İçeriğe atla

Dinornis robustus

Dinornis robustus
Dinornis robustus İskeleti
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Alt sınıf: Palaeognathae
Üst takım: Notopalaeognathae
Takım: †Dinornithiformes
Familya: Dinornithidae
Tür: Dinornis robustus
Owen, 1846
Sinonimler

Dinornis ingens var. robustus Owen, 1846 Palapteryx robustus (Owen 1846-1851a Dinornis maximus Haast 1869 Dinornis altus Owen 1879 Dinornis validus Hutton 1891 Dinornis potens Hutton 1891 Dinornis strenuus Hutton 1893 Dinornis torosus Hutton 1891 Palapteryx plenus Hutton 1891

Güney Adası dev moası ya da Dinornis robustus, soyu tükenmiş Dinornis cinsinin iki türünden biridir. 3.5 metreyi aşan boylarıyla tüm kuşlar içinde en uzun boylulardandır.[1] Koşucu kuşlar alt sınıfı içindeki bu tür uçamaz ancak atalarının adaya uçarak geldiğine inanılmaktadır.[2] İnsanların adaya gelişinden kısa süre sonra av baskısı nedeniyle soyları tükenmiştir. Yeni Zelanda'nın Kuzey adasındaki Yakın akrabası Kuzey Adası dev moası ile aynı cinsin üyesidir.

Görünüş

Dişileri 3.6 metreye, erkekleri ise 2.4 metreye kadar uzayabilmekteydi. Ağırlıkları ise erkekler için 34-85 kilogram, dişileri için 76-249 kilogramdır. Dişiler bu özellikler bakımından erkeklerden %150 ila %280 oranında daha büyüktü. Vücuduna göre küçük bir kafası vardı vücudu Moalar için inceydi. Güney Adası dev maoları, bilinen en büyük kuşlardandır ancak ağırlık bakımından 340 kilograma ulaşan soyu tükenmiş Madagaskar Fil kuşu belirgin şekilde daha ağırdır. Yine de bu Moa türü Güney Adası karasal sisteminin en büyük otoburu olmuştur.[1][3] Ayakları en az 30 santimetre genişliğindedir.[4]

Türün kalıntılarından elde edilen birkaç tüy, türün düz renkli ya da hafif çizgili olduğunu gösterdi. Ayrıca büyük taşlıklarının büyük olması sebebiyle oldukça yüksek lif yoğunluğuna sahip bir beslenme düzenine sahip olduğu düşünülmektedir. Koku alma sistemlerinin de büyük olması sebebiyle keskin koku alma duyularına sahip olması olasıdır.[1][3] Yumurtaları 24 santime 18 santim boyutlarında olabilmektedir ve beyaz renklidir.[5]

Beslenme

Güney Adası dev moası, yaşadığı çalılık ve seyrek ormanlarda ince dalları, ağaç ve çalı yapraklarını, çiçekleri, meyveleri, yerde yetişen otları, asmaları ve üzerindeki küçük böğürtlenlerden elde edilen tohumları tüketmekteydi. Yapılan DNA çalışmalarında Güney adasında bir bölge olan Otago bölgesinin merkezinde bulunan bir dev moa'nın vücudunda yerel bitki örtüsünden, yer seviyesindeki otlardan ve çalılardan izler taşımaktaydı. Bu dev moa'nın yer seviyesinde de otladığını göstermekteydi.[1]

Habitatları

Güney Adası dev moası, Yeni Zelanda'nın güney adasında, Stewart adasına ve D'Urville adasında alçak düzlüklerde, sahillerde,ormanlarda, otlaklarda ve çalılarda yaşadı yağışlı ve yoğun ormanlarda nadiren yaşardı. Türün kalıntıları mağaralarda, bataklıklarda ve kum tepelerinde bulundu Yaşam alanları Marlborough sahilinin güneyinden Southland'a kadar geniştir ve güney adasındaki geniş yaşam alanlarında büyük bir nüfusa sahipti.[6][7]

İnsanlar adaya gelmeden önce adada Haast'ın dev kartalı tarafından avlanmaktaydı. Maoriler adaya gelip bu türü avlamaya, çalılık ve seyrek orman habitatlarını bozmaya başladığında yenilenme hızı yüksek olmayan türün nesli tükendi.[1]

