İçeriğe atla

Dmanisi 5 kafatası

Koordinatlar: 41°19′51″K 44°12′11″D / 41.33083°K 44.20306°D / 41.33083; 44.20306
Dmanisi skull 5
Harita
Katalog no.4500
Yaygın adıDmanisi skull 5
TürüHomo erectus
Yaşı1.8 milyon yıl
Keşif yeriDmanisi, Gürcistan
Keşif tarihi2005
KeşfedenDavid Lordkipanidze

Kafatası 5 veya D4500 olarak da bilinen Dmanisi kafatası, Gürcistan'ın Dmanisi kentinde bulunan ve erken Homo erectus olarak sınıflandırılan beş kafatasından biridir. Ekim 2013'te bir yayımlanan bir makaleye göre, yaklaşık 1.8 milyon yaşında olduğu tahmin edilmektedir ve Pleistosen Homo türünün en eksiksiz kafatasıdır[1][2] ve antik çağdaki ilk tam yetişkin hominini kafatasıdır.[3][4] Araştırmacılara göre, keşif "erken Homo'nun beyinleri küçük, ancak vücut kütlesi, boy ve uzuv oranlarının modern varyasyonun alt sınırına ulaşan yetişkin bireylerden oluştuğuna dair ilk kanıtı sağlıyor."

Kafatası, 2017 itibarıyla hala devam eden paleontolojik tartışmanın nedeni olmuştur: Homo rudolfensis veya Homo habilis gibi farklı türlerden olduğu düşünülen birçok hominini fosili, hiç de ayrı türler olmayabilir. Aksine, evrimleşen tek bir soy olabilirler.[2]

Kafatasının keşfi

Kazı.

1991 yılında Gürcü bilim adamı David Lordkipanidze Gürcistan'daki Dmanisi'de yer alan bir mağarada erken insan işgal izleri buldu; bu mağara, ülkenin başkenti Tiflis'in yaklaşık 90 kilometre (56 mil) güneybatısında bir mezrada yer alan bir arkeolojik alan içinde yer almaktaydı. O zamandan beri, bölgede beş erken hominini kafatası keşfedildi. 2005 yılında bulunan Kafatası 5, hepsinin en eksiksiz örneğidir. Daha fazla analizden sonra, 5 yıl önce bulunan mandibulası (D2600) ile birleştirildi. Keşfin son analizi uzun yıllar sürdü ve 2013'te yayınlandı.[1]

Kafatasının tanımı

David Lordkipanidze arkeolojik alanda (ortada), Dmanisi, 2010

Büyük bir Australopithecus erkeğinin (546 kübik santimetre (33.3 in3)) büyüklüğündeki beyin hacmine rağmen, Homo erectus'un tüm özellikleri Kafatası 5'te açıkça görülebilir. Diğer Dmanisi kafataslarının beyin kemiklerinin boyutları 601 kübik santimetre (36.7 in3) ile 730 kübik santimetre (45 in3) arasındadır.[1]

Kafatası 5'in belirgin ve büyük olan kafatası üst yapıları, muhtemelen bir erkek olduğunu düşündürmektedir. Yüzü, bugüne kadar keşfedilen en büyük insan atalarından biridir.[1] Elmacık kemikleri büyüktür ve sağ tarafında büyük olasılıkla kırıklar ve yaralanmalar nedeniyle birçok deformasyon izi görülür. Araştırmacılar, bireyin boyunun 146 santimetre (4,79 ft) ila 166 santimetre (5,45 ft) ve ağırlığının 47 kilogram (104 lb) ila 50 kilogram (110 lb) arasında olduğunu düşünmektedir.

