İçeriğe atla

Dilenci (film)

Dilenci
Accattone
"Dilenci" (Accattone) filminin özgün sinema afişi
YönetmenPier Paolo Pasolini
YapımcıAlfredo Bini
Cino Del Duca
SenaristPier Paolo Pasolini
Sergio Citti (ek diyaloglar)
Hikâye (eser)Pier Paolo Pasolini'nin Ragazzi di vita (1955) ve
Una vita violenta (1959) adlı romanları
OyuncularFranco Citti
Franca Pasut
Silvana Corsini
MüzikJohann Sebastian Bach
Carlo Rustichelli (müzik direktörü)
Görüntü yönetmeniTonino Delli Colli
Sanat yönetmeniFlavio Mogherini
Gino Lazzari
KurguNino Baragli
StüdyoArco Film
DağıtıcıBrandon Films
CinsiSinema filmi
TürüDram, psikolojik dram
RenkSiyah-beyaz
Yapım yılı1961
Çıkış tarih(ler)i31 Ağustos 1961, Venedik Film Festivali
20 Aralık 1967, Türkiye
4 Nisan 1968, ABD
Süre120 dakika
Ülkeİtalya İtalya
Dilİtalyanca
Diğer adlarıDilenci (Türkiye)
The Procurer (İngiltere)
Accattone - Wer nie sein Brot mit Tränen aß (Batı Almanya)

Dilenci,[1][2] 1961 İtalya yapımı dramatik filmdir. Filmin özgün adı olan Accattone İtalyan argosunda da dilenci anlamına gelmektedir ve filmin başkahramanını tanımlamaktadır.

Film, İtalya'nın ayrıksı sinemacısı Pier Paolo Pasolini'nin ilk yönetmenlik denemesidir. Sinema endüstrisine geçmeden önce de ünlü bir şair ve yazar olan Pasolini aslında ilk kez 1954 yılında senaryo yazarak sinemaya başlamış, 1957'de de Federico Fellini'nin Cabiria'nın Geceleri filminin senaryosunu yazmıştı. "Dilenci"nin senaryosunu da kendi yayımladığı Ragazzi di vita (1955) ve Una vita violenta (1959) adlı romanlarından uyarlayarak bizzat kendisi yazmıştır. Film tıpkı bu romanlarda olduğu gibi fahişeler, muhabbet tellalları ve hırsızların dünyasını anlatmaktadır. II. Dünya Savaşı'nın harap ettiği Roma'da sokaklarda yaşayan ve suç dünyasının bir parçası olmuş kırsal kökenli yoksul ve cahil insanların öyküsünü anlatan Pasolini, kendisini İtalyan Yeni Gerçekçiliği sinema akımının uzağında görse de bazı eleştirmenler bu filmi 'ikinci yeni gerçekçi' bir film olarak nitelendirmişlerdir.[3] Pasolini'nin başkahramanını neredeyse modern bir azîz olarak sunması skandal olarak görülmüştü.

Siyah-beyaz görüntülerini Tonino Delli Colli'nin çektiği "Accattone"nin müzik direktörü Carlo Rustichelli'dir ve filmde ağırlıklı olarak Johann Sebastian Bach'ın bestelerine yer verilmiştir. Çekimler sırasında henüz bir amatör olan başrol oyuncusu Franco Citti, daha sonra profesyonelliğe geçmiş ve ilerleyen yıllarda Pasolini'nin birçok filminde daha rol almış, neredeyse onun fetiş aktörü haline gelmişti. Filmde dilenci rolünü oynayan Citti 1963'te en iyi yabancı oyuncu dalında BAFTA ödülüne aday gösterilmişti.[2] O tarihte henüz genç bir şair olan geleceğin ünlü yönetmeni Bernardo Bertolucci de filmde Pasolini'nin yönetmen yardımcılığını yapmıştı.

İlk gösterimi 31 Ağustos 1961'de Venedik Film Festivali'nde yapılan film Türkiye'de ilk kez 20 Aralık 1967'de Türk Sinematek Derneği'nde gösterime girmişti.[4] Bundan bir yıl sonra da ABD'de seyirci önüne çıktı.[2]

Film, 2008 yılında İtalya Kültürel Miras Bakanlığı'nın "1942-1978 yılları arasında ülkenin kolektif hafızasını değiştiren" 100 filmden oluşan "Kurtarılması Gereken 100 İtalyan Filmi" listesine dahil edildi.

