İçeriğe atla

Dinornithidae

Dinornithidae
Dinornis robustus, Güney Adası Dev Moası İskeleti
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Alt sınıf: Palaeognathae
Üst takım: Notopalaeognathae
Takım: Dinornithiformes
Familya: Dinornithidae
Vigors, 1825
Sinonimler

Palapteryginae Bonaparte 1854, Palapterygidae Haast 1874, Dinornithnideae Stejneger 1884

Dinornithidae, iki türden oluşan nesli tükenmiş bir Moa familyasıdır. Moalar içindeki en uzun ve büyük türleri içerir bu yüzden dev moa familyası olarak da adlandırılır. Dinornis isminde bir cinsi ve iki türü vardı. 240 kilograma ve 3.6 metre uzunluğa kadar ulaşabilmekteydi.[1] Koşucu bir kuş familyasıydı ve uçamayan kuşlardandı. Yaşam alanları Yeni Zelanda'nın kuzey ve güney adalarında yayılmıştır. Güney adasında yaşayan Dinornis robutus türü, öncelikle açıklıklarda ve alçaklardaki ormanlarda veya çalılıklarda bitki örtüsünün olduğu alanlarla yaşardı ve kuzey adasında yaşayan akrabası Dinornis novaezealandiaeden daha büyüktü. D. novaezealandiae'nin baskın olduğu yağışlı, yoğun yüksek ormanlarda nadiren yaşardı.[2]

Dinornithiformes takımı içindeki en yakın akrabası Megalapteryidae familyasıdır. Soyu devam eden en yakın akrabaları ise Tinamular'dır.[3] Kardeş familyaları ise Dinornithidae ve Megalapterygidae familyalarıdır.[4]

Taksonomi

Familyanın tek cinsi ve 2 türü şu şekilde listelenir:[1][5]

  • Dinornithiformes Takımı (Gadow 1893) (moa)
    • Dinornithidae Familyası (Owen 1843) (dev moa)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Davies, S.J.J.F. (2003)
  2. ^ Worthy, T. H. (1 Nisan 1990). "An analysis of the distribution and relative abundance of moa species (Aves: Dinornithiformes)". New Zealand Journal of Zoology. 17 (2): 213-241. doi:10.1080/03014223.1990.10422598. ISSN 0301-4223. 
  3. ^ Bunce, M., et al. (2003)
  4. ^ "Ornithological Society of New Zealand: New Zealand Recognised Bird Names (NZRBN)". web.archive.org. 25 Nisan 2015. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  5. ^ Worthy, T. H.; Scofield, R. P. (1 Haziran 2012). "Twenty-first century advances in knowledge of the biology of moa (Aves: Dinornithiformes): a new morphological analysis and moa diagnoses revised". New Zealand Journal of Zoology. 39 (2): 87-153. doi:10.1080/03014223.2012.665060. ISSN 0301-4223. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda</span> Pasifik Okyanusunun güneybatısındaki ada ülkesi

Yeni Zelanda, Güney Büyük Okyanus'ta bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 2.000 km güneydoğusunda yer almaktadır. Başlıca iki büyük ve 700'den fazla küçük adadan oluşur. Toplamda 268.021 kilometrekarelik bir yüz ölçümüne sahiptir. Bölgedeki tektonik hareketler ve volkanik olaylar nedeniyle Yeni Zelanda birçok yüksek dağa sahiptir. Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington ve en büyük şehri Auckland'dır.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz başlı yunus</span>

Beyaz başlı yunus, Cephalorhynchus cinsinde bulunan dört tür arasında en çok bilinen yunus türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Tinamidae</span>

Tinamidae, Tinamiformes alttakımına bağlı bir hayvan familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Moa</span>

Moalar ya da Dinornithiformes soyu tükenmiş 9 kuş türünden oluşan bir koşucu kuş takımıdır. Yeni Zelanda'nın ormanlarında ve ovalarında 7 milyon yılı aşkın bir süre yaşadıktan sonra soyu tükenmiştir. Uçamayan bir kuş türüdür. Uzun boyunları, güçlü bacakları ve gagaları vardı. Bazı türlerinin ağırlıkları 240 kilograma ve 3.6 metre uzunluğa kadar ulaşabilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Ada devleşmesi</span>

Ada devleşmesi, adalarda izole olmuş türlerin boylarının anakarada bulunan benzerlerine nazaran önemli derecede artması olan biyolojik bir fenomen. Ada devleşmesi, anakarada yaşayan hayvanların adaları kolonize etmesi durumunda küçük cüsseli türlerin büyümesi ve büyük cüsseli türlerin de küçülmesi yönünde evrimleştiğini söyleyen Foster kuralının bir yönüdür. Adalara insanoğlunun ve onunla bağlantılı köpek, kedi, sıçan ve domuz gibi hayvanların gelmesiyle birlikte, adalara endemik dev türlerin soyu tükenmiştir.

