İçeriğe atla

Dimitrios İoannidis

Dimitrios İoannidis
LakabıGörünmez diktatör
(Yunanca: ο αόρατος δικτάτωρ, ο aóratos diktátōr)
DoğumΔημήτριος Ιωαννίδης
13 Mart 1923(1923-03-13)
Atina, Yunanistan Krallığı
Ölüm16 Ağustos 2010 (87 yaşında)
Atina, Yunanistan
Bağlılığı Yunanistan
Branşı Yunanistan Kara Kuvvetleri
RütbesiTuğgeneral
Çatışma/savaşlarıII. Dünya Savaşı
Yunan İç Savaşı

Dimitrios İoannidis (Yunanca: Δημήτριος Ιωαννίδης, 13 Mart 1923 - 16 Ağustos 2010), Yunan asker. Yunanistan'ı 1967'den 1974'e kadar yöneten cuntanın önde gelen generallerinden birisidir. "Yunanistan'ın Kaddafisi" olarak görülen İoannidis; Türk, Yunan ve Rum kamuoyunda "Türkiye'yi Kıbrıs'a çıkartan adam" olarak biliniyordu.[1][2][3] Arka planda kalarak, aralarında Yunanistan cumhurbaşkanı Yeoryos Papadopulos'un görevden alınması ve 1974 Kıbrıs Darbesini planlamakta dahil birçok askerî müdahalede rol oynadı. 1975'te işlediği suçlardan tutuklandı ve müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Otuz beş yıl boyunca hapis yattıktan sonra 16 Ağustos 2010'da 87 yaşında öldü.

İlk yılları ve eğitimi

İoannidis, kökleri Epirus'a dayanan varlıklı, üst orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak 13 Mart 1923'te Yunanistan Krallığı'nın başkenti Atina'da doğdu.[4] Yunanistan'ın Mihver Devletleri tarafından işgali sırasında Ulusal Cumhuriyetçi Yunan Birliği (EDES) direniş grubunun bir üyesi olarak yer aldı. Savaştan sonra Yunan Askeri Akademisi'ne katıldı ve askeri eğitimini 1952'de piyade okulu, 1954'te atom-kimyasal-biyolojik harp okulu, 1956 yılında ise Harp Okulunda tamamladı.[5] 1961'de piyade birliklerinin eğitim programı kapsamında Batı Almanya'yı ziyaret etti.[5]

Askerî kariyeri

1950-1959 yılları arasında çeşitli birimlerde görev yaptı. 1959-61 yılları arasında Genelkurmay kadrosunda yer aldı ve 1963'te Kıbrıs'ta görev yaptı.[5] 1966'da Muhafız Okulu taburunun lideri olarak atandı. Bir subay olarak Yunan İç Savaşı'na katıldı. Yunan Askeri Akademisi direktörü olarak 21 Nisan 1967 askerî darbenin planlanması ve uygulanmasında aktif rol alanlar arasında yer alan İoannidis, gücüne rağmen altı yıl boyunca Albaylar Cuntası'nın arka planında kalmayı tercih etti.[6] Ülkeyi yöneten diktatör Yeoryos Papadopulos'un ilgi odağı olmasına izin verdi. İoannidis, 20.000'den fazla güçten oluşan paramiliter Yunan Askeri Polisi'nin (ESA) başına geçti.[7] Askeri polisin özel sorgulama bölümü olan EAT/ESA'nın karargahının oluşturulmasında öncülük etti ve burada hem sivil hem de askeri rejim muhaliflerine sistematik olarak işkence yapıldı.[8]

