İçeriğe atla

Doğum travması (fiziksel)

Doğumda beyin travması
Normal doğum prosedürü için çocuğun anne karnındaki pozisyonu önemlidir. Çocuğun ilk olarak baş kısmının çıkması tercih edilir.
UzmanlıkObstetrik, pediatri

Doğum travması, yeni doğmuş bir çocuğun doku ve organlarında, genellikle doğum sırasındaki fiziksel baskı veya travmanın bir sonucu olarak meydana gelen hasarı ifade eder. Bu terim aynı zamanda beyne veya kafatasına verilen hasarın genellikle bilişsel nitelikteki uzun vadeli sonuçlarını da kapsar.[1] Doğum travmasının tıbbi araştırması 16. yüzyıla kadar uzanır ve yanlış yönetilen doğumun morfolojik sonuçları Rönesans dönemi tıp literatüründe anlatılır. Doğum yaralanması, tıp ilkelerinde benzersiz bir ilgi alanı ve çalışma alanıdır. ICD-10'da "doğum travması" 49 ayrı kod (P10-Р15) ile gösterildi.

Bununla birlikte, doğum travmasının neden olduğu beyin hasarı ile intrauterin asfiksinin neden olduğu beyin hasarı arasında genellikle yapılması gereken net ayrımlar vardır. "Doğum travması" ile "doğum yaralanması" arasında ayrım yapmak da çok önemlidir. Doğum yaralanmaları, doğum sırasında meydana gelen sistemik hasarları (hipoksik, toksik, biyokimyasal, enfeksiyon faktörleri, vb.) kapsar, ancak "doğum travması" büyük ölçüde mekanik hasara odaklanır. Caput succedaneum, morluklar, kraniyal kemiklerin yer değiştirmeleri boyunca kanamalar ve karaciğerin subkapsüler hematomları bildirilen doğum yaralanmaları arasındadır. Öte yandan doğum travması, fiziksel doğum yaralanmalarının devam eden yan etkilerini, ardından gelen telafi edici ve adaptif mekanizmaları ve hasar sonrası patolojik süreçlerin (patogenez) gelişmesini kapsar.[2]

Belirti ve bulgular

Doğum travmasından kaynaklanan komplikasyonlar kafa, omurilik, yumuşak dokular ve organlarda hasara neden olabilir.[2]

Bebeğin kafasındaki travma caput succedaneum, kafatası kırıkları, ekstrakraniyal ve intrakraniyal kanamalar ve kraniyal sinir yaralanmaları şeklinde kendini gösterebilir. caput succeedaneum, doğum kanalından geçerken artan basınçtan damarların sıkışması sonucu saçlı deride ödem olarak görülür.[2]

Batı dünyasında üçüncü dünya ülkelerine kıyasla doğum travması nadirdir. Batı dünyasında yaralanma sezaryenlerin %1,1'inde görülür.[3][4]

Nedenler

  • Sefalo-pelvik orantısızlık,
  • hızlı ve acil doğum,
  • uzun süreli ve geç doğum,
  • anormal doğum pozisyonu,
  • Asenklitik doğum (fetüsün başının leğen kemiği girişinde pozisyon değiştirmesi),
  • anormal fetal duruş (ekstansör kafa yerleştirme),
  • obstetrik dönüş,
  • doğumun hızlanması ve uyarılması,
  • makat prezentasyon (doğum kanalına giren kısmın makat olması yani bebeğin ters durması),
  • forseps ve vakumla ekstraksiyon.[5]

Doğum sürecinde çeşitli yaralanma meydana gelebilse de, bazı durumlar iyi tanımlanmıştır. Brakial pleksus felci, 1000 canlı doğumda 0,4 ila 5,1 bebekte görülür.[6] Doğum sırasında kafa travması ve beyin hasarı, bir dizi duruma yol açabilir: caput succedaneum, sefalohematom, subgaleal kanama, subdural kanama, subaraknoid kanama, epidural kanama ve intraventriküler kanama .

Doğum sırasında en sık görülen kemik kırılması klavikulada görülmektedir. (% 0,5).[7]

Epidemiyoloji

100.000 doğumda doğum asfiksi ve doğum travması için yeti yitimine ayarlanmış yaşam yılı (2002)[8]
  veri yok
  150'denaz
  150-300
  300-450
  450-600
  600-750
  750-900
  900-1050
  1050-1200
  1200-1350
  1350-1500
  1500-1750
  1750'den fazla

