Dinar, Afyonkarahisar
| Dinar | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Afyonkarahisar |
| Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Kemal Duru[1] |
| • Belediye başkanı | Veysel Topçu (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1286 km² |
| Rakım | 900 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 47.304 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 03400 |
| İl alan kodu | 0272 |
| İl plaka kodu | 03 |
Resmî site Dinar Belediyesi | |
Dinar, Afyonkarahisar ilinin bir ilçesidir. İlçe ismini Orta Asya'dan gelen Türk Göçleri sırasında bölgeye yerleşen Kitiş Bey'in oğlu Dinar Bey'den alır. Eski ismi Geyikler'dir. Dinar Türkiye'nin karayolları için çok önemli bir yoldur. İç Anadolu Bölgesi'ni Ege'ye bağlayan, Akdeniz'i Marmara'ya bağlayan yoldur. Isparta ve Burdur'a 60 km, Denizli Afyonkarahisar ve Uşak'a 110 km'dir. İlçe nüfus cüzdanı ibaresinde il merkezinden sonraki en büyük nüfusa sahip ilçedir. İlçede 1 Ekim 1995 pazar günü 17.57'de meydana gelen 6,1 büyüklüğünde deprem sonucu 99 kişi ölmüş ve büyük maddi hasar meydana gelmiştir. Bu tarihe kadar il olmaya çalışan ilçe depremden sonra belini doğrultamamış; Isparta, Denizli ve Antalya iline çok yoğun göç vermiş ve nüfusu sürekli olarak azalmıştır. Afyonkarahisar ilinin en fazla göç veren ilçesidir. Göç hâlen devam etmektedir. Yurtdışında Emirdağ'dan sonra en fazla hemşehrisi olan ilçedir. (Donbayovası, Çölovası, Sazovası ve Dinarovası). Afyonkarahisar'ın en fazla şehit veren ilçesidir. Denizli'nin Çardak ve Çivril ilçesi Afyonkarahisar'ın ise Dazkırı, Başmakçı ve Evciler ilçesi Dinar'dan ayrılarak ilçe olmuşlardır.
Tarihçe
Afyon-Antalya kara yolu üzerinde olup, il merkezine 106 km. uzaklıkta bulunan ilçe, 1874 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. 1908'de ilçe olmuştur. 1932 yılında Belediye Başkanı Osman Sarıkabak tarafından bölgenin ilk bandosu kurdurtulur (Ali Çavuş'un Bandosu). Yüzölçümü 1.361 km²'dir. Tarihin çok eski çağlarında sayısız imparatorların, Tanrı Apollo ve Kral Midas'ın müzik yarışması yaptığı İncirli, Üçlerce, Beloluk ve bilhassa Suçıkan mevkileri, ilçenin dinlenme ve mesire yerleridir. İlçenin adeta sembolü durumunda bulunan Suçıkan, Menderes nehrine kaynaklık eden Pınarbaşı, Bülüçalan kaynağı, Yapağılı ve Beşpınar kaynakları, Pınarlı, Yeşilçat göletleri ile Eldere Kuş Cenneti ve Çamlıköy koruluğu diğer mesire yerleridir. Bu güzellikler, Dinar'ı hem iç, hem de dış turizm açısından önemli bir turizm merkezi haline getirmektedir. Dinar gerek mesire yerleri, aile parkları ve gerekse Afyon-Denizli, Denizli-Antalya karayolu üzerinde şehrin girişinde yer alan dinlenme tesisi ve lokantalarıyla "geçit turizmi"ne hizmet vermekte ve gelecekte turizm açısından daha büyük canlılık kazanacak konumda bulunmaktadır.