Tarihlendirme

Dmanisi paleontoloji alanında bulunan taş aletler

1980'lere kadar bilim adamları, homininilerin tüm Erken Pleistosen boyunca Afrika kıtasıyla sınırlı olduğunu (yaklaşık 0.8 milyon yıl öncesine kadar), yalnızca Afrika Dışı I adlı bir aşamada göç ettiklerini varsaydılar. Bu nedenle, arkeolojik araştırmaların büyük çoğunluğu orantısız bir şekilde Afrika'ya odaklandı.[5] Dmanisi arkeolojik alanı, Afrika dışındaki en eski hominini bölgesidir ve buluntuların analizi, bazı homininilerin, özellikle Homo erectus georgicus''un Afrika'yı 1,85 milyon yıl öncesine kadar terk ettiğini gösterdi. 5 kafatasının tamamı aşağı yukarı aynı yaştadır.[1]

Sonuç olarak, Dmanisi kafataslarının tarihlendirilmesinin paleontolojik önemi büyüktür. Bunun sadece Kafatası 5'in keşfiyle değil, aynı yerde bulunan başka bir örnek olan D2700 olarak da bilinen Dmanisi 3 kafatası ile ilişkili olduğu belirtilebilir.

Keşfe dair tartışmalar ve keşfin önemi

Dmanisi kafatasları, özellikle Kafatası 5, nispeten küçük 546 kübik santimetre (33.3 in3) beyni ile, bu alanda bulunan diğer kafataslarına kıyasla, Homo cinsinin en eski türlerinin aslında erectus türünün bir alt türü olduğunu göstermektedir.[6] Tüm Dmanisi kafataslarının morfolojisindeki çeşitlilik o kadar büyüktür ki, farklı arkeolojik alanlarda keşfedilmiş olsalardı, büyük olasılıkla farklı türler olarak sınıflandırılacaklardı. Bununla birlikte, tüm Dmanisi kafatasları aynı yaştadır ve tamamen aynı alanda bulunmuştur.

Kafatası 5 ve diğer Dmanisi kafatasları arasındaki geniş çeşitlilikle karşı karşıya kalan Gürcistan ve Zürih Üniversitesi araştırmacıları, modern insan kafatasları ve şempanze kafataslarındaki normal varyasyonları incelemeye yönlendirildi. Birbirlerinden farklı görünseler de, tüm Dmanisi kafatasları arasındaki büyük varyasyonların modern insanlar ve şempanzeler arasında görülenlerden daha büyük olmadığını buldular.[1] Sonuç olarak, Homo erectus'ta böyle bir tutarsızlığın bulunması tamamen mümkündü.

Bu keşif, bilim adamlarının iki erken hominini türünün, Homo rudolfensis ve Homo habilis'in her ikisinin de Homo erectus olduğunu öne sürmelerine yol açtı.[2] Bu, bilim topluluğu arasında devam eden bir tartışmadır.[7]

Dmanisi 5 örnek listesi

Beş Dmanisi kafatasının adı:

  • D2280 (kafatası 1)
  • D2282/D211 (kafatası 2)
  • D2700/D2735 (kafatası 3)
  • D3444/D3900 (kafatası 4)
  • D4500/D2600 (kafatası 5)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f David Lordkipanidze, Marcia S. Ponce de Leòn, Ann Margvelashvili, Yoel Rak, G. Philip Rightmire, Abesalom Vekua, Christoph P. E. Zollikofer (18 Ekim 2013). "A Complete Skull from Dmanisi, Georgia, and the Evolutionary Biology of Early Homo". Science. 342 (6156): 326-331. doi:10.1126/science.1238484. PMID 24136960. 
  2. ^ a b c "Skull suggests three early human species were one : Nature News & Comment". 27 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2020.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "nature" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  3. ^ Wilford (17 Ekim 2013). "Skull Fossil Suggests Simpler Human Lineage". The New York Times. 12 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2013. 
  4. ^ Watson (17 Ekim 2013). "Skull discovery sheds light on human species". USA Today. 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2013. 
  5. ^ Lahr, M.M., 2010. “Saharan Corridors and Their Role in the Evolutionary Geography of ‘Out of Africa I’”. In: A. Baden et al. (Eds.), Out of Africa I: The First Hominin Colonization of Eurasia. Springer Netherlands, 27–46.
  6. ^ David Lordkipanidze, Marcia S. Ponce de Leòn, Ann Margvelashvili, Yoel Rak, G. Philip Rightmire, Abesalom Vekua, Christoph P. E. Zollikofer (18 Ekim 2013). "A Complete Skull from Dmanisi, Georgia, and the Evolutionary Biology of Early Homo". Science. 342 (6156): 326-331. doi:10.1126/science.1238484. PMID 24136960. 
  7. ^ Switek (17 Ekim 2013). "Beautiful Skull Spurs Debate on Human History". National Geographic. 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 

