İçeriğe atla

Doğu Prusya Taarruzu

Doğu Prusya Taarruzu
II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi
Tarih13 Ocak 1945 – 9 Mayıs 1945
Bölge
Sonuç Sovyet zaferi
Taraflar
 Almanya Sovyetler Birliği
Komutanlar ve liderler
Nazi Almanyası Georg-Hans Reinhardt
Nazi Almanyası Friedrich Hossbach
Nazi Almanyası Friedrich-Wilhelm Müller
Nazi Almanyası Erhard Raus
Nazi Almanyası Walter Weiss
Nazi Almanyası Dietrich von Saucken
Sovyetler Birliği Konstantin Rokossovski
Sovyetler Birliği İvan Çernyahovski  (ölü)
Sovyetler Birliği Aleksandr Vasilevski
Sovyetler Birliği İvan Bagramyan
Güçler
580.000
200.000 Volkssturm mensubu
1.669.100[1]
Kayıplar
Bilinmiyor 126.464 ölü veya kayıp
458.314 yaralı

Doğu Prusya Taarruzu,[2] II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi'nde, Kızıl Ordu'nun Alman kuvvetlerine karşı yürüttüğü bir stratejik taarruzdur. Sovyet genel taarruzu 13 Ocak 1945 tarihinde başlamış, bazı Alman birlikleri 9 Mayıs 1945'e kadar çatışmaya devam ettiyse de 25 Nisan 1945 tarihinde hedeflerine ulaşmıştı. Kızıl Ordu'nun parlak bir zaferiyle sonuçlanan Köninsberg Kuşatması, genel taarruzun önemli bir bölümüdür. Alman tarihçiler, Doğu Prusya Taarruzunu 2. Doğu Prusya Taarruzu olarak adlandırırlar. Gumbinnen Harekâtı olarak da bilinen 1.Doğu Prusya Taarruzu, esasen 1. Baltık Cephesi'nin Memel Taarruzu'nun[3] bir bölümü olarak General Çernyahovski komutasındaki 3. Belarus Cephesi kuvvetlerince 16 - 27 Ekim 1944 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş bir harekâttır. Bu harekâtta Sovyet birlikleri Doğu Prusya ve Polonya'da 30 – 60 km derinlikte bir girme sağladılar ama ağır da kayıplara uğradılar. Bu durumda taarruz, daha geniş ihtiyatlar cephe hattında toplanıncaya kadar ertelendi.

Doğu Prusya taarruzu

Taarruzun ana darbesi, General Çernyahovski komutasındaki 3. Belarus Cephesi kuvvetlerince yerine getirilmiştir. Bu kuvvetler, batıya Königsberg yönünde ilerleyerek General George Hans Reinhardt komutasındaki Merkez Ordular Grubu'nun kuzey birlikleri olan 4. Ordu ve 3. Panzer Ordusu mevzilerine taarruzla görevlendirilmişlerdi.[4]

General Çernyahovski'nin kuzey kanadında, General Bagramyan'ın 1. Baltık Cephesi, Neman Nehri üzerindeki küçük bir köprübaşı alarak 3. Panzer Ordusu'nun mevzilerine saldıracaktı. General Çernyahovski'nin sol kanadı, Mareşal Rokossovski'nin 2. Belarus Cephesi tarafından desteklenecekti. 2. Belarus Cephesi kuvvetlerine verilen ilk emirlere göre bu birlikler Alman 2. Ordu'su mevzileri üzerinden Vistül nehrinin kuzeybatısına ilerleyecek ve böylelikle Doğu Prusya'yı tümüyle kontrol altına alacaktı.[5]

Sovyet taarruzu 13 Ocak 1945 tarihinde ağır bir hazırlık ateşiyle başladı. Savunma, Königsberg'in doğusundaki güçlü istihkamlardan yararlandı. Bu yüzden Sovyet kayıpları ağırdı ama yine de düzenli olarak ilerleme sağladılar. İzleyen birkaç gün içinde General Erhard Raus'un 3. Panzer Ordusu, bir bölümüyle imha oldu, dağılan kısımları ise Königsberg'e çekildi. Aynı zamanda General Friedrich Hossbach'ın 4. Ordu'su da kuşatılmak üzereydi.