Dinar'ın bilinen geçmişi MÖ 1200 yıllarına kadar uzanmaktadır. Dinar Anadolu'nun en eski yerleşim yerlerindendir. Klasik dönem boyunca Efes'ten sonra en önemli şehri daha önceki adı Kelainai olan elbette ki Apameia idi. Pers döneminde Yunanistan akınından giderken, dinlenen Pers kralı Xerxes'in (sonraları Cyrus ve Büyük İskender'in de yaptığı gibi) kullandığı Paradeisos isimli av bahçesi bu topraklarda yer alıyordu. Dr. Hasan T. Uçankuş tarafından Tatarlı yakınlarında Pers dönemine ait bir mezar kazılmıştır. Kral III. Antiochos tarafından bir Helenistik şehri olarak kurulan ve Pers annesi Apama'nın adıyla anılan Apameia'da geç Helenistik dönemde üzerinde Maeander Nehri ya da flüt çalan Marsyas'ı gösteren resimler olan çok sayıda sikke basılmışltır. Basıldıktan hemen sonra gömülen ve hiç kullanılmayan bu madeni paraların binlercesinden oluşan bir hazine, Seyyid Ahmet Çeliktaş tarafından bulundu ve müze müdürü Ahmet Topbaş tarafından Afyon Müzesi'ne getirildi. Strabo'ya göre erken Roma İmparatorluğu döneminde Apameia, Efes'ten sonra Asya eyaletlerinin en büyük ve önemli alışveriş merkezidir. Roma valisi tarafından yönetilen bir idari bölge (conventus) merkezidir. Şehir, önemini, Ankara'dan Attaleia'ya ve Doğu'dan Efes'e giden anayolların kesiflmesinden alarak, bir ticari merkez konumuna gelmişti. Bugün Dinar Suçıkan'da, Apameia'dan geçen Marsyas Nehri'nin kaynağı ve efsaneye göre Tanrı Apollo'yu müzik yarışlmasına davet ederek meydan okuması yüzünden, Satyr Marsyas'ın önce derisinin yüzülüp sonra asıldığı yer bulunmaktadır. Bunların yanı sıra Apameia sikkeleri üstünde Orgas, Obrimos ve Therma nehirleri de görülebilmektedir. Eski çağlarda şehirde birçok deprem oldu. Bugün hala görülebilen ama ancak kımen kazılarak çıkartılmış kalıntıların içinde Mercimek Tepesi yamaçlarındaki Helenistik tiyatro, stadyum, şehrin yanındaki bir tepenin zirvesindeki bir kilise ve Dinar'dan geçen kara yolunun hemen kenarında yarım daire şeklinde olan bir yapı yer almaktadır. MS 3. yüzyılda şehirde basılmış bazı sikkeler üzerinde Nuh'un Gemisi'nin resimleri olduğundan bölgede nüfuzlu bir Yahudi topluluğunun bulunduğu sanılmaktadır. Belki de bu yüzden şehre, “sandık” anlamında Kibotos da denilmektedir. Hititlerden Aka-İyon, Frig, Kimmerler, Persler, Roma, Bizans ve Türkler'e kadar birçok Anadolu medeniyetinden izler taşıyan Dinar, eski çağlardan bu yana, sürekli olarak bölgenin başkentliğini yapmıştır. Dinar tarihin ilk müzik yarışmasının yapıldığı yerdir. İçine tanrıların, kralların karıştığı masallar ve efsaneler şehridir.
İlçe 1874 yılında belediyelik, 1908 yılında ilçe olmuştur. Afyon iline bağlı olan ilçe Dinar, Akdeniz ve Ege Bölgesi arasında kalır. İlçe merkezi ve güneyindeki köyler Akdeniz Bölgesi'nde, kuzeyindeki köyler Ege Bölgesi'ndedir. Göller Bölgesi içerisinde incelenen Dinar ilçesi, kuzeyinde Sandıklı, kuzeydoğusunda Şuhut, güneydoğusunda Isparta, güneybatısında ise Başmakçı ve Evciler, kuzeybatıda Denizli, güneyde Keçiborlu'yla çevrilidir. İlçe; Akdeniz ikliminden, İç Anadolu Bölgesi kara iklimine geçiş karakteri gösteren yöresel klima alanıdır. İlçenin 2000 yılı genel nüfus sayımına göre nüfusu 92.608'dir. Bu nüfusun 37.608'i ilçe merkezinde yaşamaktadır. İlçeye bağlı 9 kasaba ve 56 köy bulunmaktadır. İlçede 1 Ekim 1995 Pazar günü saat 18.00'da 6.1 şiddetinde deprem meydana gelmiş, 94 vatandaş hayatını kaybederken, 250 yurttaş yaralanmıştır.
Ekonomi
Antik kral yolu üzerinde Ege kıyılarında ve Akdeniz'e açılan karayollları ile demiryolu kavşağı üzerinde kurulmuş olan Dinar ilçesi; tarım hayvancılık ve ticarette gelişmiştir, Dinar ve çevresinde halkın gelir kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanır.
İlçede tahıllardan arpa, buğday ve nohutun endüstri bitkilerinden ayçiçeği, mısır, şekerpancarı haşhaş ve yem bitkilerinden soğan, patates ve sebzelerin; elma vişne armut üzüm gibi meyvelerin üretimi yapılmaktadır.
Toplam tarım alanı 63.700 hektardır.
Hayvancılık olarak büyükbaş küçükbaş, tavukçuluk ve arıcılık yapılmaktadır söz konusu hayvanlardan et, süt yoğurt, peynir, yumurta ve bal üreterek ilçenin ve Türkiye'nin ekonomisine katkı sağlamaktadır.
İlçede 14.375 büyükbaş, 89.340 küçükbaş, 112.000 kanatlı hayvan ve 3.155 arı kovanı bulumaktadır.