17 Kasım 1973'te Atina Politeknik Üniversitesi öğrencilerinin askerî cuntaya karşı başlattıkları ayaklanmadan sonra İoannidis, Papadopulos liderliğinin liberalleştirici eğilimlerine karşı çıkarak ESA güçlerini kullanarak Papadopulos'u devirmek için bir komplo kurdu.[7] 25 Kasım 1973 tarihinde Başbakan Papadopulos'a karşı kansız ve başarılı bir darbe yaparak görevden aldı.[9] Bu, demokrasiyi ortadan kaldıran Nisan 1967 darbesinin ardından İoannidis'in ikinci başarılı darbesi oldu. Papadopulos, Doğu Attika'daki sahil kasabası Lagonissi'de İoannidis'in adamları tarafından tutuklandı. Arkadaşı ve yoldaşı Phaedon Gizikis'i Yunanistan cumhurbaşkanı olarak görevlendirdi.[10] İoannidis, yüksek askeri hiyerarşiyi tamamen kontrol etmedi, ancak "küçük cunta" lakaplı alt rütbelerin desteğiyle iradesini arka planda dayatmayı sürdürdü. Baskıcı ve otoriter politikaları yüzünden "Yunanistan'ın Kaddafisi olarak nitelendirildi.[11]

Kıbrıs askerî darbesi ve sonrası

Ana madde: 1974 Kıbrıs Darbesi

İoannidis, içeride baskı ve dışarıda ise agresif bir yayılmacılık politikası yürüttü. Kıbrıs adasını Yunanistan'a bağlamayı amaçlayan Enosis'i elde etmeye kararlıydı.[7] Fırsatçı ve komünist olarak gördüğü ve "Kızıl rahip" olarak tanımladığı Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı başpiskopos III. Makarios'a karşı kişisel antipati besledi.[12] Makarios ise Kıbrıs'taki Yunan subayların 20 Temmuz 1974'e kadar adadan ayrılması için emir verdi. İoannidis bunun üzerine, 15 Temmuz 1974'te bu defa Kıbrıs Cumhuriyeti'nde III. Makarios'a karşı darbe yaparak hükümeti devirdi.[12] Bu, İoannidis'in düzenlediği üçüncü başarılı askeri darbe oldu ve ilk başta her şey plana göre ilerliyormuş gibi görünüyordu. İoannidis, tartışmalı bir isim olan Nikos Sampson'ı iktidara getirdi. Yunanlar ve Kıbrıs Rumları'na göre Kıbrıs'ta doğan bu karışıklık, Türkiye'ye garantör ülke olarak adaya askerî müdahalede bulunma fırsatını verdi ve bu harekâtın sorumluluğu İoannidis'e yüklendi. 20 Temmuz'da Türkiye tarafından gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekatı, 23 Temmuz'da İoannidis askerî diktatörlüğünün sonunu getirdi.[6] 24 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan, 7 yıl boyunca ülkeyi sert tedbirlerle yöneten cunta idaresine bir daha dönmemek üzere demokrasiye geçiş yaptı.[13]

İoannidis, daha sonraki yıllarda Yunan medyasına verdiği bir mülakatta, Türk ordusu'nun Kıbrıs'tan çıkmaması durumunda Yunanistan'ın NATO'dan ayrılıp Türkiye'ye savaş ilan edeceğini dönemin Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Henry Kissinger'a ilettiğini söyledi. Yunanistan'ın askerî olarak Türkiye'den üstün olduğuna inanan İoannidis, o dönemde Girit açıklarındaki Türk gemilerine saldırı düzenlenmesi emri verdiğini ileri sürdü. Ancak Gizikis ve Yunanistan Genelkurmay Başkanı Türkiye ile çatışmaya girmemek için aralarında bir anlaşma yaparak İoannidis'i saf dışı bıraktı. İoannidis gazeteye yaptığı röportajda "Bana ihanet ettiler. Deniz Kuvvetleri Komutanı Petros Arapakis benden habersiz denizaltılara geri dönmeleri ve tek bir uçağın bile kalkmaması emrini verdi" ifadelerini kullandı.[14]

