Doğum Günü Partisi

Doğum Günü Partisi
The Birthday Party
Yazar	Harold Pinter
Karakterler	Petey Meg Stanley Lulu Goldberg McCann
İlk gösterim	28 Nisan 1958 Arts Tiyatrosu, Cambridge
Ülke	İngiltere
Orijinal dil	İngilizce
Tür	Dram
Zaman ve mekân	İngiltere'nin güneyinde bir tatil kasabası

Doğum Günü Partisi (Orijinal adı: The Birthday Party), Nobel ödüllü yazar, Harold Pinter'ın 1957'de yazdığı tiyatro oyunu. Oyun, ilk olarak 28 Nisan 1958 yılında Cambridge'de sahnelendi.

Oyunun kahramanı otuzlu yaşlarındaki eski bir piyanist olan Stanley Webber'dir. Webber, Meg ve Petey Boyles tarafından bir İngiliz sahil kasabasında işletilen eski bir pansiyonda yaşamaktadır. Bu kasabanın büyük ihtimalle Londra'dan çok uzakta olmayan güney bölgesindedir. İki kötü niyetli yabancı olan Goldberg ve McCann'in Webber'in doğum gününde kasabaya gelir. İkili Webber'i arıyor gibi görünmektedir. Bu gelişme Stanley'nin Meg tarafından organize edilen doğum gününü bir kabusa çevirir.

• Petey, 60'larında bir adam (Karısı Meg)
• Meg, 60'larında bir kadın (Kocası Petey)
• Stanley, 30'lu yaşların sonlarında bir adam
• Lulu, 20'li yaşlarının başında bir kız
• Goldberg, 50'li yaşlarda bir adam
• McCann, 30 yaşında bir adam

(The Birthday Party, Grove Press ed., 8)

Meg kocası Petey'e kahvaltısını hazırlarken, "otuzlu yaşlarının sonlarında" bir adam olarak tanımlanan Stanley (23), dağınık ve tıraşsız bir şekilde, merdivenlerden iner. Stanley'e karşı anaç ve flörtöz bir şefkat arasında gidip gelen Meg, ona "iki beyefendi", iki yeni "ziyaretçi" geleceğini söyler (30-31); Stanley bu bilgiyle birlikte endişelenmeye ve şüphelenmeye başlamıştır. Aniden ön kapı çaldığında, Meg sahneden çıkar, Stanley ise "mektup kutusundan" gelen sesleri "dinler" ama ses sadece Lulu'dan gelmektedir ve Meg'e verilmesi gereken bir paketi taşır. Meg ve Lulu'nun gidişinden hemen sonra Goldberg ve McCann gelirler, o sırada Stanley hemen kulak misafiri olmak için mutfak kapısından (arka kapıdan) çıkar (38), ancak iki adam bürokratik klişelerle yapmaları gereken şeyler hakkında belirsiz bir şekilde konuşuyorlardır. (41) Meg'in yeni "misafirleri" odalarına girdikten sonra Stanley sahneye girer ve Meg ona Lulu'nun Stanley için aldığı doğum günü hediyesini içeren paketi verir. Hediye oyuncak bir davuldur.

Stanley McCann ile karşılaşır ve konuşmaya başlar. McCann, Stanley'in evden çıkmasını engellemeye kararlıdır. Stanley'nin davranışı ve konuşması düzensizleşmeye başlar. Stanley, doğum günü olduğu gerçeğini reddediyor, Meg'in bunu söylediği için deli olduğunu ısrar ediyor ve McCann'a Goldberg'in neden eve getirildiğini söyleyip söylemediğini soruyor. Goldberg içeri girip McCann'ı parti için sipariş ettiği Viski'yi almaya gönderir. McCann geri döndüğünde, o ve Goldberg, Stanley'i bir dizi belirsiz, retorik soru ile sorgulayarak çöküşünü tamamlamak için ona eziyet ediyorlardır. İçeriye Meg parti elbiseleriyle girer ve doğum gününe eşlik eder. Daha sonra Lulu gelir ve Goldberg ile romantik münakaşalarda bulunur. Parti, McCann'ın Stanley'in gözlüklerini kırarak ve ayağını oyuncak davulda sıkıştırarak Stanley ile alay ettiği bir körebe oyunu ile sona erer. Stanley daha sonra Meg'e saldırır ve hemen ardından gelen elektrik kesintisinde (sahne kararmasında) Lulu'ya saldırır ve ona tecavüz etmeye çalışır. Sahne Goldberg ve McCann'ın manyakça gülen Stanley'i bir duvara yaslamaları ile sona erer.

Oyunun ilk sahnesine paralel olarak, Petey kahvaltı yapıyor ve Meg ona partinin ardından ortaya çıkan önemli farklılıklar ile ilgili zararsız sorular soruyor. Meg biraz alışveriş yapmak için ayrıldıktan sonra Petey, Stanley'in durumu hakkında ve Goldberg'in onu Monty adında görünmeyen bir karaktere götürme niyeti hakkında Goldberg'e karşı endişe duymaya başladı. Daha sonra Goldberg ve McCann arasında, Goldberg'in her zamanki kendine güvenen tarzının geçici olarak onu terk ettiği bir değişim izler, ancak McCann'dan ağzına üflemesini istedikten sonra iyileşir. Lulu daha sonra Goldberg ile önceki gece olduğu gibi (partiden sonra meydana gelen görünmeyen olaylar sırasında) karşı karşıya gelir, ancak McCann tarafından karakteri hakkında hoş olmayan yorumlar yapılarak ve günahlarını kendisine itiraf etmesini talep edilerek evden sürülür. McCann daha sonra Stanley'i kırık gözlükleriyle getirir ve Goldberg ile birlikte, hatalarına ve onların etkilerine boyun eğerek elde edeceği tüm faydaların bir listesi ile onu cümle yağmuruna tutar. Eline ne geçeceğine dair fikri sorulduğunda Stanley cevap veremez.

Oyun ilk kez 28 Nisan 1958'de Cambridge'deki Arts Tiyatrosu'nda sergilendi. Tiyatro çıktıkları turnede Oxford ve Wolverhampton'da da oyunu oynadılar. Eserin Londra'daki ilk sergileniş 19 Mayıs 1958'de Lyric Opera House'da oldu. Peter Wood'un yönettiği oyunda Richard Peason Stanley rolündeydi. Oyunun New York'taki ilk sergilenişi 1967 yılında Booth Tiyatrosu'nda oldu. Oyun bu kez Alan Schneider tarafından yönetilmişti. İstanbul'da İstanbul Şehir Tiyatroları 2010/2011 sezonunda Doğumgünü Partisi'ni Memet Fuat'ın çevirisiyle Yıldıray Şahinler yönetiminde sergiledi. Oyunda Jülide Kural, Cem Davran, Bahtiyar Engin, Yıldıray Şahinler, Özge Borak ve Mert Tanık rol aldı. Bu sergilenişin ilk gösterimi, 9 Şubat 2011 tarihinde, Üsküdar - Musahipzade Celâl Sahnesi'nde gerçekleştirildi.

• https://web.archive.org/web/20120412091415/http://www.ibb.gov.tr/sites/sehirtiyatrolari/tr-TR/Sayfalar/AnaSayfa.aspx