İlçede ormanlık alan sahası 186.138 hektardır.
İlçede 625 kayıtlı üyesi bulunan dinar sanayii ve ticaret odası mevcuttur.
İlçede 9 adet dokuma, 2 adet teneke kutu, 2 adet çuval, 2 adet makine ve tarım aletleri fabrikası,3 adet un fabrikası,1 adet yem fabrikası, 1 adet balık ağları iplik fabrikası, 2 adet makine ve tarım eletleri fabrikası, 1 adet kot dikim atölyesinin yanı sıra 50 adet kalkınma ve sulama kooperatifi ile 7 banka şubesi vardır.
Dinar-Denizli karayolu üzerinde ilçeye 12 km mesafedeki Akçaören – göğebakan mevkiinde yaklaşık olarak 830 hektarlık alan organize sanayi bölgesi olarak tespit edilmiştir, alanda kamulaştırma çalışmaları sürdürülmektedir.[3]
Ulaşım
Dinar hem karayolu hem de demiryolu bakımından bir kavşak noktasıdır; Antalya, Burdur, Denizli, Aydın Denizli, Afyonkarahisar karayolları; İzmir-Eğirdir demiryolu ile Afyonkarahisar-Karakuyu demiryolu hatları Dinar'dan geçmektedir. Bu konum ulaşım yönünden Dinar'ın önemini artırmaktadır.
Karayoluyla İstanbul'a 5 saat 45 dakika, Ankara'ya 4 saat, İzmir'e 4 saat 30 dakika, Afyonkarahisar'a 1 saat 30 dakika, Denizli'ye 1 saat 30 dakika, Antalya'ya 3 saat ve Isparta'ya 45 dakika mesafededir.
İlçe sınırları içinde üç adet aktif tren istasyonu vardır. Bunlar ilçe merkezinde bulunan Dinar Tren İstasyonu ile Sütlaç ve Karakuyu Tren İstasyonlarıdır. Bu istasyonlarda duran Pamukkale Ekspresi, Göller Ekspresi ve Güller Ekspresi ile İzmir, Denizli, Isparta ve Eskişehir illerine doğrudan ulaşım mümkündür. Pamukkale ekspresiyle Eskişehir'den hızlı tren bağlantısı ile İstanbul ve Ankara'ya da ulaşım sağlanmaktadır.
Isparta Süleyman Demirel Havalimanı'na 20 dakika uzaklıktadır.[4]
Nüfus
1995 yılında meydana gelen deprem felaketinden sonra ilçe nüfusu azalmış, dışa göç vermiştir.
İlçe; 2 belde, 60 köy ve 41 mahalleden oluşmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[5] | 36.179 | 2.732 | 33.447 |
| 1935[6] | 42.487 | 4.192 | 38.295 |
| 1940[7] | 46.770 | 4.556 | 42.214 |
| 1945[8] | 46.289 | 4.638 | 41.651 |
| 1950[9] | 54.417 | 5.613 | 48.804 |
| 1955[10] | 61.725 | 7.081 | 54.644 |
| 1960[11][a] | 44.023 | 9.409 | 34.614 |
| 1965[12] | 48.921 | 11.298 | 37.623 |
| 1970[13] | 53.252 | 14.843 | 38.409 |
| 1975[14] | 63.549 | 19.873 | 43.676 |
| 1980[15] | 61.199 | 20.869 | 40.330 |
| 1985[16] | 74.608 | 28.598 | 46.010 |
| 1990[17] | 90.952 | 34.990 | 55.962 |
| 2000[18] | 88.304 | 35.424 | 52.880 |
| 2007[19] | 50.311 | 24.340 | 25.971 |
| 2008[20] | 49.575 | 24.475 | 25.100 |
| 2009[21] | 49.648 | 25.155 | 24.493 |
| 2010[22] | 49.410 | 25.197 | 24.213 |
| 2011[23] | 48.777 | 25.120 | 23.657 |
| 2012[24] | 48.529 | 25.178 | 23.351 |
| 2013[25] | 48.687 | 25.300 | 23.387 |
| 2014[26] | 47.889 | 24.842 | 23.047 |
| 2015[27] | 47.312 | 24.744 | 22.568 |
| 2016[27] | 47.292 | 25.117 | 22.175 |
| 2017[27] | 47.062 | 25.084 | 21.978 |
| 2018[27] | 47.304 | 24.979 | 22.325 |
| 2019[27] | 47.400 | 25.520 | 21.880 |
| 2020[27] | 47.516 | 26.122 | 21.394 |
Dinar'da Nüfus Yoğunluğu 207,798 kişi/km2 'dir.
Yaşlı/Genç Oranı
Notlar
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2022.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2022.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Dinar Nüfusu - Afyonkarahisar". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Afyonkarahisar Dinar Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