Yargı süreci ve ölümü

İoannidis, Yunanistan'da 24 Temmuz 1974 yılında demokrasinin yeniden inşa edilmesiyle başlayan süreçte, 14 Ocak 1975 tarihinde "cunta yapılanmasında rol almak", "vatana ihanet", "isyan" ve "Atina Politeknik Üniversitesi'ndeki işkence ve cinayetlerde rol oynamak" suçlarından tutuklandı ve yargılandı. Yunan Cunta Mahkemeleri tarafından idam cezasına çarptırılan İoannidis'in cezası Konstandinos Karamanlis döneminde müebbet hapis cezasına çevrildi.[14][15] 21 Temmuz 2007'de 84 yaşındayken sağlık nedenlerinden dolayı tahliye talebinde bulundu fakat bu isteği reddedildi. Hapishanede evlenen İoannidis, 1975-2010 yılları arasında 35 yıl boyunca hapis yattı ve Yunan halkından özür ve af dilemekten kaçındı.[7]

15 Ağustos 2010'da kaldığı Koridalos Hapishanesinden Atina'daki Nikea Hastanesine solunum sorunları nedeniyle nakledildi.[15] Bir gün sonra tedavi gördüğü hastanede solunum yetmezliği nedeniyle 87 yaşında öldü.[16]

Kaynakça

  1. ^ Newsroom (17 Ağustos 2010). "Former dictator Ioannidis dies at 87 | eKathimerini.com" (İngilizce). Kathimerini. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022. 
  2. ^ "Yunan diktatör İoannidis, 87 yaşında öldü". Dünya Bülteni. 17 Ağustos 2010. 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022. 
  3. ^ Haber7 (16 Ağustos 2010). "Türkiye'yi Kıbrıs'a çıkartan adam öldü". Haber7.com. 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022. 
  4. ^ Martin, Douglas (16 Ağustos 2010). "Dimitrios Ioannidis, Greek Coup Leader, Dies at 87". The New York Times. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2021. 
  5. ^ a b c Papachelas, Alexis (24 Kasım 2008). "Τι έλεγε η CIA για τον Ιωαννίδη" (Yunanca). To Vima. 5 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  6. ^ a b "Brigadier Dimitrios Ioannidis". The Sunday Times. 17 Ağustos 2010. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  7. ^ a b c d Davison, Phil (22 Ekim 2011). "Brigadier General Dimitrios Ioannidis: Soldier who served life imprisonment after leading coups in Greece and Cyprus". The Independent. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  8. ^ "Obituary: Dimitrios Ioannidis". The Daily Telegraph. 17 Ağustos 2010. 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  9. ^ "Greece commemorates student uprising that spelt the end of brutal military junta". Euronews. 16 Kasım 2019. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  10. ^ Edward Seymour Forster (1941). A Short History of Modern Greece, 1821-1945. CUP Archive. s. 197. ISBN 9781001303413. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  11. ^ DeGroot, Gerard (2011). The Seventies Unplugged: A Kaleidoscopic Look at a Violent Decade. Pan Macmillan. s. 454. ISBN 9781447203520. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  12. ^ a b Cullen, David (2011). The European Collection: The Eye of Makarios. Lulu.com. s. 253. ISBN 9780955991172. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  13. ^ Borucki, Wes (2018). Gale Researcher Guide for: Helsinki and the 1970s in Europe. Gale, Cengage Learning. ISBN 9781535864138. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  14. ^ a b "Ülkenin en güçlü insanıydı, sonunda vatan haini ilan edildi". Hürriyet. 17 Ağustos 2010. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021. 
  15. ^ a b "Former Greek dictator Ioannidis dies at age 87". Reuters. 16 Ağustos 2010. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  16. ^ "'Albaylar Cuntası'nın lideri İoannidis öldü". Radikal. 16 Ağustos 2010. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Harekâtı</span> Türkiyenin 1974te Kıbrısa düzenlediği askerî harekât

Kıbrıs Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te Başbakan Bülent Ecevit’in emriyle Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekât. Harekâtın ilk ayağı Yunanistan Hükûmetinin desteğiyle yapılan 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla -Kuzey Lefkoşa da dâhil olmak üzere- adanın yüzde 37'sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı. 140 bin ila 200 bin Rum, adanın kuzeyinden; 42 bin ila 65 bin Türk, adanın güneyinden göçmen oldu.

