İçeriğe atla

DirectX

Logosu
Microsoft DirectX'in eski logosu

DirectX, Microsoft'un video oyunları başta olmak üzere çoklu ortam yazılımlarını rahat, hızlı ve uyumlu şekilde hazırlayabilmek için yarattığı bir uygulama programlama arayüzüdür (API). Şu andaki en güncel resmî sürüm DirectX 12'dir. İçerdiği bileşenlerden bazıları şu şekilde özetlenebilir:

  • Direct3D (veya bir diğer adıyla WGF: Windows Graphics Foundations - Windows Grafik Temelleri) hem iki hem üç boyutlu grafikleri ekrana dökmeye yarar. Piyasadaki çoğu ekran kartının en modern donanım hızlandırma özelliklerini destekler. En büyük rakibi OpenGL'dir
  • DirectSound hem iki hem üç boyutlu ses için kullanılır. Windows altında çalışabilen her ses kartı en azından yazılım ile DirectSound ve DirectSound 3D desteğine sahiptir. Piyasadaki tüm rakipleri göz ardı edebilecek bir popüleriteye sahiptir.
  • DirectInput, klavye, fare ve oyun çubuğu gibi bileşenlerin giriş ve çıkışlarını basit bir şekilde yönetebilmek için olan arabirimdir.
  • DirectPlay ise TCP/IP, modem ve Bluetooth gibi birçok protokol üzerinden bağlantı ve mesajlaşma bileşenlerini içerir. TCP/IP üzerinde NAT veya uPnP geçişlerini desteklemesi ve DirectPlay Voice ile saniyede 1.2 kbit'e kadar inebilen ses sıkıştırma codec'leri ile göz doldurur. Açık kaynak dünyasında en bilinen rakibi HawkNL'dir.

Windows 95 ile birlikte oyun programcılarını DOS'tan Windows'a doğru çekmek için yaratılmış olan bu arabirim, ancak 5.0 sürümünden itibaren beklenen ilgiyi görmeye başlayabilmiştir. Windows 2000'in çıkışıyla birlikte gerçek kip oyunlarının sonu gelmiş olduğundan, Windows altında vazgeçilmez oyun arayüzü haline gelmiştir. XBox'ta da DirectX'in kullanılıyor olması, arabirimin popülaritesini artırmada etkili olmuştur. Buna ek olarak, son zamanlarda DirectX Managed (.NET tabanlı) modülü sayesinde çok hızlı bir şekilde kolayca, karmaşık DirectX uygulamaları yazmak mümkün hale gelmiştir fakat yönetimli DirectX bileşenleri C ve C++ programlama için geliştirilmiş DirectX Kütüphaneleri kadar performans gösteremezler. Yönetimli bileşenlerin kullanılmasıyla geliştirilen programlar, DirectX kütüphanelerinin kullanılmasıyla geliştirilen programlar kadar hızlı olamazlar. Bu nedenle profesyonel video oyun programlamada hâlen DirectX kütüphaneleri kullanılmaktadır.

Sanılanın aksine, Linux altında DirectX bileşenlerinin büyük çoğunluğunun kullanılması Cedega sayesinde mümkündür. Bu yazılım, Direct3D'yi OpenGL, DirectSound'u ise OSS (Open Sound System - Açık Ses Sistemi) kullanarak çalıştırır.

Sürümleri

DirectX 1

DirectX 1.0; Windows platformunda video oyunu yapımı için ilk geliştirilmiş API'dir. 1995 yılında Windows 95 için geliştirilmiştir. İlk DirectX, geliştiriciler tarafından beklenen ilgiyi toplayamamıştır.

DirectX 2

DirectX 1.0 sürümüne bazı destek özellikleri sunulmuştur. 1996 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 3

Bu sürüm ile çoklu oyun oynamaya olanak sağlanmış ve 3D ses özelliği eklenmiştir. 1996 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 7

Bu DirectX versiyonunda optimizasyona (eniyilemeye) önem verilmiştir. 1999 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 8

Bağlantı noktaları (vertexler) ve pixel shader ile görüntü işleme teknolojisi geliştirilmiştir. 2000 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 9

Periyodik 32 ve 64 bit desteği sağlanarak gölgelendirme başta olmak üzere birçok temel yapıya rötuş atılmıştır. 2002 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 10

Bu sürümde bazı ekran kartları ile uyumsuzluklar giderilmiş, performans üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Windows Vista Service Pack 1 ile gelmektedir ve hem Nvidia hem ATI kartları tarafından desteklenmektedir

DirectX 10.1

Bu sürümde bazı ekran kartları ile uyumsuzluklar giderilmiş, performans üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Windows Vista Service Pack 1 ile gelmektedir ve hem Nvidia hem ATI kartları tarafından desteklenmektedir.

