Doğan Kardeş
 Doğan Kardeş'in Fil Mohini için çıkardığı 1951 tarihli özel sayısının kapağı | |
| Editör | Vedat Nedim Tör Şevket Rado |
|---|---|
| Kategoriler | Dergi süreli yayınlar |
| Yayımcı | Yapı Kredi Yayınları |
| İlk sayı | 23 Nisan 1945 (Son Haziran 2008 aylık) |
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Türkçe |
| Website | http://www.ykykultur.com.tr |
Doğan Kardeş, Türkiye'de 1945-1993 arasında aralıklar ile yayınlanmış popüler çocuk dergisidir. 2008-2011 arasında çizgi roman ve manga dergisi olarak yayınlamıştır.
Türkiye'de çocuk dergiciliğinde önemli yeri olan, dört-beş kuşak boyunca çocukların anılarında derin izler bırakmış bir dergidir. 23 Nisan 1945 tarihinde Yapı ve Kredi Bankası’nın desteğinde Şevket Rado ve Vedat Nedim Tör tarafından çıkartılmaya başlamıştır.
Dergi özellikle Vedat Nedim Tör idaresinde çıktığı ilk 20 yıllık süre içerisinde ülkedeki çocuk gündemini oluşturmada etkili oldu;[1] açtığı çocuk romanı yazma yarışmaları ve düzenlediği etkinliklerle Türkiye’deki çocuk edebiyatı çalışmalarının gelişmesine katkıda bulundu.[2]
Tarihçe
1945-1965
Dergi, Yapı Kredi Bankası'nın kurucusu Kazım Taşkent’in oğlu Doğan'ın adını taşır. İsviçre'nin Flims kasabasındaki bir yatılı okulda okuyan oğlu Doğan'ın 10 Nisan 1939 tarihinde Alpler’de meydana gelen bir heyelan sonucunda on yaşında iken ölümü üzerine Kazım Taşkent, onun anısını yaşamak için bir çocuk dergisi kurmuştur
Yapı ve Kredi Bankası’nın desteği ile çıkarılan dergi, bankanın Eylül 1944'te faaliyete geçmesinden yedi ay sonra, Bankanın Kültür ve Sanat müşaviri Vedat Nedim Tör'ün idaresinde aylık bir dergi olarak yayınlanmaya başladı. İlk sayısı Doğan’ın ölüm yıldönümü olan Nisan 1945'te çıktı.[1] Derginin ilk sayısında itibaren "Doğan Kardeş", okurlara gerçek bir kişilik olarak yansıtıldı; adını Kazım Taşkent'in ölen oğlunun adından aldığı on yıl sonra Vedat Nedim Tör imzalı bir yazıda anlatıldı.[3]
Doğan Kardeş, 1945-1965 arasında, kısa bir dönem hariç, Vedat Nedim Tör yönetiminde çıkarıldı. 26,5x20 boyutlu, 20 sayfalık bir dergi idi. 2 Ekim 1947 itibarıyla Perşembe günleri çıkan haftalık bir dergiye dönüştü. 1960'ta 17,5x 25 boyutlu, 32 sayfa bir dergi olarak çıkarıldı.
1966-1978
Aralık 1965'te yenileneceğini duyurarak okurlarından bir süre izin isteyen dergi, dokuz ay sonra 31 Ekim 1966 tarihinde Ayşe Taşkent yönetiminde çıkarılmaya başladı. 1978 yılına kadar yayını kesintisiz devam etti.
1988-1993
Dergi, on yıllık bir ara verdikten sonra 1988'de yeniden aylık olarak basılmaya başladı; 63 sayıdan sonra 1993 yılında sonlandı. Bu dönemde derginin yayın yönetmeni, gazeteci Turhan Ilgaz'dı. Ilgaz, bir dönem Cumhuriyet gazetesinin yazı işleri müdürü olarak görev yapmış, "gazetecilik" kökenli bir isimdir. Ayrıca Fransızca'dan yaptığı yetkin çevirileriyle de tanınmaktadır. Derginin yayın koordinatörlüğü görevini, Türkiye'nin ilk zeka oyunları üreticilerinden biri olan Ergun Telci üstlenmişti. Şair ve yazar Enis Batur ise, o dönemde Yapı Kredi Yayınları çalışanı olarak Doğan Kardeş'e destek veriyordu. Nevzat Basım ise, derginin yazı işleri müdürü olarak görev yaptıç Dergi bu dönemde, "çocuk meclisi" adlı bir oluşuma öncülük etmiştir.
2008-2011 (Çizgi roman dergisi)
2008 yılında Yapı Kredi Yayınları dergiyi aynı kapak logosunu kullanarak aylık bir çizgi roman dergisi olarak çıkarmaya başlamıştır. İlk sayı 1 Şubat 2008'de çıkan dergi; Mart 2011'de çıkan 38. sayıda sona erdi. Bu dönemde bir çocuk dergisiyle gençlik dergisi arasında olan Doğan Kardeş'te çok dinlenen kasetlerin tanıtımı, yabancı rock şarkıcılarıyla ilgili yazılar, Türk popunun starlarıyla röportajlar da yayımlandı.[3]
Doğan Kardeş"te yayımlanmış çizgi roman maceraları, dergi kapandıktan sonra aynı yayınevi tarafından bağımsız albümler halinde yayımlanmaya devam etti.[4][5]
 |  |
Kadrosu
Derginin basım ve yayımında önemli sorumluluklar üstlenen isimler arasında Onat Kutlar, Neriman Hızır (Ayşe Abla), Münevver Alper, Cemal Nadir, Nebahat Karaorman, Fahrünnisa Seden, Selma Emiroğlu, Şevki Akören yer alır.
