İçeriğe atla

Dmanisi Tarihi Sit Alanı

Koordinatlar: 41°20′22″K 44°18′38″D / 41.33944°K 44.31056°D / 41.33944; 44.31056
Dmanisi Sit Alanı
დმანისის ნაქალაქარი
Dmanisi'nin Orta Çağdan kalma kalıntıları
Harita
AdresGürcistan
KonumDmanisi Belediyesi
Kvemo Kartli, Gürcistan
Koordinatlar41°20′22″K 44°18′38″D / 41.33944°K 44.31056°D / 41.33944; 44.31056
TürTarihi, arkeolojik

Dmanisi Tarihi Sit Alanı (Gürcüce: დმანისის ნაქალაქარი, anlamı, "yıkık/eski Dmanisi şehri") Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Dmanisi Belediyesinde yer alan Patara Dmanisi köyünün kuzeyinde konumlanmış tarihi ve arkeolojik sit alanıdır. Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 85 km güney batısındadır.

Maşavera ve Pinezauri nehirlerinin birleştiği yerdeki bir burnun üzerinde konumlanan alan, bir açık hava müzesidir. Açık hava müzesi, Orta Çağ'dan kalma Dmanisi Sioni Katedrali'ni ve Orta Çağ Gürcistan'ındaki en önemli şehir ve ticaret merkezlerinden birinin kalıntılarını içerir. Kalıntılarda, sur duvarları, kiliseler, Müslüman ve Hristiyan mezarlıkları, hamamlar ve atölyelere rastlanır. Dmanisi'deki Orta Çağ katmanlarının altında ortaya çıkarılan paleo-arkeolojik sit alanı, Afrika kıtasının dışındaki Homo cinsinin varlığına dair en eski ve kesin kanıtlardan birine ev sahipliği yapar. Alanda yaklaşık 1.85 ila 1.75 milyon yıl öncesinden kalma bir dizi hominin fosili vardır.

Tarihi

İlk yılları ve Müslüman yönetimi

Dmanisi bölgesi bir zamanlar Orta Çağ Gürcistan'ındaki en büyük ve en zengin şehirlerden biriydi. 18. yüzyıl Gürcü alimi Prens Vahuşti, yer ismi olan "Dmanisi"nin, Eski Gürcücedeki daba, "küçük köy" sözcüğünden türediğini açıklamıştır.[1]

Dmanisi, piskoposluk binasının yanındaki küçük bir yerleşim yeri olarak ortaya çıkmıştır. Ayrıca, Dmanişevi (Maşavera) ve Ktsia vadileri üzerinde de yargı yetkisine sahipti. Kent, 6. yüzyılda Kartli'deki altı piskoposluktan biri olarak biliniyordu. 9 ve 10. yüzyıllarda bölgede Arap egemenliği hüküm sürüyorken ise büyük bir ticaret kentiydi. Orta Çağ Gürcü kroniklerine göre, halifenin komutanı Bugha al-Kabir, 853'teki Kartli seferi sırasında Dmanisi'ye, Darialan'dan getirdiği 100 hane Alan yerleştirmiştir.[2] Dmanisi, 989'da Ermeni kral I. Davit tarafından fethedilmiş, ancak daha sonra Müslümanların kontrolüne geri dönmüştür. Gürcü kronikleri, Kral IV. Bagrat tarafından Tiflis'in vasal emiri olarak atanan Dmanisili Müslüman Sitlarabi'den bahseder. Sitlarabi, aslında Sayyid al-'Arab'ın değişmiş bir ismidir. Gürcü kaynaklarında, 1073 yılında adsız bir "Dmanisi emirinin", Kral II. Giorgi'ye karşı, Selçuklu komutanı Sau-tegin Sarhang el-Khass'ı ("Sarang Alkhazi") desteklediği bilinmektedir.[3][4]

Gürcistan Krallığı

Dmanisi'deki Sioni Katedrali.
Kasaba duvarlarının kalıntıları.
Azize Marina Kilisesi.

