İçeriğe atla

Doğan Öz

Doğan Öz
Doğum1934
Sultandağı, Afyon, Türkiye
Ölüm24 Mart 1978
Ankara, Türkiye
Ölüm sebebiSuikast
MeslekCumhuriyet Savcısı Yardımcısı
Tanınma nedeniSiyasi cinayet kurbanı
EvlilikSezen Öz

Doğan Öz (1934, Afyon - 24 Mart 1978, Ankara), Türk hukukçu. Sultandağı'nda doğan Öz, ölümünden önce Ankara'da Cumhuriyet Savcısı Yardımcısı olarak görev yapıyordu. Devletin içindeki Kontrgerilla yapılanmasını ve Türk derin devletini araştırırken, 24 Mart 1978 sabahı işe gitmek üzere evinden çıkıp arabasına bindiği sırada Ülkü Ocakları'nın bir parçası olan İbrahim Çiftçi tarafından öldürüldü. Öz'ün ölümünün gerçekleştiği koşullar ve suikastının kimler tarafından planlandığı, günümüzde bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir.

Hayatı ve kariyeri

Doğan Öz, 1934'te Afyon'un Sultandağı ilçesinde doğdu. Babası gezici başöğretmendi, kendi de bu sayede henüz küçük bir yaşta iken farklı farklı köyleri gezme ve yerel farklılıklarla tanışma fırsatı buldu. Ortaokul ve liseyi Afyon lisesinde okudu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni 1959'da bitirdi. Eskişehir, Çermik, Bolvadin, Konya, Elazığ, İnebolu, Mardin, Denizli ve Ankara'da savcılık yaptı. Kariyeri boyunca, çevresindeki kesimler tarafından "çetrefil" ve "tehlikeli" olarak görülen davalarla ilgilendi; Boldavin'de Nurcular aleyhine davalar açmış, Denizli'de Necmettin Erbakan'ın kardeşi Akgün Erbakan'ın Almanya'da topladığı paraları sorgulamıştı.

29 Ocak 1971 tarihinde Türk Hukuk Kurumu, Doğan Öz ile beraber Profesör Hıfzı Veldet Velidedeoğlu ve Profesör Bahri Savcı’yı “Yılın Hukukçuları” olarak seçti.

Öz, 5 Ocak 1972'de Deniz Gezmiş ve 2 arkadaşı hakkındaki idam hükmü dahil TCK 43. md'de yer alan idam cezalarının kaldırılması için hakim ve savcılarla beraber 1.790 kişinin imzaladığı bir metni TBMM, Senato ve Başbakan'a iletenlerden oldu.

Öz, 19 Ocak 1978'de Ankara Turizm ve Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu öğrencilerinden Levent Özyörük'ü öldüren sanıkların Site Öğrenci Yurdu'na kaçtığını öğrenince o yurdun aranmasına karar verdi. Yurt, o dönemde katliamlara ve bombalı saldırılara kadar varan çeşitli militan eylemlerde bulunan Ülkü Ocakları tarafından bir karargâh olarak kullanılıyordu. Öz, Site Yurdu'na geldiğinde görevli polisler kendi gelmeden önce yurdu aradıklarını ve bir şey bulamadıklarını söylediler. Savcı Öz, kendi olmadan yapılan bir aramayı kabul etmeyeceğini bildirerek kendinin de bizzat katıldığı ikinci bir arama yapılmasını sağladı. İlk aramada temiz çıkan öğrenci yurdunda yapılan bu ikinci aramada dolaplarda saklanmış bir tabanca ve bir bıçak bulundu. Site Yurdu'nun aranması Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) taraftarlarını ve Ülkücüleri "oldukça rahatsız etmişti." Olayın ertesi günü MHP Konya Milletvekili İhsan Kabadayı, meclis kürsüsünden Doğan Öz'ü hedef göstererek: ''Sayın savcıyı kahinler mi çağırdı, falcılar mı çağırdı, eren evliyalar mı istimdat etti. Buradan yüce meclise ve mesul hükümete bildiriyorum. Polisin bizzat şahit olup ifade ettiği durum var. Fakat savcı Doğan Öz maksatlı şekilde öğrencileri tahrik ederek polisle çatışma yaratmak ve birtakım politik planları uygulamak neticelerini verecek imkanları bulmaktadır.''[1] tarzında bir açıklama yaptı. Öz, 6 Mart 1978 günü, bu öğrencilerden 70'i hakkında, Levent Özyörük'ü öldürmek, yasalara aykırı toplantı düzenlemek ve yasal olmayan yürüyüş yapmak suçlarından dava açtı. Levent Özyörük davası Doğan Öz'ün açtığı son davaydı.

