İçeriğe atla

Dimdim Kuşatması

Dimdim Kuşatması
Tarih1609-1610
Bölge
Dimdim Kalesi, Safevî Devleti
Sonuç Safevî Zaferi
Taraflar
Safevî Devleti Bradost Emirliği
Komutanlar ve liderler
I. Abbas
Hatem Bey Ordubadi		 Emir Han Lepzerin
Güçler
30.000[1] 15.000[]

Dimdim Kuşatması, 1609-1610 yıllarında, Safevî Devleti ile Osmanlı İmparatorluğu'nun Sünni Kürtleri arasında gerçekleşen savaş.[2]

Yeri

İran'ın kuzeybatısında, Urmiye Gölü çevresindeki Bradost bölgesinde bulunan İslam öncesi döneme ait bir tarihe sahip Dimdim Kalesi'nde gerçekleşmiştir. Emir Han Lepzerin tarafından yeniden inşa edilen kale, daha sonra Safevî ordusu tarafından ele geçirildi. Ancak daha sonra Osmanlı valisinin emriyle yıkıldı. Kalenin yıkılmasına rağmen, bugün hala yerini belirlemek mümkündür. Kale alanında, duvarlarının bazı bölümleri ve yapı malzemelerinin kalıntıları hala görülebilmektedir.[2]

Savaş

Savaş, Dimdim Kalesi civarında gerçekleşti. 1609 yılında Emir Han Lepzerin tarafından onarılan kale, genişleyen beyliğinin bağımsızlığını hem Osmanlılara hem de Safevîlere karşı savunma amacı taşıyordu. Bu nedenle Dimdim Kalesi'ni restore ederek orada güçlenmeyi planlıyordu. Dimdim Kalesi'nin yeniden inşası kuzeybatıdaki Safevî egemenliğine yönelik bir tehdit olarak görülüyordu. Mahabad hakimleri gibi bazı Kürt aşiret liderleri Emir Han Lepzerin'in etrafında birleşti.[2]

Savaş, 1609'dan 1610'a kadar sürdü. Yaklaşık bir yıl devam eden bu savaşta Kürtler, teknik donanım bakımından Safevîlerden daha zayıftı. Sonuç olarak, Kürtler, Safevîlerin baş veziri Hatem Bey Ordubadi komutasındaki orduya yenildi. Kale ele geçirildi ve Kürt garnizonu yok edildi.[3]

Sonuç

Kasım 1609'dan 1610 yazına kadar süren kanlı bir kuşatmanın ardından kale ele geçirildi. Kaledeki tüm asi Kürtler, Şah Abbas'ın emriyle öldürüldü. Şah Abbas, Bradost ve Mahabad çevresindeki tüm isyancı Kürt aşiretlerinin yok edilmesini emretti. Bu kabilelerin bir kısmı Horasan'a sürgün edildi. Daha sonra Afşar boyu bu bölgeye yerleştirildi. Böylece bölgedeki Kürt isyanı Safevîler tarafından bastırıldı.[3]

Kaynakça

  1. ^ Cünabadi, 1378; 512
  2. ^ a b c "Battle of Dim Dim". Iranicaonline.org. 10 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2013. 
  3. ^ a b Kelly, Michael J. (2008). Ghosts of Halabja: Saddam Hussein and the Kurdish Genocide. Praeger. s. 14. ISBN 978-0275992101. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Safevîler</span> 1501–1736 arasında İranda varlığını sürdürmüş devlet

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

<span class="mw-page-title-main">İran-Osmanlı savaşları</span> 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar İran ve Osmanlı arasında süren bir dizi savaş

İran-Osmanlı Savaşları, 16 ilâ 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İran'da otoriteyi elinde bulunduran birbirinin devamı niteliğindeki çeşitli hanedanlar arasında gerçekleşmiştir. Osmanlılar ile İran arasındaki ilk savaş 1514 Çaldıran Muharebesi'dir. Son savaş ise 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı'dır.