Konusu

Pier Paolo Pasolini'nin ilk filmi 1961 tarihli "Dilenci ("Accattone")'den alınmış bu sahnede başrol oyuncusu Franco Citti görülüyor.

Filmin toplum dışı anti kahramanı, "Dilenci" lakaplı Vittorio Cataldi (Franco Citti), Roma'nın arka sokaklarındaki kısıtlı küçük dünyasında debelenip duran yitik, zavallı, sıradan, bencil ve asalak bir adamdır. Evli ve iki çocuğu olmasına rağmen Maddalena (Silvana Corsini) adında bir fahişeyle birlikte yaşar ve onun sırtından geçinir. Maddalena bir gece 'iş'teyken, eskiden kendisini pazarlayan muhabbet tellalları tarafından kaçırılarak ölesiye dövülünce adalete başvurur, ancak fahişelik suçundan kendisi hapse atılır. Gelir kaynağını kaybeden "dilenci" de bu kez gerçekten dilenmek zorunda kalır. Bir ara karısına dönmeye çalışır ama kayınbiraderi tarafından dövülerek kovulur. Gerçek ve dürüst bir işte çalışmayı da dener ama sürdüremez. Tembel bünyesi buna hiç de alışık değildir.[1]

Bu sırada karşısına çıkan saf bir kız olan Stella (Franca Pasut) ile tanışır. Amacı onu da Maddalena gibi fahişeliğe iterek sırtından geçinmek ve eski asalak yaşantısına geri dönmektir. Kimsesiz ve yoksul bir kız olan Stella, terkedilme korkusuyla (belki de Vittorio'ya aşık da olmuştur) çaresizce Vittorio'nun önerisini kabul etmek zorunda kalır ama cesaret edip bir türlü 'müşteri' avına çıkamaz. Ancak bir kez sokaklardaki diğer fahişeler tarafından Vittorio'yla birlikte görülmüşlerdir. Bir gece yapılan polis baskınında sokaktan toplanan fahişelerden biri kapatıldığı hapishanede karşılaştığı Maddalena'ya, Vittorio'nun kendisine yeni bir fahişe bulduğunu gammazlar. Kıskançlık krizine giren Maddalena da Vittorio'nun kadın satıcılığı yaptığını polise ihbar eder.

Polis Vittorio'nun peşine düşer. Umudu tükenen "Dilenci" son çare olarak iki arkadaşıyla birlikte güpegündüz hırsızlık yapmaya karar verir, fakat çete küçük soygunlarını tam olarak gerçekleştiremeden polis tarafından basılır. Arkadaşları hemen yakalanırken Vittorio oradaki bir motosikleti gasp ederek polisten kaçmaya çalışır. Ancak sokağın köşesini süratle döner dönmez feci bir kaza yapar. Kanlar içerisinde ve ağır yaralı bir halde kaldırım kenarında kıvrılmış yatarken aldığı şekil adeta İsa'nın çarmıha gerildiği pozisyonu andırır. Bu sırada polislerle birlikte kaza yerine koşan elleri kelepçelenmiş diğer hırsız ıstavroz çıkartır ama bunu da yanlış (tersten) yapar. "Dilenci" bir bakıma bu boş hayattan kurtulmuş olduğuna dair birkaç kelime sarf ettikten sonra oracıkta can verir. Ölmeden birkaç gün önce de, arka plânda Johann Sebastian Bach'ın müziğinin işitildiği gerçeküstücü ve hüzünlü bir rüya sahnesinde kendi ölümünü ve cenaze merasimini görmüştür.[5]