Kaynakça

  1. ^ V.V.Vlasyuk Birth trauma and perinatal disorders of cerebral circulation. St. Petersburg, "Nestor History, 2009 - 252 p. 978-5-98187-373-7.
  2. ^ a b c "Birth Trauma". PubMed (İngilizce). 2020. PMID 30969653. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  3. ^ "Fetal injury associated with cesarean delivery". Obstet Gynecol. 108 (4): 885-90. Ekim 2006. doi:10.1097/01.AOG.0000237116.72011.f3. PMID 17012450. 
  4. ^ "רשלנות רפואית בהריון". 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Cumartesi, 2 Mayıs 2020
  5. ^ "Operative vaginal delivery and neonatal and infant adverse outcomes: population based retrospective analysis". BMJ. 329 (7456): 24-9. Temmuz 2004. doi:10.1136/bmj.329.7456.24. PMC 443446 $2. PMID 15231617. 
  6. ^ "Perinatal brachial plexus palsy". Paediatr Child Health. 11 (2): 93-100. Şubat 2006. PMC 2435328 $2. PMID 19030261. 
  7. ^ "Clavicle fracture in labor: risk factors and associated morbidities". J Perinatol. 21 (8): 513-5. Aralık 2001. doi:10.1038/sj.jp.7210594. PMID 11774010. 
  8. ^ "Mortality and Burden of Disease Estimates for WHO Member States in 2002". World Health Organization. 2002. 24 Mart 2006 tarihinde kaynağından (xls) arşivlendi. 
Sınıflandırma


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kanama</span>

Kanama, canlı bir organizmada kanın kalp ve damar boşluğu (lümeni) dışına çıkmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Beyin kanaması</span> Beyni besleyen damarlardan bir veya birkaçının hastalık veya darbe sonucu zedelenip kanaması

Beyin kanaması, beyni besleyen damarlardan bir veya birkaçından dışarı kan sızması sonucu, kanla beslenen bölgenin çalışamaz duruma gelmesidir. Bu durum aniden oluşabilmektedir ve genellikle yüksek tansiyon hastalarında görülebilmektedir. Beyin kanaması sonucu hastada felç, inme meydana gelebilmektedir.

Serebral palsi (SP), gelişmekte olan beyinde intrauterin dönemde veya yaşamın ilk aylarında oluşan lezyon ya da zedelenme sonucu gelişen, ilerleyici olmayan ancak yaşla birlikte değişebilen, hareketi kısıtlayıcı kalıcı motor fonksiyon kaybı, postür ve hareket bozukluğudur. Bu hastalarda epilepsi, zeka geriliği, davranış bozukluğu, yutma sorunları, kas-iskelet bozuklukları gibi ikincil tıbbi sorunlar görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Hidrosefali</span> beyin ventriküllerinde ve boşluklarında normalin üzerinde BOS birikmesi

Hidrosefali, "beyinde su toplanması" olarak da bilinen, beyin ventriküllerinde ve boşluklarında normalin üzerinde BOS birikmesi durumudur. Bu durum kafatasının içindeki kafa boşluğunda basıncın artmasına ve kafanın artan ölçüde büyümesine, kasılmalara ve zihinsel engelli olma sonuçlarına yol açabilir. Bu terim hidro (su) ve sefali (kafa) terimlerinden türemiştir.

Glasgow Koma Skalası (GKS), bir insanın bilinç durumunu başlangıçta ve sonraki değerlendirmelerde güvenilir ve objektif olarak kaydetmeyi amaçlayan bir yöntemdir. Hasta skalanın kriterlerine göre değerlendirildiğinde, hastaya 3 ile 14 ya da 15 arasında puanlar verilir.

<span class="mw-page-title-main">Dissemine intravasküler koagülasyon</span>

Dissemine intravasküler koagülasyon, DIC, dissemine intravasküler koagülopati veya yaygın damariçi pıhtılaşma; pıhtılaşmanın geniş çapta aktivasyonu ile meydana gelen ve küçük-orta çaplı damarlarda trombotik tıkanmalarla karakterize ciddi bir klinik sendrom/semptomdur. Bu tablo hemodinamik ve metabolik bozukluklar neticesinde ortaya çıkar ve organlara kan iletiminde aksamaya ve çoklu organ yetmezliğine sebep olur.

<span class="mw-page-title-main">Epizyotomi</span>

Epizyotomi veya perineotomi, doğumun ikinci aşamasında kadınlarda perineye ve arka vajen duvarına uygulanan planlı cerrahi kesi işlemidir. Bu işlemin amacı doğum esnasında oluşabilecek kontrolsüz perine yırtıklarını ve yumuşak doku hasarını engellemektir. Lokal anestezi altında yapılır ve doğum sonrası kesi tekrar dikilir. Önceleri doğum esnasında perine yırtıklarını engellemek amacıyla rutin olarak öneriliyordu ancak yapılan çalışmalar sonucu rutin uygulamanın komplikasyonlarının daha fazla olduğu görüldüğünden artık gerekli olduğu durumlarda kullanılması önerilmektedir. 'Cilt dokusu genişletme' tekniği yani vajina girişinin kademeli ve acısız şekilde iki elin dört parmağıyla 7 gün üst üste genişletilmesi epizyotomiye alternatif bir metoddur. Yine de kadınlara özel en yaygın cerrahi işlemlerden biridir. Amerika Birleşik Devletleri'nde 2012 yılı itibarıyla vajinal doğumların %12'sinde gerçekleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Crush sendromu</span> tıbbi durum

