Diyarbakır Ulu Camii
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Diyarbakır, Türkiye |
| Koordinatlar | 37°54′44″K 40°14′09″D / 37.91222°K 40.23583°D |
| İnanç | İslam |
| Açılış | 1090 |
| Durum | Etkin |
| Mimari | |
| Mimari tür | Cami |
Diyarbakır Ulu Cami, Diyarbakır Kalesi'nin surları üzerinde Harput Kapısı ile Mardin Kapısı'nı birleştiren eksenin batısında yer alan cami.
Tarihçe
M.S. 639 yılında Diyarbakır'a egemen olan müslüman Araplar tarafından şehrin merkezindeki en büyük mabedin (Martoma Kilisesi) camiye çevrilmesiyle oluşturulmuştur. Daha sonra 1091 yılında Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah'ın buyruğu ile büyük bir onarım gördüğünü, değişik dönemlerde birçok kez onarım ve eklentilerle bugünkü şeklini aldığını kitabelerinden öğrenmekteyiz. 1115 yılında geçirdiği yangın ve deprem sonucu içerisindeki kemerler, sütunlar ve bezemeli taşlar hepsi yıkılmıştır. Dışarıda bulunan mermer taşları bu tarihten sonra yayılmıştır.[] Erken İslam döneminin ünlü Şam Emeviye Cami'nin (benzerliklerden dolayı) Anadolu'ya yansıması olarak yorumlanan Diyarbakır Ulu Cami, İslam aleminin 5. Harem-i Şerifi olarak kabul edilmektedir. Ayrıca Camide sibernetiğin babası olarak kabul edilen ünlü bilgin El Cezeri'nin yaptığı güneş saati bulunmaktadır.
Mimari
Ortadaki büyük avlunun doğu ve batısında yer alan maksureleri, güneyinde Hanifiler Cami'i, kuzeyindeki Şafiiler Camii ve Mesudiye Medresesi ve Caminin batı girişinin hemen yakınındaki Zinciriye Medresesi ile dinsel ve kültürel yapıları bir araya getiren bir yapılar grubu niteliğindedir. Zinciriye medresesinde El cezeri (imam cezeri) ilk olarak ders vermiştir.[] medresenin kapılarının küçük olma nedeninin içerisinde büyük alimler olduğundan odaya girerken eğilerek girilsin.[] Ulu Cami'nin avlu cephelerinde farklı dönemlere ait Mimari bezekler, kabartma ve yazıtlar büyük bir uyum içerisinde yerleştirilmişlerdir. Mimar olarak herhangi bir isim zikredilmese de, Zeki Sönmez "Muhammed Bin Salame el-Ruhavi" isimli mimarın, aynı dönemde Melikşah'ın emrinde çalışmış olmasından yola çıkarak, bu yapıda da görev almış olabileceğini söyler.[1]
Galeri
Cami sütunları
Cami sütunları
Camideki Kuran'dan bir sayfa
Caminin avlusu
Caminin şadırvanı
Caminin avlusunda bulunan güneş saati
Caminin avlusu ve batı tarafı
Caminin minaresi
Caminin dıştan görünümü ve ana girişi
Caminin dış duvarlarında yer alan aslan ve boğa kabartması. Aslanın Leo Takımyıldızını ve yaz mevsimini, Boğanın Taurus Takımyıldızını ve kış mevsimini; kabartmanın yazın gelişini sembolize ettiği düşünülmektedir.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
