Doğu Karadeniz Projesi

Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP), Doğu Karadeniz Bölgesi'nin, kaynaklarını değerlendirerek bölgenin yaşam kalitesi ve gelir düzeyini artırmak, bölge içi ve bölgeler arası gelişmişlik farkını azaltmak, ülke düzeyinde sosyal istikrar ve ekonomik gelişmeyi sağlamayı hedefleyen bir bölgesel gelişim projesidir.^[1]

1996 Bölgelerin Sosyo–Ekonomik Gelişmişlik Durumuna göre yedi bölge içinde gelişmişlikte 5. ve bölge dışına en fazla göç veren alandır.

3 Haziran 2011'de DAP (Doğu Anadolu Projesi) ve KOP (Konya Ovası Projesi) ile birlikte DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi kurulmuştur. 2016 yılında Tokat projeye dahil edilmiştir.

DOKAP bölgesel Gelişme Planı, Japon uluslararası İşbirliği Ajansı ile Devlet Planlama Teşkilatı tarafından 2000 yılında hazırlanmıştır. Plan dahilinde beş sektörel gelişme stratejisi tespit edilmiş, bu stratejilere bağlı 10 program ile 52 projenin yapılması hedeflemiştir.

Doğu Karadeniz bölümünün potansiyelini harekete geçirme, bölgenin ülkenin diğer kısımları ile arasındaki gelişme farkını azaltma, sürdürülebilir kalkınmayı sağlama temel hedeflerdir. Dağlık Bölge Planlaması şeklinde gelişecek projenin ülkenin diğer dağlık alanları içinde örnek olması beklenmektedir.^[2]

Proje kapsamında yapılacak işler beş eksende toplanmıştır: 1.Ekonomik kalkınma, 2.Turizm ve çevresel sürdürebilirlik, 3.Sosyal gelişme, 4.Alt yapı ve kentsel gelişme, 5. Yerel kurumların kapasitelerinin geliştirilmesi.

Proje eylem planı dahilinde şu hedeflere ulaşılması tasarlanmıştır:^[3] Yeşil Yol kapsamında yol yapımı ve iyileştirilmesi, biyo kaçakçılık ile mücadele, tarımsal kirliliğin azaltılması, sertifikalı fidan ve tohum üretimi, fındık ve çayın kalitesinin artırılması, tıbbi aromatik bitkilerin belirlenmesi, arıcılığın desteklenmesi, bölgeden yapılan ihracatın artırılması, sınır ötesi ile işbirliği yapılması, bölge tersanelerinin desteklenmesi, limanların etkin kullanımı, yük ve insan taşımacılığı için teleferiklerin kurulması, sulama altyapısının geliştirilmesi, KÖYDES kapsamında kırsal altyapı ihtiyacının giderilmesi, bölgede yenilenebilir enerji üretiminin desteklenmesi, kentsel rekreasyon alanlarının artırılması, okul ve yurt sayısı ve niteliklerinin iyileştirilmesi, katı atık yönetiminin iyileştirilmesi, bölgenin sağlık turizmi alanı yapılması, kültür varlıklarının envanterinin çıkarılması, spor altyapısının desteklenmesi, çiftçi eğitim programları düzenlenmesi.

Bölge sınırlarında 7 ilin toprakları bulunur; Artvin, Rize, Trabzon, Giresun, Ordu, Bayburt, Gümüşhane. Proje sınırı kıyıdan, Gürcistan sınırından Çarşamba Ovası'na kadar, iç tarafta Çoruh–Kelkit Havzası ile sınırlıdır. Proje alanında 3000 metreyi geçen doğu–batı uzanışlı yüksek dağlar yer alır. Kıyı şeridinden hemen sonra yükselen dağların yamaçları sık ve derin vadiler ile parçalanmıştır. Alanda geniş düzlükler bulunmaz. Batıdan doğuya artan yükselti Kaçkar Dağları'nda 3932 m'ye ulaşır.^[2]

Bölgede dağların kıyıya paralel uzandığı boyuna kıyı tipi gözlenir. Kıyıda fazla düzlük bulunmaz, ancak küçük akarsuların ağız bölgelerinde oluşan düzlükler yerleşim için tercih edilmektedir. Eğimin %2'ye kadar olduğu düz alanlar %3, eğimin %30'dan fazla olduğu sarp araziler %20 oranındadır. Proje alanının güneyinde doğu–batı uzanışlı Çoruh–Kelkit oluğu yer alır.^[2]

Alanda Karadeniz İklimi etkilidir. Fakat iç bölgelerde karasallığın etkisi artar. Kıyıda 750 mm'nin üzerinde olan yağış, iç kısımda 500 mm'nin altındadır.^[2]

Bölgede ekonomik faaliyetler açısından üç önemli kuşak dikkat çekmektedir:^[2]

• A. Birinci kuşak: Sahil boyunca uzanan, 1000 m yükseltiye kadar olan fındık–çay kuşağı. Kır ve şehir yerleşimlerinin yoğun olduğu, ekonominin temelini oluşturan fındık ve çayın yetiştirildiği, ulaşımın geliştiği kuşaktır. Sanayi ve ticaret bu alanda sıkışmıştır. Karayolu geçen ve limana sahip Trabzon, Ordu, Rize ve Giresun merkezleri bölge içi ve bölge dışı taşımacılığı ve ticaretin merkezi konumdadır. Bu kuşakta Çoruh Vadisinde zeytin, kıyıda kivi, karayemiş, ahududu, turunçgiller fındık çay ikilisine alternatif ürünler olarak teklif edilmektedir.
• B. İkinci kuşak (Orman kuşağı), daha az yerleşimin olduğu mısır tarlaları ve ormanların bulunduğu 1000–2000 m arası kuşaktır. Yerleşim daha seyrek alanda birinci kuşağa göre ekonomik olanaklar kısıtlıdır. Mısır tarımının erozyona neden olduğu kuşakta farklı meyvelerin ziraatı teklif edilmektedir. Bölgede tahrip edilen ormanların doğru şekilde işletilebilmesi için amenajmanın tamamlanması gerekmektedir. Ormanlara zarar veren orman köylülerine yeni ekonomik faaliyetler sunulmalıdır. Örneğin; yaylalar ile bağlantılı modern hayvancılık, değişik meyvelerin üretimi, turizm, köy el sanatları ve orman işçiliği gibi.
• C. Üçüncü kuşak, ekonominin hayvancılığa bağlı olduğu yaylalar kuşağı. Geçici yerleşmelerin hakim olduğu kısıtlı ekim–dikim yapılabilen alandır. Kuşburnu tarımı ve yaylacılığın güç şartlarda yapıldığı alan sürekli veya geçici göç etmektedir. Alanda; yayla turizmi geliştirilmeli, yaylaların hayvancılıkta düzenli kullanılmasının temin edilmesi gerekmektedir. Yayla yolları düzenlenmeli, üretilen hayvansal ürünlerin korunması ve işlenmesi için tesisler ile pazara ulaştırılması için düzeli yollar yapılmalıdır.