DirectX 11

Windows 7 ile gelen ve Windows Vista'ya da kurulabilen [1] DirectX sürümüdür. Üstün ve gerçeğe çok yakın grafik kalitesi sağlar. Tesselation gibi poligon çoğaltma ve işleme tekniğini destekler. Sadece destekleyen AMD RADEON HD 5xxx ve NVIDIA GT4xx serisi kartlar ile kullanılabilir.2009 sonu satışa sunuldu.

DirectX 12

Windows 10 ile gelmiştir. Asıl amacı ek sürücü yükünü azaltmaktır. AMD'nin Mantle teknolojisine benzer. Max McMullen'e göre amaç "konsol düzeyinde verim" sağlamaktır.

NVIDIA'nın tüm Fermi modellerinde ve daha sonraki ekran kartı modellerinde, AMD'nin GNC tabanlı chipleriyle Intel'in Hawellve daha sonraki grafik ünitelerinde desteklenecek.

SIGGRAPH 2014 etkinliğinde Intel, bilgisayarda oluşturulan bir astoreit çalışma alanını gösteren, DirectX 12'nin rendering hızı ve CPU güç tüketimi konusunda önceki sürüme göre %50 ile %70 daha verimli olduğunu iddia eden bir demo yayınlamıştı.

Ekran Kartı Uyumluluk Durumları

DirectX VersiyonuShader ModelOpenGL karşılığı
DirectX 11Pixel Shader 5.1OpenGL 4.0
DirectX 10.1Pixel Shader 4.1OpenGL 3.x
DirectX 10Pixel Shader 4.0OpenGL 3.0
DirectX 9cPixel Shader 3.0OpenGL 2.1
DirectX 9Pixel Shader 2.0OpenGL 2.0
DirectX 8.1Pixel Shader 1.3 & 1.4OpenGL 1.8
DirectX 8Pixel Shader 1.1OpenGL 1.4
DirectX 7Hücre metniOpenGL 1.2

Kaynakça

  1. ^ "Platform Update for Windows Server 2008 and the Platform Update for Windows Vista". 30 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2009. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Windows Vista</span> 2007de piyasaya sürülen Windows sürümü

Windows Vista, kişisel bilgisayarlar için geliştirilen Microsoft Windows işletim sistemleri ailesinin sürüm olarak altıncı üyesidir. 22 Temmuz 2005'te gerçek adı duyurulmadan önce Longhorn kod adıyla tanınıyordu. Windows Vista, 30 Ocak 2007'de dünya çapında piyasaya sürülmüştür. Microsoft Türkiye, 24 Ocak 2007 tarihindeki tanıtımıyla Vista'nın resmî lansmanını yapan ilk Microsoft şubesi olmuştur. Windows Vista eski sürümle oranla birçok yeni özellik ve değişikliğe sahiptir. Bu değişim geliştirilmiş grafiksel kullanıcı arayüzü, görsel stil, yeniden tasarlanmış arama fonksiyonları, multimedya araçları, yeniden tasarlanmış ağ iletişimi, görüntü ve yazıcı gibi çeşitli fonksiyonları kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ekran kartı</span> bir bilgisayara görüntü veren ve grafikleri işleyen bir CPU türüdür

Ekran kartı, bilgisayarın görüntü vermesini sağlayan birimidir. Ekran kartları harici ISA, VLB, PCI, AGP veya PCI-Express veriyollarını kullanan PC kartları olarak anakart, üzerinde chipset veya CPU içerisinde yerleşik olarak bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Windows 2000</span> 2000 yılında piyasaya sürülen ve Windowsun NT tabanlı olan bir sürümü

Windows 2000, Microsoft'un ürettiği işletim sistemi ailesi Windows'un NT çekirdeği üzerinde yükselen beşinci ana sürümüdür. NT 4 sürümünden 3.5 yıl sonra, 17 Şubat 2000 tarihinde piyasaya sürülmüştür.

Windows, Microsoft tarafından PC'ler için geliştirilen bir işletim sistemi. İlk kez 1983'te IBM marka bilgisayarlarda kullanılmak amacıyla MS-DOS üzerinde çalışan grafiksel kullanıcı arayüzü (GUI) olarak piyasaya sürüldü. Microsoft'un modellediği GUI Apple'ın Mac OS'tan sonra bilinen ilk Arayüz Yöneticisidir. 1980'lerden günümüze çok büyük değişimler geçirmiş olan Windows zaman içerisinde kendi başına bir işletim sistemi olmuş, NT çekirdeğine geçmiş ve ortaya bugün -sunucu sistemleri hariç- işletim sistemi pazarının %90'ını kontrol eden işletim sistemi çıkmıştır.