Galeri

Kaynakça

  1. ^ a b c d e "South Island giant moa | New Zealand Birds Online". www.nzbirdsonline.org.nz. 10 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  2. ^ Davies, S. J. J. F. (2003)
  3. ^ a b Worthy, TH; Scofield, RP (2012). "Twenty-first century advances in knowledge of the biology of moa (Aves: Dinornithiformes): a new morphological analysis and moa diagnoses revised". New Zealand Journal of Zoology. 39 (2): 87-153. doi:10.1080/03014223.2012.665060. ISSN 0301-4223. 
  4. ^ "Moa footprints discovered in South Island for the first time". Newshub (İngilizce). 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  5. ^ Taonga, New Zealand Ministry for Culture and Heritage Te Manatu. "Moa and emu eggs". teara.govt.nz (İngilizce). 1 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  6. ^ Worthy, T. H. (1 Nisan 1990). "An analysis of the distribution and relative abundance of moa species (Aves: Dinornithiformes)". New Zealand Journal of Zoology. 17 (2): 213-241. doi:10.1080/03014223.1990.10422598. ISSN 0301-4223. 
  7. ^ Wood, Jamie R.; Wilmshurst, Janet M.; Wagstaff, Steven J.; Worthy, Trevor H.; Rawlence, Nicolas J.; Cooper, Alan (29 Haziran 2012). "High-Resolution Coproecology: Using Coprolites to Reconstruct the Habits and Habitats of New Zealand's Extinct Upland Moa (Megalapteryx didinus)". PLoS ONE. 7 (6): e40025. doi:10.1371/journal.pone.0040025. ISSN 1932-6203. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda</span> Pasifik Okyanusunun güneybatısındaki ada ülkesi

Yeni Zelanda, Güney Büyük Okyanus'ta bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 2.000 km güneydoğusunda yer almaktadır. Başlıca iki büyük ve 700'den fazla küçük adadan oluşur. Toplamda 268.021 kilometrekarelik bir yüz ölçümüne sahiptir. Bölgedeki tektonik hareketler ve volkanik olaylar nedeniyle Yeni Zelanda birçok yüksek dağa sahiptir. Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington ve en büyük şehri Auckland'dır.

<span class="mw-page-title-main">Palaeognathae</span>

Palaeognathae kuşlar sınıfının ana alt sınıflarından birisidir. Struthioniformes, Rheiformes, Tinamiformes, Casuariiformes ve Apterygiformes takımlarını bir araya getirir. Bu alt sınıf içinde yaşayan 60 tür ile 5 familya ve 14 cinsi kapsar. Deve kuşları haricindeki diğer tüm takımlar Notopalaeognathae kladı içinde sınıflandırılır. Deve kuşları ise kendi alt kladlarına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Moa</span>

Moalar ya da Dinornithiformes soyu tükenmiş 9 kuş türünden oluşan bir koşucu kuş takımıdır. Yeni Zelanda'nın ormanlarında ve ovalarında 7 milyon yılı aşkın bir süre yaşadıktan sonra soyu tükenmiştir. Uçamayan bir kuş türüdür. Uzun boyunları, güçlü bacakları ve gagaları vardı. Bazı türlerinin ağırlıkları 240 kilograma ve 3.6 metre uzunluğa kadar ulaşabilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Ada devleşmesi</span>

Ada devleşmesi, adalarda izole olmuş türlerin boylarının anakarada bulunan benzerlerine nazaran önemli derecede artması olan biyolojik bir fenomen. Ada devleşmesi, anakarada yaşayan hayvanların adaları kolonize etmesi durumunda küçük cüsseli türlerin büyümesi ve büyük cüsseli türlerin de küçülmesi yönünde evrimleştiğini söyleyen Foster kuralının bir yönüdür. Adalara insanoğlunun ve onunla bağlantılı köpek, kedi, sıçan ve domuz gibi hayvanların gelmesiyle birlikte, adalara endemik dev türlerin soyu tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Emu</span> kuş türü

Emu, ratitler içindeki akrabası deve kuşlarından sonra yaşayan en uzun kuş türüdür. Avustralya anakarasında endemiktir ve kıtadaki en büyük yaşayan kuştur. Dromaius cinsinin yaşayan tek üyesidir. Emuların yaşam alanı geçmişte tüm Avustralya ile birlikte güneydeki adalar Tasmanya Adası, Kanguru Adası ve Kral Adası'nı kapsamaktaydı ancak 1788'den sonra adaya gelen Avrupalıların etkisi ile bu adalardaki alt türlerinin soyu tükenmiştir. Taksonomik olarak en yakın akrabaları tepeli devekuşları ile casuariidae familyası içinde ortak olarak bulunurlar. Emulara en yakın tür güney tepeli devekuşudur.

