İçeriğe atla

Dinyester

Koordinatlar: 46°21′K 30°14′D / 46.350°K 30.233°D / 46.350; 30.233
Dinyester / Turla
Tiraspol şehri ve Dinyester nehri
Tiraspol şehri ve Dinyester nehri
Konum
Ülke(ler)Ukrayna Ukrayna
Moldova Moldova
Genel bilgiler
KaynakUkrayna Karpatları
Kaynak rakımı1.000 m
AğızKaradeniz
Uzunluk1.362 km
Havza alanı72.100 km²
Debi310 m³/s

Dinyester veya Turla (Ukraynca: Дністе́р, Rumence: Nistru), Doğu Avrupa'da bir nehirdir.

Coğrafyası

Dinyester, Ukrayna'nın Polonya sınırında bulunan Drohobych şehrinden doğar ve Karadeniz'e akar. Kısa bir mesafe Ukrayna-Moldova sınırında ilerler sonra Moldova'dan ayrılır ve Transdinyester’de 398 km devam eder. Bu bölgeden ayrıldıktan sonra tekrar Modova-Ukrayna sınırına yönelir,ve Ukrayna'nın Karadeniz sahilinde bulunan haliç şekindeki Dinyester Limanı'nda denizle buluşur.

Alt kısmının batı kıyısı yüksek ve tepeliktir, doğu tarafı ise alçak ve düz arazidir. Nehir gerçekte Asya bozkırlarının son noktasıdır. En önemli kolları Răut ve Bîc'dir

II. Dünya Savaşı’ndan önce Dinyester Romanya ve Sovyetler Birliği ile sınır oluşturmaktaydı. Savaş sırasında nehrin sol kıyısı Alman ve Romanya güçleri ile Sovyet askeri arasında bir muharebe alanıydı.

Kolları

Stryi Nehri önemli kollarından biridir. Sağ tarafındaki kolları Reut Nehri, Ikel Nehri, Byk Nehri ve Botna Nehridir. Sol tarafındaki kolları Zolota Lypa Nehri (140 km), Koropets Nehri, Dzhuryn Nehri, Seret Nehri (250 km), Zbruch Nehri (245 km), Smotrych Nehri (169 km), Ushytsia Nehri (112 km), Kalius Nehri, Liadova Nehri, Murafa Nehri (162 km), Rusava Nehri, Yahorlyk Nehri (173 km) ve Kuchurhan Nehridir (123 km).[1]

İsimleri

Dinyester ismi Sarmat dilinden gelmektedir *Da-nu nazdya "öndeki nehir".[2] (Karşılaştırma yapılacak olursa Dinyeper Nehri "arkadaki nehir" 'den türemiştir.) Eski ismi Tyras İskit dilinden gelmektedir, anlamı "hızlı" dır.

Rusça: Днестр (Dnestr), Yidiş: Nester-נעסטער, Türkçe: Turla ve antik çağ zamanı, Latince: Tyras, Yunanca: Danastis. Klasik yazarlar Danaster olarak kullanır.

Ayrıca bakınız

  • Dünyanın en uzun nehirleri

Kaynakça

  1. ^ Encyclopedia of Ukraine 13 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Dniester
  2. ^ Mallory, J.P. and Victor H. Mair. The Tarim Mummies: Ancient China and the Mystery of the Earliest Peoples from the West. London: Thames & Hudson, 2000. p. 106

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karadeniz</span> Avrupa ve Asya arasında yer alan bir iç deniz

Karadeniz, güneydoğu Avrupa ile Anadolu yarımadası arasında yer alan, kuzeyinde Ukrayna, kuzeydoğusunda Rusya, doğusunda Gürcistan; güneyinde Türkiye, batısında Romanya ve Bulgaristanla çevrili, Atlas Okyanusu'na Akdeniz, Ege Denizi ve Marmara Denizi aracılığıyla bağlanan bir iç denizdir. İstanbul Boğazı vasıtasıyla Marmara, Kerç Boğazı vasıtasıyla ise Azak Denizi'ne bağlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Moldova</span> Doğu Avrupada bir ülke

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Tuna</span>

Tuna, Almanya'nın güneyinde Kara Orman bölgesinde Donaueschingen kasabasında Brigach ve Breg nehirlerinin birleşmesiyle meydana gelen nehir.

<span class="mw-page-title-main">Dinyeper</span> Rusya ile Ukrayna içinde akan 2290 kmlik bir nehir

Dinyeper veya Özi, Rusya ile Ukrayna topraklarının bir kısmını sulayan bir nehir. İdil ve Tuna'dan sonra Avrupa'nın üçüncü uzun nehridir. 2290 km uzunluğundaki bu nehir, Valday Dağları yaylasının güneyinden doğar, Smolensk'e ulaşır, Belarus'a girer, bu cumhuriyetin doğu kısmından geçerek Ukrayna'ya ulaşır. Soldan Desna Irmağı ile birleşen nehir, Kiev'e geçer. Daha sonra Dinyeper Yaylası'nı bir eğri çizerek dolaşır ve kıyı dilinin kısmen kapattığı bir haliç meydana getirerek Odessa'nın doğusundan Karadeniz'e dökülür. Dinyeper, Volhıya kütlesinin sert kayalıklardan meydana gelmiş bir bölgesini aşar.