Nvidia Corporation Santa Clara, Kaliforniya merkezli bir teknoloji şirketidir. Oyunculara yönelik grafik işlemciler (GPU), ayrıca mobil cihazlar ve otomotiv pazarı için yongada sistemler (SoC) üretir. Şirketin ana grafik işlemci ürünleri ailesi olan GeForce, AMD'nin Radeon ürünlerinin doğrudan rakibidir. Nvidia, oyun endüstrisindeki varlığını SHIELD Portable, SHIELD Tablet ve SHIELD Android TV ürünleriyle genişletmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Game Maker</span> Oyun motoru

Game Maker, YoYo Games tarafından Delphi programlama dili ile geliştirilmiş bir oyun yapımı programıdır.

<span class="mw-page-title-main">OpenGL</span> grafik uygulama geliştirme arabirimi

OpenGL, gelişmiş donanım desteğini kullanarak hem iki hem de üç boyutlu grafikleri ekrana çizmek için kullanılan ücretsiz bir grafik uygulama geliştirme arabirimidir. Windows, Linux, MacOS ve Solaris gibi birçok işletim sisteminde yaygın olarak ve Playstation 3 başta olmak üzere bazı oyun konsollarınca desteklenir. Donanım tarafında ise SGI, ATI, Nvidia veya Intel gibi büyük üreticiler her ekran kartında OpenGL desteği sunar.

Grafik işlemci biriminde genel amaçlı hesaplama ya da sıkça kullanılan İngilizce kısaltmasıyla GPGPU, alışılagelmiş yöntemlerde merkezî işlem birimi (CPU) üzerinde yapılan hesaplamaların, alışılagelmiş yöntemlerde sadece grafik hesaplamalarını yapan bilgisayarın grafik işlemci birimi (GPU) üzerinde yapılmasıdır. Ekrana grafik çizilmesi işleminin doğası gereği, modern grafik işlemcileri çok çekirdeklidir ve yüksek bir paralelliğin açığa çıkartılmasına olanak sağlayabilirler. Grafik işlemcisi üzerinde hesaplama yapılması; paralel doğadaki algoritmalarda çok ciddi performans artışları sağlayabilmektedir. Özellikle heterojen işlem teknikleriyle GPGPU ve diğer platformlar arası işbirliği sağlanıp çok daha etkin programlar yazılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Radeon</span>

Radeon bir bilgisayar ürünleri markasıdır. Grafik İşlemci, RAM Bellek, RAM Disk Yazılımı ve SSD Disk ürünleri üreten Radeon Technologies Group isimli firma AMD nin bir parçasıdır. Radeon markası 2000 yılında ATI firması tarafından piyasaya sürüldü, ATI ise 2006 yılında AMD tarafından 5.4 Milyar Dolar'a satın alındı.

Karesel gölgelendirme anlamına gelen Pixel Shader DirectX 9 ve üzeri oyun grafik kütüphanesinde bulunan grafik işleme komut fonksiyonudur. Yeni nesil olarak tanımlanan birçok oyunda bu özellik şartı aranıldığı için bir önceki nesil ekran görüntü kartları bu özelliği desteklemediği için birçok oyun yazılımı çalışmama durumu yaşanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Unreal Engine</span> video oyunu motoru

Unreal Engine, Epic Games tarafından geliştirilen ve ilk olarak 1998 yılında yayınlanan Unreal isimli birinci şahıs nişancı oyununda kullanılan oyun motoru. Esas olarak birinci şahıs nişancı oyunları için geliştirilmesine karşın, sonraları çeşitli türlerdeki oyunlarda kullanıldı. C++ ile yazılmış kodu sayesinde yüksek derecede taşınabilirliğe sahiptir ve günümüzde birçok oyun geliştirici tarafından kullanılan bir araç haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Windows Aero</span> Windows Vista ile günümüze gelen bir görsel tema arayüzü

Windows Aero, Windows Vista ile Windows 8 arasında bulunan bir görsel tema arayüzüdür. Windows Vista, Windows 7, Windows 8'de bulunan bu arayüz, donanım hızlandırmasından yararlanarak işlemciye daha az yük bindirir. Pencere kenarlıklarını şeffaf yapan Aero Glass özelliği ve pencereler arası 3D geçiş yapmayı sağlayan Aero Flip 3D özelliği Windows 8 kararlı sürümü ile kaldırılmıştır. Aero arabiriminde yapılan değişiklikler, görünüm, düzen ve uygulamalarda talimatların ve diğer metinlerin deyimini ve tonlamasını yansıtan arayüz yönergelerindeki değişikliklerle birlikte yeni bir görünümün dahil edilmesi de dahil olmak üzere Windows arabiriminin birçok öğesini etkiledi.

