İçeriğe atla

Diyarbekir (eyalet)

Eyalet-i Diyâr-ı Bekr
Osmanlı İmparatorluğu Eyaleti
←
1515–1867 →
 
→
Diyarbekir Eyaleti harita üzerinde
Diyarbekir Eyaleti harita üzerinde
Diyâr-ı Bekr Eyaleti (1609)
MerkezKara-Hamid[1] (Diyarbakır)
Tarih
 - Kuruluş 4 Kasım 1515[2]
 - Kaldırılış 1867

Diyâr-ı Bekr Eyaleti tam adı Diyâr-ı Bekr Beylerbeyliği, 1515 yılında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Eyaletin merkezi Diyarbakır'dır. Doğrudan Osmanlı İmparatorluğuna bağlı olarak yönetilmiştir.

Tarihi

Akkoyunlu Türk imparatorluğu'nun başkenti Diyarbakır'a Safevi Hanedanı egemen olmuştur. 23 Ağustos 1514 yılında Çaldıran Muharebesi'nde Osmanlı Devleti, Safevi Hanedanı'nı yenmiştir. Diyarbakır'ı yönetmekte olan Ustacılı Muhammed Han, Osmanlı Devleti kuvvetleri ile savaşırken ölmüştür. Bunun üzerine halk ayaklanarak Osmanlı Devleti'ne bağlanmak istemiştir. Bu isteklerini Osmanlı Devleti'ne bildirmek için halk Mevlana İdris-i Bitlisi'den yardım istemiştir. Dönemin Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim durumu kendisine bildiren Mevlana İdris-i Bitlisi'yi bu işle görevlendirmiştir. Bunun üzerine Safevi şahı Şah İsmail gerekli önlemleri aldırmıştır. Ustacılı Muhammed Han'ın kardeşi Karahan'ı Urfa hakimi Durmuş Bey ile birlikte Diyarbakır'ı kuşatıp geri almakla görevlendirmiştir. Karahan ve Durmuş Bey'in kuvvetlerine Mardin, Hasankeyf ve Ergani'de bulunan Safevi kuvvetlerine de katılmıştır. Böylece Karahan'ın kuvveti 5 bin kişiye ulaşmıştır. Karahan'ın ordusu bir yıl kadar Diyarbakır'ı kuşatma altında tutmuştur. Diyarbakır halkı Karahan'ın ordusuna karşı savaşmıştır. Bıyıklı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Diyarbakır'a gelmiş ve kuşatmayı kaldırmıştır. Karahan'ın ordusu Mardin'e çekilmiştir. 10 Eylül 1515 tarihinde Osmanlı Devleti ordusu Diyarbakır'a girmiştir. 4 Kasım 1515 tarihinde Diyâr-ı Bekr Eyaleti kurulmuştur.[3] Eyaletin ilk beylerbeyi Bıyıklı Mehmet Paşa'dır.[4]

1847 yılında eyalette Bedirhan Bey isyanı çıkmıştır. Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi 'nin kabul edilmesinin ardından 1867 yılında Diyâr-ı Bekr Eyaleti kaldırılmış yerine Diyâr-ı Bekr Vilayeti kurulmuştur.

Sancakları

1515-1526 arası eyaletin sancakları
Diyarbekir Sancağı, Mardin Sancağı, Sincar Sancağı, Birecik Sancağı, Ruha Sancağı, Siverek Sancağı, Çermik Sancağı, Ergani Sancağı, Harput Sancağı, Arabgir Sancağı, Kiğı Sancağı, Çemişkezek Sancağı[5]
1526-1560 arası eyaletin sancakları
Diyarbekir Sancağı, Mardin Sancağı, Sincar Sancağı, Ruha Sancağı, Siverek Sancağı, Çermik Sancağı, Ergani Sancağı, Harput Sancağı, Arabgir Sancağı, Kiğı Sancağı, Çemişkezek Sancağı, Musul Sancağı, Hit Sancağı, Deyr Sancağı, Rahbe Sancağı, Ane Sancağı[5]
1560'den sonra eyaletin sancakları
Diyarbekir Sancağı, Sincar Sancağı, Ruha Sancağı, Siverek Sancağı, Çermik Sancağı, Ergani Sancağı, Harput Sancağı, Arabgir Sancağı, Kiğı Sancağı, Çemişkezek Sancağı, Musul Sancağı, Hit Sancağı, Deyr Sancağı, Rahbe Sancağı, Ane Sancağı[5]