<span class="mw-page-title-main">Uçamayan kuş</span>

Uçamayan kuşlar, evrime bağlı olarak uçma kabiliyetlerini yitirmiş kuşlardır. Karinasız kuşların ve penguenlerin de dahil olduğu 60'tan fazla hala yaşayan uçamayan kuş türü bulunmaktadır. Uçamayan en küçük kuş Inaccessible Adası sutavuğudur. Hem uçamayan kuşlar, hem de diğer tüm kuşlar arasında en büyük, en ağır ve en uzun olan kuş ise 2,7 m boyu ve 156 kilogram ağırlığı ile devekuşudur. Devekuşları dekoratif tüyleri, etleri ve dericilikte kullanılan derileri için yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Haast kartalı</span>

Haast kartalı dünya üzerinde yaşamış en büyük yırtıcı kuş türüdür. Yeni Zelanda'nın güney adasında bulunmuş bu canlının yaklaşık olarak günümüzden 500 sene önce (Holosen) soyu tükenmiştir.

Kea Yeni Zelanda'nın Güney Adası'nın ormanlık ve dağlık bölgelerinde bulunan Nestoridae ailesindeki büyük papağan türüdür. 48 santimetre (19 in) uzunluğundadır, kanatları altında parlak turuncu ile çok zeytin yeşili ve büyük, dar, eğimli, gri-kahverengi, üst gagaya sahiptir. Kea dünyanın tek alp papağanıdır. Omnivorous diyeti leş içerir ancak esas olarak kök, yaprak, çilek, nektar ve böceklerden oluşur. Şimdi nadir olan kea, koyun yetiştirme topluluğunun hayvanlara, özellikle de koyunlara saldırdığı yönündeki endişeler nedeniyle bir kez ödül için öldürüldü. 1986 yılında Yaban Hayatı Kanunu uyarınca tam korumaya alındı.

<i>Nestor meridionalis</i>

Nestor meridionalis Yeni Zelanda'nın doğal ormanlarında bulunan Nestoridae ailesinden büyük bir papağan türüdür. İki alt türü tanınır. Nesli tükenmektedir ve eski dağılım alanının çoğundan yok olmuştur.

Bu liste Dinornithiformes takımının Dinornithidae, Emeidae ve Megalapterygidae familyasındaki cinslerinin türlerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Dinornithidae</span> Moa familyası

Dinornithidae, iki türden oluşan nesli tükenmiş bir Moa familyasıdır. Moalar içindeki en uzun ve büyük türleri içerir bu yüzden dev moa familyası olarak da adlandırılır. Dinornis isminde bir cinsi ve iki türü vardı. 240 kilograma ve 3.6 metre uzunluğa kadar ulaşabilmekteydi. Koşucu bir kuş familyasıydı ve uçamayan kuşlardandı. Yaşam alanları Yeni Zelanda'nın kuzey ve güney adalarında yayılmıştır. Güney adasında yaşayan Dinornis robutus türü, öncelikle açıklıklarda ve alçaklardaki ormanlarda veya çalılıklarda bitki örtüsünün olduğu alanlarla yaşardı ve kuzey adasında yaşayan akrabası Dinornis novaezealandiaeden daha büyüktü. D. novaezealandiae'nin baskın olduğu yağışlı, yoğun yüksek ormanlarda nadiren yaşardı.

<span class="mw-page-title-main">Dinornis novaezealandiae</span>

Kuzey Adası dev moası ya da Dinornis novaezealandiae, soyu tükenmiş Dinornis cinsinin iki türünden biridir. Koşucu kuşlar alt sınıfı içindeki bu tür uçamaz ancak atalarının adaya uçarak geldiğine inanılmaktadır. İnsanların adaya gelişinden kısa süre sonra av baskısı nedeniyle soyları tükenmiştir. Yeni Zelanda'nın Kuzey adasındaki alçak düzlüklerde, ormanlarda, otlaklarda ve çalılarda yaşamıştır. Yakın akrabası Güney Adası dev moası ile aynı cinsin üyesidir.

Bu liste Aves sınıfına ait soyu tükenmiş kuşların bazılarını familyalarına kadar listeler.

