İçeriğe atla

Dilkaya Höyüğü

Arkeolojik Höyük
Adı:Dilkaya Höyüğü
il:Van
İlçe:Edremit
Köy:Dilkaya
Türü:Höyük
Tahribat:
Tescil durumu:
Tescil No ve derece:
Tescil tarihi:
Araştırma yönetmi Kazı

Dilkaya Höyüğü, Van il merkezinin 24 km. güneybatısında Edremit ilçesinin Dilkaya Köyü'nün hemen batısında yer alan bir höyüktür. Hoşap Suyu'nun kuzey tarafında, Van Gölü kıyısındadır.[1]

Kazılar

Bölgedeki yaygın yüzey araştırmalarının yapıldığı 1983 yılında MÖ 3. binyıl buluntularının yanı sıra Urartu Dönemi bulguları ele geçmiştir. Hemen ertesinde, 1984 yılında Van Araştırmaları Projesi çerçevesinde Prof. Dr. Altan Çilingiroğlu başkanlığında kazılara başlanmış ve 1991 yılına kadar devam edilmiştir.[2] Kazılar, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Araştırmaları Merkezi ve Van Bölge Müzesi'nin ortak çalışması olarak sürdürülmüştür.[3] Höyükte kazı yapılması kararı verilmesinde bazı bölgeye özgün nedenler vardır. Bu nedenler,

  • Van Gölü Havzası ile ilgili olarak MÖ 1. binyıl dışında fazla bir bilgi olmaması,
  • bölgede yapılmış olan Urartu kazılarının tümüyle bu dönemdeki kalelerle sınırlı kalmış olması,
  • Erken Transkafkasya Kültürü'nün bölgeye gelişi ve bu bölgedeki gelişimi hakkında yeterli bilgi birikiminin olmaması

olarak sıralanmaktadır. Dilkaya Höyüğü kazısının bu konularda yeni bilgiler sağlayabileceği düşünülmüştür.[3]

Tabakalanma

Yerleşmede MÖ 3. binyıldan Orta Çağ'a kadar, fakat kesintisiz olmayan bir dizi iskan saptanmıştır. Tabakalanma, eskiden yeniye olmak üzere aşağıdaki gibidir,

  • Erken Tunç Çağı II. evre (MÖ 2.600 – 2.300)
  • Erken Tunç Çağı III. evre - Orta Tunç Çağı başı (MÖ 2.300 – 1.750)
  • Erken Demir Çağı (Urartu Beylikler Dönemi), (MÖ 1.100 – 800)
  • Orta Demir Çağı (Urartu Krallık Dönemi), (MÖ 800 – 600)
  • Orta Çağ[2]

Erken Tunç Çağı II ve III aynı zamanda Erken Traskafkasya II ve III olarak tanımlanmaktadır.[4]

Buluntular

Höyükteki buluntular

Höyükte sürdürülen kazılarda çok az mimari kalıntıya ulaşılabilmiştir. Buluntular genellikle çok sayıda olup Demir Çağı çanak çömlekleridir. Bu tür buluntular Erken Demir Çağı geç evresi ve Orta Demir Çağı çanak çömleği olmak üzere iki dönem özelliği gösterir.[2]

Erken Tunç Çağı tabakalarında dairesel evler, koyu yüzlü, perdahlı, insize ve kabartma bezemeli ve parmak delik kulplu seramikler bulunmuştur. Herhangi bir maden buluntu vermemektedir. Van Gölü kuzeyindeki Süphan Dağı kaynağından getirilen obsidiyen, alet ve silah yapımında kullanılmıştır. Öte yandan hayvan kemiği, kil ve ahşaptan yapılma pek çok ağırşak (dokuma tezgâhlarında kullanılan ağırlıklar) bulunması, yerleşimde gelişkin bir dokuma faaliyeti sürdürüldüğüne işaret etmektedir.[4]

