İçeriğe atla

Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı

Koordinatlar: 37°40′08.14″K 27°09′42.32″D / 37.6689278°K 27.1617556°D / 37.6689278; 27.1617556
Dilek Yarımadası
Dilek Yarımadası - Büyük Menderes Deltası Millî Parkı
Deniz manzaralı açık bir günde Dilek yarımadasından bir görünüm
Alan türü Millî park
SınıflandırmaIUCN II
Devlet Türkiye
DevletTürkiye
İlAydın
İlçeKuşadası
Koordinatları 37°40′08.14″K 27°09′42.32″D / 37.6689278°K 27.1617556°D / 37.6689278; 27.1617556
Karasal alanı 27,598
Kuruluş tarihi 19 Mayıs 1966 (1966-05-19)
Kontrol kuruluşu Türkiye Cumhuriyeti Orman ve Su İşleri Bakanlığı
İnternet sitesi http://www.dilekyarimadasi.com/

Dilek Yarımadası - Büyük Menderes Deltası Millî Parkı, Aydın il sınırları içinde Dilek Dağı'nın Ege Denizi'ne uzandığı son noktada yer alan millî parktır. 27.675 hektarlık bir alana sahiptir. Bu alanın 10.985 hektarı 19.05.1966 yılında Millî Park ilan edilen Dilek Yarımadasına, 16.690 hektarı 1994 yılında Millî Park ilan edilen Büyük Menderes Deltasına aittir.

Karşısında Yunanistan'a ait Ege adalarından Sisam adası bulunan Millî Parkın Dilek Yarımadası bölümü, Samsun Dağları'nın Ege Denizi'ne doğru uzanan son noktasıdır. Jeolojik yapısı; Paleozoik şistler, Mezozoik kalkerler ve mermerler ile Neojen tortul kütlelerden meydana gelmiştir. Yarımadanın morfolojik yapısı içinde birçok tepe, vadi, kanyon ve koy bulunur. Ortalama 650 m yüksekliğe sahip yarımadanın en yüksek yeri Millî Parkın adını aldığı Dilek Tepe'dir (Mykale) ve 1237 m yüksekliğindedir. Millî Park adını bu tepeden almaktadır. Ayrıca kumlu, killi, yatık ve yüksek kıyı şekillerini içeren plajlarıyla ilgi çekici kıyı özelliklerine sahiptir.[1]

MÖ 9. yüzyılda İyon kentinin kutsal toplanma merkezi Panionion, antik Thebai kenti, Ayayorgi Manastırı, tarihi Doğanbey Köyü (Domatia) ile Karine, Hagios Antonios Manastırı ve Zeus Mağarası da Millî Park Sınırları içindedir.[2]

Yarımadanın güneyine bitişik olan Büyük Menderes Deltasının en önemli su kaynağı 584 km uzunluğundaki Büyük Menderes Nehridir. Delta, birkaç lagün, tuzcul bataklıklar ve çamur düzlüklerini kapsayan taşkın sahası özelliğinde önemli bir sulakalandır. Bu alan zengin biyolojik çeşitlilik, nesli tükenmek üzere olan canlıları ve endemik türleri barındırması nedeniyle uluslararası öneme sahiptir.

Millî Park, Uluslararası Sulakalanlar Sözleşmesi (Ramsar), Avrupa´nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarının Korunmasına Yönelik Sözleşme (Bern), Biyolojik Çeşitlilik Anlaşması (Rio) ve Akdeniz'in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi (Barselona) kapsamında korunan alan niteliğindedir. Dilek Yarımadası – Büyük Menderes Deltası Millî Parkı, Önemli Kuş Alanı, Önemli Bitki Alanı ve Önemli Memeli Alanı olması nedeniyle aynı zamanda Önemli Doğa Alanıdır.

Flora

Hem Dilek Yarımadası hem de Büyük Menderes Deltası'nın barındırdığı farklı ve çeşitli fiziksel özellikler bitki örtüsünün de kısa mesafeler içerisinde farklı ve çeşitli olmasına yol açmıştır. Millî Park içerisinde 804 bitki türü belirlenmiştir. Bu bitkilerden 6'sı dünyada sadece burada görülür. Ayrıca dünyada sadece Türkiye'de bulunan 18 bitki türünü de barındırır. Akdeniz maki bitki örtüsünün hemen hemen bütün bitki türlerinin en canlı ve sağlıklı örnekleri yarımadada yer alır. Dilek Yarımadası, genelde yaygın olarak Kuzey ve Batı Anadolu'da yayılış gösteren Anadolu Kestanesi'nin en güneye indiği, Türkiye'de birkaç yerde bulunan Kartopu'nun, Finike Ardıcı'nın, Melez Pırnal Meşesinin ve Dallı Servinin küçük orman toplulukları meydana getirerek yetiştiği tek yerdir. Başka deyişle, Millî Park, Akdeniz'den Karadeniz'e kadar tüm Anadolu'da var olan bitki türlerinin doğal olarak bir arada görüldüğü biricik doğa müzesi olma özelliğini taşımaktadır. Bu benzersiz biyolojik çeşitlilik nedeniyle Dilek Yarımadası, Avrupa Konseyi tarafından “Flora Biyogenetik Rezerv Alanı” yani, bitki örtüsü açısından soyu tükenmekte veya genetik çeşitliliği çok azalmakta olan bir canlı türü ya da topluluklarını korumaya yönelik uluslararası düzeyde koruma alanı olarak kabul edilmiştir.