Tarzı ve temalar

Film ahlâk sorunları olan insanlara sempatiyle yaklaştığı ve kutsal değerleri 'kirlettiği' gerekçesiyle İtalya'da tartışma yaratmıştı. Ayrıca filmin Yeni Gerçekçilik akımını yeniden canlandırmaya çalıştığı da ileri sürülmüştü. Gerçekten de Pasolini'nin bu ilk filmi, tıpkı bundan sonra çekeceği bazı filmlerindeki gibi, söz konusu akımın kimi tarz ve özelliklerini barındırmaktadır. Bu özelliklerden bazıları profesyonel olmayan oyuncuların kullanılması, stüdyo dışındaki çekimlere ağırlık verilmesi, belgesel filmleri andıran katı görüntüler vb.şeklinde sıralanabilir. Ancak bir Marksist olmasına rağmen Pasolini bu filmde sosyal bir eleştiri yapmadığı gibi yoksul proleterden yana da çıkmaz, tersine yoksul muhitin kırsal kökenli eğitimsiz ve mesleksiz insanlarının yaşam tarzlarını Kapitalizm'in tüketimi teşvik edici kalıpları tarafından henüz kirletilmemiş oldukları için adeta kutsar. Bir ateist olduğunu her fırsatta dile getirmiş olan Pasolini varoluşçu bir biçimde de olsa olaylara oldukça 'dindar' bir perspektiften bakması, filmin başkahramanını neredeyse modern bir azîz olarak sunması bir skandal olarak görülmüştü.

Pasolini, ilk filmi olan "Dilenci"de bazı teknik aksaklıklar sergilemekle birlikte sinemaya edebiyat dünyasından geldiği ve o yıllarda İtalya'da çok tanınmış bir şair ve yazar olduğu için filmin bu teknik eksikliklerini, güçlü edebi yönüyle tamamlamıştı. Bu nedenle herhangi bir politik mesaj vermeyen ve toplumsal bir eleştiri de getirmeyen film, "bir şairin gözünden çaresizlik ve umutsuzluğun ifadesi" olarak değerlendirilmişti. Pasolini filminde karakterlerin umutsuz yaşamlarını ve içinde bulundukları kasvetli çevreyi soğukkanlı bir gerçekçilikle betimlerken asla onları kınamaz, yargılamaz ya da suçlamaz. Örneğin bir grup muhabbet tellalının sırf eğlence olsun diye zavallı bir fahişeyi öldüresiye dövmelerini, parasız kalan Vittorio'nun sokakta oynayan kendi küçük oğlunun boynundaki künyeyi çalmasını ve bunun gibi birçok olayı serinkanlılıkla perdeye aktarırken hiçbir zaman duygularına kapılmaz.

Filmin tepki çeken ögelerinden kutsal değerleri 'kirletme' örneklerine gelince: "Dilenci"nin pazarladığı ilk fahişesinin adı Maddalena dır. Bu İncil'de anlatıldığı gibi, önce bir fahişeyken sonradan İsa'nin takipçisi olan Mary Magdalena'yı (Mecdelli Meryem) anımsatmaktadır. İsa nasıl Mecdelli Meryem'de Tanrı'dan bir iz gördüyse, Pasolini de aynı şekilde bir kadın tellalında benzer bir kutsal gizem bulur.[6]

Oyuncular

Pasolini'nin bu ilk filminde çalıştığı oyuncuların tamamı amatördü. Bunların içinden sadece başrol oyuncusu Franco Citti, bu filmden sonra profesyonelliğe geçerek yönetmenin birçok filminde daha rol almış, neredeyse onun fetiş aktörü haline gelmişti. Sylvana Corsini de ertesi yıl Pasolini'nin Mamma Roma adlı filminde bir kez daha gözükmüştü.[6]

Oyuncu Rolü
Franco CittiVittorio "Accattone" Cataldi (Dilenci)
Franca PasutStella
Silvana CorsiniMaddalena
Paola GuidiAscenza
Adriana AstiAmore
Luciano ContiIl Moicano
Luciano GoniniPiede D'Oro
Renato CapognaRenato
Alfredo LeggiPapo Hirmedo
Galeazzo RiccardiCipolla
Leonardo MuragliaMammoletto
Giuseppe RistagnoDeli Peppe
Roberto GiovannoniAlman
Mario CiprianiBalilla
Roberto ScaringellaCartagine
Silvio CittiSabino
Monica Vitti (jenerikte geçmez)Ascenza (ses)

Video sürümleri

Filmin ana video formatlarında çıkan ilk versiyonları şunlardır:

Yıl Format Şirket Not
2002VHSXenonNTSC (ABD)
2003DVDWater Bearer Films1. Bölge (ABD, Kanada)
2012Blu-rayEureka EntertainmentBonus olarak kutuda DVD'si de var (dual format)