Crush sendromu, iskelet kasında ezilme yaralanmasından sonra büyük şok ve böbrek yetmezliği ile karakterize tıbbi bir durumdur. Ezilme yaralanması, vücudun etkilenen bölgelerinde kas şişmesine ve/veya nörolojik rahatsızlıklara neden olan kolların, bacakların veya vücudun diğer kısımlarının sıkışması iken, crush sendromu sistemik belirtilerle birlikte lokalize ezilme yaralanmasıdır. Vakalar genellikle deprem gibi felaketlerde, devrilen duvarların altında kalan kişilerde görülür.

<span class="mw-page-title-main">Yağ embolisi</span>

Yağ embolisi genelde uzun kemik kırığı, yumuşak doku travması ve yanık gibi fiziksel travmalar sonucu ortaya çıkan bir emboli türüdür. Trombus(kan pıhtısı)dan kaynaklanan

<span class="mw-page-title-main">Yaralanma</span> harici bir kaynaktan kaynaklanan yara

Yaralanma, zararlı bir fiziksel etki sonucu biyolojik bir organizmanın hasar görmesidir. Travma ise, tehlikeli sonuçlar ortaya çıkarabilecek daha ağır bir yaralanma türüdür.

Himenoplasti ya da kızlık zarı dikimi kalıcı bir cerrahi operasyon ile kızlık zarının yenilenmesidir. Terim, Yunancada "zar" anlamına gelen hymen ve "sütür" anlamına gelen raphḗ kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. Aynı zamanda himenoplasti olarak da bilinir ancak bu terim "himenektomi"yi de içerir. Bu tür prosedürler genel olarak jinekolojinin bir parçası olarak kabul edilmez, ancak Amerika Birleşik Devletleri, Orta Doğu, Güney Kore ve Batı Avrupa'daki bazı plastik cerrahi merkezlerinde günlük bir operasyon olarak yapılır. Operasyonun yaptırılmasındaki amaç, bazı toplumlarda bakireliğin kanıtı olarak kabul edilen ve ilk cinsel ilişki sırasında gerçekleşen kanamanın yeniden olmasını sağlamaktır.

<span class="mw-page-title-main">Kafa içi basıncı</span> kafatası içerisinde kan, BOS ve beyin dokusunun oluşturduğu basınç

Kafa içi basıncı (KIB) veya intrakraniyal basınç (İKB) kafatası içerisindeki Beyin-omurilik sıvısı ve beyinin oluşturduğu basınçtır. Ölçü birimi milimetre-cıva (mmHg)'dır. Düz zeminde uzanan sağlıklı bir erişkinde normal aralık 7-15 mmHg aralığındadır. Vücut kafa içi basıncını denge halinde tutmak için bir takım mekanizmalara sahiptir. Kafa içi basıncında 1 mmHg civarında oynamalar meydana gelebilir. Bunlar pozisyon, beyin omurilik sıvısının emilimi veya üretimi esnasında olur ve hızla dengelenir. Kafa içi basınç değişikliklerine sebep olan etkene bağlı olarak kafatası sabit bir hacime sahip olduğu için içerideki diğer bileşenlerde hacimsel değişimler meydana gelir. Öksürmek veya ıkınmak gibi bazı manevralardan sonra da göğüs içi ve karın içi basıncındaki artışa bağlı ana toplar damarlar üzerindeki basınç ve dolayısıyla direnç artacağından kafa içi basıncıda yükselir. Normal şartlarda kafa içi basıncı sağlıklı bir erişkinde 7-17 mmHg civarındadır. Bu değerin 20 mmHg'nin üstine çıkması durumunda artmış kafa içi basıncı veya kafa içi hipertansiyonu olarak adlandırılır ve tedavi gerektirir.

<span class="mw-page-title-main">Subdural kanama</span> kafa travmaları sonrası ortaya çıkan, beyin zarları arasında olan bir kanama şekli

Subdural kanama beyini çevreleyen beyin zarlarından dura mater ile araknoid zar arasında, sıklıkla travma sonrası ortaya çıkan kanamalardır. Kanamanın kaynağı genellikle subdural aralıkta bulunan köprü venlerinin yaralanmasıdır. Subdural kanamalar kitle etkisi yaratırlar ve beyin dokusuna baskı uygulayarak hasar meydana getirirler. Akut subdural kanamalar sıklıkla yaşamı tehdit eder. Kronik subdural kanamalar ise eğer doğru şekilde tedavi edilirse sonuçları oldukça iyidir. Tedavi ve iyileşme döneminde 6-8 ay boyunca amnezi, anksiyete, dengesizlikler ve şiddetli baş ağrıları görülür.