Millî Park'ta bulunan bitki türleri arasında ayrıca Karaçam, Kara Selvi, Erguvan, Defne,Sandal Ağacı, Zeytin, Meşe türleri, Akçaağaç, Ihlamur, Çınar, Zakkum,Kokarçalı, Hanımeli, Kavak, İncir, ahlat, Böğürtlen, Keçiboynuzu, Katırtırnağı, Dişbudak, Yasemin, Alıç, Menengiç, Sumak, Karaağaç, Funda ve Eğrelti otları sayılabilir.[3]

Fauna

Dilek Yarımadası 28 çeşit memeli, 42 çeşit sürüngen ve çok sayıda deniz canlısına ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca yarımada, nesli tükenmekte olan Anadolu Parsı'nın batıda yaşadığı son noktadır.[2] Bunun dışında Kurt, Tilki, Çakal,Sırtlan, Vaşak, Yaban kedisi, Porsuk, Sansar, Kirpi, Oklu kirpi, Yaban Domuzu, Kertenkele, Kaplumbağa, Kaya Kartalı, Deniz Kartalı, Şahin, Doğan, Martı, Karatavuk, Keklik, Kaya güvercini, Tahtalı güvercin, Yaban İneği, Yabani at, Tavşan, Su samuru, Akdeniz foku, Çulluk, Kerkenez, Yeşilbaş Ördek, Hazar sumrusu, doğaya terk edilmiş ve yabanileşmiş sığırlar ve atlar yarımadada yaşayan hayvanlar arasında sayılabilir.[2][3]

Kaynakça

  1. ^ Dilek yarımadası millî parkı 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – gezikolik.com. 08 Haziran 2012 tarihinde erişilmiştir.
  2. ^ a b c Dilek Yarımadası Millî Park Müdürlüğü Tanıtım Broşürü
  3. ^ a b Güzelçamlı 23 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – guzelcamli.com. 08 Haziran 2012 tarihinde erişilmiştir.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Küçük Menderes</span> Türkiyede bir nehir

Küçük Menderes, Ege yöresinde Bozdağlar'dan doğan bir nehirdir.

Menderes, bir akarsu yatağının, genellikle düzlüklerde çizdiği ve S harfine benzeyen kıvrımdır. Şu anlamlara da gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Marmara Bölgesi</span> Türkiyenin Marmara Denizi çevresindeki coğrafi bölgesi

Marmara Bölgesi, Türkiye'nin 7 coğrafi bölgesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Doğal Hayatı Koruma Derneği</span>

Doğal Hayatı Koruma Derneği ya da kısa adıyla DHKD, 1975 yılında kurulan, merkezi İstanbul'da olan bir Sivil toplum kuruluşu'dur. 1986'da "Kelaynak'tan haberler" adlı bir bülten yayımlayan DHKD, adını duyurmaya yönelik ilk kampanyasını Turkish Times de gerçekleştirdi. Kuruluşundan on beş yıl sonra, Bakanlar Kurulu kararıyla "kamu yararına çalışan dernek" statüsü kazandı.

Doğanbey, Aydın ilinin Söke ilçesine bağlı bir köy ve mahalledir. Doğanbey ve Eski Doğanbey (Domatia) olarak ayrılır. Söke'ye 30 km mesafede Büyük Menderes deltasının en kuzey-batı ucunda bulunan köy, sırtını antik adıyla Mykale, günümüzdeki adıyla Dilek (Samsun) Dağları’na yaslar.

<span class="mw-page-title-main">Dil Gölü</span>

Dil Gölü veya Karine Lagünü, Dilek Yarımadası - Büyük Menderes Deltası Millî Parkı sınırları içinde, Dilek Dağı'nın güneyinde kalan toplam 2100 hektar alana sahip bir göldür. Büyük Menderes nehrinin denize ulaşma mücadelesi sırasında oluşturduğu kordonla denizi bölmesi sonucu meydana gelmiş lagün sınıfından bir göl olan Dil Gölü'nün eski ismi Karinadır.