Dirilen Gürcü monarşisi tarafından tehdit edilen Dmanisi'deki Müslüman oligarşisi, 1121'de Kral IV. Davit'in Gence ve Tiflis almak için yaptığı saldırılarda Selçuklu sultanı II. Mahmud'un yanında yer aldı. Davit, Mart 1123'te Dmanisi'yi fethetti, ama Davit'in oğlu I. Demetre 1125'te şehri tekrar fethetmek zorunda kaldı. Gürcistan Krallığı yönetiminde, Dmanisi gelişmeye devam etti; el sanatları ve ticaret parladı. Yâkût el-Hamavî'ye göre, kasabadan ipek ihraç edilmekteydi. Dmanisi'nin ekonomisinin aktif olduğu, bölgede bulunan 800'den fazla yabancı madeni parayla kanıtlanmaktadır, bölgede İran fayansları ve Çin seladonları gibi arkeolojik eserlerin yanı sıra, yerel olarak üretilen çanak çömlek, cam eşya ve mücevherler bulunmuştur.[4]

Orta Çağ Dmanisi'nin nüfusu heterojendi. Dmanisi'de yer alan büyük bir mezarlıkta 13 ve 14. yüzyıldan kalma Arapça yazıtlı mezar taşlarının sayısının Hristiyan-Gürcü ve Ermeni-mezar taşlarından fazla olması, Müslümanların şehirdeki en büyük grubu oluşturduğunu göstermektedir.[4][5][6] Gürcülerin şehri fethetmesinden sonra bazı Müslümanlar kenti terk etti: Sadr ad-Din Hamid b. Ali ad-Damanisi (ö. 1245) isimli Şeyh, Şam'da medrese işletmeye başladı.[7] Sonrasında Emir'in pozisyonu tayin edilmiş bir kraliyet memurunun pozisyonuna düşürüldü: Dmanisi'deki küçük bir yıkık kilisede yer alan, 13. yüzyılın başlarından kalma Gürcüce bir taş yazıtta IV. Giorgi'nin çağdaş emiri ve Mihrik'in oğlu Job'dan bahseder. Job, Aziz Dimitrios'un adına taştan bir haç dikmiştir.[5]

Gürcistan Moğol İmparatorluğu'nun vasalı haline geldiğinde, Dmanisi, madeni para üretim yeri olarak seçilmiş, 1245'te IV. Davit adına bakır türü madeni paralar basılmıştır.[8] 1270'lerde, II. Demetre, Dmanisi ve çevresini Moğolların güvenine sahip güçlü bakan Sadun'a devretmek zorunda kaldı. Kral VIII. Davit, Moğol hanı Baydu ile iyi ilişkiler içindeydi ve 1293'te Dmanisi'yi Moğollardan geri alabildi, ancak sonrasında Dmanisi'yi rakip kardeşi III. Vahtang'a kaptırdı. III. Vahtang, 1308 yılında öldüğünde buraya gömüldü. Dmanisi, daha sonra Vahtang'ın büyük oğlu Demetrius'un eline geçti.[4]

Çöküşü

Timur'un Gürcistan'ı 1386 ve 1403 yılları arasında işgal etmesi, Dmanisi'nin altın çağını sonlandırdı. 1486'da, Akkoyunlular'ın lideri Yakub'un yaptığı saldırılarda kent harap oldu. Gürcistan Krallığı'nın 1490'larda son kez parçalanmasından sonra, kent Kartli Krallığı'nın parçası oldu. Dmanisi, kraliyet tarafından Barataşvili ailesine verildi. Aile hattı 1536'da ikiye ayrıldı ve tüm kent ve mülkler bölüşüldü. Dmanisi, 1578'de Osmanlı birlikleri tarafından işgal edildi ve yeniden güçlendirildi. 1583'te Gürcü kral I. Simon tarafından geri alındı. Sonraki dönemde, Dmanisi'nin önemi, Barataşvili'nin sahip olduğu askeri karakol olmakla sınırlı kalmadı. Dmanisi'de ekonomik ve dini yaşam kısmen canlansa da, bu canlılık 18. yüzyılın başlarına kadar devam etti. Dmanisi'nin yenilenen savaş ve siyasi anarşideki çöküşünü, 18. yüzyılın ortalarında Dmanisi piskoposluğunun dağılması takip etti; bölgenin nüfusu büyük ölçüde azaldı. Bu azalma, eski şehrin çevresinde yeni kırsal yerleşimlerin oluşmaya başladığı 19. yüzyılın başlarındaki Rus yönetimine kadar devam etti.[4] Bu kırsal yerleşimlerden biri olan Başkeçiti, 1947'de Dmanisi olarak yeniden adlandırıldı.