<i>Haliphron atlanticus</i> yumuşakça türü

Haliphron atlanticus, bilinen en büyük iki ahtapot türünden biridir; bilimsel rekorlara göre, tahmini maksimum uzunluğunu 350 cm (11,5 ft) ve ağırlığı 75 kg (165 lb)dır. Günümüzde varlığını sürdüren türler arasında, yedi kollu ahtapota benzeyen tek büyük tür dev Pasifik ahtapotudur.

<span class="mw-page-title-main">Haast kartalı</span>

Haast kartalı dünya üzerinde yaşamış en büyük yırtıcı kuş türüdür. Yeni Zelanda'nın güney adasında bulunmuş bu canlının yaklaşık olarak günümüzden 500 sene önce (Holosen) soyu tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda'daki Türkler</span>

Yeni Zelanda'daki Türkler, Yeni Zelanda vatandaşlığı, oturma izni veya en genel anlamıyla Yeni Zelanda'da yaşayan Türklere denir. Nüfusun büyük çoğunluğu Türkiye ve Kuzey Kıbrıs'tan göçmüş olsa da Suriye ve Irak'tan göçmüş Suriye Türkmenleri ve Irak Türkmenlerini de barındırır.

<i>Aletia inconstans</i>

Aletia inconstans, Noctuidae ailesinden bir güve türü. Bu tür Yeni Zelanda'da endemiktir. Hem Kuzey Adası'nda hem de Güney Adası'nda bulunur ancak nadir bir tür olarak kabul edilir.

Bu liste Dinornithiformes takımının Dinornithidae, Emeidae ve Megalapterygidae familyasındaki cinslerinin türlerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Dinornis novaezealandiae</span>

Kuzey Adası dev moası ya da Dinornis novaezealandiae, soyu tükenmiş Dinornis cinsinin iki türünden biridir. Koşucu kuşlar alt sınıfı içindeki bu tür uçamaz ancak atalarının adaya uçarak geldiğine inanılmaktadır. İnsanların adaya gelişinden kısa süre sonra av baskısı nedeniyle soyları tükenmiştir. Yeni Zelanda'nın Kuzey adasındaki alçak düzlüklerde, ormanlarda, otlaklarda ve çalılarda yaşamıştır. Yakın akrabası Güney Adası dev moası ile aynı cinsin üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dinornis robustus</span>

Güney Adası dev moası ya da Dinornis robustus, soyu tükenmiş Dinornis cinsinin iki türünden biridir. 3.5 metreyi aşan boylarıyla tüm kuşlar içinde en uzun boylulardandır. Koşucu kuşlar alt sınıfı içindeki bu tür uçamaz ancak atalarının adaya uçarak geldiğine inanılmaktadır. İnsanların adaya gelişinden kısa süre sonra av baskısı nedeniyle soyları tükenmiştir. Yeni Zelanda'nın Kuzey adasındaki Yakın akrabası Kuzey Adası dev moası ile aynı cinsin üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Emeidae</span>

Emeidae ya da Anomalopteryginae, dört cinsin altı türünden oluşan nesli tükenmiş bir Moa familyasıdır. Dev moa olarak bilinen Dinornithidae familyasının daha küçük akrabalarından oluşan bir familya olduğu için "küçük moa" (lesser moa) familyası olarak da adlandırılır. Dinornithiformes takımının bir üyesidir ve koşucu kuşlar alt sınıfındandır. Familya farklı cinsler halinde Yeni Zelanda'nın Kuzey ve Güney Adası'na yayılmıştır. En yaygın cinsi 3 türü bulunan Pachyornis cinsidir. Euryapteryx ve Anomalopteryx cinslerinin tek türü vardır. Emeus cinsi ise doğu moası olarak adlandırılır ve sadece Güney Adası'nın doğusunda rastlanır. Tüm türlerinin soyu yakın zamanda yok olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pachyornis</span>