Ayrıca yazı ve öyküleriyle Semra Özin, Nezihe Araz, Gülten Dayıoğlu, Aziz Nesin, Erhan Bener, Nezihe Meriç, Muzaffer İzgü, Nuriye Ege, Abbas Cılga, Nihal Yalaza Taluy;Çevirileriyle İpek Erdem, Akşit Göktürk, Azize Bergin ve Tomris Uyar; şiirleriyle Ümit Yaşar, İlhan Geçer, Mualla Uzmay, Hasan Latif Sarıyüce, Sabih Şendil, Tarık Orhan, Nermin Ünsel, A. Kutsi Tecer, Serpil Kenber Başak, İdil Özerdem; karikatürleri, desen ve çizgi roman çalışmalarıyla Cemal Nadir, Dinçer Erimer, Mıstık, Feridun Oral, İsmail Güleç, Kemal Aydabol, Ahmet Güven, Enis Temizel, Ateş Sunay, Ertan Dinçer, Tuncay Batıbeki, Nazan Erkmen, Behice Balta, Şakir Gökçebağ, Kemal Gökhan, Emine Bora, Şahin Erkoçak dergide yer almıştır.
Doğan Kardeş, çocuk okuyucuların eserlerine de yer vermiştir. Çocukken Doğan Kardeş'e yazdıkları mektupları yayımlanan ünlü isimler arasında Altan Erbulak, Müjdat Gezen İdil Biret, Suna Kan, Sevin Okyay, Oya Baydar, Pınar Kür, Halit Refiğ bulunur.[6]
Doğan Kardeş Marşı
| “ | Bilgi doludur içi Yazıları hep cici | ” |
| — Doğan Kardeş Marşı, Tomris Sunter | ||
Dergide, gelecekte ünlü müzisyenler olacak Suna Kan ve İdil Biret 'in yurt dışında eğitim gören birer harika çocukken gönderdikleri mektuplar yayınlanmıştır. İdil Biret, 1948 yılında dergi için bir marş besteledi. Bu haber dergide duyurulduktan sonra marşın sözlerinin Doğan Kardeş okurlarınca yazılması beklendi ve açılan yarışmada 10 yaşındaki Tomris Sunter'in şiiri birinciliği kazandı.[3]
Dergide marşın notaları da yayımlanmış; Ayşe Abla (Neriman Hızır), Ankara Radyosu'nda Radyo Çocuk Kulübü'nün korosunun bu marşı söylemesini sağlamıştır.[3]
Yarışmalar
Yayın hayatı boyunca Doğan Kardeş dergisinde çok çeşitli nedenlerle yarışmalar açılmıştır. Şiir, karikatür, resim, "güleryüzlü fotoğraf",[7] rozet tasarımı[6] gibi yarışmalar büyük ilgi gördü.
İlkokullar arası ilk kompozisyon yarışması 1957 yılında Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapılarak gerçekleştirildi. İlk çocuk romanı yarışması ise 1964 yılında Yapı Kredi'nin 20. kuruluş yıldönümü nedeniyle “Doğan Kardeş Çocuk Romanı Armağanı” adı ile yapıldı. Mehmet Seyda’nın “Bir Gün Büyüyeceksin” adlı romanı birinci oldu.
Doğan Kardeş Kitapları
Doğan Kardeş bir çocuk dergisi olarak doğmuş ama gösterilen yoğun ilgi Vedat Nedim Tör'ü aynı adlı bir kitap serisi hazırlamaya yönlendirmiştir. Dünya çocuk edebiyatından birçok ünlü yazarın eserleri bu seri ile Türkçeye çevrildi. Çevrilen ilk kitap, Tolstoy’un küçükler için yazdığı, çevirileri Rusça aslından Vâlâ Nurettin tarafından yapılan 17 öyküden oluşur.[3]
Uzun süre öykü ve roman basan yayınevi, 1949 yılında Amerika’da Chicago Üniversitesi profesörleri tarafından çocuklar için hazırlanmış bilgi kitaplarının çevirilerini de yapmaya başladı. 1950 yılında e “Dünya Çocuk Romanları” serisini başlattı. Doğan Kardeş Kitapları, derginin 1988'de kapanmasından sonra da varlığını sürdürdü.[3]
Kaynakça
- ^ a b Sezgin, Gülsüm (2019). "Türkiye'de çocuk dergileri ve gündem belirleme: Doğan Kardeş Dergisi örneği". Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022.
- ^ Yıldırım, Haydar (2006). "Doğan Kardeş Dergisi'nde yer alan metinlerin tür,içerik ve anlatım özelliklerinin çocuk eğitimi açısından incelenmesi (76-150.sayı)". Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f Gürdal, Ayça (2004). "Türkiye`de çocukluğun değişimi: Çocuk imgesinin Doğan Kardeş dergisi üzerinden okunması /". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ "Doğan Kardeş Sayı: 38". idefix.com. 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012.
- ^ "Doğan Kardeş Sayı: 38". dunyakitap.com. 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012.
- ^ a b Çelik, Tuğba (2014). "Türkiye'de Çocuk Olmanın Tarihi: Doğan Kardeş Dergisi". Hasan Ersel. Kazım Taşkent, Yapı Kredi ve Kültür Sanat. Yapı Kredi Yayınları: 193-232. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
- ^ Eker, Nurten (2006). "Doğan Kardeş dergisinde yer alan metinlerin tür, içerik ve anlatım özelliklerinin çocuk eğitimine katkısı açısından incelenmesi(1-75. sayı)". Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