<span class="mw-page-title-main">Kafa travması</span>

Kafa travması, kafatası veya beyinde travma sonrası gerçekleşen herhangi bir yaralanmadır. Travmatik beyin hasarı ve kafa travması terimleri tıp literatüründe sıklıkla birbirinin yerine kullanılmaktadır. Kafa yaralanmaları çok geniş bir alanı kapsamaktadır. Kafa yaralanmaları kaza, düşme, fiziksel saldırı veya trafik kazaları gibi birçok nedenle olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Beyin herniasyonu</span>

Beyin herniasyonu , beynin bir kısmının kafatası içindeki yapılar arasında sıkıştığında ortaya çıkan, kafatası içindeki çok yüksek basıncın potansiyel olarak ölümcül bir yan etkisidir. Beyin bu durumda, falx cerebri, tentorium cerebelli gibi yapılar arasından, hatta foramen magnum içinden geçebilir. Fıtıklaşma, kitle etkisine neden olan ve kafa içi basıncını (ICP) artıran bir dizi faktörden kaynaklanabilir. Bunlar arasında travmatik beyin hasarı, kafa içi kanama veya beyin tümörü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Künt travma</span>

Künt travma veya perforan (delici) olmayan travma; bir fiziksel travma sonrası ortaya çıkan durumdur. Bir nesne cildi deldiğinde ve vücudun bir dokusuna girerek açık bir yara ve çürük oluşturduğunda ortaya çıkan delici travmadan (penetran) farklı bir durumdur.

<span class="mw-page-title-main">Travmatik beyin hasarı</span>

Kafa içi yaralanma olarak da bilinen travmatik beyin hasarı (TBI), harici bir kuvvetin neden olduğu beyin hasarıdır. TBI, ciddiyetine, mekanizmaya veya diğer özelliklere göre sınıflandırılabilir. Kafa travması kavramı ise kafa derisi ve kafatası gibi diğer yapılara da zarar verebilecek daha geniş bir kategoridir. TBI, fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal ve davranışsal semptomlarla sonuçlanabilir ve tam iyileşmeden kalıcı sakatlık veya ölüme kadar değişebilir.

<span class="mw-page-title-main">Hemotoraks</span> Akciğeri saran zarların arasında kan birikmesi

Hemotoraks plevral boşluk içinde kan birikmesidir. Hemotoraksın belirtileri göğüs ağrısı ve nefes almada zorluk olabilirken, klinik bulgular etkilenen tarafta solunum seslerinin azalması ve kalp hızında artış olabilir. Hemotoraks genellikle bir yaralanmadan kaynaklanır, ancak plevral boşluğu işgal eden kanserlere bağlı, kan pıhtılaşma bozukluklarının bir sonucu olarak, endometriozisin sık görülmeyen bir klinik görünümü şeklinde, sönmüş bir akciğere bağlı veya nadiren başka durumlarla ilişkili gelişebilir.

<span class="mw-page-title-main">Brakisefali</span>

Brakisefali, türü için tipik olandan daha kısa bir kafatası şeklidir. Bazı evcil köpek ve kedi ırklarında, özellikle pug ve İran ırkında istenilen bir özellik olarak algılanır ve diğer hayvan türlerinde normal veya anormal olabilir. İnsanlarda, sefalik bozukluk düz kafa sendromu olarak bilinir ve koronal sütürlerin erken füzyonundan veya dış deformasyondan kaynaklanır. Koronal sütür, frontal kemiği kafatasının iki parietal kemiğiyle birleştiren fibröz eklemdir. Parietal kemikler kafatasının üstünü ve yanlarını oluşturur. Bu özellik Down sendromunda görülebilir.

İç kanama, vücudun içinde toplanan bir kan damarından kaynaklanan kan kaybıdır. İç kanama genellikle dışarıdan görülmez. Bu ciddi bir tıbbi acil durumdur ancak ciddiyetin derecesi kanama hızına ve kanamanın yerine bağlıdır. Göğüste, karında, retroperitoneal alanda, pelviste ve uylukta şiddetli iç kanama, eğer uygun tıbbi tedavi hızlı bir şekilde alınmazsa hemorajik şoka veya ölüme neden olabilir. İç kanama tıbbi bir acil durumdur ve tıbbi uzmanlar tarafından derhal tedavi edilmelidir.