Pachyornis, üç türden oluşan nesli tükenmiş bir Moa cinsidir. Nesillerinin tükenmesinden önce Yeni Zelanda adalarında yaşamaktaydılar. Koşucu kuşlar alt sınıfının Moa takımın Emeidae familyasındandır ve uçamazlardı. Yeni Zelanda'nın hem Kuzey Adasında hem de Güney Adasında yaşamış türleri vardır. Genel olarak oldukça ağır ve uzun olan bu kuşlar familyanın diğer üyelerine göre daha sivri bir gagaya sahiptir. En bilinen türü Ağır ayaklı moa olarak adlandırılan P. elephantopu türüdür ve boyları 1.8 metreye, ağırlıkları ise 145 kilograma kadar ulaşabilmekteydi. Tepeli moa olarak adlandırılan P. australis türünün ise kafasında tüyden oluşan bir tepe olduğu bilinmektedir. Soylarının Yeni Zelanda'ya Maori halkının gelmesiyle beraber av baskısı sebebiyle tükendiği düşünülmektedir. Son bireylerinin milattan sonra 1400'lü yıllarda öldüğü düşünülmekteydi.

Koşucu kuşlar (Palaeognathae), Gondvana kökenli Afrika, Güney Amerika, Yeni Gine, Avustralya ve Yeni Zealanda'da dağılmış kuş türlerinden oluşan bir kladdır. Deve kuşları, nandular, kiviler, tepeli devekuşları, emular ve tinamular gibi 50'den fazla yaşayan türü içerir. Neognathae grubu ile birlikte modern kuşların iki ana kladını oluşturur. Listede soyu tükenmiş türler için Mikko's Phylogeny Archive, Paleofile.com ve Brodkob kaynakları kullanılmıştır.

Pachystruthio dmanisensis deve kuşu benzeri soyu tükenmiş bir koşucu kuş türüdür. Struthionidae familyası içindeki Pachystruthio cinsi içinde yer alır ve bayağı deve kuşu ile akrabadır. 450 kiloya ulaşan kütlesi ve 3.5 metrelik uzunluğu ile kuzey yarımkürede yaşamış en büyük kuş türlerindendir. Doğu Avrupa ve Kafkasya'da yaşadı. Oldukça büyük bir vücuda sahip olmasına rağmen iyi bir koşucuydu bu sayede etoburların bulunduğu bölgelerde yaşayabildi. Pleistosen dönemde Karadeniz'in kuzeyinde, Pliyosen dönemde ise Anadolu ve Gürcistan'da yaşamıştır. Kırım'da bulunan ilk fosilden elde edilen bilgilere göre Homo erectus ve modern insan arasındaki bir tür olan Homo georgicus ile aynı dönemde yaşadığı için H. georgicus tarafından bir et kaynağı olarak avlanmış olabilir. Hatta bu türün neslinin tükenmesinde ilkel insanların etkisi olabilir.

<i>Dromornis</i>

Dromornis, büyük hatta devasa tarih öncesi kuşların bir cinsidir. Bu türler uçamazlardı, büyük ölçüde küçültülmüş kanat yapılarına sahiplerdi, ancak modern devekuşu veya emuya benzer olarak büyük bacakları vardı. Eğer uzmanlaşmış değilse, ağırlıklı olarak otçul tarayıcılar olması olasıydı. En büyük türün erkeği, Dromornis stirtoni, en uzun ve en ağır kuş için bir adaydır ve bir ihtimal saldırgan bölgesel davranış sergilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nelson Lakes Millî Parkı</span>

Nelson Lakes Millî Parkı, Yeni Zelanda'nın Güney Adası'nın kuzeyinde bulunan bir millî parktır. 1956 yılında kurulmuş olup 1.018,8 km²'lik alana sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda coğrafyası</span>

Yeni Zelanda coğrafyası, Yeni Zelanda'nın coğrafi özelliklerini tanımlar. Yeni Zelanda, Büyük Okyanus'un güneybatısında, su yarımküresinin merkezine yakın bir yerde bulunan bir ada ülkesidir. 700 civarında olduğu tahmin edilen çok sayıda adadan oluşur ve esas olarak günümüzde denizin altında kalan daha büyük bir kara kütlesinin kalıntılarıdır. Büyüklüklerine göre kara kütleleri, Cook Boğazı ile ayrılan Kuzey Adası ve Güney Adası'dır. Üçüncü en büyüğü, Foveaux Boğazı'nın karşısındaki Güney Adası'nın ucundan 30 kilometre uzakta bulunan Stewart Adası'dır. Diğer adalar bölgede önemli ölçüde daha küçüktür. En büyük üç ada, 35° ila 47° güney enlemlerinde 1.600 km boyunca uzanmaktadır. Yeni Zelanda, 268.710 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük altıncı ada ülkesidir.

<i>Strigops habroptila</i> Kuş türü

Strigops habroptila, Strigops cinsine bağlı Yeni Zelanda'ya özgü bir kuş türüdür.