<span class="mw-page-title-main">Dilek Dağı</span>

Dilek Dağı veya Samsun Dağı Türkiye'nin Batısında Ege Bölgesi'nde Aydın'da bulunan, 1.237 metre rakımlı bir dağ ve millî park. Antik adı Mykale Dağı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Tuna Deltası</span>

Tuna Deltası Avrupa’nın en büyük ikinci nehir deltasıdır. En büyük delta İdil Deltası’dır. Deltanın büyük kısmı Romanya’da, kuzey kesiminin batı tarafı ise Ukrayna’da yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Şahdağ Millî Parkı</span>

Şahdağ Millî Parkı, Azerbaycan'da millî park. Yüzölçümü 1305.08 km²'dir.

Kızılırmak Deltası, diğer adıyla Bafra Ovası, Kızılırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü yerde, taşıdığı alüvyonlarla oluşturduğu, delta ovası ve sulak alanlar kompleksidir. Samsun ilinde Ondokuzmayıs, Bafra ve Alaçam ilçeleri sınırlarındadır. 56.000 hektarlık alanıyla Türkiye'nin en büyük deltalarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Marmaris Millî Parkı</span> Muğla ilinde milli park (02.0029)

Marmaris Millî Parkı, Marmaris ve Köyceğiz ilçelerinde 29.206 hektar alanda, 1996 yılında kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ayvalık Adaları Tabiat Parkı</span> Tabiat Parki (05.01.0010)

Ayvalık Adaları Tabiat Parkı Balıkesir ili, Ayvalık ilçe sınırlarında yer alan Ayvalık Adalarının 19 tanesini kapsayan tabiat parkı. Bakanlar Kurulunun 21 Nisan 1995 tarihli kararı ile oluşturulmuştur. Park; 1.179 ha hazine arazisi, 1.930 ha orman, 872 ha özel mülk, 13.969 ha deniz olmak üzere 17.950 ha alana sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Paradeniz</span>

Paradeniz, Göksu Deltası'nda, Mersin ili sınırlarında bulunan lagün gölüdür. Deltada bulunan dört gölden birisidir.

Arnavutluk; topraklarının büyük bir bölümü dağlık bölgelerden oluşan, Güneydoğu Avrupa'da, Adriyatik ve İyon Denizi arasında bulunan, Akdeniz'le bağlantılı bir Balkan ülkesidir. Çoğu küçük olan 13 ada ve adacığa sahiptir. Bu adalardan sadece Sazan ve Kunë adını taşıyanlar bir kilometrekareden büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Gediz Deltası</span> İzmir, Türkiyede bir delta

Gediz Deltası, Gediz Nehri'nin İzmir'in Çiğli, Menemen ve Foça ilçeleri sınırlarında, İzmir Körfezi'nin doğusundan Ege Denizi'ne döküldüğü yerde oluşturduğu deltadır. Pek çok kuş türüne ev sahipliği yapan delta, Ramsar alanı, Önemli Kuş Alanı ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak koruma altına alınmıştır. Alanda yoğun tarım ve hayvancılık faaliyeetleri yapılmakta, sanayi tesisleri, kentsel ve kırsal yerleşimler bulunmaktadır. Gediz Deltası ayrıca farklı statülerde doğal ve tarihi sit alanlarına sahiptir. Alandaki en önemli tehditler yapılaşma baskısı, avcılık, kirlilik ve kuraklıktır.

İzmir, Ege Bölgesi'nin Ege Bölümü içerisinde yer almaktadır. İlin yüzölçümü 11.891 km² olup 1.544 km² ile Bergama en geniş yüzölçümüne sahip ilçe durumundadır. En doğudaki ilçesi Kiraz, en batıdaki ilçesi Çeşme, en kuzeydeki ilçesi Bergama ve en güneydeki ilçesi Selçuk olan il kuzeyde Balıkesir, doğuda Manisa, güneyde Aydın illeri ile komşuyken batıda Ege Denizi ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Ege ve Batı Türkiye’nin sklerofil ve karışık ormanları</span>

Ege ve Batı Türkiye'nin sklerofil ve karışık ormanları (EBO), Ege Denizi çevresindeki topraklarda bulunan bir ekolojik bölge. Ekolojik bölge Yunanistan anakarasının büyük çoğunluğunu, Ege Adaları'nı, Türkiye'nin batı kıyısını, Kuzey Makedonya'daki güney Vardar ve Struma akarsu vadilerini ve Bulgaristan'ın güneybatı ucunu kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tuşeti Millî Parkı</span>

Gürcistan'ın doğusundaki Tuşeti Millî Parkı, 22 Nisan 2003'te Gürcistan Parlamentosu tarafından onaylanan sekiz yeni korunan alandan biridir.

Sarıçalı Dağı Millî Parkı, Türkiye'nin Ankara ilinin Nallıhan ilçesinde yer alan bir millî parktır. 28 Ekim 2021 tarihinde kurulmuştur. 1.024 hektar (10,24 km2) alan kaplamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Zeus Mağarası, Aydın</span>

Zeus Mağarası Türkiye'nin batısında Ege Bölgesi'nde, Aydın İli, Kuşadası'nda bulunan bir turistik mağaradır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.