmet Iacub, Kırım Tatarı bir avukat, düşünür, Tatar ve Türklerin Dobruca'daki ruhani lideri, Romanya'daki Müslüman topluluğun Müftüsü. Birlikte yaşama ve barışın bir destekçisi idi.

Kadriye Nurmambet ; 21 Ağustos 1933, Dobriç Romanya Krallığı - 31 Ocak 2023), Romanyalı Kırım Tatarı azınlıktan halk müziği sanatçısı ve folklorist. Milli ilgileri üzerinde topladı ve Dobruca Bülbülü olarak tanındı.

Emel Emin Romanya doğumlu Kırım Tatarı şair, çevirmen, Türkolog ve eğitimci. Emel, eserlerini Türkçe yazıyor. Şiirlerinin çoğu serbest şiir olmasına rağmen, bazen heceli dizeler kullanıyor. Geleneksel şiir biçimlerine olan sevgisiyle gazel ve rubayatlar yayınladı.

Kırım Tatar dili üç lehçeden oluşur. Standart dil, Kıpçak-Cuman kolunun bir parçası olan orta lehçe ile yazılmıştır. Oğuz kolunda yer alan kıyı ağzı olarak da bilinen güney ağzı ve Kıpçak dilinde de nogai ağzı olarak da bilinen kuzey ağzı vardır.