C4 Engine. Terathon Software tarafından Microsoft Windows XP/Vista/7, Apple Mac OS X, Linux ve Sony PlayStation 3 platformları için üç boyutlu oyun, simülasyon ve interaktif uygulamalar üretmek üzere geliştirilmiş, tescilli bir oyun motorudur.

<i>Pro Evolution Soccer 2014</i> 2013 futbol video oyunu

Pro Evolution Soccer 2014, Japonya ve Güney Kore ülkelerinde World Soccer: Winning Eleven 2014 adıyla bilinir. Konami tarafından geliştirilen futbol türü video oyunu Pro Evolution Soccer serisinin 2013-2014 sezonu oyunudur. PES 2014 ilk kez 10 Mart 2013 tarihinde resmi olarak Konami tarafından duyuruldu.20 Eylül 2013'te ise raflardaki yerini aldı.Oyunda UEFA Şampiyonlar Ligi, UEFA Avrupa Ligi ve UEFA Süper Kupası lisanslı olarak bulunur ve bu yıl ilk kez AFC Şampiyonlar Ligi lisanslı olarak eklenmiştir.

<i>Need for Speed: Most Wanted</i> (2012 video oyunu)

Need for Speed: Most Wanted, Criterion şirketi tarafından yapılan ve Electronic Arts tarafından dağıtılan, Need For Speed serisinin 2012 yazında piyasaya çıkarılan 19. bilgisayar oyunudur. Bu oyunun öncülleri Need for Speed: Shift, Shift 2: Unleashed ve Need for Speed: The Run'dur. Oyun, 2005 yapımı Need for Speed: Most Wanted'ın re-make'idir.

Vulkan düşük maliyetli ve Çapraz platform 3D grafik ve işlem API-sidir. İlk kez Khronos Group tarafından GDC 2015'te açıklandı. Vulkan API başlangıçta, Khronos tarafından yeni nesil "OpenGL girişimi" veya "OpenGL-in sonrakısı" olarak sevk edildi. Vulkan, AMD'nin Mantle API bileşenleri üzerine türetilmiş ve inşa edilmiştir. Khronos'a, bir vakıf niyetiyle AMD tarafından bağışlanmıştır. OpenGL gibi, Vulkan da yüksek performanslı video oyunu ve interaktif medya gibi, gerçek zamanlı 3D grafik uygulamalara hedeflenir ve Direct3D 12 ve Mantle gibi, daha yüksek performans ve daha düşük CPU kullanımı sunuyor. Vulkanın ayrıca 2D grafik uygulamaları işlemek için yeteneği vardır, ancak genellikle 3D için uygundur. Alt CPU kullanımı yanı sıra, Vulkan da daha Çok çekirdekli işlemciler arasında eser yapabiliyor.

<i>ARMA 3</i> 2013 çıkışlı açık dünya taktiksel nişancı oyunu

ARMA 3, Bohemia Interactive tarafından geliştirilen, Askeri simülasyon taktik nişancı sandbox video oyunudur. 5 Mart 2013'te Erken erişim - Beta sürümü, 25 Haziran'da Erken erişim - Alfa sürümü yayınlanmıştır. 12 Eylül 2013'te ise final sürümü piyasaya çıkmıştır. Arma serisinin ARMA 2'den sonra yayınlanmış son oyunudur. Steam'in dağıtımını üstlendiği oyunun OS X & Linux sürümü 31 Ağustos 2015'te çıkmıştır.

Windows API ya da WinAPI, Microsoft'un Microsoft Windows işletim sistemlerinde bulunan çekirdek uygulama programlama arayüzü kümesidir (API). Windows API adı, genellikle kendi adlarıyla atıfta bulunulan birçok farklı platform uygulamasına atıfta bulunur. Neredeyse tüm Windows programları Windows API ile etkileşime girer. Windows NT işletim sistemi satırlarında, az sayıda Native API'yi kullanır.

March of the Eagles, Paradox Development Studio tarafından geliştirilen Paradox Interactive tarafından 19 Şubat 2013 tarihinde yayımlanan tek oyunculu ve çok oyunculu mod seçenekleri olan strateji türündeki bir video oyunudur.

Daha önce Desktop Compositing Engine (DCE) olarak bilinen Masaüstü Pencere Yöneticisi, Windows Vista'dan beri Microsoft Windows'ta bulunan ve Windows'un grafik kullanıcı arayüzünün donanım hızlandırma ile oluşturulmasını sağlayan pencere yöneticisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.