Kaynakça

  1. ^ a b "Dilenci/Accattone". Yeni Sinema dergisi. Aralık 1967. ss. sayfa: 48. 
  2. ^ a b c "Accattone (1961)/Also Known As (AKA)" (İngilizce). IMDb. 23 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2012.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "IMDB" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  3. ^ "Accattone" (İngilizce). Senses of Cinema. 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2012. 
  4. ^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2012. 
  5. ^ Çapan, Sungu (Şubat 1968). "Roma'nın Arka Sokaklarında, Dilenci/Accattone". Yeni Sinema dergisi. ss. sayfa: 48. 
  6. ^ a b "Thematic Paradoxes Through "Contamination"" (İngilizce). epinions.com. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2012. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pier Paolo Pasolini</span> İtalyan film yönetmeni, senarist ve yazar (1922-1975)

Pier Paolo Pasolini, İtalyan film yönetmeni, senarist ve şairdir.

<i>Bisiklet Hırsızları</i>

Bisiklet Hırsızları, senaryosunu Cesare Zavattini'nin yazdığı, Vittorio De Sica'nın yönettiği, 1948 İtalyan yapımı drama filmidir.

<span class="mw-page-title-main">Anna Magnani</span> İtalyan oyuncu (1908-1973)

Anna Magnani, 20. yüzyıl İtalyan sinemasının en önemli ve tanınmış sinema ve tiyatro oyuncularından biri ve Oscar Ödülü alan ilk İtalyan oyuncudur.

Yakın anlamlılar

<span class="mw-page-title-main">Roberto Rossellini</span>

Roberto Rossellini, İtalyan senaryo yazarı ve yönetmen. Yeni Gerçekçilik akımının en önemli yönetmenlerindendir. İlk yeni gerçekçi film Roma, Açık Şehir'in yönetmenidir.

<i>Cabirianın Geceleri</i> Federico Fellininin 1957 yapımı filmi

Cabiria'nın Geceleri 1957 İtalya yapımı melodramatik filmdir. Özgün adı Le Notti di Cabiria olan film İngilizce konuşulan ülkelerde Nights of Cabiria veya sadece Cabiria adı ile gösterilmiştir.

<i>Sonsuz Sokaklar</i> (film, 1954) 1954 İtalya yapımı melodramatik film

Sonsuz Sokaklar 1954 İtalya yapımı melodramatik filmdir. Özgün adı La Strada dır. İngilizce konuşulan ülkelerde özgün adının tam karşılığı olan The Road adı ile gösterilmiştir.

<i>Salo ya da Sodomun 120 Günü</i>

Salo ya da Sodom'un 120 Günü 1975 İtalya Fransa ortak yapımı dramatik filmdir. Özgün adı Salò o le 120 giornate di Sodoma ya da daha yaygın bilinen şekliyle kısaca Salò'dur. Pier Paolo Pasolini'nin yönettiği film Türkiye'de önce Mart 1992'de 11. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde, sonra da Nisan 2007'de 26. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde gösterilmişti. Passolini, Sergio Citti ile birlikte filmin senaryosunu da yazmıştır.

<i>Umberto D.</i>

Umberto D. 1952 İtalya yapımı dramatik filmdir.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan yeni gerçekçiliği</span> ulusal film akımı

İtalyan Yeni Gerçekçiliği, II. Dünya Savaşı sonrasında İtalya'da ortaya çıkmış bir sinema akımıdır. Bu akım kabaca 1944 ila 1952 yılları arasında etkili oldu. Genelde kabul gören kanıya göre akımı başlatan film Roberto Rossellini'nin 1945'te çektiği Roma, Açık Şehir iken akımın son filmi de Vittorio De Sica'nın 1952 tarihli Umberto D.'sidir. Kimilerine göre Federico Fellini'nin 1954 tarihli filmi Sonsuz Sokaklar da bu akıma dâhil edilir.

<span class="mw-page-title-main">Carlos Saura</span>

Carlos Saura ödüllü İspanyol sinema yönetmeni, senarist, aktör ve yapımcı. Filmlerine de yansıyan Franco karşıtı politik tavrı İspanyol sinemasına yeni bir soluk getirmiştir. 1960'lardan beri sinemada aktif olarak çalışmaktadır. En çok da 1980'lerde çektiği, kurmaca ile gerçek arasında gidip gelen, dansla yaşamın ustalıkla harmanlandığı filmlerle ile tanınır. Saura'nın "Flamenco Üçlemesi" adı da verilen bu filmler Kanlı Düğün (1981), Carmen (1983) ve Büyülü Aşk'tır (1986).