Araştırmalar

2007 yılındaki arkeolojik kazılar

1853'te Dmanisi'ndeki kalıntılar ilk kez incelendi ve Albay İvan Bartolomei ile Prens Dimitri Orbeliani tarafından kısaca tanımlandı. Bu kişilerin kopyaladığı Gürcüce yazıtlarından bazıları, 1854'te Fransız alim Marie-Félicité Brosset tarafından basıldı. Ekvtime Takaişvili, Dmanisi nekropolündeki bazı kazıları denetledi ve 1894'te Gürcüce yazıtları yeniden yayımladı.[4]

Kalıntıların arkeolojik incelemesine 1936'da başlanmış, ancak 1980'lere kadar sistematik kazılar yapılmamıştır. Bu süreçte, Orta Çağ'da yapılmış çukur veya mahzenlerin, tarih öncesi hayvan kemikleri ve taş aletler içeren kum ve kül yataklarına kazıldığı anlaşıldı.[4] 1991 yılında Homo erectus ile anatomik benzerlikler gösteren insan çenesi ve dişine sahip bir kafatası ortaya çıkarıldı. Ardından 1991 ve 2005 yılları arasında bir dizi kafatası daha keşfedildi. Yaklaşık 1.85 ila 1.75 milyon yıl öncesine dayanan bu buluntular, Dmanisi'nin Avrasya'nın herhangi bir yerindeki en eski insan yaşam alanlarından birisi olduğunu açığa çıkardı.[9][10][11] 2007'de, Dmanisi Hominid Arkeolojik Sit Alanı, Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklendi.[12]

Sit alanı

Kral VI. Davit'in yer aldığı bakır madeni para, 1245'te Dmanisi'de sıkışmış
Bir şarap kavanozu, kvevri, 15 ve 18. yüzyılların arasındaki bir zaman dilimine tarihlenmekte

Dmanisi tarihi alanı, bir yerleşim yerinin kalıntıları, surlar, kiliseler, mezarlıklar ve diğer yapıları içeren iki ana bölümden oluşmaktadır. Bölümlerden biri, Maşavera ve Pinezauri nehirlerinin birleştiği yerde konumlanmış 13 hektarlık bir alanı kaplayan gerçek kasaba, diğeri ise Pinezauri nehri boyunca uzanan ve 12 hektarlık alanı kapsayan bitişik kenar mahalledir.[4]

Gerçek kasaba

Gerçek kasaba, bazalt bir duvarla çevrelidir. Doğuda payandalarla desteklenen duvar, büyük bir sur oluştur. Kasaba, kuzeyde ve kuzeybatıda Mashavera vadisi ile 90 metre derinliğe kadar inmektedir. Dağ burnunun güney yamacında yaklaşık 3.250 metrekarelik bir kale bulunmaktadır. Kasaba duvarının içine yerleştirilen kale, tek kapılı özel bir sur ile şehirden ayrılmıştır. Kale bir saray, hamam ve diğer yapıları içermektedir. Kalenin batısında, 200 metre uzunluğunda, Maşavera nehrine açılan gizli bir tünel vardır. Tünel, günümüze kadar korunmuştur.[4]

