İçeriğe atla

Dinétah

Kaya resimleri, Dinétah, Largo Canyon bölgesi, New Mexico
Frances Canyon Pueblito, New Mexico

Dinétah (Navahoca Dinétah), Navahoların geleneksel toprakları ve yurtluğu. New Mexico, güneybatı Colorado, güneydoğu Utah ve kuzeydoğu Arizona gibi geniş bir alanı kapsar.

Coğrafya

Bölge San Juan Nehri tarafından yüksek mesa ve derin kanyonlarla işaretlenir. Geleneksel sınırlarını dört dağ çizer: doğuda Blanca Peak, güneyde Mount Taylor, batıda San Francisco Peaks ve kuzeyde Hesperus Peak.

Kültürel bakış

Navaholar Dinétah'ı anavatanları olarak görür. Navaho yaradılış öyküsünün (Diné Bahaneʼ) merkezi burasıdır.

Arkeolojik sitler

Binlerce arkeolojik sit bulunur. Bunların içinde Anasazi gibi değişik kültürlere ait sitler de görülür. En belirgin arkeolojik sitler Navaho pueblitoları adı verilen köycüklerdir.

Tarih

Navahoların MS 1500 gibi erken bir tarihte burada olduklarına dair kanıtlar vardır. 1680 Pueblo İsyanından önce burada yaşadıkları kabul edilmektedir. İspanyol istilacılar ve Ute Kızılderililerin baskılarına dayanamayıp yaklaşık 1750 de batı ve güneye çekilen Navaholar, yaklaşık 1800 de Dinétah'ın merkezini terk etmişlerdir.

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">San Francisco</span> Kaliforniya eyaletinde bölge

San Francisco, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeyindeki San Francisco Körfezi Bölgesi'nin en önemli kültürel, ticari ve finansal merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Navaholar</span>

Navaho, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Utah eyaletlerinde yaşayan ve Navahoca konuşan Atabaskların Güney Atabaskları grubundan olan bir Kızılderili halkıdır. Üç yüz binlik nüfuslarıyla ABD'deki federal olarak tanınan en büyük yerli halktır. En yakın akrabaları Apaçiler ile birlikte Güney Atabaskları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Miken</span> Yunan anakarasında yer alan antik kent

Miken, Yunanistan'daki bir arkeolojik sit alanıdır. Atina'nın 90 km güneybatısında, Mora Yarımadası'nın kuzeydoğusunda, Argos'un 11 km güneyinde, Korint'in ise 48 km kuzeyinde bulunur. Sarayın bulunduğu tepeden Argolis ve onun ötesinde Saron Körfezi görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Bulunduğu ülkelere göre Dünya Mirasları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

2024 yılı sonu itibarıyla, 195 "Taraf Devlet"te 1.223 Dünya Mirası Alanı bulunmaktadır. 1,223 Dünya Mirası Alanının 952'si kültürel, 231'i doğal, 40'ı karma özelliktedir. Bu Dünya Mirası Alanlarının 49'u sınıraşırı alan olup, birden fazla ülke tarafından paylaşılmaktadır. Sınıraşırı alanları paylaşan toplam 72 ülke bulunmaktadır. Ülkeler Dünya Miras Komitesi tarafından Afrika, Arap Devletleri, Asya ve Pasifik, Avrupa ve Kuzey Amerika ve Latin Amerika ve Karayipler olmak üzere beş coğrafi bölgeye ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arkeolojik sit</span> Geçmişin kalıntılarının korunduğu yer

Arkeolojik sit, geçmişten bugüne izler taşıyan ve arkeolojinin ilgi alanına giren yer ya da yerlerin genel adı. Arkeolojik sit alanları, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'na göre "İnsanlığın varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygarlıkların yer altında, yer üstünde ve su altındaki ürünlerini, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıtan her türlü kültür varlığının yer aldığı yerleşmeler ve alanları" olarak tanımlanır. Bunun yanında; 'sitin' tanımı, çalışmaya konu olan döneme ve arkeologun kuramsal yaklaşımına bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Navaho Uzun Yürüyüşü</span>