Mareşal Rokossovski, 14 Ocak'ta Narew Nehri geçişlerine taarruz etti. Ayın 20'inde aldığı emirde, Elblang yönünde kuzeye doğru ilerlemek üzere çark etmesi emredilmiştir.[6]

Taarruz eksenindeki bu ani yön değişikliği, General Reinhardt'ı ve General Hossbach'ı hazırlıksız yakaladı. Mareşal Rokossovski'nin sağ kanat kuvvetlerinden 3. Muhafız Süvari Kolordusu, büyük bir kasaba olan Allenstein'i 22 Ocak 1945 günü ele geçirerek General Hossbach kuvvetlerinin geri çekilme ve ikmal hattını tehdit eder bir konuma ulaştı.[7] Mareşal Rokossovski'nin öncü tank unsurları Vistül Lagün'ünün kıyılarına ulaştı ve Doğu Prusya'nın merkez kesiminde tuzağa düşmüş olan 2. Ordu'nun birkaç tümeni ile birlikte tüm 4. Ordu'nun, Doğu Cephesi'ndeki diğer Alman orduları arasındaki kara bağlantısını kesmiş oldu. Aynı gün, General Hossbach birliklerini Lotzen mevzilerinden geri çekmeye başladı. Doğu Prusya'nın merkezinde yer alan savunma mevzilerine batı yönünde bir cebri yürüyüş başlatıldı.[8]

Bu arada General Çernyahovski, Alman savunmasını doğudan sarmayı başarmış ve 3. Panzer Ordusu'ndan geriye kalanları Königsberg ve Samland'dan atmıştı. General Bagramyan kuvvetleri 28 Ocak 1945 tarihinde Memel'i aldılar. Kenti savunmakta olan üç Alman tümeninin kılıç artıkları, savunmayı takviye etmek için Samland'a çekildi.

Königsberg ve Heiligenbeil kuşatmaları

Königsberg bölgesindeki 6 - 9 Nisan 1945 tarihlerindeki Sovyet taarruzları

Alman Merkez Ordular Grubu'nun zayıflayan kuvvetlerinin bağlayan Sovyet kuvvetleri, Pomeranya'daki Alman kuvvetlerini baskı altında tutmak için kuvvet ayırabilirdi ve böylelikle Berlin yönündeki ileri hareketlerinin kuzey kanadındaki olası tehdidi ortadan kaldırmış olacaklardı. General Reinhardt ve General Hossbach, Doğu Prusya'dan çekilme ve birliklerini kurtarma girişimlerinde bulundukları için görevlerinden alındılar. Ordular Grubu, Kuzey Ordular Grubu olarak yeniden teşkilatlanarak komutanlığına General Lothar Rendulic getirildi. General Reinhardt, görevini şu sözlerle devretti, "Söylenecek daha fazla bir şey yok."[9] Kayıttan düşen 3. Panzer Ordusu Komutanı General Raus ve kurmayı, başka bir birliğe atandılar. Bu arada savunmadaki Alman kuvvetleri, General Çernyahovski'nin kuvvetleri tarafından üç ayrı bölgede kuşatıldılar.

  • Alman 4. Ordu'sunun yaklaşık on beş tümeni, Vistül Lagünü bölgesinde kuşatıldı. (Heiligenbeil Kuşatması]]) Bu birlikler, 29 Mart 1945 tarihine kadar devam eden şiddetli çatışmalarla imha oldu.[10]
  • 4. Ordu'nun komutası altına giren 3. Panzer Ordusu kalıntıları, Königsberg Kuşatması içinde kaldılar. Kent her iki tarafa da ağır kayıplara mal olan çatışmalar sonunda 9 Nisan 1945'te Kızıl Ordu kuvvetlerinin eline geçti. Bu olaylar sonrasında Danzig bölgesinde kalan Alman kuvvetleri, General Dietrich von Saucken üst komutası altında Ostpreußen Ordusu bünyesinde yeniden tertiplenmiştir.
  • Alman kuvvetlerinin kuşatılan üçüncü grubu, 28. Kolordu ya da Armeeabteilung Samland (Samland Görev Kuvveti Kolordusu) olarak General Hans Gollnick komutasında Samland yarımadasını işgal etti. Bu yarımadadaki Pillau limanı, bölgedeki kullanılabilir son tahliye limanı olarak korunacaktır. Pillau limanından son birliklerin tahliyesi, Samland yarımadasına yönelik Sovyet harekâtı Zemland Taarruzu sırasında, 25 Nisan'da tamamlandı.

