İçeriğe atla

Doña Gracia Mendes

Doña Gracia Mendes (1510 – 1569) 16. yüzyılda Avrupa ve Osmanlı tarihinde önemli bir rol oynamış zengin bir Yahudi kadındır.[1]

Doña Mendes ve kocası Francisco Mendes Yahudi kökenli Portekizli bir banker aileden geliyorlardı. Portekiz'deki Engizisyon döneminde zorla Hristiyanlığı kabul etmişlerdi. 1537 yılında kocasının ölümü üzerine Doña Mendes kocasının işini üstlendi. 16. yüzyılda Avrupa'nın en güçlü hükümdarları olan Kutsal Roma İmparatoru V. Karl ve Fransa kralı I. François'ya kredi açtı.

Servetini önce Portekiz'den Venedik'e götüren Doña Mendes 1553 yılında servetiyle birlikte İstanbul'a geldi. 1556 yılında daha sonra Osmanlı tarihinde büyük bir rol oynayacak yeğeni Yasef Nassi'yi de İstanbul'a getirdi.[2] Doña Mendes'in servetini kullanarak Sokollu Mehmed Paşa'nın itirazlarına rağmen II. Selim'in tahta çıkmasına yardımcı olduğu bilinmektedir.[3]

Popüler kültürdeki yeri

2011-2014 yılları arasında yayınlanan Muhteşem Yüzyıl dizisinde Dolunay Soysert tarafından canlandırılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Lamdan, Ruth (2007). "Jewish Women as Providers in the Generations Following the Expulsion from Spain". Nashim: a Journal of Jewish Women's Studies and Gender Issues. Cilt 13. ss. 49-67. 
  2. ^ "Yasef Nassi (Akın Tarih)". 27 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2008. 
  3. ^ "Jewish Women Through The Ages". 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2008. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sefarad Yahudileri</span>

Sefarad Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Sefaradim, Yahudi-Roma savaşlarından sonra zorunlu göç ile, Kuzey Afrika üzerinden İberya yarımadasına yerleşen ve 1492'de, Elhamra Kararnamesi ile İspanya'dan çıkartılan Yahudi toplumuna verilen isimdir. Kararname sonrasında Yahudi halkının çoğu Portekiz'e kaçmıştır. 5 yıl sonra Portekiz Kralı I. Manuel'in de Portekiz'deki Yahudileri Hristiyanlığa geçmeye zorlamasıyla sınır dışı edilen birçok Yahudi farklı ülkelere kaçmıştır. Sonuç olarak, göçe zorlanan Yahudilerin torunları dünyanın her yerindeki ülkelere taşınarak yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu ülkelerden bazıları İngiltere, Hollanda, Kuzey Afrika'nın bazı bölgeleri, Türkiye ve İsrail'dir.

Yahudi İspanyolcası veya Ladino, Hint-Avrupa dil ailesinin Latin koluna bağlı Eski İspanyolca kökenli bir dildir. Yahudiler tarafından konuşulduğu için "Judeo- (Yahudi)" öntakısını almış olan dil, bazı filologlarca Standart İspanyolcanın tarihi bir varyantı olarak da değerlendirilmektedir.

Esperanza Malchi, Osmanlı Devleti'nin Valide Sultan'ı Safiye Sultan'ın kirası olan Yahudi bir kadındı.

Ester Handali ya da Ester Kira önce Hürrem Sultan'ın sonra da Nurbanu Sultan'nın kirası olan Yahudi bir kadındı. Bu sultanların saray dışı meselelerini ve sultanlara mücevher sağlama işini üstlenmiştir. Ebelik konusundaki uzmanlığı sayesinde Kanuni Sultan Süleyman döneminde hareme kabul edilmeye başlandı.

Taberiye ; günümüz İsrail'inde kuzeyde yer alan bir kent ve eski çağlardan günümüze kadar gelen bir coğrafi bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de Yahudilik</span> Türkiyedeki Yahudilerin tarihi

Türkiye'deki Yahudilerin tarihi, Yahudilerin Anadolu'da bulundukları yaklaşık 2400 yılı kapsar. Anadolu'da en az MÖ beşinci yüzyıldan beri Yahudi toplulukları bulunuyordu ve Elhamra Kararnamesi ile 15. yüzyılın sonlarına doğru İspanya'dan sürülen İspanya ve Portekiz Yahudilerinin birçoğu Osmanlı İmparatorluğu'na kabul edildiler ve Osmanlı Yahudilerinin çoğunluğunu oluşturdular. Bugün Türkiye Yahudilerinin büyük çoğunluğu İsrail'de yaşarken günümüz Türkiye'si, yaklaşık 14 bin kişilik bir Yahudi nüfusuna ev sahipliği yapmaya devam etmektedir.

Yasef Nassi veya Yosef Nasi, Yahudi diplomat ve yönetici. Portekizcede João Micas olarak bilinen ve Dona Gracia Mendes Nasi'nin yeğeni olan Yosef Nasi, Sultan Süleyman ve II. Selim dönemi Osmanlısı'nın en etkili figürlerinden birisiydi.