Valiler

Kurulduğu tarihten cumhuriyetin ilanına kadar olan süre içinde valilik yapan devlet adamları şunlardır:[6][7][8]

Kaynakça

  1. ^ Google Kitaplar'da Commercial statistics: A digest of the productive resources, commercial... By John Macgregor, s. 12,
  2. ^ II. Uluslararası Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Diyarbakır Sempozyumu (Türkçe). Diyarbakır Valiliği ve TOBB ETÜ Fen-Edebiyat Fakültesi. II. International Symposium on the Ottoman Empire Republic of Diyarbakir] TOBB ETU Diyarbakir Governor's Office and the Faculty of Arts and Sciences.
  3. ^ Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği 23 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe).
  4. ^ Kentin Tarihi 28 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe). Diyarbakır İl Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  5. ^ a b c Yılmaz Öztuna "Başlangıcından zamanımıza kadar Büyük Türkiye tarihi" cilt 13, sf. 279, Ötüken Yayınevi (1977).
  6. ^ "Osmanlı Hakimiyeti Süresince Diyarbakır Eyaleti Valileri (1516-1838), İbrahim Yılmazçelik, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cit:10, Sayı:1, Sayfa:233-287,Elazığ, 2000" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2013. 
  7. ^ Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, Sinan Kuneralp, ISIS Press, İstanbul, ISBN 9784281181, 1999
  8. ^ "İlimizde Görev Yapan Valiler, Diyarbakır Valiliği Web sitesi". 18 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Mustafa</span> 22. Osmanlı padişahı (1664-1703)

II. Mustafa veya Mustafa Gazi, lâkabı Gazi, Divan edebiyatındaki adı İkbâlî; 22. Osmanlı padişahı ve 101'inci İslâm halifesidir. Babası Sultan IV. Mehmed, annesi Emetullah Râbi'a Gülnûş Sultan'dır. Kuvvetli bir ilim tahsili yaptı. Osmanlı padişahları arasında sefere çıkan son padişahtır.

Sührablı Kavanoz Nişancı Ahmed Paşa III. Ahmed saltanatında, 22 Ağustos 1703 - 17 Kasım 1703 tarihleri arasında iki ay yirmi altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Silahdar Bıyıklı Ali Paşa III. Osman saltanatında 24 Ağustos 1755 - 25 Ekim 1755 tarihleri arasında iki ay iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Kronolojik sırayla Osmanlı Devleti şeyhülislamları listesidir.

Liste, 453 yıl Osmanlı hâkimiyetinde kalan Kosova'da Priştine, Prizren, İpek, Yakova, Gilan, Vıçıtırın, Mitroviça, Ferizovik, Kaçanik, Dragaş, İstok, Deçan, Nobırda şehir ve köylerinde yapılan 229 Osmanlı mimari eserini kapsar. Listede günümüze kadar gelebilen esereler sıralanmıştır ve liste, eserlerin tamamını değil derlenebildiği kadarını ifade eder.

Müşîr, Osmanlı Devleti'nin son dönemi ve Türkiye'nin ilk yıllarında kullanılan, günümüzdeki en yüksek askerî rütbe olan mareşale denk olan rütbe.

Klâsik Türk Müziği'nin önemli bestekârları alfabetik sıra ile gösterilmiştir. Belirtilen rakamlar bazıları takribi olmak üzere bestekârın ölüm yılını göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp (eyalet)</span> Osmanlının Afrika Eyaleti

Trablusgarp Eyaleti veya Trablusgarp Beylerbeyliği, Osmanlı Devleti eyaletidir. Osmanlı Devleti'nde iki tane Trablus adını taşıyan idari bölge bulunmaktadır. Bunları birbirinden ayırmak için buradakine Trablus-ı Garb veya Mağrib Trablusu, Şam bölgesindekine Trablus-ı Şam veya Şam Trablusu denilmiştir. Trablusgarp 360 yıl, 1 ay, 20 gün Osmanlı egemenliğinde kalmıştır. Trablusgarp Eyaleti, sâlyâneli bir deniz eyaletidir. 17. yüzyılda ocaklık olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Nişancı</span>

Nişancı, Osmanlı Devleti'nin devlet yönetiminde Divan-ı Hümayun'a katılan görevlilerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Serasker</span> Osmanlı Devletinde bir bölgenin komutanı ve idarecisi

Osmanlı Devleti'nde 1826'da kurulan ve bugünkü Millî Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı 'na denk gelen devlet kurumu. 1880 yılında Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Riyaseti'nin(Günümüz Genelkurmay Başkanlığı) kurulması ile görevlerinin bir kısmını bu kuruma devretmiştir.