<span class="mw-page-title-main">Emeidae</span>

Emeidae ya da Anomalopteryginae, dört cinsin altı türünden oluşan nesli tükenmiş bir Moa familyasıdır. Dev moa olarak bilinen Dinornithidae familyasının daha küçük akrabalarından oluşan bir familya olduğu için "küçük moa" (lesser moa) familyası olarak da adlandırılır. Dinornithiformes takımının bir üyesidir ve koşucu kuşlar alt sınıfındandır. Familya farklı cinsler halinde Yeni Zelanda'nın Kuzey ve Güney Adası'na yayılmıştır. En yaygın cinsi 3 türü bulunan Pachyornis cinsidir. Euryapteryx ve Anomalopteryx cinslerinin tek türü vardır. Emeus cinsi ise doğu moası olarak adlandırılır ve sadece Güney Adası'nın doğusunda rastlanır. Tüm türlerinin soyu yakın zamanda yok olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pachyornis</span>

Pachyornis, üç türden oluşan nesli tükenmiş bir Moa cinsidir. Nesillerinin tükenmesinden önce Yeni Zelanda adalarında yaşamaktaydılar. Koşucu kuşlar alt sınıfının Moa takımın Emeidae familyasındandır ve uçamazlardı. Yeni Zelanda'nın hem Kuzey Adasında hem de Güney Adasında yaşamış türleri vardır. Genel olarak oldukça ağır ve uzun olan bu kuşlar familyanın diğer üyelerine göre daha sivri bir gagaya sahiptir. En bilinen türü Ağır ayaklı moa olarak adlandırılan P. elephantopu türüdür ve boyları 1.8 metreye, ağırlıkları ise 145 kilograma kadar ulaşabilmekteydi. Tepeli moa olarak adlandırılan P. australis türünün ise kafasında tüyden oluşan bir tepe olduğu bilinmektedir. Soylarının Yeni Zelanda'ya Maori halkının gelmesiyle beraber av baskısı sebebiyle tükendiği düşünülmektedir. Son bireylerinin milattan sonra 1400'lü yıllarda öldüğü düşünülmekteydi.

Koşucu kuşlar (Palaeognathae), Gondvana kökenli Afrika, Güney Amerika, Yeni Gine, Avustralya ve Yeni Zealanda'da dağılmış kuş türlerinden oluşan bir kladdır. Deve kuşları, nandular, kiviler, tepeli devekuşları, emular ve tinamular gibi 50'den fazla yaşayan türü içerir. Neognathae grubu ile birlikte modern kuşların iki ana kladını oluşturur. Listede soyu tükenmiş türler için Mikko's Phylogeny Archive, Paleofile.com ve Brodkob kaynakları kullanılmıştır.

Pachystruthio dmanisensis deve kuşu benzeri soyu tükenmiş bir koşucu kuş türüdür. Struthionidae familyası içindeki Pachystruthio cinsi içinde yer alır ve bayağı deve kuşu ile akrabadır. 450 kiloya ulaşan kütlesi ve 3.5 metrelik uzunluğu ile kuzey yarımkürede yaşamış en büyük kuş türlerindendir. Doğu Avrupa ve Kafkasya'da yaşadı. Oldukça büyük bir vücuda sahip olmasına rağmen iyi bir koşucuydu bu sayede etoburların bulunduğu bölgelerde yaşayabildi. Pleistosen dönemde Karadeniz'in kuzeyinde, Pliyosen dönemde ise Anadolu ve Gürcistan'da yaşamıştır. Kırım'da bulunan ilk fosilden elde edilen bilgilere göre Homo erectus ve modern insan arasındaki bir tür olan Homo georgicus ile aynı dönemde yaşadığı için H. georgicus tarafından bir et kaynağı olarak avlanmış olabilir. Hatta bu türün neslinin tükenmesinde ilkel insanların etkisi olabilir.

<i>Dromornis</i>

Dromornis, büyük hatta devasa tarih öncesi kuşların bir cinsidir. Bu türler uçamazlardı, büyük ölçüde küçültülmüş kanat yapılarına sahiplerdi, ancak modern devekuşu veya emuya benzer olarak büyük bacakları vardı. Eğer uzmanlaşmış değilse, ağırlıklı olarak otçul tarayıcılar olması olasıydı. En büyük türün erkeği, Dromornis stirtoni, en uzun ve en ağır kuş için bir adaydır ve bir ihtimal saldırgan bölgesel davranış sergilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Walter Buller</span>

Sir Walter Lawry Buller, Yeni Zelanda ornitolojisinde baskın bir figür olan Yeni Zelandalı bir avukat ve doğa bilimcidir. İlk olarak 1873 yılında yayımlanan A History of the Birds of New Zealand adlı kitabı, 1888 yılında genişletilmiş bir versiyon olarak yayımlanmış ve bir Yeni Zelanda klasiği haline gelmiştir.

<i>Strigops habroptila</i> Kuş türü

Strigops habroptila, Strigops cinsine bağlı Yeni Zelanda'ya özgü bir kuş türüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.