Öz, ayrıca Kontrgerilla ile ilgili bir dava açmaya da hazırlanıyordu. İki sayfalık raporda, şiddet olaylarının "faşist bir düzen" kurmak isteyenlerce tezgâhlandığı, yönlendireninse CIA olduğu belirtiliyordu. Raporun bir kopyası öldürülmesinden sonra çekmecesinde bulundu. Sezen Öz, eşinin bu yüzden öldürüldüğünü düşünerek raporu dönemin başbakanı Bülent Ecevit'e ulaştırdı.

Suikastı

Doğan Öz, 24 Mart 1978 sabahı işe gitmek üzere evinden çıkıp arabasına doğru hareket etti. Anadol marka arabasına bindi ve aracı çalıştırdı, bu sırada motorun ısınmasını beklerken arabanın ön tarafında Ülkü Ocakları'nın bir parçası olan İbrahim Çiftçi belirdi ve elindeki tabanca ile Öz'e altı el ateş etti. Çiftçi olay yerinden koşarak kaçtı.

Fail

Suikastın ardından 26 Aralık 1978'de yakalanan Turizm Ticaret Yüksek Okulu öğrencisi İbrahim Çiftçi ifadesinde öldürdüğünü itiraf etti.[2] Çiftçi yargılamalar sonucu hükûm giydi ve 3 Ağustos 1979'da idama mahkûm edildi. Kararda cinayetteki rolleri nedeniyle MHP Konya Milletvekili İhsan Kabadayı ile MHP Genel Sekreteri Nevzat Köseoğlu ve Yaşar Okuyan hakkında suç duyurusunda bulunulmasına karar verildi.[3]

18 görgü tanığının ifadesi ve dört kez çıkan idam kararına karşın beraat etti. Beraat kararı hem Çiftçi hem de Öz ailesi tarafından "şaşkınlıkla karşılandı"; öyle ki, bazı raporlara göre, kendine tahliye edildiği söylendiğinde Çiftçi "Hayır. Beni öldüreceksiniz. Çıkmıyorum." diye tepki vermişti. Çiftçi, Mamak Askerî Cezaevi'nden çıkar çıkmaz İLKSAN'a müdür tayin edildi. MHP Genel İdare Kurulu üyeliği yaptı. İş ortağının şüpheli bir biçimde öldürülmesinin ardından gözaltına alındı. 1997'de yapılan MHP Kurultay'ında genel başkanlığa adaylığını koydu. Devlet dairelerine akaryakıt satan şirketler kuran Çiftçi, ihalelere giren bir iş insanı oldu.

Mirası

Doğan Öz'ün öldürülmesinden sonra yakınları, yazıp bıraktığı şiirlerini derlediler. 45 şiirin yer aldığı bu şiir kitabı, "Biz Ölmeyiz" adıyla Türkiye Yazıları Yayınları tarafından Mart 1980'de yayınlandı. Kitabın fotoğraflar ve Doğan Öz'ün basılmış el yazmalarıyla desteklenerek genişletilmiş ikinci baskısı ise 1993'te Fe Yayınları tarafından yayınlandı.

Hakkında Yazılanlar

  • Savcı Doğan Öz'ü Vurdular - Bir kontrgerilla Cinayeti, Berivan Tapan (Tekin Yayınevi, 2020, Barkod: 9789944612913)[4]
  • O da Kızını Öptü ve Gitti - Türkiye'nin Cinayet Endüstrisi, Orhan Gazi Ertekin (Ayrıntı Yayınları, 2023, Barkod: 9786053146735)[5]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "TBMM Tutanaklar Arşiv 5 Mart 1978" (PDF). TBMM. 3 Mart 2024. 27 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  2. ^ "Savcı Öz'ün katil sanığı bir kişi tutuklandı". Milliyet Gazetesi. 27 Aralık 1978. 22 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. Diğer özet. 
  3. ^ "Doğan Öz'ün katili ölüme mahkûm oldu". Cumhuriyet Gazetesi. 4 Ağustos 1979. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. 
  4. ^ ""MİT görevlileri, kontrgerillayı araştırırken öldürülen Savcı Doğan Öz'ü ansiklopedi satıcısı kimliğiyle ziyaret ederdi"". Independent Türkçe. 28 Kasım 2020. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024. 
  5. ^ "O da kızını öptü ve gitti". Cumhuriyet. 23 Mart 2024. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Çatlı</span> Türk organize suç örgütü lideri

Abdullah Çatlı, Türk organize suç örgütü lideri, mafya lideri, derin devlet ajanı ve kontrgerilla mensubu.