Güneyden gelen yol kapıyla kente açılır. Kentin içinde devam eden yolun genişliği yaklaşık 2.5 metredir, büyük taş levhalarla döşenmiş ve alçak taş duvarla çevrelenmiştir. Dmanisi'deki evler, düzensiz dizilmiş bazal taşlarla yapılmış ve nişlerle tuğla şömineler eklenmiştir. İç duvarlar sıvalanmıştır. Daha zengin kişilerin evleri yeşil seramik fayanslarla kaplanmıştır.[4] Yıkık şehir merkezinde, kalenin hemen altında, Dmanisi Sioni Katedrali bulunmaktadır. Bu erken Orta Çağ bazilikası, üç bölmeli nefe ve apsise sahiptir. Ayrıca 13. yüzyılın başlarında zengin süslemeli bir narteks eklenmiştir. Kilisenin kuzeyinde, güney kapısı üzerindeki Gürcüce yazıtın doğruladığı gibi, 1702'de yeniden inşa edilmiş tek nefli küçük bir Azize Marina kilisesi vardır. Kuzeydoğuda ise, Ermenice yazıtlı taşların bulunduğu iki küçük kilisenin kalıntıları vardır.[4]

Kenar mahalle

Kenar mahalle gerçek kasabanın güneyinde konumlanmıştır. Mahalle, Hristiyan-Gürcü, Ermeni ve daha fazla sayıdaki Müslüman mezarlarından oluşan ve neredeyse kasabanın kendisi kadar büyük olan 12-14. yüzyıl mezarlığını içermektedir. Küçük tek nefli kilisenin kalıntıları Hristiyan mezarlığında korunmuştur. Pinezauri'nin sağ yakasında üç tane hamamın kalıntısı yer almaktadır.[4]

Müze

Dmanisi bölgesi, Gürcistan Ulusal Müzesi'nin bir parçasıdır. Dmanisi Tarihi ve Mimari Müzesi-Koruma Alanı olarak yönetilen bir açık hava müzesidir. Müze ayrıca 2300'den fazla eseri sergileyen bir sergi salonu içermektedir.[13] Dmanisi müzesi, mayıs ve ekim ayları arasında mevsimsel olarak faaliyet göstermektedir.[14] Dmanisi Sioni Katedrali ve sitedeki diğer yapılar 2007 yılında Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[15]

Kaynakça

  1. ^ Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "დმანისი [Dmanisi]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Gürcüce). Tiflis: Georgian National Museum. ss. 190-193. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2019. 
  2. ^ Thomson, Robert W. (1996). Rewriting Caucasian history: the medieval Armenian adaptation of the Georgian chronicles; the original Georgian texts and the Armenian adaptation. Oxford: Clarendon Press. s. 261. ISBN 0198263732. 
  3. ^ Minorsky, Vladimir (1977). Studies in Caucasian history. Cambridge University Press. s. 67. ISBN 0521057353. 
  4. ^ a b c d e f g h i j k l "დმანისის ნაქალაქარი [Dmanisi site]". საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.2 [Encyclopaedia Georgia, vol. 2] (Gürcüce). Tiflis. 2012. ss. 460-461. 
  5. ^ a b Berdzenishvili, Devi (2005). "დმანელი ამირას უცნობი წარწერა ფინეზაურის ხეობიდან [An unknown inscription of the emir of Dmanisi from the Pinezauri valley]". ნარკვევები [Studies] (Gürcüce). Tiflis. ss. 26-34. 
  6. ^ Chkhvimiani, Jimsher (2015). "განვითარებული შუა საუკუნეების ქართულწარწერიანი საფლავის ქვები დმანისიდან" [High medieval tombstones with Georgian inscriptions from Dmanisi]. Kadmos (Gürcüce). Cilt 7. ss. 40-41. 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2019. 
  7. ^ Japaridze, Gocha (2012). "ად-დუმანისი - იშვიათი არაბული ნისბა [ad-Dumanisi: a rare Arabic nisba]". ძიებანი საქართველოსა და ახლო აღმოსავლეთის ისტორიაში, ტ. 1 [Researches into the history of Georgia and the Near East, vol. 1] (Gürcüce). Tiflis. ss. 107-109. ISBN 978-9941-0-4627-8. 
  8. ^ Kolbas, Judith (2013). The Mongols in Iran: Chingiz Khan to Uljaytu 1220–1309. Routledge. ss. 123-124. ISBN 9781136802898. 
  9. ^ Vekua, Abesalom; Lordkipanidze, David; Rightmire, G. Philip; Agusti, Jordi; Ferring, Reid; Maisuradze, Givi; Mouskhelishvili, Alexander; Nioradze, Medea; Leon, Marcia Ponce de; Tappen, Martha; Tvalchrelidze, Merab; Zollikofer, Christoph (5 Temmuz 2002). "A New Skull of Early Homo from Dmanisi, Georgia". Science (İngilizce). 297 (5578). ss. 85-89. doi:10.1126/science.1072953. ISSN 0036-8075. PMID 12098694. 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2019. 
  10. ^ Garcia, Tristan; Féraud, Gilbert; Falguères, Christophe; de Lumley, Henry; Perrenoud, Christian; Lordkipanidze, David (Ağustos 2010). "Earliest human remains in Eurasia: New 40Ar/39Ar dating of the Dmanisi hominid-bearing levels, Georgia". Quaternary Geochronology. 5 (4). ss. 443-451. doi:10.1016/j.quageo.2009.09.012. 
  11. ^ Sagona, Antonio (2017). The Archaeology of the Caucasus: From Earliest Settlements to the Iron Age. Cambridge University Press. s. 38. ISBN 9781139061254. 
  12. ^ "Tentative Lists: Dmanisi Hominid Archaeological Site". UNESCO World Heritage Centre. 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2019. 
  13. ^ "Dmanisi Historic and Architectural Museum-Reserve". Georgian Museums. Ministry of Culture and Monuments Protection of Georgia, ICOM National Committee in Georgia, Georgian Museums Association, Culturological Research Association. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2019. 
  14. ^ "Museum information". Georgian National Museum: Dmanisi. 22 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2019. 
  15. ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dmanisi</span> Gürcistanda kasaba