Nikos Sampson, EOKA-B isimli örgütün komutanıdır. Karpaz'ın Vasili (Gelincik) köyünde doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tasos Papadopulos</span> 5. Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı

Tassos Nikolaou Papadopoulos, eski Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">III. Makarios</span> Kıbrıs Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı ve Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu

(Başpiskopos) III. Makarios asıl adı Mihail Hristodulu Muskos veya III. Makaryos, Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu ve bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesi amacıyla başlatılan Enosis hareketinin önderleri arasında yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Albaylar Cuntası</span>

1967-1974 Yunanistan Askerî Cuntası, 1967 ile 1974 yılları arasında Yunanistan'da iktidarı ellerinde bulunduran bir dizi sağ-kanat askerî hükûmete verilen isimdir. Aynı zamanda Albaylar Rejimi, Albaylar Cuntası ya da sadece Cunta olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Yeoryos Grivas</span> Kıbrıslı Rum EOKA lideri

Yeoryos Grivas, Kıbrıslı Yunan asker. EOKA örgütünün kurucusu ve lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Glafkos Kliridis</span> 4. Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı

Glafkos İoannu Kliridis, Kıbrıs Cumhuriyeti siyasetçisi ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin dördüncü cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Millî Muhafız Ordusu</span>

Millî Muhafız Ordusu, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kara kuvvetleri, hava kuvvetleri ve deniz kuvvetlerinden oluşan birleşmiş silahlı kuvvetleridir. Kıbrıs Ulusal Muhafızları aktif kuvvetler, yedek kuvvetler ve milislerden oluşmaktadır. Bunun dışında, İttifak Antlaşması kapsamında Yunanistan Silahlı Kuvvetleri adada Yunan Alayı'nı konuşlandırmaktadır. Fakat ELDYK, Kıbrıs Cumhuriyeti askeriyesinin bir parçası olmayıp doğrudan Yunanistan emri altındadır.

1974 Kıbrıs Darbesi veya 1974'te Kıbrıs'ta askerî ihtilâl veya Kıbrıs'ta Yunan Darbesi, 15 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan'daki askeri cunta desteği ile Kıbrıs'ta enosis'e yönelik milliyetçi Rumların III. Makarios'u devirmesi ve 20 Temmuz 1974'te Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'a harekât düzenlemesine neden olan askerî müdahale.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Yunan Alayı</span>

Kıbrıs Yunan Alayı, daha sık hitap edilen kısaltılmış adı ile ELDYK (ΕΛΔΥΚ), Yunanistan Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'ta bulunan daimi askeri birimidir. Zürih ve Londra Antlaşması sonucunda Kıbrıs'ın bağımsızlığının kabul edilmesi ile birlikte Agios Stefanos, Atina'da 20 Kasım 1959 tarihinde kuruldu. Garanti antlaşmasına göre Yunanistan ile birlikte Birleşik Krallık ve Türkiye'ye garantör devletler olma hakkı verildi. Birleşik Krallık'a ada üzerinde iki askeri üst verilmesiyle adanın savunmasına destek amaçlı Türkiye'den 650, Yunanistan'dan da 950 kişilik herhangi bir tehlikede ortak veya tek başlarına müdahalede bulunmaları amacıyla alay kurulmasına karar verildi.