<span class="mw-page-title-main">JİTEM</span> Türk askeri istihbarat birimi

JİTEM ya da Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığı, İçişleri Bakanlığı'nın onayı olmadan ve Genelkurmay Başkanlığı'ndan görüş alınmadan Jandarma Genel Komutanlığı'nın kendi inisiyatifiyle kurulan ve terörle mücadele kapsamında faaliyet yürüten bir oluşumdur.

<span class="mw-page-title-main">Muhsin Yazıcıoğlu</span> Türk siyasetçi (1954–2009)

Muhsin Yazıcıoğlu, Türk siyasetçi, şair, veteriner hekim ve ülkücü lider. Eski Ülkü Ocakları genel başkanı; 19., 20. ve 23. dönem TBMM Sivas milletvekili; Büyük Birlik Partisinin kurucusu ve ilk genel başkanıdır. 25 Mart 2009 tarihinde helikopter kazasında Kahramanmaraş'ta öldü.

Ülkücülük, Türk-İslam Ülküsü veya Türkeşçilik, Milliyetçi Hareket Partisinin Türkçülük ve İslamcılık üzerine temellenmiş kurucu ideolojisidir.

<span class="mw-page-title-main">Ülkü Ocakları</span> aşırı sağcı paramiliter örgüt

Ülkü Ocakları Eğitim ve Kültür Vakfı veya kısa adıyla Ülkü Ocakları, Milliyetçi Hareket Partisi ile ilişkili Türk aşırı sağcı paramiliter örgüt. Bazen Bozkurtlar olarak da bahsedilen kuruluş genellikle aşırı milliyetçi ve/veya neofaşist olarak tanımlanır. Milliyetçi Hareket Partisine (MHP) yakın bağlantıları olan gençlik örgütü, 12 Eylül Darbesi öncesi dönemde MHP'nin paramiliter veya militan kanadı olarak tanımlansa da günümüzde eğitim ve kültür vakfı olarak faaliyet göstermektedir.

<i>Hatırla Sevgili</i> Türk televizyon dizisi (2006–2008)

Hatırla Sevgili, Sis Yapım imzalı, 2006-2008 yılları arasında atv'de yayımlanan dram, romantik ve tarihî türdeki Türk televizyon dizisidir. 2 sezondan oluşan dizi, 68. bölümü ile final yaparak sona erdi.

Bahçelievler Katliamı, 8 Ekim 1978 günü Ankara'nın Bahçelievler mahallesinde Türkiye İşçi Partisi üyesi Latif Can, Efrahim Ezgin, Hürcan Gürses, Osman Nuri Uzunlar, Serdar Alten, Faruk Erzan ve Salih Gevence isimli gençlerin öldürüldüğü olaydır.

Kontrgerilla, kelime anlamıyla gerilla güçlerine karşı kurulmuş güçtür. Bir diğer anlamı ise NATO bünyesindeki ülkelerde sol örgütlenmeye karşı oluşturulan yasa dışı örgütlenmenin Türkiye'deki adı ve ayağıdır. Türkiye'deki yapılanması ise Amerika tarafından Ankara'da bulunan Amerikan Askerî Yardım binasında kurulmuş ve başlarda CIA tarafından fonlanmıştır. 1970 ila 1991 yılları arasında etkin olarak faaliyet gösteren yapılanmanın yasal statüsü yoktur, gizli silah depoları ve kayıt dışı mensupları vardır. Ülkü Ocakları tarafından kurulan Ülkücü komando kampları; Kontrgerilla örgütü için paramiliter üyeler yetiştirmiştir. 20. Yüzyılda özellikle de Soğuk Savaş döneminde Türkiye'de ve birçok NATO ülkesinde tartışmalı olaylarda etkisi olduğu düşünülen bu organizasyon; 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Soğuk Savaşın sona ermesiyle birlikte birkaç yıl içinde etkisini kaybetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Şık</span> Türk gazeteci ve siyasetçi