Dmanisi, Gürcistan'da, başkent Tiflis'e yaklaşık 85 kilometre uzaklıkta bulunan bir kasaba ve sit alanıdır. Kvemo Kartli bölgesinde, Maşavera Irmağı vadisinde yer alır. Dmanisi, Orta Çağ'da Bizans, Ermenistan ve İran'a açılan ticaret yolu üzerinde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Samşvilde</span> Gürcistanda müstahkem şehir, arkeolojik sit

Samşvilde, Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro ilçesinde Samşvilde köyünde yer alan yıkık müstahkem şehir ve arkeolojik sittir. Kentteki kalıntılar çoğunlukla Orta Çağ yapılarından kalmadır. Hrami nehri vadisinin yanında konumlanan sit, 2.5 km uzunluğunda ve 400 m genişliğindedir. En tanınmış yapılardan bazıları, Samşvilde Sioni Kilisesi ve kayalık bir nehrin burnuna dikilmiş olan kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Tigva Manastırı</span>

Tigva Meryem'in ölümü Manastırı tartışmalı Güney Osetya bölgesindeki Prone nehri vadisinin Tigva köyünde yer alan bir Gürcü Ortodoks manastır kilisesidir. Manastır binası kubbeli Yunan haçı planı tasarımına sahiptir. Gürcüce bir yazıta göre, Kral IV. Davit'in kızı Tamar tarafından 1152 yılında yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Baraleti Kilisesi</span>

Baraleti Theotokos Kilisesi Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Ahalkalaki Belediyesi'ne bağlı Baraleti köyünde yer alan bir Orta Çağ Hristiyan kilisesidir. Kilise, tarihi Javaheti ilinde, etnik açıdan karışık olan Ermeni-Gürcü köyünün kalbinde yer almaktadır. 13. yüzyıldan kalma Gürcüce yazıtlı iki nefli bir bazilikadır. Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Samtsevrisi Kilisesi</span>

Samtsevrisi Aziz Yorgi Kilisesi Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kareli Belediyesinin Samtsevrisi köyünde yer alan bir Erken Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. "Serbest haç" planlı kilise, stilistik olarak 7. yüzyılın ilk yarısına tarihlenmektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Martkopi Manastırı</span>

Martkopi İlah Manastırı Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 25 km doğusundaki Martkopi köyünde yer alan bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın tarihi, 6. yüzyıldaki stilit çalışmalarına dayanmaktadır ve On Üç Süryani Babadan biri olan Aziz Anton ile ilişkilidir. Manastırın mevcut yapılarının çoğu 17 ila 19. yüzyıllar arasında yapılmıştır. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Abelya Kilisesi</span>