Bu andan sonra bile Alman kuvvetleri Vistül lagününde direnmeye bir süre daha devam ettiler.

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

  1. ^ Bkz Soldat.ru 5 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - 2. ve 3. Belarus Cepheleri ile 1. Baltık Cephesi kayıplar toplamı, tüm personel.
  2. ^ RusçaВосточно-Прусская стратегическая наступательная операция
  3. ^ RusçaМемельская операция)
  4. ^ Beevor, Sh.: 29
  5. ^ Beevor, pp.27
  6. ^ Duffy, Sh: 170
  7. ^ Duffy, Sh: 171
  8. ^ Duffy, Sh: 172
  9. ^ Duffy, Sh : 173
  10. ^ Beevor, Sh : 49

Kaynakça

  • Red Storm on the Reich: The Soviet March on Germany, 1945 - Christopher Duffy
  • Berlin: The Downfall 1945 - Antony Beevor
  • The Soviet‐German War 1941–45: Myths and Realities - David M. Glantz
  • When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler - David M. Glantz

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Berlin Muharebesi</span> Avrupada II. Dünya Savaşının son büyük muharebesi

Berlin Muharebesi, Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı sonlarında düzenlediği genel taarruzlardan biri olan Berlin Stratejik Taarruz Harekâtı sonunda gerçekleşen muharebedir. Avrupa Cephesi'ndeki son genel taarruz olmamakla birlikte, Almanya'nın kayıtsız şartsız teslimiyle sonuçlandığı için savaşı bitiren muharebe olarak kabul edilmektedir. Berlin Harekâtı, sadece Berlin'i almak için girişilen bir harekât değildi. Esas olarak üç Sovyet cephesi kuvvetlerinin, hâlen Alman kontrolünde olan Elbe Nehri'nin doğusundaki Alman topraklarının işgalini amaçlıyordu. Elbe, Alman topraklarını kuzeyden güneye kabaca ikiye bölmektedir. Berlin Muharebesi ise, kentin Kızıl Ordu birliklerince ele geçirilmesi içindi, çatışmalar kent sınırları içinde gerçekleşti ve Avrupa cephelerinde savaşın sonunu getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Lvov-Sandomierz Taarruzu</span>

Lvov-Sandomierz Taarruzu ya da Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı Temmuz ayı ortalarında başladığı ve Alman kuvvetlerini Ukrayna'dan ve Doğu Polonya'dan atmayı amaçlayan genel taarruzudur. Bir aydan uzun bir süre devam eden Sovyet taarruzları, belirlenen hedeflerine ulaşmıştır. Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, üç taarruz harekâtından oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bagration Harekâtı</span> Harekât

Bagration Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'nun yürüttüğü Beyaz Rusya Stratejik Taarruz Harekâtı'nın kapalı adıdır. Harekât, 22 Haziran ve 19 Ağustos 1944 tarihleri arasında icra edilmiş olup sonuçta Alman kuvvetleri Beyaz Rusya'dan ve Doğu Polonya'dan çıkartılmıştır. Harekâta verilen Bagration kapalı adı, 18. ve 19. yüzyıllarda yaşamış ve Borodino Muharebesi sırasında ölümcül bir yara almış olan Çarlık generali, prens Pyotr Bagration'a dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Seelow Tepeleri Muharebesi</span>

Seelow Tepeleri Muharebesi, Sovyet Seelow-Berlin Taarruz Harekâtı'nın bir parçasıdır. II. Dünya Savaşı'nda geniş savunma mevzilerine yönelen son taarruzdur. Çatışmalar 16 - 19 Nisan tarihleri arasında üç gün sürdü. Mareşal Georgi Jukov'un 1. Beyaz Rusya Cephesi'nin bir milyona yakın askeriyle, Berlin'in Kapısı olarak kabul edilen mevzilere taarruz etti. Bu taarruz kuvvetlerinin karşısında Alman 9. Ordusu'nun yaklaşık 110 bin askeri vardı. Alman 9. Ordu'su, Vistül Ordular Grubu'na bağlı olup General Busse komutası altında idi.