<span class="mw-page-title-main">1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1623-1639 yılları arasında yapılmış savaş

1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında, Irak meselesi için çıkan savaş.

<span class="mw-page-title-main">I. Abbas</span> 5. Safevi hükümdarı

I. Abbas veya Büyük Abbas, Safevi Hanedanlığının beşinci hükümdarı olan Şah Abbas, Safevi Hanedanı'nın en güçlü hükümdarı olarak gösterilir. Şah Muhammed Hüdabende'nin üçüncü oğludur. 3 Ekim 1587 tarihinde Türkmen şeflerinin desteklediği bir askerî darbe ile 17 yaşında tahta geçip 1629 yılına kadar 42 yıl hükümdar olarak kalmıştır. Hükümdar olduğu tarih Safevi Devleti açısından zorlu bir dönemdir. İçeride Türkmen aşiretleri arasındaki kanlı çatışmalar, doğuda Özbek akınları, batıda ise Osmanlı İmparatorluğu'nun baskısı altındaydı. Bu durumun kaçınılmaz sonucu olarak ülke ekonomik olarak da çözülmektedir. Tarımsal ve endüstüriyel üretim düşerken ticaret de çökmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Tahmasb</span> 2. Safevî şahı

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

Biradost ya da Lolan, Irak ve İran sınırı arasındaki bölgede yaşayan aşirettir. Geniş bir coğrafiye dağılmıştırlar. Sidakan ilçesi (Irak) Lolanlar'ın yaşadığı en büyük alan birimidir. İran'daki Lolanlar Urmiye'nin Somai Bradost, Doll (Dizadj), Berdasor, Mergever ve Tergever ilçelerinde yaşarlar. Lolanlar Kurmanci lehçesi konuşurlar. Şerefname'ye göre Lolanlar Urmiye çevresinde güçlü bir prenslik kurdu. Dimdim Savaşı'nda yenilgiye uğradılar. 19. yy. başlarına kadar bu prenslik İran bağlı olarak varlığını sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1578-1590 yılları arasında yapılmış savaş

1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında tüm Kafkaslar ile Güney Azerbaycan'da cereyan eden ve Osmanlıların zaferiyle sonuçlanan savaş.

Urmiye Muharebesi, 1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda bir evre. Muharebe İran ordusunun galibiyetiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Revan Kuşatması (1616)</span>

Revan Kuşatması, 1615-1618 Osmanlı Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Osmanlı ordusunun başarısızlığıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tebriz Kuşatması (1603)</span>

Tebriz Kuşatması, 1603-1612 Osmanlı Safevi-Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Safevi ordusunun başarısıyla ve Tebriz'in 18 yıl sonra tekrar Safevilerin idaresine geçmesiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şamahı Kuşatması (1607)</span>

Şamahı Kuşatması, 1603-1612 Osmanlı-Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Safevi ordusunun başarısıyla ve Şamahı'nın 28 yıl sonra tekrar İran idaresine geçmesiyle sonuçlanmıştır. Kuşatma sırasında Bakü ve Derbent de İran ordusuna teslim olmuş, Safevî Devleti bu sayede Azerbaycan ve Dağıstan'da yeniden hakimiyet kurmuştur. Bu itibarla, Safevîler 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı sonucunda kaybettikleri tüm toprakları 1603-1607 arasında geri almayı başarmışlardır.

Tebriz Seferi, 1603-1612 Osmanlı-Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuyucu Murat Paşa komutasındaki Türk ordusu Tebriz'e kadar ilerleyip Acıçay civarında İran ordusuyla karşı karşıya geldiyse de taraflar arasında herhangi bir çarpışma olmadı ve Türk ordusu kışlamak üzerine geri çekildi. 1611 yılında tekrar sefere çıkmaya hazırlanan Murat Paşa'nın ölümüyle iki ülke arasındaki barış müzakereleri hız kazandı ve 1612 yılında dokuz yıldır süren savaşa son veren Nasuh Paşa Antlaşması imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Safî</span> 6. Safevi Türkmen hükümdarı

Şah Safî veya Sam Mirza, Safevi şahı.