41°19′51″K 44°12′11″D / 41.33083°K 44.20306°D / 41.33083; 44.20306

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnsanın evrimi</span> anatomik olarak modern insanların ortaya çıkmasına yol açan evrimsel süreç

İnsanın evrimi, modern insanın evrimsel kökenini ve ne tür evrimsel süreçlerle ortaya çıktığını incelediği gibi insanın en eski atalarını ve atasal kökenlerini de konu edinir. Bunun yanında insanla ortak ataları paylaşan ve insan ile yakın akraba olan türlerin evrimini ve kökenini de araştırır. İnsan evrimi, konu olarak 1863 yılında T. H. Huxley tarafından oluşturulan bilim dalı primatolojiyi ve günümüz maymunlarının tüm canlılar ile onların eski atalarının fosillerini de dikkate almaktadır. Bunun yanında insanın evrimsel tarihi üzerindeki çalışma ve araştırmalar fiziksel antropoloji, paleoantropoloji, primatoloji, arkeoloji, dilbilim, genetik ve embriyoloji dâhil olmak üzere birçok bilimsel alanı de içerir.

<i>Homo erectus</i> tarih öncesi insan türü

Homo erectus, en eski kalıntıları 2 milyon yıl öncesine tarihlendirilen, Pleistosen'de yaşamış soyu tükenmiş bir arkaik insan türüdür. Örnekleri Homo (insan) cinsinin ilk tanınabilen üyeleri arasındadır.

<i>Homo habilis</i> Arkaik insan türü

Homo habilis, yaklaşık 2.3 ila 1.65 milyon yıl önce Doğu ve Güney Afrika'nın Erken Pleistosen'inden soyu tükenmiş bir arkaik insan türüdür. 1964'te türün tanımlaması üzerine, H. habilis oldukça tartışmalıydı ve birçok araştırmacı, o zamanlar bilinen diğer tek erken hominin olan Australopithecus africanus ile sinonim (eşdeğer) olmasını önerdi; ancak H. habilis, zaman geçtikçe ve ilişkili daha çok keşif yapıldıkça daha çok kabul gördü. 1980'lere gelindiğinde, H. habilis'in bir insan atası olduğu ve doğrudan modern insanlara yol açan Homo erectus'a evrimleştiği öne sürüldü. Bu bakış açısı şimdi tartışılıyor. Güvensiz tür tanımlamasına sahip birkaç örnek H. habilis'e atanmış, bu da türün bölünmesi için argümanlara, yani yalnızca ilkinin geniş destek aldığı "H. rudolfensis" ve "H. gautengensis" adlı yeni türlerin önerilmesine neden olmuştur.

<i>Australopithecus africanus</i> soyu tükenmiş hominid türü

Australopithecus africanus, yaklaşık 3.7 ila 2.1 milyon yıl önce Orta Pliyosen'den Erken Pleyistosen'e kadar Güney Afrika'da yaşamış, soyu tükenmiş bir australopitesin türüdür. A. africanus'un Homo ve Paranthropus'un, sadece Paranthropus'un veya sadece P. robustus'un atası olarak çeşitli şekillerde yerleştirildiği için diğer homininlerle nasıl bir ilişkisi olduğu açık değildir. "Küçük Ayak" örneği, iskeletinin %90'ı bozulmamış ve en eski Güney Afrika australopitesini olarak, en eksiksiz korunmuş erken hominindir. Bununla birlikte, bunun ve benzeri örneklerin "A. prometheus" olarak ayrılması tartışmalıdır.

<i>Homo georgicus</i> soyu tükenmiş hominid

Homo georgicus, Dmanisi'de, 2002 yılında tanımlanan hominin türü. Homo georgicus, Homo ergaster ile Homo erectus arasındaki insan türü olarak kabul edilir.