Mezarlık alanı buluntuları

Höyüğün 200 metre kuzeyindeki mezarlık olarak kullanılan kumluk bölgede yapılan kazılarda yakarak (kremasyon) ve yakmadan (inhümasyon) gömmek üzere iki gömme geleneği olduğu görülmüştür. Bu gömme gelenekleri içinde dört tür mezar saptanmıştır, sandık mezarlar, kum sandık mezarlar, oda mezarlar ve urne mezarlar. Gömülerin çoğu kum mezar şeklinde gömülmüş olup kumda, kuzeybatı – güneydoğu yönünde açılan mezarlara gömü yapılmaktadır. Bazı durumlarda kerpiç sandukalar içine yerleştirilerek gömülmektedir. Gömütlerde, Orta Demir Çağı'na (Urartu) tarihlenen yüzük, saç iğnesi ve bilezik gibi tunç takılar bulunmaktadır.[2]

Kazılarda bugüne kadar iki oda mezara ulaşılmıştır. Bunlardan biri dromoslu (giriş mekanı) olup 2,40 x 4,60 boyutlarında, girişi kuzeybatıdadır. Oda mezarda 11 iskelet bulunmuştur. Erken Demir Çağı geç evresine tarihlenen mezar soyulmuş durumda bulunmuştur. İkinci oda mezar ise daha küçük olup dromosu bulunmamaktadır. Mezardaki kemiklerin otuza yakın bireye ait olduğu düşünülmektedir. Bulunan demir asa başı, tunç bilezikler, taş boncuklarla çanak çömlek, mezarın Demir Çağı erken döneminden Orta Demir Çağı'na kadar kullanıldığını göstermektedir. Bu mezar odasının da soyulmuş olması nedeniyle başkaca bir buluntu ele geçmemiştir.[2]

Sandık mezarlarda da belirtilen iki gömme geleneği görülmektedir. Kremasyon gömü geleneğinde içine küllerin konduğu yonca ağızlı testicikler ya da küçük çömlekler görülmektedir. Bu kaplardaki kemik kalıntıların incelenmesiyle çocuk mezarları olduğu anlaşılmaktadır. Bu mezarlar da Urartu Dönemi'ne tarihlenmektedir.[2]

Yine Urartu Dönemi'ne ait 24 urne mezara ulaşılmıştır. Yanmış kemik parçaları urneler içine konulduktan sonra ağzı bir çömlekle kapatılmıştır. Ölüye ait takılar da kırılıp ezilerek ya kabın içine ya da yanına bırakılmıştır.[2]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2012. 
  2. ^ a b c d e f g "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2012. 
  3. ^ a b Altan Çilingiroğlu, Van Dilkaya Höyüğü 1984 Kazıları – 7. Kazı Sonuçları Toplantısı (1985) Sh.: 151
  4. ^ a b Ege Üniversitesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Ana Bilim Dalı Projeleri / Van – Dilkaya Höyük Kazısı

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karaz kültürü</span>

Karaz Kültürü,Erken Tunç Çağı'na ait bir kültürdür. Sovyet arkeolog Boris Kuftin'in çalışmalarında ortaya konulan, Geç Kalkolitik Çağ ve Tunç Çağı boyunca Doğu Anadolu Bölgesi, Transkafkasya, Azerbaycan ve Kuzeybatı İran'ı içine alan bir yayılma gösteren kültürdür.

Köşkerbaba Höyük, Malatya İl merkezinin 31 km. kuzeydoğusunda, Karakaya Baraj Gölü suları altında kalmış olan bir höyüktür. Öncesinde Fırat kıyısından 100 metre içerdeydi. Höyük adını hemen yakınındaki bir yatırdan almaktadır. Höyüğün en üst tabakası eski yıllarda köprü inşaatı sırasında büyük ölçüde tahribata uğramıştır.

Horum Höyük, Gaziantep'in Nizip İlçesi'nin 15 km. kuzeyinde Fırat'ın batı kıyısında yer alan bir höyüktür.

Türbe Höyük, Siirt il merkezinin 27 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. Botan Çayı'nın Dicle'ye katıldığı bölgenin yaklaşık 6 km. kuzeyinde, Botan Vadisi'nde, dere kıyısındadır. Boyutları yaklaşık 100 x 40 metredir.