Abelya Teslis Kilisesi Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Ağbulak Belediyesinde yer alan bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Tek nefli sade bir tasarımı olan kilise, günümüzde Abeliani olarak bilinen tarihi Abelya köyünün eteklerinde konumlanmıştır. Kilisenin güney duvarındaki bir yazıtta yapının 1250 ve 1259 yılları arasında, yani Moğol yönetimi altındaki iki hükümdarlı Gürcistan döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Eredvi Bazilikası</span>

Eredvi Yorgi Bazilikası, günümüzde tartışmalı bir bölge olan Güney Osetya'nın Şida Kartli bölgesindeki Eredvi köyünde bulunan bir 10. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Binadaki yazıtta yazdığına göre, kilise mimar Tevdore Taplaisdze tarafından yaptırılmıştır. Kilisenin temeli 906 yılında atılmıştır. Kilise, yeniden yapılanmalarına rağmen orijinal mimari özelliklerini büyük ölçüde korumuş üç nefli bir bazilikadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine yazılmıştır. Rus-Gürcü Savaşı'ndan sonra, Gürcülerin kiliseye erişimi kesilmiş ve hizmetler Güney Osetya yetkilileri tarafından kısıtlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dmanisi Sioni Katedrali</span>

Dmanisi Theotokos Katedrali, yaygın olarak bilinen adıyla Dmanisi Sioni Kilisesi Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Dmanisi Tarihi Sit Alanının kalbinde yer alan bir Erken Orta Çağ bazilikasıdır. Kilise, üç bölümlü nefe, belirgin şekilde çıkık apsise ve 13. yüzyılın başlarında zengin biçimde süslenmiş bir nartekse sahiptir. Sioni kilisesi, 2009 yılında yenilenen ve faal durumda olan bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Devlet tarafından Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtı listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zemo Nikozi İlah Kilisesi</span>

Zemo Nikozi İlah Kilisesi, ayrıca bilinen adıyla Ghvtaeba (ღვთაება), Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Gori Belediyesinde konumlanmış bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks katedralidir. Ayrıca çan kulesi, piskoposluk sarayı ve savunma duvarını da içeren bir kompleksin parçasıdır. Kompleks, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gudarehi Manastırı</span>

Gudarehi Manastırı Güney Gürcistan'daki bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro belediyesindeki Gudarehi köyünün batısında konumlanmıştır. Manastır kompleksi, ana salon kilisesi, bağımsız çan kulesi, saray, hücreler, şapeller, ahırlar ve şarap mahzeni gibi çeşitli yapıların kalıntılarından oluşmaktadır. Kilise, Orta Çağ taş oymaları ve yazıtlarla süslenmiştir. Kompleks, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Dedoplis Mindori, Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesinde, doğu ve batı eğimlerinin birleştiği tepede, Kura Nehri vadisinde konumlanmış bir arkeolojik sittir. Çok katmanlı bir sit alanı olan Dedoplis Mindori, Aşölyen ve Musteryenden yapılmış taş aletlere, Geç Tunç Çağı ve Demir Çağından kalma mezarlara, ayrıca Klasik Antik Çağ ve Orta Çağ'dan kalma yerleşim yerleri ve mezarlara ev sahipliği yapmaktadır. Bölgedeki en önemli yapı, MÖ 2 ve 1. yüzyıla tarihlenmiş olan dini yapılar kompleksidir. Kompleks, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Dedoplis Mindori ovasının bitişiğinde Aradetis Orgora adıyla bilinen bir grup höyük bulunmaktadır. Höyükte bulunan arkeolojik buluntuların tarihi, Bakır Çağı'ndan Erken Orta Çağ'a kadar uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çeremi Tarihi Sit Alanı</span>