Gad Nassi, Türk Yahudisi İsrailli yazar.

Yahudilerin Arnavutluk'taki tarihi 1300 yıl öncesine dayanır. Arnavutluk Yahudileri ağırlıklı olarak Sefarad olmakla birlikte modern zamanlarda toplam ülke nüfusuna olan yüzdesi çok düşüktür. Arnavutluk, II. Dünya Savaşı'nda Yahudi nüfusu artan ender Avrupa ülkelerindendir. Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin Komünist diktatörü Enver Hoca aralarında Yahudiliğin de bulunduğu bütün dinleri yasaklayıp devlet ateizmini yürürlüğe soktu. Komünizm sonrası bu politikalar kaldırılıp ibadet serbestliği getirildi fakat Yahudilerin çoğunun İsrail'e göç etmesiyle Arnavutluk'taki Yahudi nüfusu azaldı.

Brezilyalı Yahudi Yahudi kökenli veya Yahudiliğe geçmiş Brezilyalılara denir.

Malezya Yahudileri Malezya'da yaşayan veya Malezya kökenli Yahudilere denir. Başta Penang olmak üzere ülkenin Kuala Lumpur ve Malacca gibi diğer şehirlerinde de yaşarlar. Yahudilerin çoğu Doğulu olmakla birlikte Avrupa (Aşkenaz) ve Çin (Kaifeng) Yahudileri de bulunur. Çin Yahudileri Çin'den Malezya'ya 1949'da Milliyetçi Çin komünistler tarafından ele geçirildiği zaman kaçmıştır.

Türkiye'de antisemitizm, Yahudi etnik geçmişi, kültürü veya dini baz alınarak Türkiye Yahudilerine karşı beslenen nefrettir.

<span class="mw-page-title-main">Kripto-Yahudilik</span>

Kripto-Yahudilik veya Gizli Yahudilik, gizlice Yahudiliği uygulamak fakat topluma karşı farklı bir dini uyguluyormuş gibi görünmektir; bu dinin takipçilerine, "gizli" anlamına gelen Yunanca κρυπτός (kriptos) sözcükten gelir "kripto Yahudiler" denir. Kripto Yahudi terimi atalarının bazı Yahudi geleneklerini takip eden fakat genelde Katoliklik gibi farklı bir dinden gözükenlere de denir. Bu fenomen Orta Çağ'da Yahudilerin 1492'de İspanya'dan kovulmasıyla başladı.

Latin Amerika'daki Yahudilerin tarihi, bazı bakış açılarına göre Christopher Columbus'un İspanya'dan yola çıkıp Atlantik Okyanusu'nu geçtiği tarih olan 3 Ağustos 1492'de başlar. Onun yola çıktığı tarih, Katolik Monarklar olan I. Isabel ve II. Fernando'nun İspanya'daki Yahudilere ya Katolisizm'e geçmelerini ya da ülkeyi terk etmelerini emreden bildirgeyi yayınladığı tarihe denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">İsrailliler</span> İsrail Devleti vatandaşları veya daimi ikamet edenler

İsrailliler, farklı etnik kökenlerden insanların yaşadığı, çok-ırklı bir ülke olan İsrail Devleti'nin vatandaşları veya daimi sakinleri. İsrail'deki en büyük etnik gruplar sırasıyla: Yahudiler (75%), Araplar (20%) ve diğer azınlıklar (5%). İsrail Yahudi popülasyonu Aşkenazi Yahudileri, Mizrahi Yahudileri, Sefaradi Yahudileri, Etiyopya Yahudileri ve diğer Yahudi etnik bölümlerinden gelmektedir; ancak 50%'lik oran ile oluşumun büyük çoğunluğunu Mizrahi Yahudileri oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiler</span> Orta Doğu kökenli etno–dinî grup ve antik millet

Yahudiler veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları ve İbranilerinden köken alan bir etno-dinî grup ve millettir. Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi</span>

Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi, Osmanlı topraklarında var olan Yahudilerin tarihidir.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna'daki Yahudilerin tarihi</span>

Ukrayna'daki Yahudilerin tarihi bin yıldan fazladır. Yahudi toplulukları, Kiev Rusları zamanından beri Ukrayna topraklarında var olmuş ve Hasidik gibi en farklı modern Yahudi teolojik ve kültürel geleneklerinin çoğunu geliştirmiştir. Dünya Yahudi Kongresi'ne göre, Ukrayna'daki Yahudi cemaati, Avrupa'nın üçüncü en büyük ve dünyanın beşinci en büyük Yahudi cemaatini oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Yunanistan'daki Yahudilerin tarihi, MÖ 4. yüzyıla kadar izlenebilir. Yunanistan'da yaşayan en eski ve en karakteristik Yahudi grubu, "Yunan Yahudileri" olarak da bilinen Romanyotlardır. "Yunan Yahudisi" terimi ağırlıklı olarak Yunanistan'ın bugünkü modern bölgesinde yaşayan Yahudi kökenli veya inançlı herhangi bir kişi için kullanılır.