Kavuşan Höyük, Diyarbakır ili Bismil ilçesinin 10 km güneydoğusunda, Şeyhan Deresi ile Dicle'nin birleştiği bölgenin hemen doğusunda yer alan bir höyüktür. Dicle kıyısından 65-70 metre kadar güneydedir. Höyüğü kuzey yarısı Dicle tarafından yenmiş olup, güney yamaçları ise Şeyhan Deresi alüvyonlarıyla örtülmüştür. Yüzey de yaygın tarım yapılmasıyla tahrip olmuştur. Höyük boyutları 175 x 75 metre olup, yükseklik kuzey kesimde 8 metre iken güneyde 2 metre kadardır. Alan olarak 1,5 hektar olduğu belirtilmektedir.

Tilkitepe Höyüğü ya da eski kaynaklarda Şamramaltı Van il merkezinin 7 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. Günümüzde Van Havaalanı sınırları içinde olup kısmen havaalanı olarak kullanılmaktadır. Höyük 55 metre çapında, 6-7 metre yüksekliğindedir.

Karagündüz Höyük, Van il merkezinin 34 km. kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Höyük, Van Gölü'nün doğusuna düşen Erçek Gölü'nün doğu-kuzeydoğu kıyısında, göle dökülen Memedik Deresi'nin oluşturduğu düzlüğün batı kenarındadır. Van'ın Özalp ilçesinden geçerek Van'a ulaşan ticaret yolu üzerinde olduğu, buna bağlı olarak Van yöresinin en büyük höyüğü olduğu belirtilmektedir. Tepe olarak 75 x 50 metre ölçülerinde olup 8-9 metre yüksekliktedir. Günümüzde Erçek Gölü'nün bir adası durumundadır.

Seyitömer Höyük, Kütahya il merkezinin kuş uçuşu 24–25 km. kuzeybatısında, Seyitömer köyünün kuzeybatısına düşen bir höyüktür. Bir TKİ müessesi olan Seyitömer Linyit İşletmesi Müessese Müdürlüğü'nün (SLİ) rezerv arazisi içerisinde yer almaktadır. Tepe, 150 x 140 metre boyutlarında ve 24 metre yüksekliktedir. Höyüğün en üstünde kabaca 2 bin metrekare kadar düz bir arazi bulunmaktadır.

Tille Höyük, Adıyaman ilinin Kâhta ilçesinin 30 km. doğusunda, Fırat'ın batı tarafında yer alan bir höyüktür. Höyüğün doğu, batı ve güney yamaçlarında eski adı Tille, günümüzde adı Geldibuldu olan küçük bir köy yerleşimi vardır. Fırat'a katılan bir derenin dar vadisindeki yerleşme doğu terasıyla birlikte 200 x 140 metre, 26 metre yüksekliktedir ve üstünde bir düzlük vardır.

Kuşsaray Höyüğü, Çorum İl merkezinin 15 km. kuzeydoğusunda, Düvenci Ovası'nda, Kuşsaray Köyü'nün 400 metre batısında yer alan bir höyüktür. Tepenin, 150 x 100 metrelik bölümünün surla çevrili olduğu anlaşılmaktadır. Yüksekliği 20-25 metredir.

Zank Höyük, Nevşehir İl merkezinin kuzeydoğusunda, Avanos İlçesi'nin Sarılar kasabasının yaklaşık 4 km. kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Tepe yaklaşık 300 metre çapında ve 30 metre yüksekliktedir. Höyüğün 20 dönüm kadar bir alana yayılmış olduğu tahmin edilmektedir.