Çeremi Tarihi Sit Alanı Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki Gurcaani belediyesinde konumlanmış Çeremi köyünde yer alan bir tarihi ve arkeolojik sit alanıdır. Kompleks, kilisenin kalıntıları, savunma duvarı olan bir kale ve bir mezarlıktan oluşmaktadır. Bu kalıntıların bir kısmı, Erken Orta Çağ Gürcü kroniklerinde bahsedilen, yok olmuş Çeremi kentidir ve Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tsilkani Katedrali</span>

Tsilkani Meryem Ana Katedrali, Doğu Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Mtsheta Belediyesinin Tsilkani köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 4. yüzyılda inşa edilen kilisenin, Orta Çağ'da sürekli biçimi değiştirilmiştir. Köşelerinde kuleler bulunan bir duvarla çevrelenmiş olan mevcut yapı, kubbeli Yunan haçı planı tasarımına sahiptir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bieti Kilisesi</span>

Bieti Meryem Ana Kilisesi, Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Ahaltsihe Belediyesinde, Gurkeli ve Tsinubani köyleri yakınında yer alan harabe bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. 14. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen Bieti kilisesi, kubbeli Yunan haçı planı tasarımıyla inşa edilmiştir. Kubbenin 1930'da yıkılmasından sonra, sadece sığınağın kubbesi ve pastoforium ayakta kalmıştır. Bazı ön temizlik ve koruma çalışmalarından sonra, kilise 2019 yılında yeniden yapılanmaya başlamıştır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Günümüzde tartışmalı Güney Osetya bölgesinde bulunan "Bieti" adında başka bir Orta Çağ Gürcü kilisesi daha vardır.

Bieti Manastırı Güney Osetya/Gürcistan'ın tarihi Şida Kartli bölgesinde konumlanmış, yarı harabe bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Salon kilisesi planında inşa edilmiş olan kilise, kısmen kayaya oyulmuştur. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Gürcistan'ın güneyindeki Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan, Bieti adında başka bir Orta Çağ Gürcü kilisesi daha vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tsirkoli Meryem Ana Kilisesi</span>

Tsirkoli Meryem Ana Kilisesi, Ksani nehri vadisindeki Tsitkoli köyünün yanında konumlanmış bir 8-9. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Kubbesiz ve kubbeli kilise tasarımlarının özelliklerini birleştiren kilise, Orta Çağ Gürcü mimarisinin "geçiş dönemine" ait olarak sınıflandırılmaktadır. Kilisenin bulunduğu bölge, Ağustos 2008'deki yılındaki Rus-Gürcü Savaşı savaşında Rus ve Güney Oset birliklerinin kontrolü altına giren Ahalgori belediyesinin parçasıdır. Savaşla beraber, Gürcü din adamları ve kilise cemaati kiliseye erişimlerini kaybetmiştir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Pirğebuli Manastırı Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Hrami nehri vadisinde bulunan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. 12. yüzyılın sonlarına veya 13. yüzyılın başlarına tarihlenen manastır, farklı koruma durumlarındaki çeşitli yapılardan oluşmaktadır. Ana kilise, dışı zengin taş oymalarla süslenmiş büyük bir salon kilisesidir. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Urbnisi Katedrali</span>

Urbnisi İlk Şehit Aziz Stephen Katedrali, yaygın olarak bilinen adıyla Urbnisi Sioni Kilisesi, Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Urbnisi köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks katedralidir. İlk kez 6. yüzyılda inşa edilmiş olan kilise, 10 ve 17. yüzyıllarda yeniden inşa edilmiştir. Yapı, görece büyük bir üç nefli bazilikadır. Kilise duvarları, Gürcü alfabesinin kullanıldığı en eski örneklerin de bulunduğu birçok yazıt içermektedir. Katedral, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zeda Tmogvi</span>

Zeda Tmogvi Güney Gürcistan'ın tarihi Cavaheti bölgesindeki bir Orta Çağ Hristiyan kilisesidir. Mevcut yapı, IV. Bagrat döneminde (1027-1072) daha önceki bir kilisenin yerine yapılmış üç nefli bir bazilikadır. Kilisenin dış cephelerinde, zamanın tarihi insanlarından bahseden birkaç modern Gürcüce yazıt vardır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. 2007 itibarıyla da içinde bulunduğu bölge UNESCO geçici listesi'ne dahil edilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.