<span class="mw-page-title-main">Azak Denizi</span> Karadenizin Kuzeydoğusunda bulunan bir içdeniz

Azak Denizi, Karadeniz'in kuzeydoğusunda yer alan ve Kerç Boğazı ile Karadeniz'e bağlanan Rusya ve Ukrayna arasındaki bir iç denizdir. Yüzölçümü 37.700 km² olan Azak Denizinin uzunluğu 240 km genişliği ise 135 km olup kıyıları alçaktır. Don ve Kuban nehirleri bu denize dökülür. Bu büyük nehirlerin ilave etkisiyle tuzluluk derecesi düşük olan Azak Denizi, Aralık ayından Mart ayına kadar donar. Bol miktarda balık bulunan bu denizde kışın buzlar delinerek balık avlanır.

<span class="mw-page-title-main">Prut</span>

Prut Nehri, Tuna Nehri'nin Ukrayna'nın batısından kaynağını alan, Moldova ve Romanya'dan geçen bir kolu. Ukrayna'nın Çernivitsi şehrinin ortasından geçmektedir. 1710-1711 yıllarındaki Osmanlı-Rus Savaşı'nın yaşandığı yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Balçık</span> Moldovada şehir

Balçık, Moldova Cumhuriyetinin en büyük ikinci şehridir. Rumence Bălţi adının anlamı "balçık"tan gelir.

Moldova tarihi bugünkü Moldova topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar. Günümüzde Moldova adıyla anılan topraklar Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında tarihi adı Besarabya olan bölgedir. Bu bölge 1812 yılına kadar Boğdan adıyla anılan devletin doğu kısmını oluşturuyordu. 1812 yılından sonra Rusya'nın eline geçti. Boğdan'ın geri kalan kısmı ise etnik bakımdan kardeş olan Eflak'la birleşerek günümüzdeki Romanya Devleti'ni oluşturdu. Moldova halkı Romanya halkıyla aynı dili konuşmaktadır, etnik bakımdan kardeş uluslardır. Dolayısıyla Moldova tarihi Romanya tarihi'yle iç içe geçmiş bir tarihtir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa coğrafyası</span> Avrupanın fiziksel kara kütlesinin tanımı

Avrupa geleneksel olarak Dünya'daki 7 kıtadan biri olarak düşünülmektedir. Oysa Avrupa ve Asya coğrafi açıdan birbirleriyle bağlantılı kıtalardır ve bazen Avrasya adı altında anılırlar. Avrupa'nın geleneksel tanımına göre Ural Dağları Avrupa'nın doğudaki sınırını oluştururlar. Güneydoğu'daki sınırını Ural Nehri oluşturur. Sınır Hazar denizi, Kafkas Dağlarının zirveleri boyunca devam eder, Karadeniz, İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı'yla belirlenir. Akdeniz Avrupa'nın güney sınırını, Atlas Okyanusu ise batı sınırını belirler. İzlanda Avrupa'dan çok Kuzey Amerika'ya yakın olmakla birlikte Avrupa'nın bir parçası olarak sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bender</span> Moldovada şehir

Bender 1992 yılından bu yana tanınmayan Transdinyester Cumhuriyetinin fiili kontrolü altında ancak uluslararası alanda Moldova'ya bağlı bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Tiraspol</span> Moldovada şehir

Tiraspol, Moldova'nın en büyük ikinci şehri ve Transdinyester Cumhuriyeti'nin başkentidir. Şehir Dinyester nehrinin doğusunda bulunmaktadır. Tiraspol, mobilya ve elektrik üretimi gibi hafif sanayinin bölgesel merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Uman-Botoşani Taarruzu</span>

Uman-Botoşani Taarruzu, Kızıl Ordu'nun, Doğu Cephesi'nin güney kesiminde 1944 yılı başlarında gerçekleştirdiği Dinyeper-Karpatlar Taarruzu'nun bir bölümüdür. Harekât, Ukrayna'nın batısında, Alman Güney Ordular Grubu'na karşı yürütülmüştür. Yaklaşık 1,5 ay süren muharebelerle Kızıl Ordu kuvvetleri, Güney Ordular Grubu'nu ikiye bölerek Romanya'nın doğusunda Dinyester ve Prut'a ulaştı.

<span class="mw-page-title-main">2. Yaş-Kişinev Taarruzu</span>

2. Yaş-Kişinev Taarruzu ya da Yaş-Kişinev Stratejik Taarruz Harekâtı, Doğu Romanya'daki Yaş ve Moldova'daki Kişinev gibi iki önemli kente yönelen Sovyet genel taarruzudur. Harekât, 20-29 Ağustos 1944 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Sovyet 2. Ukrayna Cephesi ve 3. Ukrayna Cephesi kuvvetleri, Alman ve Rumen kuvvetlerce gücü biçimde tutulan Kuzey Ukrayna Ordular Grubu mevzilerine taarruz ettiler. Kızıl Ordu'nun operatif hedefleri, bölgedeki Alman ve Rumen kuvvetlerini imha etmek, Moldavya'yı geri almak ve Romanya ile Balkanlar'a taarruz için uygun dayanaklar oluşturmaktı.