<i>Teorema</i> (film)

Teorema (Türkçe: Teorem) 1968 İtalya yapımı dramatik filmdir. Film, birçok ülkede olduğu gibi Türkiye'de de çoğunlukla özgün adıyla anılmaktadır.

<i>Dün, Bugün, Yarın</i>

Dün, Bugün, Yarın 1963 yılı, İtalya-Fransa ortak yapımı komedi filmidir. Film İngilizce konuşulan ülkelerde Yesterday, Today and Tomorrow adıyla gösterilmiştir.

<i>Dişi Köpek</i> (film, 1931)

Dişi Köpek 1931 Fransa yapımı, şiirsel gerçekçi psikolojik dramatik filmdir. Özgün adı La Chienne olan filmin uluslararası İngilizce adları Bitch ve Isn't Life a Bitch?'tir. Hayli tartışma yaratmış olan bu psikolojik dram içeriği nedeniyle uzun yıllar ABD'de gösterim şansı bulamadı. Film çevrildikten ancak 44 yıl sonra 27 Eylül 1975'te New York Film Festivali'nde gösterilebildi. Bu nedenle son yıllara kadar bu İngilizce isimler kullanılamadı.

<i>Teorema</i> (roman) Pier Paolo Pasolininin 1968 yılında yayımladığı romanı

Teorema, İtalyan film yönetmeni, şair ve yazar Pier Paolo Pasolini'nin 1968 yılında yayımladığı romanının adıdır. "Teorema", Pasolini'nin senaryosunu yazıp yönettiği aynı adlı filminin romanıdır, ama birçok sinema uyarlamasının aksine film romandan uyarlanmamıştır. Film ve roman hemen hemen aynı zamanlarda seyirciye/okuyucuya ulaşmıştır.

<i>Binbir Gece Masalları</i> (film, 1974)

Binbir Gece Masalları, 1974 İtalya - Fransa ortak yapımı erotik fantastik filmdir. Özgün adı Il Fiore Delle Mille e Una Notte olan film ABD'de Arabian Nights adıyla gösterilmiştir. "Binbir Gece Masalları", Mart 1992'de 11. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde yönetmenin hayat üçlemesi'ni oluşturan diğer iki filmiyle beraber gösterilmiştir.

<i>Dekameronun Aşk Öyküleri</i>

Dekameron'un Aşk Öyküleri 1971 İtalya - Fransa - Batı Almanya ortak yapımı erotik güldürü filmidir. Özgün adı Il Decameron olan film ABD'de The Decameron adıyla gösterime sunulmuştur.

<i>İtalyan Usulü Evlilik</i>

İtalyan Usulü Evlilik, 1964 İtalya Fransa ortak yapımı romantik komedi filmidir. Özgün adı Matrimonio all'italiana olan film İngilizce konuşulan ülkelerde Marriage Italian Style adıyla gösterilmiştir.

<i>Milanoda Mucize</i>

Milano'da Mucize, 1951 İtalya yapımı fantastik güldürü filmidir. Özgün adı Miracolo a Milano olan filmin uluslararası İngilizce adı Miracle in Milan'dır. Film için bazı Türkçe kaynaklarda Milano Mucizesi ve Milano'da Bir Mucize adları da kullanılmıştır, Film, Mart 1993'teki 12. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde ve Nisan 2002'deki 21. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde de gösterilmiştir.

<i>Almanya, Sıfır Yılı</i>

Almanya, Sıfır Yılı, 1948 İtalya yapımı dramatik Yeni Gerçekçi filmdir. İtalyanca özgün adı Germania Anno Zero olan ve Almanca çekilen filmin Almanya'daki adı ise Deutschland im Jahre Null'du. Film Türkiye'de ilk kez Mart 1966'da Türk Sinematek Derneği'nde gösterilmişti. Filmin sonradan yapılan İtalyanca dublajlı bir versiyonu da yaygın olarak gösterilmiştir.