Vitebsk - Orşa Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı yaz genel taarruzu Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın bir parçasıdır ve genelde Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Bobrusyk Taarruzu, Belarus Strateji Taarruz Harekâtı'nın bir alt taarruzudur ve genellikle Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Vilnüs Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1944 yaz genel taarruzu olan Bagration Harekâtı'nın üçüncü evresinde gerçekleşmiş olan bir taarruz harekâtıdır. Harekât, 5 - 13 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşti ve Sovyet zaferiyle sonuçlandı.

Lublin-Brest Taarruzu, Kızıl Ordu'nun Belarus Stratejik Harekâtı kapsamında sürdürdüğü bir taarruz harekâtıdır. Harekât, 18 Temmuz - 2 Ağustos 1944 tarihleri arasında yapılmış olup Alman kuvvetlerini merkez ve doğu Polonya'dan çıkarmayı amaçlamaktadır. Genellikler Bagration Harekâtı olarak bilinir. 1. Belarus Cephesi'nin güney kanadı (sol) tarafından Alman Güney Ukrayna Ordular Grubu'na ve Merkez Ordular Grubu'na karşı icra edilmiştir.

Radzymin Muharebesi, Kızıl Ordu'nun 1. Belarus Cephesi kuvvetleri ile 39. Panzer Kolordusu arasında gerçekleşen bir dizi çatışmadır. Bu çatışmalar esasen STAVKA'nın Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın bir parçası olan Lublin-Brest Taarruzu harekâtı sırasında, 1 - 10 Ağustos 1944 tarihleri arasında gerçekleşti. Harekât alanı, Varşova'nın yakınlarındaki bir kasaba olan Radzymin civarıdır. Bu muharebeler sırasında, Varşova'ya 20 km. mesafede, Belostok demiryolu hattı üzerindeki Wolomin kasabası civarı, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya'da gerçekleşen en büyük çaplı tank muharebesine sahne olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Vistül-Oder Taarruzu</span> II. Dünya Savaşının Doğu Cephesinde başarılı bir Kızıl Ordu taarruzu

Vistül-Oder Taarruzu, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde başarılı bir Kızıl Ordu taarruzudur. Taarruz Harekâtı 12 Ocak - 2 Şubat 1945 tarihleri arasında icra edilmiştir. Bu taarruzla Sovyet kuvvetleri, Doğu Polonya'da Vistül Nehri üzerindeki taarruz çıkış hatlarından Alman toprakları içlerine kadar ilerlediler. Ulaştıkları hat, Alman başkenti Berlin'e 70 km. mesafede olan Oder Nehri kıyılarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Königsberg Kuşatması</span> Taarruz harekâtı

Königsberg Kuşatması, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet kuvvetlerinin giriştiği Doğu Prusya Taarruzu'nun son harekâtıdır. Sovyet kaynaklarının da dahil olduğu bazı kaynaklarda Königsberg Taarruzu olarak geçmektedir. Sovyet 3. Belarus Cephesi kuvvetleri, kente taarruzun ardından dört gün süren sert çatışmaların ardından, bugün adı Kaliningrad olan kente kontrolü sağladılar. Kentin Sovyet birliklerince kuşatılması 1945 yılının Ocak ayı sonlarında başlamıştı. Königsberg ile Pillau limanı arasındaki kara köprüsünü elde tutmak / ele geçirmek için şiddetli çatışmalar yapıldı. Fakat 1945 yılının Mart ayına gelindiğinde Königsberg, artık esas cephe hattının yüzlerce kilometre gerisinde kalmıştı. Sovyet birlikleri üç gün süren taarruzlarıyla Alman mevzilerini savunulamaz duruma düşürünce, 9 Nisan 1945'te Alman birlikleri teslim oldu ve bölgedeki çatışmalar sona erdi.