<span class="mw-page-title-main">Bilhorod-Dnistrovski</span>

Bilhorod-Dnistrovski, Ukrayna'nın güneybatısında, tarihi Basarabya bölgesinde 'nda bulunan Belgorod-Dnestrovsky Rayonunun merkez şehridir. Dinyester nehrinin Karadeniz'e ulaştığı noktada oluşan haliçin sağ kıyısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Rusya</span> Rus İmparatorluğunun Karadenizin kuzeyindeki bir bölgeyi belirten tarihi bir terimdir

Yeni Rusya, Rus İmparatorluğu'nun Karadeniz'in kuzeyindeki bir bölgeyi belirten tarihi bir terimdir. 1764 yılında Güney Hetmanlığı'nın bazı kısımlarıyla birlikte Rusya'nın yeni bir imparatorluk bölgesi olarak Osmanlılara karşı savaşa hazırlık amacıyla kuruldu. Çeşitli zamanlarda Moldova, modern Ukrayna'nın Karadeniz kıyısındaki bölgeleri, Zaporojya, Tavriya, Azak Denizi kıyılarını, Kırım, Kuban Nehri ve Çerkesya'yı da kapsamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bucak (bölge)</span> Ukraynanın güneybatı ucunda bulunan tarihî bölge

Bucak, tarihsel olarak 1812'ye kadar Besarabya'nın bir parçası olan Ukrayna ve Moldova'da bir bölgedir. Güney Besarabya'da, Karadeniz boyunca Tuna ve Dinyester nehirleri arasında yer almaktadır. 13.188 km²'lik alana ve seyrek nüfuslu çok etnik gruptan oluşan 600.000 nüfusu vardır. Günümüzde Odessa Oblastı sınırları içerisinde olan bölge, kuzeybatıda Moldova, güneyde Romanya, doğuda Karadeniz ile komşudur. Bölge çeşitli etnik topluluklara ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Transdinyester Valiliği</span> valilik

Transdinyester Valiliği, Dinyester ve Güney Bug nehirleri arasında, Mihver Devletleri tarafından Barbarossa Harekâtı sırasında Sovyetler Birliği'nden fethedilen ve Romanya tarafından yönetilen, 19 Ağustos 1941'den 29 Ocak 1944'e kadar işgal edilen bir bölgeydi. Batısında Dinyester nehri, doğusunda Güney Bug Nehri ve güneyinde Karadeniz vardır. Günümüzdeki Transdinyester bölgesini ve daha doğudaki bölgeleri kapsıyordu. II. Dünya Savaşı sırasında Transdinyester'in idari başkenti, Karadeniz'de bir liman kenti olan Odessa'ydı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan coğrafyası</span>

Bulgaristan coğrafyası, Bulgaristan'nın coğrafi özelliklerini tanımlar. Bulgaristan, Tuna Nehrinin güneyinde tamamı Balkan Yarımadasında bulunan ve Karadeniz'e kıyısı olan bir Güneydoğu Avrupa devletidir. Kuzey'de Romanya ile 605 km'lik sınırı vardır. Bu sınırın büyük bölümünü Tuna Nehri oluşturur. Batı'da Sırbistan (344 km) ve Kuzey Makedonya (162 km) ile sınır komşusudur. Güney'de Yunanistan (472 km) ikinci en uzun sınır komşudur. Güneydoğu'da Türkiye (223 km) ile ve Doğu'da Karadeniz ile çevrilidir. Tarihsel olarak Mezya, Trakya ve Makedonya bölgelerini kapsar. Günümüzde Doğu-Batı doğrultusunda uzanan Balkan Dağları, ülkeyi Kuzey Bulgaristan ve Güney Bulgaristan olmak üzere 2'ye böler.

<span class="mw-page-title-main">Güney Bug Nehri</span> Ukraynada bir nehir

Güney Bug, ayrıca Güney Buh, ve bazen Boh Nehri, Ukrayna'da bulunan taşımacılık yapılabilen bir nehirdir. Ukrayna'nın en uzun ikinci nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Yedisan</span>

Yedisan, bugünkü Güney Ukrayna'da Dinyester ile Güney Bug (Boh) arasında yer alan, 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlılar tarafından Nogay Ordası'nın kontrolüne verilen ve adını Nogay Ordularından birinden alan Silistre Eyaleti'ne bağlı Özi [Paşa] Sancağı'nın şartlı adıydı. Rus İmparatorluğu'nda Ochakov Oblastı olarak anılırken, Osmanlı Türkleri idari merkez olarak hizmet veren Ochakiv şehrinden sonra sadece Özü olarak adlandırdı. Kullanılan bir diğer isim de Batı Nogay idi.