Ahmet Şık, Türk gazeteci, yazar ve siyasetçi. Gülen Cemaati'nin kamu kurumlarında gizlice örgütlenmesiyle ilgili araştırmaları nedeniyle yargılandığı için gündeme geldi. 2018'de HDP'den İstanbul milletvekili seçildi. 4 Mayıs 2020'de HDP'den istifa etti, 19 Nisan 2021'de TİP'e katıldı.

Yavuz Öbekçi, Türk siyasetçi ve iş insanı.

Türkiye'de sağ-sol çatışması, 1968 yılında başlayıp 12 Eylül 1980 Darbesi'ne kadar süren bir siyasal şiddet sürecidir. Sağcı ve solcuların mahalleleri kapatması, katliamlar, sokaklarda kim tarafından işlendiği bilinmeyen cinayetler ve bombalı saldırılar nedeniyle süreç bazı kesimler tarafından "örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Parsak</span> 2015 MHP Afyonkarahisar milletvekili

Mehmet Parsak, Türk siyasetçi ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) milletvekili. Haziran 2015 ve Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri'nde MHP Afyonkarahisar milletvekili olarak meclise girmiştir.

Ege Üniversitesinde öğrenim gören ülkücü Fırat Yılmaz Çakıroğlu, ülkücü öğrenciler ile savcılık iddianamesinde "PKK/KCK gençlik örgütlenmesi YDG-H üyeleri" olduğu belirtilen diğer öğrenci grubu arasında 20 Şubat 2015'te meydana gelen kavga esnasında bıçaklanarak öldürüldü.

Malatya Katliamı veya Malatya Olayları, 17-20 Nisan 1978'de Türkiye'nin Malatya ilinde meydana gelen Alevilere dönük şiddet olayları ve cinayetler. Dönemin Malatya Belediye Başkanı Hamit Fendoğlu'nun öldürülmesi üzerine ülkücü ve İslamcı grupların şehrin Alevi ve solcu mahallelerine girmeleri ve şiddet kullanmaları ile gelişmiş olaylarda 3'ü çocuk olmak üzere 8 kişi öldürülmüş, 20'si ağır olmak üzere 100 kişi yaralanmış ve yaklaşık 1000 iş yeri ve ev tahrip edilmiştir.

Balgat Katliamı, 10 Ağustos 1978'de Ankara'nın Balgat semtinde genellikle sol görüşlü kişilerin gittiği dört kahvehaneye Mustafa Pehlivanoğlu ve diğer Ülkücüler tarafından bir otomobilden otomatik silahlarla yaylım ateşi açılması sonucu 5 kişinin öldüğü saldırı. Katliamın faillerinden Mustafa Pehlivanoğlu, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edildi.

Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne giden süreç ; Türkiye'de siyasi, ekonomik, sosyal krizlerin yaşandığı ve 4.250'den fazla kişinin öldürüldüğü dönemdir. "Örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da tanımlanmıştır.

Yıldırım Güvenç Türk asker. Eski Özel Kuvvetler Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Sinan Ateş</span> Türk tarihçi ve siyasetçi (1984–2022)

Sinan Ateş, Türk tarihçi, akademisyen ve siyasetçi. Hacettepe Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olarak çalıştı ve 2019-2020 yılları arasında Ülkü Ocakları genel başkanlığını üstlendi. 30 Aralık 2022 tarihinde Ankara'da uğradığı silahlı saldırı sonucu öldü.

30 Aralık 2022 tarihinde eski Ülkü Ocakları Başkanı ve akademisyen Sinan Ateş, akrabası Selman Bozkurt ile Çankaya'nın Kızılırmak Mahallesi'ndeki 1456. Sokak'ta, bir aracın arkasına saklanmış Eray Özyağcı'nın silahlı saldırısına uğradı. Özyağcı tarafından sıkılan bir mermi Bozkurt'a, beş mermi ise Ateş'e isabet etti. Bozkurt omzundan yaralandı, Ateş ise ağır yaralandı ve kaldırıldığı hastanede öldü.

Bu sayfada, 1978 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.