Heiligenbeil Kuşatması, II. Dünya Savaşı'nın son haftalarında Doğu Cephesi'nde gerçekleşen büyük bir kuşatma savaşıdır. Bu kuşatma sırasında gerçekleşen ve Sovyet planlamasında Braunsberg Taarruz Harekâtı olarak geçen operasyonla sonunda Alman 4. Ordu'su neredeyse tümüyle imha olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Pomeranya Taarruzu</span>

Doğu Pomeranya Taarruzu ya da Doğu Pomeranya Stratejik Taarruz Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu'nun Pomeranya ve Batı Prusya'daki Wehmacht kuvvetlerine karşı giriştiği ve 10 Şubat - 4 Nisan 1945 tarihleri arasında gerçekleşmiş bir genel taarruz harekâtıdır. Harekât, Sovyet kaynaklarında birbirini izleyen alt operasyonlar olarak değerlendirilmektedir.

Konitz-Köslin Taarruz Harekâtı 10 Şubat - 6 Mart 1945
Danzig Taarruz Harekâtı 7 - 31 Mart 1945
Arnswalde-Kolberg Taarruz Harekâtı 1 - 18 Mart 1945
Altdamm Taarruz Harekâtı 18 Mart - 4 Nisan 1945

Aşağı Silezya Taarruzu, Mareşal İvan Konev'in 1. Ukrayna Cephesi kuvvetlerince Aşağı Silezya'ya yönelik genel taarruz harekâtıdır. Harekât, Alman askeri varlığını Aşağı Silezya'nın büyük bir bölümünden çıkarttı ve bölgenin başkenti Breslau'da büyük bir Alman birliğini kuşattı.

Yukarı Silezya Taarruz Harekâtı II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi'nde Mareşal Konev kuvvetlerinin giriştiği bir genel taarruz harekâtıdır. Bu Sovyet taarruzu, Alman kuvvetlerinin Yukarı Silezya'nın büyük bir bölümünden geri çekilmelerine yol açmıştır.

Zemland Taarruzu, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde Sovyet kuvvetleriyle Alman-Fin kuvvetleri arasında gerçekleşen bir muharebedir. Harekât, Sambia Yarımadasında icra edilmiştir.

Gün Dönümü Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesinde gerçekleşen son Alman tank taarruz harekâtıdır. Harekât, bazı kaynaklarda "Stargard Tank Muharebesi" olarak geçmektedir. Alman plânlamasında geniş kapsamlı bir taarruz olarak ele alınmıştı, fakat uygulamada daha dar kapsamlı olarak hayata geçirildi. Alman saldırısı Kızıl Ordu tarafından püskürtüldü. Fakat yine de Sovyet Yüksek Komutanlığı'nı (STAVKA), Berlin Harekâtı'nı ertelemeye yöneltmiştir.

Halbe Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın sonlarında Doğu Cephesi'nde gerçekleşen bir çatışmadır. General Theodor Busse komutasındaki Alman 9. Ordu'sunun, Berlin Harekâtı sırasında Sovyet kuvvetlerince bir savaş gücü olarak imha edilmesiyle sonuçlanan muharebedir, 24 Nisan - 1 Mayıs 1945 tarihleri arasında yer almıştır.

Memel Kuşatması ya da Memel Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, Sovyet kuvvetlerinin 1944 yılı sonlarında başlattıkları Memel Taarruz Harekâtı'dır. Memel, Klaipėda'nın Almanca adıdır. Sovyet taarruzu, Memel'in küçük bir kesiminde ve limanında Alman kuvvetlerinin üç ay boyunca kuşatma altında tutulmasına yol açmıştır.

Oder-Neisse Taarruzu, II. Dünya Savaşı'nın son yılında Kızıl Ordu tarafından gerçekleştirilen Merkezi Avrupa Seferi içinde yer alan son iki stratejik taarruzdan birinin ilk evresine Alman kaynaklarında verilen addır. İlk taarruz evresinde dört gün süren çatışmalar, Berlin Muharebesi'nin daha geniş çerçevesi içinde ele alınır. Sovyet askeri plancıları, Berlin Stratejik Taarruz Harekâtı'nı üç cephe taarruz harekâtı ve bir kıskaç harekâtı olarak dört bölüm olarak planladılar.