Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 | |
| Konum |  Türkiye |
| Kriter | Kültürel: i, iv |
| Referans | 358 |
| Tescil | 1985 (9. oturum) |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
| Koordinatlar | 39°22′25″K 38°07′25″D / 39.37361°K 38.12361°D |
Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, Sivas'ın Divriği ilçesindeki tarihi cami ve hastane. Cami 1228–29 yıllarında Mengücekli beyi Ahmed Şah tarafından; Dârüşşifa ise aynı tarihte, Ahmed Şah'ın eşi ve Erzincan beyi Fahreddin Behramşah'ın kızı olan Turan Melek tarafından Ahlatlı Muğis oğlu Hürrem Şah adlı bir mimara yaptırılmıştır.[1] Darüşşifa caminin güney duvarına dayanmıştır. Orta bölümü bir ışıklık kubbesi ile örtülmüştür, giriş ile birlikte dört eyvandan oluşur. Darüşşifanın kuzeydoğu köşesinde türbe yer alır. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası 1985 yılında Dünya Mirası listesine alınarak Türkiye'den listeye giren ilk mimari yapı olmuştur.[1][2]
Mimari
Harim mihraba dik beş sahından oluşur. Orta sahın diğerlerinden geniştir. Burada yer alan dilimli mihrap önü kubbesi dıştan kümbete benzeyen piramit bir örtü ile örtülmüş ve dışarıdan da camiye hakim bir hale getirilmiştir. Orta sahında bir ışıklık yer alır. Işıklık kubbesine geçişte yelpaze biçimli Türk üçgenleri kullanılmıştır. Camide sahınların hepsi birbirinden farklı yıldız tonozlarla örtülmüştür. Bu camide hem Selçukluların avlulu plan tipi, hem de Emevi plan tipini bir arada görmek mümkündür.
Plan tipi ve süsleme olarak benzeri olmayan bir eserdir. Aralarında üslup birliği olmayan üç portalin süslemeleri birbirinden farklıdır. İki başlı kartal motifini de içeren süslemeler son derece taşkın ve barok karakterlidir. Batı portalinde Alaaddin Keykubad’ın arması olan çift başlı kartal ile Ahmet Şahın arması doğan motifi bulunur.
Bugün kirişleme izleri kalmış olan ahşap hünkar mahfili Anadolu’daki en erken örneklerden biridir. Abanoz ağacından minber, kabartma sülus yazı kuşakları ve yıldız motifleri büyük bir özenle yapılmıştır. Yapının taşkın barok karakterli ve iri palmetlerle bezeli mihrabı da önemli bölümlerindendir. Caminin doğu cephesindeki pencerenin (özgününde bey mahfili kapısının) üzerinde Ahlatlı nakkaş Ahmed, minberde Tiflisli İbrahim oğlu Ahmed ve hattat Mehmed, caminin güney duvarındaki âyet şeridi üzerinde Mehmed oğlu Ahmed’in adları yazılıdır. Divriği Ulu Cami ve Dârüşşifası, Selçuklu dönemi içinde küçük sayılabilecek yapı topluluklarından biri olmasına karşın, altı sanatçısı ile dikkat çekicidir. Bu bağlamda yapı topluluğu, Selçukluların yanı sıra Mengücekli çevresinde de ekip çalışmasının ve toplam kalite anlayışının varlığını gösteren önemli bir örnektir.[1]
Kapıda beliren insan silüeti
Caminin giriş kapısına ikindi güneşi düştüğü zaman gölgelerden oluşmuş, ayakta duran, yandan bir erkek silüeti belirir. Bu silüetin önünde dikdörtgene benzer bir gölge daha vardır. Bu gölgelerin Kur'an okuyan ve namaz kılan bir adam olduğuna inanılır.[3][4][5]
Evliya Çelebi bu eser için şöyle demiştir: "Üstad, mermer bu camiye öyle emek sarf edip, kapı ve duvarları öyle nakış bukalemun eylemiş ki, methinde diller kısır, kalem kırıktır."
Havuz
Darüşşifa'nın merkezindeki havuzdan taşan fazla su, havuzun etrafındaki kare planlı kanaldan havuzun etrafını dolaşıp, daire çizerek yapıdan tahliye edilir.
Restorasyon
Yazıtlara göre, kompleks 15. ve 19. yüzyıllar arasında birçok kez önemli ölçüde restore edilmiştir. 20. Yüzyılda maddi bozulma ve yapısal sorunlara karşı koymak için daha fazla restorasyon çalışması yapıldı.2010 yılında başka bir büyük restorasyon sürecine karar verildi. Birkaç yıllık hazırlığın ardından ilk ihalenin yapıldığı 2015 yılında restorasyon çalışmaları başladı.Proje durdu ve ardından 2017'de yeniden başladı, ancak sürecin birçok aşaması o zamana kadar tamamlanmış olsa da, mali nedenlerle 2019'da tekrar durdu. 2021'de yeni bir ihale yapıldı ve Şubat 2022'de restorasyon sürecinin son aşamalarında çalışmalara devam edildi.[6][7] Restorasyonu tamamlanarak 6 Mayıs 2024 tarihinde tekrar ziyarete açıldı.[8]
Ayrıca bakınız
- Mengücekliler
- Anadolu Selçuklu Sultanları
- Darüşşifa
Kaynakça
- ^ a b c Sivas-Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası 18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TC Kültür ve Turizm Bakanlığı
- ^ "Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası hakkında 10 bilgi". Fikriyat Gazetesi. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ http://divrigiulucamii.com/resim/3.jpg 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Cami kapısında Kuran okuyan ya da namaz kılan başı açık insan silüeti
- ^ http://www.divrigiulucamii.com/resim/50.jpg 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Cami kapısında tanturlu hatun(?) ya da sivri başlıklı bey silüeti
- ^ http://i.milliyet.com.tr/SonDakikaHaberGaleriler/2014/07/13/fft15_mf4570606.Jpeg 25 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Cami kapısında namaz kılan kavuklu bey silüeti
- ^ "Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası'nda restorasyon 2024'te tamamlanacak". www.aa.com.tr. 9 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2023.
- ^ "Tarihi Divriği Ulu Cami'ye yeni restorasyon ihalesi". Sabah. 9 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2023.
- ^ "Restorasyonu tamamlanan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası ibadete açıldı". www.aa.com.tr. 8 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
Dış bağlantılar
- Unesco'nun Divriği Ulu Cami hakkındaki sayfası 5 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası
| Otorite kontrolü |
|
|---|