Tavaşi Hasan Ağa Camii ya da İnadiye Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Ahmediye Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir cami. Sokullu Mehmet Paşa'nın hazinedarı olan Tavaşi Hasan Ağa tarafından yaptırılmıştır. Yapımına 1587 yılında başlanan cami, 1 yıllık inşaat sürecinden sonra 1588 yılında ibadete açılmıştır. Cami mimari olarak Osmanlı esintilerini yansıtmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Evkaf-ı Hümâyun Nezâreti</span>

Evkaf Nâzırlığı veya Evkaf-ı Hümâyun Nezâreti,, son dönem Osmanlı hükûmetlerinde vakıf kurumlarından sorumlu olan nâzırlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Maliye Nezâreti</span>

Maliye Nâzırlığı veya Maliye Nezâreti, son dönem Osmanlı hükûmetlerinde maliye işlerinden sorumlu olan nâzırlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Budin (eyalet)</span>

Budin Eyaleti, Budin Beylerbeyliği veya Budin Paşalığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir eyaleti. 1526'daki Mohaç Muharebesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'na bağlanan Macaristan Krallığı'nın başkenti Budin'e 1530, 1540 ve 1541 yıllarında Habsburg Hanedanı'nın kontrolündeki Avusturya Arşidüklüğü tarafından gerçekleştirilen ve başarısızlıkla sonuçlanan kuşatmalar sonrasında kurulmuştur. 1552'de Temeşvar ele geçirilmiş ve Temeşvar ve çevresinde Temeşvar Eyaleti kurulmuştur. 1606'da Zitvatorok Antlaşması'yla Eğri ve Kanije şehirleri de alınarak Eğri (1596) ve Kanije (1600) Eyaletleri kurulmuştur. 17. yüzyılda II. Viyana Kuşatmasının başarısızlığından sonra 2 Eylül 1686'da Habsburg ordusu Budin şehrini düşürdü ve eyalet de düşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Manastır (eyalet)</span>

Manastır Eyaleti, Rumeli Eyaleti'nin kaldırılmasından sonra kurulan Osmanlı eyaletidir. Ayrıca Osmanlı Devletinin en büyük eyaletidir. 1846'da Vidin ve Niş de eyâlet olmuştur. 1864'te kabul edilen Teşkil-i Vilayet Nizammamesiyle Manastır Eyaleti son bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Selanik (eyalet)</span>

Selanik Eyaleti, bir Osmanlı eyaletidir. 1826'da Rumeli Eyaleti'nin kaldırılmasından sonra kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı başdefterdarları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Başdeftardar, 14. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasinda Osmanlı Devleti'nin en yüksek maliye görevlisi idi. Fatih'in kanunnamesine göre bașdefterdar padișahın malının vekili ve veziri-azam da nazırı idi. Devlet hazinesinin açılıp kapanması başdefterdar bulunmasıyla yapılırdı. "Başdefterdar" Divan-ı Hümayun üyesi idi. Başdefterdar 14. yüzyıl ile 19. yüzyıl dönemi protokolüne göre vezir ve kazasker rütbelerinden daha aşağıda ama Yeniçeri Ağası'nın üzerinde bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi</span> İstanbulun Süleymaniye semtinde yer alan Süleymaniye Kütüphanesi, 1927de açılmıştır. Osmanlı döneminde kurulmuş olan kütüphane, önemli bir İslami koleksiyona sahiptir ve nadir eserler barındırır

Süleymaniye Kütüphanesi, İstanbul'daki Süleymaniye Camii medreselerinde, 1927 yılında kurulmuş olan kütüphane. I. Süleyman'ın oluşturmuş olduğu kütüphane bu kütüphanenin nüvesini oluşturdu.

Türkiye'de idam edilenler listesi, ülkede mahkemelerce ölüm cezası almış ve cezası TBMM ya da diğer yetkili organlarca onaylanarak infaz edilmiş insanların listesidir. Türkiye'de ölüm cezası en son 1984'te uygulanmış, 2004'te hukuk sisteminden tamamen çıkarılmıştır.

Antik zamanlardan günümüze Şam hükümdarları listesi


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.