Navaho Uzun Yürüyüşü, 1864 yılında Amerika Birleşik Devletleri Hükûmeti tarafından Navahoların zorla göç (tehcir) ettirilmesi ve onlara etnik temizlik uygulamasıdır. Şimdiki Arizona'dan New Mexico'nun doğusuna geleneksel Navaho yurtluğu olan Dinétah'tan oldukça uzağa asker gözetiminde silah zoruyla yaptırılmıştır. 1864 baharında erkek, kadın ve çocuklardan oluşan 9.000 kadar Navahonun silah zoruyla başlayan 480 km lik yürüyüşü Fort Sumner, New Mexico'ya kadar sürmüş ve Bosque Redondo'da gözaltına alınmalarıyla bitmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zübare</span>

Zübare, Katar'ın Medinet eş Şemal belediyesinde bulunan bir arkeolojik sit alanıdır. Zubare, 18. yüzyılın ortalarında Kuveyt'ten gelen tüccarlar tarafından kurulmuştur. 2013 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kaliforniya</span>

Kuzey Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletindenin kuzeyini kapsayan bir bölgedir. Eyaletin kuzeyinde 48 ilçe güneyinde ise Güney Kaliforniya'nın 10 ilçesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ellora Mağaraları</span>

Ellora, dünyanın en büyük kaya-oyma-manastır-tapınak mağaraları komplekslerinden biridir ve Hindistan'ın Maharashtra kentinde yer alan bir UNESCO Dünya Mirası'dır. Sit alanı M.S. 600-1000 dönemine ait Budizm, Hinduizm ve Jainizm anıtlarını ve kaya resimlerini barındırmaktadır. Ellora'daki 16 numaralı mağara, dünyadaki en büyük monolitik kaya kazısı özelliğini göstermektedir. Buradaki Kailaşa Tapınağı, Şiva'ya adanmış araba biçimli bir anıt özelliğindedir. Kailasha Tapınağı kazısında iki büyük Hint destanı olan Vaishnavizm, Shaktizm destanlarını özetleyen tanrı, tanrıçalar ve mitolojik çizimleri de barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Xochicalco</span>

Xochicalco, Meksika'nın Morelos Eyaleti'nin batısındaki Miacatlán şehrinde yer alan Kolomb öncesi bir arkeolojik alanıdır. Xochicalco ismi Nahuatl dilinde "çiçeklerin evi" anlamına gelmektedir. Sit alanı, Cuernavaca'nın 38 km güneybatısında, Meksiko'dan yaklaşık 76 km uzaklıkta yer almaktadır. Sit alanı, her gün 10: 00-17: 00 saatleri arasında ziyaretçilere açık olmasına rağmen, gözlemevine girişe sadece öğleden sonraları izin verilmektedir. Xochicalco, Teotihuacan'ın düşüşünden sonra ortaya çıkmıştır ve Xochicalco'nun Teotihuacan İmparatorluğu'nun düşüşünde rol oynadığı düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fell Mağarası</span> Güney Patagonyada yer alan bir doğal mağara ve arkeolojik bir bölge

Fell Mağarası, güney Patagonya'da yer alan bir doğal mağara ve arkeolojik bir bölgedir. Fell Mağarası, önemli bir arkeolojik alan olan Pali Aike Krateri'ne yakın bir konumdadır. Yakınlardaki Pali Aike Siti ile birlikte Dünya Mirası'na aday olarak gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kučevo</span>

Kučevo, Sırbistan'ın Braničevo ilçesinde bulunan bir kasaba ve belediyedir. Yüzölçümü 721 km² olan belediyenin nüfusu 2011 yılı itibarı ile 15,490'dır.

<span class="mw-page-title-main">Cebel Mağarası</span>

Cebel Mağarası, Türkmenistan'da, Sovyet döneminde Nebit Dag (Balkanabat) olarak bilinen Hazar Denizi'nin Krasnovodsk Körfezi'ndeki Balkan Bölgesi Türkmenbaşı yakınlarında bulunan bir arkeolojik sit alanıdır. Mezolitik, Neolitik ve erken Tunç Çağı eserlerini içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Actun Tunichil Muknal</span>

Yerel olarak ATM olarak da bilinen Actun Tunichil Muknal, Belize'nin Cayo İlçesi'ndeki San Ignacio şehri yakınlarında yer alan ve içerdiği iskeletler, seramikler ve taş eşya ile dikkat çeken bir Maya arkeolojik sit alanı ve mağaradır. Mağaranın ana odasında iskelet kalıntılarına sahip birkaç bölüm bulunmaktadır. En iyi bilinen iskelet, büyük bir olasılıkla 18 yaşlarındaki bir kıza ait olan ve kristal parlaklığı nedeni ile Kristal Bakire olarak bilinen kireçlenmiş bir kurbana ait iskelettir.