Emirgûneoğlu Yusuf Paşa, Safevi Devleti ve Osmanlı İmparatorluğunda valilik ve vezirlik yapmış devlet adamı. Doğum adı Tahmaspkulu'dur, Revan'ın Osmanlılarca alınması sonucu Osmanlı hizmetine geçerek Yusuf adını almıştır. Babası Safevilerin Erivan Beylerbeyi Emirgûne Han Kaçar'dır. Büyükbabası Gülabi Han Kaçar'dır. Ailesi, Kaçar boyunun Ağcakoyunlu oymağına mensuptur. Büyük ninesi Safevi sultanı olduğundan ona "sultanzade" veya "şehzade" de denilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Botan Emirliği</span> Osmanlı İmparatorluğunda bir Kürt beyliği

Botan Emirliği, 1338-1855 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğuna bağlı Güneydoğu Anadolu'da topraklarında bulunan Kürt Emirliklerinden birisidir. Cizre, Şırnak ve Siirt'in Eruh ilçesini içine almaktadır. Emirliğin adını aldığı Bûhtî Kürtleri Orta Çağlarda günümüz Hakkâri ili ile Musul arasında yaşamışlardır. Ayrıca Bûhtî Kürtleri, bazı tarihçiler nezdinde köken olarak Mervani hanedanının kurucusu olan Humeydi Kürtleri ile ilişkilendirilmişlerdir. 16. Yüzyılda yaşamış olan Kürt tarihçi Şerefhan-ı Bitlisi kaleme aldığı Şerefname adlı eserinde; Botan Emirliğinin, isminin cesaret ve savaşçılıklarıyla tanınmış olan Bûhtî aşiretinden aldığını ifade etmektedir. Antropolog Martin van Bruinessen, Botan Emirliğinin askerî gücünün Şıllet ve Çoxsor olarak ikiye ayrıldığını söylemiştir.

Mahmudi Beyliği, Hoşap'ta hüküm sürmüş Mahmudi aşiretinin kurmuş olduğu Kürt beyliktir. Mahmudi aşiretinin bölgeye nereden geldiği hakkında ihtilaflı bilgiler mevcuttur. Şerefname'de, Karakoyunlular döneminde Kara Yusuf tarafından Şam'dan veyahut Azerbaycan'dan bölgeye getirildikleri yönünde bilgiler yer almaktadır. Ayrıca Mahmudi aşireti reisi Mahmud Ağa'nın Cizre'den, Azerbaycan'a gittikleri ifade edilmiştir.

Bağdat Kuşatması, 1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda bir evre. Hüsrev Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 1623'te İranlıların eline geçen Bağdat'ı 1625-26'daki başarısız kuşatmadan sonra ikinci kez kuşattıysa da, 39 günlük kuşatmanın sonucunda geri alamadı.

<span class="mw-page-title-main">Mukri Emirliği</span>

Mukri Emirliği (Mukriyan,Mokri) olarak da bilinen Mukri Emirliği, 15. yüzyılın sonundan itibaren dört yüzyıl boyunca Urmiye gölünün güney ve batısındaki Mahabad ve çevresi bölgelerinde merkezlenmiş bir Kürt emirliğiydi.

<span class="mw-page-title-main">Hoy Kuşatması (1724)</span>

Hoy Kuşatması, 1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre, Köprülü Abdullah Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun Safevî Devleti'nin elindeki Hoy kalesini 20 Mart-12 Mayıs 1724 tarihleri arasında kuşatarak büyük bir zafer sonunda ele geçirmesiyle sonuçlanan askerî mücadele.

Mihriban Muharebesi, 5 Mayıs 1630'da Osmanlı Devleti ile Safevi kuvvetleri arasında Mihriban civarında yapılan ve Osmanlıların zaferiyle biten meydan savaşı, 1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda bir evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.