Kıbrıs Sorunu, Akdeniz'in doğusunda bulunan Kıbrıs adasında Kıbrıs Rumlarıyla Kıbrıs Türkleri arasında yaşanan siyasi tabanlı sorun. Britanyalıların Kıbrıs Sözleşmesi sonrasında adayı kolonileştirmeleri ile halklar arası çatışmalar artış gösterdi. Bu tarihlerde taksim isteğinde bulunan Türkler ile enosis isteyen Rumlar birbirleri ile çatışmaya başladı. Kıbrıslılar tamamen öz belirtim hakkı istiyordu. Britanyalılar, sorunu "Rum-Türk anlaşmazlığına" bağladı ve sonunda 16 Ağustos 1960 tarihinde Kıbrıs; Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık'ın "Kuruluş, İttifak ve Garanti" adındaki 3 anlaşmayı imzalaması ile bağımsızlığını kazandı.

<span class="mw-page-title-main">II. Hrisostomos</span> Kıbrıs Ortodoks Kilisesi Başpiskoposu

II. Hrisostomos doğum adı ile Irodotos Dimitriou, 2006-2022 yılları arasında Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu olarak görev aldı.

Yorgos Papadopulos, Yunan subay ve devlet adamı. 1967-1974 Yunanistan askerî cuntası döneminde 1967'den 1973'e kadar yine bir cunta üyesi olan Dimitrios Yoannides tarafından devrilene kadar cuntanın liderliğini yapmıştır.

Konstantinos Kollias, Yunan hukukçu ve siyasetçi. Eski bir Yunan Başsavcısıydı ve 1967-74 arasındaki Yunan Askeri Cuntası'nın 21 Nisan 1967 tarihinde Panayotis Kanellopulos hükûmetini devirerek yönetime el koyması üzerine Başbakan olarak görevlendirildi.

Adamandios Andruçopulos Bir avukat ve profesördü. 1967-1974 Yunan askerî cuntasında çeşitli bakanlık görevlerinde bulundu ve sonunda 1973-1974 yılları arasında cuntacı Dimitrios Yannides tarafından Yunanistan başbakanı olarak atandı.

Dimitrios "Mitsos" Partsalidis (1905–1980) Yunan komünist bir politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Atina Politeknik Ayaklanması</span>

Atina Politeknik Ayaklanması 1973 yılında Yunanistan'da 1967 yılından beri sürmekte olan askerî cuntaya karşı gerçekleştirilen büyük çaplı ayaklanma. 14 Kasım 1973'te başlayan olaylar cunta karşıtı geniş çaplı bir ayaklanmaya dönüşmüş ve 17 Kasım sabahı Politeknik kapısından giren tankla birlikte kanlı bir hal almıştır.

Kıbrıs Helenizmi olarak da bilinen Kıbrıs Rum milliyetçiliği, Kıbrıs ulusunun Rumluğunu vurgulayan bir etnik milliyetçiliktir ve Kıbrıs'ı bir numaralı hedefi olarak Yunanistan'a entegre etmeyi amaçlayan Yunan milliyetçiliğine zıttır. Enosis fikrinden vazgeçen Kıbrıslı Rum milliyetçileri, artık Yunanistan ile yakın ilişkileri olan Kıbrıs Rum kontrolündeki bir devlet, "anavatan" olma hedefine sahipler. Milliyetçiliğin çeşitli fraksiyonları, merkez sağ Demokratik Parti (DİKO), sağcı Yeni Ufuklar, Sosyalistler (EDEK), Kıbrıs Rum Ortodoks Kilisesi ve merkez sağ Demokratik Seferberlik içindeki milliyetçi unsurlar tarafından benimsendi.

<span class="mw-page-title-main">Vasos Lissaridis</span> Kıbrıslı Rum siyasetçi ve Temsilciler Meclisi eski başkanı

Vasos Lissaridis, Kıbrıslı Rum doktor ve siyasetçi. 1985-1991 yılları arasında Kıbrıs Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi Başkanı olarak görev aldı ve EDEK partisinin kuruluşunda yer aldı. EOKA'da aktif rol oynayan Lissaridis, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve başpiskopos III. Makarios'un da kişisel doktorluğunu yaptı.

Fedon Gizikis, Yunan generaldir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.