Njoro Nehri Mağarası, Kenya, Mau Escarpment'da yer alan, ilk olarak 1938'de Mary Leakey ve kocası Louis Leakey tarafından kazılan bir arkeolojik sit alanıdır. Kazılar sonucunda, Elmenteitan çobanlarının günümüzden yaklaşık 3350-3050yıl önce Pastoral Neolitik dönemde oluşturduğu bir toplu yakma alanını ortaya çıkarıldı. Kazılarda ayrıca çanak çömlek, boncuklar, taş kaseler, sepet işi, havaneli ve pullar ortaya çıkarıldı. Leakeys'in kazısı, bölgedeki antik boncukları ve aletleri ortaya çıkaran en eski kazıydı ve 1950'de daha sonra yapılan bir araştırma, Doğu Afrika'da radyokarbon tarihlemesini kullanan ilk araştırma oldu.

Liphofung Sit Alanı, Lesotho tarihinde önemli bir yer tutan bir mağara alanıdır. Lesotho Highlands Development Authority (LHDA) koruma alanlarının en küçüğüdür, yaklaşık 4,5 hektardır, ancak yoğun bir şekilde geliştirilmiştir. Mağara, Lesotho ovalarının tipik bir özelliği olan Clarens kumtaşı üzerinde yer alan büyük bir çıkıntıdır. Başlangıçta San halkı ve diğer Neolitik insanlar tarafından kullanılan kayalık alanlar, önemli kaya sanatı içerir ve zeminin altında Taş Devri araçlarının zengin bir arkeolojik birikintisi bulunur. Daha sonra, Kral Büyük Moshoeshoe, krallığın o bölümünü ziyaret ederken mağarayı bir dinlenme yeri olarak kullandı.

<span class="mw-page-title-main">Barton Creek Mağarası</span>

Barton Deresi Mağarası, Belize'de hem arkeolojik sit alanı hem de turistik yer olarak bilinen doğal bir mağaradır. Cayo Bölgesi'ndeki San Ignacio yakınlarındaki Barton Creek bölgesinde yer almaktadır.

Midnight Terror Mağarası, Belize'nin merkezinde, Springfield yakınlarında 2006 yılında keşfedilen bir mağaradır. Alandaki çalışmalar, California Eyalet Üniversitesi, Los Angeles saha okulu tarafından Dr. Jaime Awe yönetimindeki Batı Belize Bölgesel Mağara Projesinin bir parçası olarak gerçekleştirilmiştir. Mağarada, en az 118 bireye ait yaklaşık 9000 insan kemiği bulundu ve bu özelliği ile Maya Ovalarında günümüze kadar keşfedilmiş en büyük kurban topluluklarından birini oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gentio Mağarası</span>

Gentio Mağarası, Unaí, Minas Gerais'e yaklaşık 30 km, Federal Bölge'ye 180 km uzaklıkta yer alan, parietal sanat örneklerine ev sahipliği yapan bir arkeolojik sit alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Abri Pataud</span>

Abri Pataud ; güneybatı Fransa'daki Vézère nehrinin sol bankında yer alan Les Eyzies-de-Tayac-Sireuil belediyesinin ortasında keşfedilmiş, radyokarbon tarihleme yöntemi ile belirlendiğine göre 34 ila 20 bin yıl öncesine ait insan kalıntıları, taş aletler ve diğer arkeolojik eserlere sahip bir kaya sığnağıdır. Orinyasiyen'den Magdalenian'a 14 büyük arkeolojik kültürün izlerini taşıyan sit, ilk kez 1930'da keşfedildi ancak 1950'ler ve 60'larda Amerikan arkeolog Hallam L. Movius tarafından yürütülen kazı çalışmalarına dek ilgi çekmedi. Kazılarda keşfedilen buluntular, güneybatı Fransa'nın Üst Paleolitik zaman diziliminde önemli yeni keşifleri ve düzenlemeleri tetikledi.