<i>Homo</i> i̇nsan ve yakın akrabalarını içeren insansı cinsi

Homo, modern insanı ve yakın akrabalarını içeren insansı cinsine verilen ad. Cinsin üyeleri genelde "insan" adıyla birlikte anılır. En erken üyesi, en eski kalıntıları 2.3 milyon yıl öncesine tarihlenen Homo habilis olup modern insan dışındaki yaşayan son türü olan Homo neanderthalensis'in (Neandertal) yaklaşık 40.000 yıl öncesine kadar yaşadığı düşünülmektedir. Homo floresiensis türünün ise 50.000 yıl öncesine kadar var olduğu düşünülüyor. Homo, Paranthropus cinsi ile birlikte, muhtemelen Australopithecus africanus ile kardeştir ve kendisi de Pan soyundan, şempanzelerden ayrılmıştır.

<i>Homo rudolfensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Homo rudolfensis, Alt Pleyistosen'de Doğu Afrika'da yaşamış bir hominin türüdür. 1986 yılında Valery Alekseyev tarafından KNM-ER 1470 katalog numaralı Homo habilis fosilinin analizi ile ayrı bir tür olarak tanımlanmıştır.

<i>Homo ergaster</i> soyu tükenmiş hominid türü

Homo ergaster, Erken Pleyistosen'de Afrika'da yaşamış arkaik insanların nesli tükenmiş bir türü veya alt türüdür. H. ergaster'in kendine ait bir tür olup olmadığı veya H. erectus kapsamına alınması, paleoantropoloji içinde devam eden ve çözülmemiş bir tartışmadır. Eşanlamlılığı savunanlar, H. ergaster'i tipik olarak Afrikalı Homo erectus olarak ya da Homo erectus ergaster olarak tanımlar.

<i>Homo rhodesiensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Homo rhodesiensis, Arthur Smith Woodward (1921) tarafından Zambiya Broken Hill'deki bir mağaradan çıkarılan bir Orta Taş Devri fosili olan Kabwe 1'i sınıflandırmak için önerilen tür adıdır. 2020'de kafatası 324.000 ila 274.000 yıl öncesine tarihlendirildi. Türe ait diğer benzer yaşlı örnekler de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Davit Lortkipanidze</span>

Davit Otaris dze Lortkipanidze, Gürcü antropolog, arkeolog ve 2009 itibarıyla Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi'nin muhabir üyesi. 2004'ten beri Gürcistan Ulusal Müzesi (GNM) genel müdürlüğünü yapmaktadır. Arkeolog Otar Lortkipanidze'nin oğludur.

Dmanisi 3 kafatası olarak da bilinen D2700, 2001 yılında Gürcistan'ın Dmanisi kentinde bulunan ve erken Homo erectus olarak sınıflandırılan beş kafatasından biridir. Neredeyse bütün bir kafatasıdır ve son derece iyi durumdadır. Stratigrafik olarak yaklaşık 1.8 milyon yıl olarak tarihlendirildi.

<i>Homo bodoensis</i> soyu tükenmiş insansı türü

Homo bodoensis, önerilmiş bir arkaik insan türüdür. 2021 yılında, eskiden H. heidelbergensis/H. rhodesiensis'e veya H. erectus'a atanan Bodo Kafatası'nın yeniden analizi ile tanımlanmıştır. Tanımlayanlar H. bodoensis'in, H. sapiens için atasal olabilecek özelliklere sahip olması ve türün diğer olası örneklerinin coğrafik dağılımı nedeniyle H. sapiens'e yol açmış olabileceğini önerdiler.

Kabwe 1, Arthur Smith Woodward tarafından 1921'de Homo rhodesiensis için tip örneği olarak atanan, günümüzde çoğunlukla Homo heidelbergensis ile eşanlamlı olarak kabul edilen bir Orta Paleolitik fosilidir.

<span class="mw-page-title-main">Bodo kafatası</span> 600.000 yıllık hominid fosili

Bodo kafatası, soyu tükenmiş bir hominin türünün fosilidir. 1976'da Jon Kalb liderliğindeki bir keşif gezisinin üyeleri tarafından bulundu. Rift Vadisi Araştırma Misyonu, Bodo kafatasının yanı sıra Aşölyen aletlerinin ve hayvan fosillerinin bulgularına yol açan bir dizi araştırma yaptı. İlk keşif, daha düşük bir yüz bulan Alemayhew Asfaw ve Charles Smart tarafından yapıldı. İki hafta sonra Paul Whitehead ve Craig Wood yüzün üst kısmını buldular. Etiyopya'daki Awash Nehri'nin kuru dallarından birinin yüzeyi boyunca kafatası parçaları keşfedildi. Kafatası, eserler ve diğer hayvan fosilleri, nispeten geniş bir orta kum alanı üzerinde bulundu ve kafatasının yakınında sadece birkaç alet bulundu. Kafatası 600.000 yaşındadır ve şu anda H. bodoensis'in tip örneğidir.