Kusura Höyük, Afyon İl merkezinin 55 km. güneybatısında, Sandıklı İlçesi'nin 12 km. güneyinde, Kusura Köyü'nün hemen batısında yer alan bir höyüktür. Tepe 400 metre çapında, 14 metre yüksekliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Hacınebi Höyüğü</span> Birecikte bir höyük

Hacınebi Höyüğü, Şanlıurfa İl merkezinin kuzeybatısında, Birecik İlçesi'nin 5 km kuzeyinde, Uğurcuk Köyü'nün (Hacınebi) yanında yer alan bir höyüktür. Fırat'ın bölgede doğuya doğru kıvrım yaptığı kesimde bulunan höyük, nehir vadisi üzerinden, Mezopotamya'dan İç Anadolu'ya uzanan ticaret yollarının ve üzerinde ve kavşağındadır. Tepe, 240 x 140 metre boyutlarında ve 7-2 metre yüksekliktedir. Bu boyutlarıyla 33 dönümlük bir alanı kaplamaktadır.

Karaoğlan Höyüğü, Ankara İl merkezinin 25 km. güneyinde, Mogan Gölü'nün güneydoğu ucunda yer alan bir höyüktür. Bulunduğu bölge Ankara bölgesinden güneydoğu ve güneybatı yönlerine uzanan ana ticaret yollarının kavşağı durumundaydı. Tepe, 260 x 180 metre boyutlarında ve 18-20 metre yüksekliğindedir. Höyük Ankara – Konya kara yolu üzerindedir.

Asarcık Höyük, Ankara İl merkezinin batısında, Ayaş İlçesi'nin 9,5 km. kuzeybatısında, Ilıca Köyü'nün kuzeydoğu kenarında yer alan bir höyüktür. Yerleşme iki dere arasındaki bazalt bir yükselti üzerindedir.

Müslümantepe Höyüğü, Diyarbakır İli, Bismil İlçesi'ne bağlı Şahintepe Köyü'nün kuzeybatı kenarında, Dicle Nehri'nin güney kıyısında yer alan bir höyüktür. Güneyden Dicle'ye doğru genişleyen, tarıma uygun bir vadide, yine güneyden vadi tabanı içine giren, yarımada şeklinde doğal bir kayalık üzerinde kurulmuştur. Bismil İlçesi'ne 22 km. mesafededir. Bu kayalık, yerleşmenin savunulması açısından elverişli bir durum yaratmaktadır.

Mezraa Höyük, Şanlıurfa ili'nin güneybatısında, Birecik İlçesi'nin kuş uçuşu 7 km güneyinde, Mezraa Belde'sinin 1,5 km güneydoğusunda, Fırat'ın doğu kıyısında yer alan bir höyüktür. Tepe, 180 x 140 metre boyutlarında olup ova seviyesinden 13 metre yüksekliktedir.

Hirbemerdon Tepe, Diyarbakır İli Bismil İlçesi'nin kabaca 40 km. doğusunda, Yukarı Dicle Vadisi ile Raman Dağı arasında, Batman Çayı ile Dicle Nehri'nin birleştiği bölgede, Dicle'nin batı kıyısında yer alan bir höyüktür. Yerleşme, 4 hektarlık yüksek bir höyük, kuzeybatı tarafta 3,5 hektarlık bir alana yayılmış bir dış şehir ve 3 hektara yayılmış bir aşağı şehirden oluşmaktadır.

Çaltılar Höyüğü, Muğla İl merkezinin doğu-güneydoğusunda, Fethiye ilçesinin kuzeydoğusunda, Elmalı ilçesinin 30 km. kuzeybatısında, Çaltılar Köyü'nün yanında yer alan bir höyüktür. Orta büyüklükte bir höyüktür. Höyük'ün yaklaşık 3 hektarlık bir alana yayıldığı belirtilmektedir.

Gavurtepe Höyük, Manisa İl merkezinin güneydoğusunda, Alaşehir İlçesi'nin güneybatısında, Gediz Ovası'nda Sarıkız Çayı'nın batı yakasında yer alan bir höyüktür. Yamaçları oldukça dik ve sarp bir tepedir. Bulunduğu yer olarak, hem batı kesimindeki yerleşimlerle, hem de Hitit topraklarının batı yerleşimleriyle ulaşım sağlayabilecek konumda görünmektedir. Öte yandan Gediz Vadisi üzerinden Balıkesir ve Denizli ulaşımları üzerindedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.