OH 7, "Johnny'nin Çocuğu" olarak da bilinir, Homo habilis'in tip örneğidir. Fosiller 4 Kasım 1960'ta Tanzanya, Olduvai Vadisi'nde Jonathan ve Mary Leakey tarafından keşfedildi. Kalıntılar yaklaşık 1.75 milyon yıl öncesine tarihleniyor ve alt çene kemiğinin parçalanmış parçalarından, izole bir üst azı dişi, iki parietal kemik ve yirmi bir parmak ile bilek kemiklerinden oluşan bir eli içeriyor.

<i>Lantiyen insanı</i> Asyada bulunmuş hominid fosili

Lantiyen insanı, 1963'te Lantian County, Loess Platosu'ndaki Chenchiawo Köyü'nden neredeyse tam bir çene kemiğinden ve 1964'te keşfedilen Gongwangling Köyü'nden kısmi bir kafatasından bilinen, bir Homo erectus alt türüdür. Kalıntıların ilki yaklaşık 710-684 bin yıl öncesine, ikincisi ise 1.65-1.59 milyon yıl öncesine dayanıyor. Bu, Lantiyen insanını Afrika'nın ötesinde keşfedilmiş ikinci en yaşlı H. erectus ve Doğu Asya'nın en yaşısı yapar. Fosilleri ilk olarak 1964 yılında Woo Ju-Kan tarafından tanımlandı ve bir diğer H. erectus olan Pekin insanının atası olarak kabul edildi.

<i>Nankin insanı</i> Homo erectus alt türü

Nankin insanı, Çin'de bulunmuş bir Homo erectus alt türüdür. Bir erkek ve bir dişi kafatasının büyük parçaları ve H. e. nankinensis, 1993 yılında Nankin yakınlarında, Tangshan (汤山) tepelerindeki Hulu mağarasında keşfedildi. Nanjing/Nankin insanı terimi, Homo erectus'un bir alt türünü tanımlamak için kullanılır, ancak aynı zamanda üç fosile atıfta bulunulurken de kullanılır. Örnekler yerel bir işçi olan Liu Luhong tarafından, Hulu kireçtaşı mağarasında 60–97 cm derinlikte bulundu. Fosillerin tarihlendirmesi, 580.000 ila 620.000 yıllık tahmini bir yaş verdi.

Meganthropus, Endonezya'nın Pleistosen döneminden bilinen, hominin olmayan hominid insansılarının soyu tükenmiş bir cinsidir. Endonezya'nın Orta Cava kentindeki Surakarta yakınlarındaki Sangiran bölgesinde birkaç izole dişin yanında bulunan bir dizi büyük çene ve kafatası parçasından bilinmektedir. Cinsin uzun ve karmaşık bir taksonomik geçmişi vardır. Orijinal fosiller yeni bir türe, Meganthropus palaeojavanicus'a atfedildi, bu isim uzun bir süre geçersiz sayıldı ve cins adı fosiller için resmi olmayan bir isim olarak kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Petralona 1</span> Yunanistandan bir erken insan kafatası

Petralona 1 (Archanthropus), Yunanistan, Petralona'da bulunmuş, 350.000 ila 150.000 yıllık Homo heidelbergensis kafatasıdır. 1960 yılında J. Malkotsis ve ekibi tarafından, Petralona mağarası'nda keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">KNM ER 3733</span> Kenyadan 1.6 milyon yıllık hominid kafatası

KNM ER 3733, soyu tükenmiş hominid türü Homo ergaster'in, fosilleşmiş bir kafatasıdır, alternatif olarak Afrikalı Homo erectus olarak da adlandırılır. 1975 yılında Kenya, Koobi Fora'da, Turkana Gölü'nün hemen yanında, Richard Leakey liderliğindeki bir saha çalışanı Bernard Ngeneo tarafından yapılan bir araştırmada keşfedildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.